Uchwała Nr XXV / 184 / 05 Rady Miejskiej w Namysłowie z dnia 29 kwietnia 2005roku

Transkrypt

1 Uchwała Nr XXV / 184 / 05 Rady Miejskiej w Namysłowie z dnia 29 kwietnia 2005roku w sprawie Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w latach Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593, Nr 99, poz. 1001i Nr 273 poz. 2703) oraz art. 4 ust. 1, 2 i 5 ustawy z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002r. Nr 147 poz. 1231, Nr 167 poz. 1372, z 2003r. Nr 80 poz. 719, Nr 122 poz. 1143, z 2004r. Nr 29 poz. 257, Nr 99 poz. 1001, Nr 152 poz. 1597, Nr 273 poz. 2703, oraz 2005r. Nr 23 poz. 186) Rada Miejska w Namysłowie, uchwala: 1 1. Gminną Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w latach Integralną częścią Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w latach jest Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. 3. Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych uchwalany jest corocznie. 2 Rozwiązywanie problemów społecznych stanowi jedno z najważniejszych zadań administracji publicznej wszystkich szczebli. Działania w obszarze pomocy społecznej powinny być realizowane w ramach zintegrowanego systemu, w którym równorzędnymi partnerami administracji winny być pozostałe organizacje i instytucje, należące do różnych sektorów życia publicznego. Dynamika zmian społecznych i ekonomicznych oraz płynące z niej potencjalne szanse i korzyści wymagają intensywnych poszukiwań nowej filozofii działania, strategicznego myślenia o przyszłości. Niezbędnym stało się poszukiwanie, upowszechnianie i stosowanie w praktyce najlepszych form ograniczania źródeł zróżnicowań społecznych i ekonomicznych, dotykających nasze społeczeństwo. Ostrzegawcze prognozy potwierdzają zagrożenia płynące z tych zróżnicowań. Towarzyszą im narastające sprzeczności i konflikty, poczucie wyobcowania całych grup społecznych. Realizacja zadań postawionych przed pomocą społeczną (zarówno na poziomie społeczności lokalnej, jak i na poziomie rodziny i jednostki), a także konieczność wypracowania niekonwencjonalnych form pomocy, wymaga profesjonalnego i systemowego diagnozowania problemów społecznych już na poziomie gminy. Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie gminy Namysłów została sporządzona w oparciu o dane będące w dyspozycji Ośrodka Pomocy Społecznej w Namysłowie, zwanego dalej OPS uzyskane w toku bieżącej jego działalności, dane uzyskane z Wojewódzkiego Urzędu Statystycznego w Opolu, Powiatowego Urzędu Pracy, instytucji i organizacji współpracujących z OPS. W oparciu o diagnozę została opracowana strategia rozwiązywania problemów pomocy społecznej na najbliższe lata. Strategia ta jest zaplanowanym ciągiem długofalowych działań, skupiających się na najważniejszych problemach namysłowian. Jej celem jest osiągnięcie takiego stanu więzi i świadomości społecznej, żeby społeczeństwo rozumiane jako zbiór swobodnie działających jednostek, rodzin i wolnych organizacji obywatelskich - było zdolne w największym możliwym zakresie, bez stałej ingerencji instytucji państwowych

2 i samorządowych, rozwiązywać pojawiające się przed nim problemy i zagrożenia. Ma na celu budowę otwartego, nowoczesnego społeczeństwa, integrację społeczną i zawodową grup wykluczonych lub dyskryminowanych, stworzenie warunków i możliwości rozwoju działań samopomocowych odbiorców ostatecznych. Określone zostały grupy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Skoncentrowano się nad problemami i potrzebami następujących grup osób: osoby bezrobotne, bezdomne, niepełnosprawne, dzieci i młodzież pozbawione właściwej opieki rodziców biologicznych, osoby starsze wiekiem, ofiary przemocy w rodzinie. W ciągu ostatnich lat sukcesywnie następowało przeformułowanie roli i zadań OPS, a także sposobów realizacji świadczonej pomocy. Dokonano przejścia od modelu pomocy, którego zasadniczą funkcją było udzielanie wsparcia materialnego, do modelu nastawionego na wzmocnienie postaw aktywnych oraz wspieranie osób i rodzin zgłaszających się z prośbą o pomoc w rozwiązywaniu problemów. Było to możliwe dzięki rozwojowi różnego rodzaju usług dla różnych grup świadczeniobiorców, poradnictwa prawnego, psychologicznego i pedagogicznego, terapii i wyspecjalizowanej pracy socjalnej. Systemowe podejście do rodziny spowodowało, że dysfunkcje mające w niej miejsce nie są traktowane jako izolowane zjawiska dotyczące pojedynczych osób; stąd pomimo wielu różnych form pomocy skierowanych bezpośrednio na jednostkę, podejmuje się pracę z całą rodziną, gdyż zmiany w jej funkcjonowaniu stanowią szansę na to, że następne pokolenie nie stanie się adresatami zasiłków z pomocy społecznej. Działania namysłowskiego OPS mają na celu nie tylko łagodzenie skutków trudnej sytuacji bytowej klientów pomocy społecznej, lecz także usuwanie przyczyn tkwiących często w sferze psychicznej i społecznej. Strategia rozwiązywania problemów pomocy społecznej zorientowana jest na zasadę poszukiwania nowatorskich rozwiązań, budowanie różnorodnych partnerstw, rozszerzenie i pogłębienie form pracy socjalnej, współpracę z różnymi instytucjami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą społeczną w mieście oraz instytucjami działającymi w szerszym obszarze polityki społecznej jak: oświata, służba zdrowia, sądownictwo. Doświadczenia kilku lat wykazały, że podział terenu miasta i gminy Namysłów na 10 rejonów pracy socjalnej, w których działają wykwalifikowani pracownicy socjalni, daje pozytywne efekty. Pracownicy mają bezpośredni kontakt ze środowiskiem; dzięki temu mogą postawić właściwą diagnozę i skutecznie pomóc w rozwiązywaniu istniejących trudności. Rozpoznanie i wybór celów nie są niezmienne. Strategia powinna być wyrazem woli beneficjentów programu, uwzględniać ich potrzeby i zmieniające się w czasie uwarunkowania. Powinna więc pozostać dokumentem otwartym, nie danym raz na zawsze. Wręcz wymagane jest jej uaktualnianie i adaptowanie do zmian zachodzących w otoczeniu Charakterystyka gminy Namysłów gmina liczy mieszkańców i zajmuje powierzchnię 290,0 km 2, gęstość zaludnienia wynosi 90 osób na 1 km 2 a) struktura wiekowa ludności Wyszczególnienie w w w w w liczbach % liczbach % liczbach % liczbach % liczbach % Ogółem w wieku przedprodukcyjnym , , , , ,8 2

3 Ogółem w wieku produkcyjnym , , , , ,5 Ogółem w wieku poprodukcyjnym , , , , ,7 Struktura wiekowa ludności dowodzi, że jest to gmina ludzi młodych. b) poziom wykształcenia ludności Wyszczególnienie Rok 2002 w liczbach w % wyższe ,6 policealne 747 3,3 średnie (zawodowe + ogólnokształcące) ,9 zasadnicze zawodowe ,5 podstawowe ,0 podstawowe nieukończone i bez wykształcenia 751 3,3 Ogółem Powyższe dane świadczą o tym, że społeczeństwo nasze jest nisko wykształcone, 32% mieszkańców gminy kończy edukację na poziomie szkoły podstawowej, a ponad 50% to ludzie z wykształceniem średnim i zasadniczym zawodowym. 2. Gospodarka i rynek pracy: 1) struktura gospodarki Gmina Namysłów ma charakter przemysłowo-rolniczy. Najważniejsze gałęzie przemysłu to: - przetwórstwo rolno-spożywcze, - przemysł elektromaszynowy, - przemysł metalowy, - przemysł budowlany, - przemysł tworzyw sztucznych. 2) liczba osób pracujących w poszczególnych sektorach gospodarki Sektor gospodarki 1999 r r r r. Rolnictwo Przemysł Budownictwo Handel i naprawy Transport Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości Usługi rynkowe 867 3

4 Administracja Publiczna Edukacja Ochrona zdrowia Pozostała działalność usługowa Ogółem Usługi nierynkowe 1407 Z roku na rok spada zatrudnienie w poszczególnych sektorach gospodarki. Jedynie w sektorze obsługi nieruchomości znacznie wzrasta, a w administracji publicznej utrzymuje się mniej więcej na tym samym poziomie. 3) zarejestrowane podmioty gospodarcze (baza REGON) Sektor gospodarki 1999 r r r r. Sektor prywatny Spółki handlowe Spółki z udziałem kapitału b. d b. d zagranicznego Spółki cywilne Spółdzielnie Zakłady osób fizycznych Ogółem Powiat namysłowski, obok głubczyckiego i krapkowickiego, charakteryzuje się najmniejszą liczbą zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w województwie. Jednak dynamika wzrostu liczby podmiotów w latach , jak również wskaźnik przedsiębiorczości (liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców) charakteryzują się wielkościami jednymi z wyższych w województwie. Wysoka wartość dynamiki wzrostu liczby podmiotów świadczy o złej sytuacji na rynku pracy, mającej wpływ na wyższą skłonność do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. Natomiast wysoki wskaźnik wzrostu przedsiębiorczości, w połączeniu z wysoką stopą bezrobocia, wskazuje, że powstają głównie firmy małe, powstałe w wyniku samo zatrudnienia właściciela i jego rodziny. 4) ważniejsze zakłady produkcyjne i usługowe w gminie L.p. Nazwa firmy Branża Zatrudnienie 1. Browar Namysłów Sp. z o.o. ul. Chrobrego DIEHL Controls Polska Sp. z o.o. ul. Pułaskiego 4 3 Zakład Sprzętu Elektrotechnicznego Sp. z o. o. ul. Pułaskiego 4 Spożywcza produkcja piwa Produkcja wkładów grzejnych do kuchenek elektrycznych Produkcja alternatorów narzędzi i przyrządów

5 4 Aurys Lustra Sp. z o. o ul. Piłsudskiego 18 Obróbka luster, hartownia szkła 98 5 Schöller Sp. z o. o. ul. Oleśnicka 17 Spożywcza produkcja lodów NB Polska Sp. z o. o. Namysłów Manufacturing ul. Oleśnicka 12 7 Spółdzielnia Inwalidów Metalowiec 8 INCO-VERITAS Sp. z o.o ul. Główna Głuszyna Budowlana produkcja okien, drzwi Producent sprzętu rehabilitacyjnego, krzesła, fotele, stoliki, łóżka Zakład Produkcji Uszczelnień Technicznych Rzeźnictwo i Wędliniarstwo Maryniak ul. Oleśnicka 1-5 Produkcja wędlin Dziedzic Sp. z o.o. ul. Łączańska 3 Produkcja krzeseł biurowych 194 5) inwestorzy zagraniczni: - Schöller Sp. z o.o. niemiecka firma produkująca lody, - Browar Namysłów inwestor amerykański Chicago Investments Group, - Diehl Controls Polska Sp. z o.o. firma niemiecka, producent wkładów grzejnych do kuchenek elektrycznych, - Aurys - Lustra Sp. z o.o. obróbka luster, hartownia szkła, Firma należąca do francuskiego koncernu SAINT-GOBAIN, - NB Polska Sp. z o.o. firma duńskiego przedsiębiorstwa VELUX producent okien i drzwi. 3. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA 1) Oświata i wychowanie: a) przedszkola - gmina prowadzi 9 publicznych placówek przedszkolnych, 5 w Namysłowie i 4 wiejskie: w Bukowie Śląskiej, Kowalowicach, Smarchowicach 5

6 Śląskich i Ligocie Książęcej oraz 3 Zespoły Szkolno-Przedszkolne: w Głuszynie, Smarchowicach Wielkich i Jastrzębiu. Łącznie do placówek tych uczęszcza 725 dzieci. b) szkoły podstawowe i gimnazja - na terenie gminy znajduje się: - 5 szkół podstawowych, w tym: 3 szkoły w Namysłowie i 2 na terenie wiejskim: w Kamiennej i Ligocie Książęcej. Do szkół podstawowych uczęszcza ogółem 1801 dzieci. - 4 gimnazja: 2 w Namysłowie i 2 na wsi: w Ligocie Książęcej i Smogorzowie. Do gimnazjów uczęszcza łącznie 1154 uczniów. Stan bazy szkół nie jest jeszcze w pełni zadawalający. Nie wszystkie szkoły posiadają sale gimnastyczne i boiska sportowe. Istnieją systemy motywacyjne dla : - uczniów: system nagród rzeczowych, statuetki, bezpłatny 2 tygodniowy wypoczynek dla najlepszych uczniów w okresie wakacyjnym, - nauczycieli: dodatek motywacyjny, nagrody dyrektora, nagrody burmistrza. c) szkolnictwo średnie -na terenie gminy Namysłów funkcjonują 3 szkoły ponadpodstawowe: - Liceum Ogólnokształcące o następujących profilach kształcenia: informatyczno-matematyczny, z rozszerzonym j. angielskim, humanistyczny, przyrodniczy, historyczno-prawny. - Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego z następującymi typami szkół: II Liceum Profilowane, Technikum nr 2, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 2. - Zespół Szkół Mechanicznych z następującymi typami szkół: Szkoły wygasające: Liceum Ekonomiczne, Liceum Handlowe, Technikum Mechaniczne, Liceum Zawodowe, Liceum Ogólnokształcące dla dorosłych. Szkoły nowe: I Liceum Profilowane, Technikum nr1, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 1. Łącznie w szkołach ponadpodstawowych kształci się 2070 uczniów. Wyposażenie szkół w pomoce naukowe jest wystarczające, aby zapewnić naukę w wyżej wymienionych kierunkach. Szkoły posiadają również własne systemy motywacyjne dla podniesienia poziomu kształcenia. Są to stypendia dla najzdolniejszych uczniów, indeksy na wyższe uczelnie. 2) służba zdrowia w Namysłowie znajduje się Samodzielny Zakład Opieki Zdrowotnej świadczący usługi w zakresie lecznictwa zamkniętego i ambulatoryjnych porad specjalistycznych. 6

7 a) lecznictwo zamknięte : - oddział chorób wewnętrznych, - oddział chirurgiczny, - oddział urologiczny, - oddział ginekologiczno-położniczy, - oddział noworodków, - oddział dziecięcy, - oddział medycyny paliatywnej, - zakład opiekuńczo leczniczy. b) lecznictwo otwarte: - poradnia chirurgii ogólnej, - poradnia urologiczna, - poradnia ginekologiczna, - poradnia kardiologiczna, - poradnia zdrowia psychicznego. c) ponadto istnieją świadczeniodawcy: - podstawowej opieki zdrowotnej z zakresu medycyny ogólnej, rodzinnej i pediatrii, tzw. grupowe praktyki lekarskie, - specjalistycznej opieki zdrowotnej, - gabinety stomatologiczne, - praktyki pielęgniarskie, - laboratoria analityczne. 3) pomoc społeczna -na terenie Gminy Namysłów działa Ośrodek Pomocy Społecznej, w którym można uzyskać pomoc finansową w postaci zasiłków stałych, okresowych, celowych a osoby w podeszłym wieku obejmowane są pomocą w formie usług opiekuńczych. Dział Świadczeń Rodzinnych przyznaje i wypłaca zasiłki i dodatki rodzinne. Najemcom i właścicielom mieszkań i domów pomaga się w ich utrzymaniu, udzielając wsparcia w postaci dodatków mieszkaniowych. Pomoc społeczna świadczona jest także przez: - Środowiskowy Dom Samopomocy, - Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, - Dom Pomocy Społecznej, - Dom Dziecka, - Poradnię Psychologiczno-Pedagogiczną. 4) bezpieczeństwo publiczne - o bezpieczeństwo publiczne na terenie gminy Namysłów dba: - Komenda Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej straż zawodowa, - 9 Jednostek Ochotniczej Straż Pożarnej i 1 zakładowa w Browarze, - Komenda Powiatowa Policji, - Straż Miejska. 7

8 5) kultura - na terenie gminy działają następujące instytucje kultury: a) Namysłowski Ośrodek Kultury: - Dom Kultury, obiekt wybudowany w 1960 r. o powierzchni użytkowej 574m 2, wyposażony w salę widowiskową z balkonem na 380 miejsc ( 6,5m x 6,5m., zaplecze, dwie garderoby ), - Biblioteka Publiczna, pomieszczenie o powierzchni użytkowej 660m 2 (wypożyczalnia dla młodzieży i czytelnia) i 216 m 2 wypożyczalnia dziecięca. Zbiory dla młodzieży liczą woluminów. Istnieją również filie biblioteki w Bukowie Śląskiej, Krasowicach, Ligocie Książęcej i Głuszynie, - Punkt Muzealny w zbiorach znajdują się pamiątki i przedmioty kultury materialnej z terenu miasta i okolic oraz ekspozycje czasowe lokalnej twórczości artystycznej, - Świetlice wiejskie w Smarchowicach Śląskich, Rychnowie, Ligocie Książęcej, Minkowskiem, Mikowicach, Brzozowcu, Głuszynie, Kamiennej, Krasowicach, Smogorzowie, Kowalowicach, Nowych Smarchowicach. b) Biblioteka Pedagogiczna, obiekt o powierzchni użytkowej 194 m 2. Zbiory liczą woluminów. 4. Diagnoza problemów społecznych gminy Namysłów. Codziennemu życiu namysłowian towarzyszą liczne problemy, które swoim zasięgiem obejmują coraz większą grupę ludzi i coraz młodsze pokolenia. Zmuszają one część społeczności do szukania różnych form pomocy, w tym i korzystania z pomocy OPS. rodzin korzystających z pomocy OPS, w latach kształtowała się następująco: 1) liczba osób i rodzin objętych pomocą społeczną ilość rodzin Lp. Lata objętych świadczeniami pomocy społecznej Ilość osób w rodzinach Budżet na realizację świadczeń z pomocy społecznej Zadania własne gminy Zadania zlecone gminie Powyższa tabela obrazuje spadek liczby rodzin korzystających ze społecznego wsparcia. Nie jest to jednak wynik gwałtownego wzrostu dochodów, ale migracji, szczególnie ludzi młodych, do innych miast i krajów w poszukiwaniu pracy. Ponadto część zadań pomocy społecznej przejął ZUS (renty socjalne). Istotny spadek liczby świadczeniobiorców w 2004r. spowodowało wejście w życie ustawy o świadczeniach rodzinnych, na mocy której dotychczasowe świadczenia pomocy społecznej (zasiłki stałe, pielęgnacyjne, macierzyńskie) znalazły się w gestii świadczeń rodzinnych. Najczęstszymi przyczynami kwalifikującymi do korzystania z pomocy OPS są: ubóstwo, bezrobocie, bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego, niepełnosprawność, długotrwała choroba. Ze wsparcia korzystają również osoby z trudnościami w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego, powodem bywa także alkoholizm, bezdomność, sieroctwo i narkomania. 8

9 2) powody przyznania pomocy rodzin Powód trudnej sytuacji życiowej Lata Ubóstwo Sieroctwo Bezdomność Potrzeba ochrony macierzyństwa Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała choroba Bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego- ogółem W tym Rodziny niepełne Rodziny wielodzietne Alkoholizm Narkomania Trudności w przystosowaniu po opuszczeniu zakładu karnego Tabela wymienia powody udzielenia rodzinom wsparcia materialnego. Z analizy wynika, iż w jednej rodzinie może wystąpić zbieg różnych niekorzystnych okoliczności degradujących rodzinę materialnie i moralnie. Do najczęstszych powodów korzystania ze świadczeń pomocy społecznej można zaliczyć: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność, długotrwałą chorobę, bezradność w sprawach wychowawczych, szczególnie w rodzinach niepełnych i wielodzietnych. 3) ubóstwo - zjawisko ubóstwa dotyka coraz większą grupę mieszkańców gminy. Odnosi się do różnych grup społecznych, jednak w największej mierze dotyka osoby i rodziny, które pozostają długotrwale bezrobotne, rodziny wielodzietne i te, w których żyje osoba niepełnosprawna lub przewlekle chora. Sytuację tą odzwierciedla struktura świadczeniobiorców OPS. Do końca lat osiemdziesiątych głównymi klientami pomocy społecznej byli ludzie starzy, niepełnosprawni, rodziny wielodzietne, ludzie z problemami alkoholowymi. Obecnie przeważają osoby stosunkowo młode, cieszące się dobrym zdrowiem, ale w przeważającej mierze z powodu bezrobocia nie dysponujące wystarczającymi środkami zapewniającymi życie choć na poziomie minimum socjalnego. One właśnie generują zjawisko określane zjawiskiem nowej biedy, wynikającej z pauperyzacji społeczeństwa na skutek nagłego i masowego bezrobocia. 4) bezrobocie jest w gminie Namysłów zjawiskiem, które dotyka szerokie kręgi społeczne. Straty i skutki społeczne, które powoduje, są trudne do oszacowania. Pojawia się na niepokojącą skalę degradacja dużych grup społecznych i to nie tylko, ale także ich rodzin. Utrata pracy, przejście na zasiłek, z kolei jego utrata i potrzeba korzystania z pomocy społecznej prowadzi do ubóstwa ze wszystkim tego konsekwencjami. Liczbę osób i ich strukturę obrazują poniższe tabele: 9

10 a) charakterystyka bezrobocia Stan na Stan na Stan na Stan na Stan na Stan na Stan na Miasto Wieś Ogółem b) struktura z uwagi na wykształcenie, wiek i staż pracy Wyszczególnienie 1999 r r r r r. Wykształcenie - wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe podstawowe i bez wykształcenia wiek lat lat lat lat i więcej staż pracy - bez stażu rok i mniej powyżej Wykształcenie, co jest zrozumiałe, jeszcze bardziej niż wiek różnicuje sytuację bezrobotnego na rynku pracy. Wśród dominują osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym. Drugie miejsce zajmują osoby z wykształceniem podstawowym i bez wykształcenia. Bezrobotni posiadający wykształcenie policealne i średnie zawodowe stanowią duży odsetek wszystkich zarejestrowanych. Stosunkowo w najmniejszym stopniu bezrobocie dotyka osoby z wyższym wykształceniem. Z doświadczeń pracowników OPS wynika, że bezpośrednim i najbardziej widocznym skutkiem bezrobocia jest obniżenie standardu materialnego rodziny, co wręcz wymusza konieczność korzystania z pomocy społecznej. Mniej widoczne, lecz nie mniej zagrażające spójności rodziny, są skutki psychologiczne. Bezrobocie powoduje bowiem zmianę sytuacji społecznej i emocjonalnej całej rodziny, zarówno dorosłych, jak i dzieci. Częstym zjawiskiem jest izolacja społeczna ograniczone zostają kontakty interpersonalne wszystkich członków rodziny bezrobotnego zarówno ze znajomymi, jak i z dalszą rodziną. Bezrobocie także 10

11 wpływa niekorzystnie na układ stosunków wewnątrzrodzinnych, przy czym okazuje się, że bezrobocie mężczyzn ma znacznie bardziej negatywne skutki dla rodziny niż bezrobocie kobiet. Bezrobotny mężczyzna doświadcza obniżenia swej pozycji w rodzinie, utraty autorytetu i silnej frustracji, które często skutkują sięganiem po alkohol; wśród staje się to zjawiskiem masowym. Bezrobocie rodziców niejednokrotnie oznacza zmianę i ograniczenie planów dalszego kształcenia dla dzieci i młodzieży kończącej pewien etap edukacji, obniżanie ich aspiracji edukacyjnych, zahamowanie rozwijania ich uzdolnień w drodze dalszej nauki czy zajęć dodatkowych. Odczuwanie przez dzieci własnej sytuacji jako gorszej często prowadzi do stopniowej izolacji środowiskowej, co jest dotkliwym ograniczeniem naturalnych potrzeb związanych z rozwojem intelektualnym i społecznym. Zawęża się krąg wspólnych zainteresowań rówieśniczych, dzieci przestają być zapraszane do wspólnej nauki i zabawy. Zdarza się także, że jednocześnie z odrzuceniem przez rówieśników, z powodu trudnej sytuacji materialnej i rodzinnej, dzieci popadają w sytuacje konfliktowe w szkole. Odbija się to bardzo silnie na postawach dzieci i młodzieży, na ich zachowaniu oraz wartościowaniu zjawisk i osób. Jako główne przyczyny narastania bezrobocia w naszej gminie można wymienić: - duży spadek popytu na siłę roboczą, - zwiększenie wymagań pracodawców dotyczących kwalifikacji zawodowych pracowników, - wyż demograficzny powodujący bezrobocie wśród ludzi młodych, - likwidację nierentownych zakładów. 5) bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz przemoc w rodzinie - znaczną część klientów OPS stanowią rodziny z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi. Najczęściej niezaradność rodziny w opiece i wychowaniu własnych dzieci łączy się z innymi dysfunkcjami takimi jak: uzależnienie od alkoholu, przemoc domowa, zaburzenia równowagi systemu rodzinnego w sytuacjach kryzysowych, niedojrzałość emocjonalna w pełnieniu ról rodzicielskich. Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w życiu dziecka. Tu nawiązuje ono pierwsze kontakty z innymi ludźmi i zdobywa pierwsze doświadczenia. Zaburzona struktura rodziny, często spotykana wśród świadczeniobiorców OPS, niekorzystnie wpływa na sytuację dziecka, na jego więź z rodziną. Rodziny podopiecznych OPS odznaczają się często zaburzoną strukturą w postaci nieustabilizowanych formalnie i społecznie związków, częstymi zmianami partnerów, rozkładem pożycia małżeńskiego. W rodzinach zaburzonych rodzicom brakuje umiejętności tworzenia właściwego klimatu życia rodzinnego, rozładowywania napięć powstałych poza domem, dawanie rodzinie poczucia bezpieczeństwa. Problemy opiekuńczo-wychowawcze wielokrotnie są przyczyną umieszczania dzieci i młodzieży w placówkach opiekuńczo-wychowawczych lub resocjalizacyjnych. 6) niepełnosprawność i długotrwała choroba -mówiąc o osobach niepełnosprawnych, mamy na myśli osoby, których stan fizyczny, psychiczny i umysłowy powoduje trwałe lub okresowe utrudnienia, ograniczenia bądź uniemożliwia pełnienie ról i zadań społecznych na poziomie powszechnie przyjętych kryteriów. Choroba i niepełnosprawność to czynniki, które prowadzą do pogorszenia kondycji finansowej każdej rodziny bez względu na jej przynależność społeczno-zawodową i miejsce zamieszkania. Obserwacje pracowników OPS pozwalają stwierdzić, że warunki życia tej grupy osób są bardzo trudne. Sytuacja taka to z jednej strony efekt zwiększonych wydatków na leczenie, rehabilitację i różnego typu świadczenia będące udziałem rodzin, w których żyją osoby z ograniczoną przez chorobę sprawnością; z drugiej strony przyczyną jest ograniczenie 11

12 dochodu utrata pracy i renta inwalidzka osoby niepełnosprawnej oraz ograniczenie aktywności zawodowej. Dotknięcie jednego z członków rodziny niepełnosprawnością stanowi dla rodziny sytuację kryzysową. Rodzina w takiej sytuacji wymaga zwłaszcza nieinstytucjonalnych form pomocy, maksymalnie zindywidualizowanych i dostosowanych do jej potrzeb. Dotychczasowe doświadczenia w pracy na rzecz osób niepełnosprawnych przybliżyły problematykę tych osób, ich możliwości, oczekiwania i potrzeby. Unaoczniły, że problemy niepełnosprawnej części społeczeństwa wiążą się z ograniczonymi możliwościami zakupu oprotezowania i sprzętu ułatwiającego komunikowanie się i samoobsługę. Dużym problemem, i to nie tylko w naszej gminie, są również bariery architektoniczne w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej. Bariery te nie tylko utrudniają, ale niekiedy wręcz uniemożliwiają uczestnictwo w normalnym życiu. Pomoc osobom niepełnosprawnym i ich rodzinom w Namysłowie świadczą: służba zdrowia, oświata, pomoc społeczna, powiatowy urząd pracy i organizacje pozarządowe. Zespół Opieki Zdrowotnej w Namysłowie zapewnia zakres usług medycznych dla osób niepełnosprawnych na dwóch poziomach organizacji: - opieka podstawowa prowadzone są działania profilaktyczne, diagnostyczne, leczenie schorzeń podstawowych i chorób towarzyszących, - opieka specjalistyczna gabinety rehabilitacyjne. Dzieci specjalnej troski w wieku przedszkolnym z miasta i gminy Namysłów mają możliwość funkcjonowania w środowisku rówieśniczym dzięki istnieniu oddziału integracyjnego w przedszkolu Nr 4. Naukę mogą kontynuować w Szkole Podstawowej nr 4 z oddziałem integracyjnym oraz w Zespole Szkół Specjalnych; tu dzieci i młodzież mają możliwość realizacji edukacji na szczeblu podstawowym, gimnazjalnym i zawodowym. Dorosłe osoby niepełnosprawne mające wskazania do zajęć w warsztatach terapii zajęciowej, mogą uczestniczyć w zajęciach warsztatowych w Środowiskowym Domu Samopomocy przy ul. Kolejowej w Namysłowie. Osoby niepełnosprawne i ich rodziny, które zgłoszą się do Ośrodka Pomocy Społecznej w Namysłowie, mogą otrzymać pomoc finansową lub socjalną, zgodnie z ustawą o pomocy społecznej. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie realizuje zadania pomocy społecznej w powiecie. Pomaga w likwidacji barier architektonicznych w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej, dofinansowuje turnusy rehabilitacyjne, zakup sprzętu rehabilitacyjnego. Powiatowy Urząd Pracy w Namysłowie prowadzi pośrednictwo pracy oraz poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych. Pomaga w znalezieniu zatrudnienia na otwartym rynku pracy, na stanowiskach stworzonych dla osób niepełnosprawnych bądź w zakładach pracy chronionej. 7) alkoholizm- jedną z grup dysfunkcyjnych, objętych pomocą Ośrodka Pomocy Społecznej, stanowią osoby nadużywające i uzależnione od alkoholu. Nadużywanie alkoholu stanowi dziś bezsprzecznie jeden z najpoważniejszych problemów. Zjawisko to w naszej gminie stwarza problem złożony i trudny do przezwyciężenia. Szerzący się alkoholizm dotyka wielu mieszkańców miasta i wsi nie respektując płci, wieku ani statusu intelektualnego. Jego rozmiar i niszczycielskie działanie daje się zaobserwować wśród klientów pomocy społecznej. Niepokój budzi fakt, że obniża się granica wieku osób sięgających po raz pierwszy po alkohol. Na podstawie ankiet przeprowadzonych w namysłowskich szkołach podstawowych i gimnazjach ustalono, że 955 dzieci miało już kontakt z alkoholem. W 2004r. wśród świadczeniobiorców Ośrodka Pomocy Społecznej w Namysłowie, 97 rodzin dotkniętych było problemem alkoholowym (w 2003r rodzin). Nie jest to pełna 12

13 ich liczba, bowiem wielu podopiecznych, u których pracownik socjalny zauważa lub podejrzewa problem alkoholowy, nie uświadamia sobie uzależnienia, a wielu problem ten ukrywa. Alkoholizm wpływa na całą rodzinę, prowadzi do przemocy, stanowi zagrożenie dla funkcjonowania wszystkich jej członków. Nie bez znaczenia jest wpływ alkoholizmu rodzica na rozwój dzieci, które żyją w atmosferze ciągłego niepokoju, lęku i napięcia. W wielu środowiskach zauważa się zjawisko dziedziczenia alkoholizmu. Brak kontroli ze strony rodziców i stosowanie złych metod wychowawczych powoduje brak właściwych wzorców postępowania i w rezultacie kolejne pokolenie bardzo wcześnie i szybko sięga po alkohol. Praca z tak zaburzonymi klientami OPS jest niezwykle trudna, żmudna i często skazana na niepowodzenie. Dlatego ważna jest ścisła współpraca pracowników socjalnych z innymi instytucjami noszącymi pomoc osobom uzależnionym, np. z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. 8) bezdomność to jedno z najgroźniejszych zjawisk patologii społecznej. Rozumiana jest jako względnie trwała sytuacja człowieka pozbawionego dachu nad głową albo nie posiadającego własnego mieszkania. Często stanowi zagrożenie spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Szczególnego dramatyzmu nabiera w okresie zimowym. Przyczynami bezdomności są najczęściej: rozpad rodziny, eksmisja (w większości przypadków spowodowana niepłaceniem czynszu), opuszczenie zakładu karnego, długotrwałe bezrobocie oraz brak stałych dochodów, przemoc w rodzinie, uzależnienia itp. Pomoc państwa dla osób bezdomnych została określona ustawą o pomocy społecznej, w myśl której bezdomnemu przysługuje tymczasowe miejsce noclegowe, odzież i posiłek, a w niektórych przypadkach również zasiłek i inne formy pomocy. Problem bezdomności w Namysłowie jest trudny do rozwiązania ze względu na brak mieszkań niskoczynszowych, schroniska. Na terenie Namysłowa, obok OPS, praktycznej pomocy bezdomnym udziela Dom Pomocy Społecznej, gdzie na okres zimy wydzielono osobne pomieszczenie, w którym bezdomny może znaleźć krótkotrwałe schronienie. 4 Strategia rozwiązywania problemów pomocy społecznej. Adresatami działań zapisanych w niniejszej strategii są osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Jej celem jest stworzenie sprawnie funkcjonującego systemu przeciwdziałania temuż wykluczeniu w przyszłości. Żeby osiągnąć ten pożądany ze względów społecznych docelowy stan, konieczne jest określenie roli instytucji powołanych do pomocy ludziom najbardziej potrzebującym. Ośrodek Pomocy Społecznej nie jest w stanie samodzielnie wykonać wszystkich niezbędnych poczynań dla osiągnięcia zamierzonych celów. Niezbędna w tym zakresie jest jego współpraca ze wszystkimi instytucjami i organizacjami pozarządowymi, działającymi na terenie gminy. Miejsce i zakres działań należy wypracować w procesie społecznej konsultacji. Diagnoza problemów społecznych w Gminie Namysłów pozwoliła na wyodrębnienie pięciu najczęściej spotykanych problemów, które dotykają naszą społeczność. Są to: ubóstwo, bezrobocie, problemy opiekuńczo wychowawcze i przemoc w rodzinie, dylematy ludzi niepełnosprawnych oraz zjawiska dotyczące osób uzależnionych substancjami psychoaktywnymi i bezdomność. Na tej podstawie opracowane zostały działania, skierowane do osób z poszczególnych grup dysfunkcyjnych. Pomoc podzielona została na trzy etapy. 13

14 Pierwszy etap to działania ratunkowe, skierowane do osób, które znalazły się w określonym momencie w trudnej sytuacji życiowej i nie są w stanie samodzielnie dalej funkcjonować. Etap drugi jest konsekwencją działań ratunkowych, ma na celu zorganizowanie pomocy dla osób zagrożonych marginalizacją. Etap trzeci obejmuje ciąg zadań zapobiegających powstawaniu sytuacji, w których osoby z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, mogłyby się w takiej grupie znaleźć. Są to działania profilaktyczne, osłonowe i aktywizujące. 5 Redukowanie zjawiska ubóstwa i bezrobocia. Na przestrzeni ostatnich lat systematycznie obniża się poziom życia rodzin. Zwiększa się grupa żyjących w ubóstwie. Najistotniejszym wyznacznikiem poziomu życia rodzin jest praca, ponieważ zapewnia stałe dochody. Brak zatrudnienia wpływa nie tylko na ekonomiczną kondycję rodzin, ale także na pozamaterialne kwestie życia rodzinnego. Utrata stabilizacji powoduje często niemożność podejmowania racjonalnych decyzji, pojawia się stres i zniechęcenie. Bezrobotni mężczyźni często sięgają po używki, głównie w celu pozornego rozładowania stresu. Dlatego celem działań powinno być zarówno wspieranie w poszukiwaniu pracy, jak i przeciwdziałanie i eliminowanie negatywnych psychospołecznych skutków bezrobocia. W niniejszej strategii zakłada się podjęcie następujących działań ratunkowych, łagodzących i zapobiegających skutkom ubóstwa w gminie. 1. Działania ratunkowe - udzielanie doraźnej pomocy poprzez pomoc instytucji publicznych i wsparcie organizacji pozarządowych. Uczestnikami społecznej są: 1) Ośrodek Pomocy Społecznej (na szczeblu gminy). 2) Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie (na szczeblu powiatu). 3) Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej (na szczeblu województwa). Pomocy społecznej udziela się osobom i rodzinom, w których dochód nie przekracza kwoty ustawowego kryterium dochodowego przy jednoczesnym wystąpieniu takich niekorzystnych okoliczności, jak: ubóstwo, bezrobocie, długotrwała choroba, niepełnosprawność, alkoholizm i przemoc w rodzinie. Świadczenia mają charakter ratunkowy, podzielone są na świadczenia pieniężne i niepieniężne. Kryterium takiego podziału opiera się na tym, że w przypadku pierwszym uprawnieni otrzymują gotówkę, zaś te drugie realizowane są bez wypłaty środków pieniężnych bezpośrednio do rąk świadczeniobiorcy. Jednakże obydwa rodzaje świadczeń łączą się z wydatkami finansowymi ze strony OPS. Świadczeniami pieniężnymi są zasiłki: stały, okresowy i celowy. Otrzymują je osoby spełniające warunki wymienione powyżej. Ich wysokość uzależniona jest od faktycznej potrzeby, którą należy zaspokoić oraz od możliwości finansowych, jakimi w tym momencie dysponuje OPS. Finansowane są z budżetu gminy i budżetu centralnego. Świadczenia niepieniężne to przede wszystkim: posiłek, schronienie, niezbędne ubranie oraz usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, sprawienie pogrzebu, opłata za pobyt w domu pomocy społecznej. Ponadto, niektóre zadania z zakresu pomocy społecznej, takie jak poradnictwo specjalistyczne, interwencja kryzysowa, schronienie dla osób bezdomnych, są przekazywane do realizacji organizacjom pozarządowym zgodnie z ustawą o pożytku publicznym i wolontariacie. 14

15 2. Łagodzenie skutków - tworzenie zamkniętego rynku pracy dzięki organizowaniu robót publicznych, utworzeniu Klubu Integracji Społecznej i Centrum Integracji Społecznej oraz współpracy z Ochotniczym Hufcem Pracy. Roboty publiczne to prace zorganizowane dla przez określone instytucje administracyjne i społeczne, które otrzymują refundację części kosztów ich zatrudnienia. Organizatorami robót publicznych na terenie Namysłowa są: organy samorządu terytorialnego: Urząd Miejski i Starostwo Powiatowe. Prace te są finansowane ze środków budżetu państwa, funduszy celowych oraz środków organizatora robót. Mogą trwać najdłużej 12 miesięcy. Z doświadczenia pomocy społecznej wynika, że nie wystarczy biednym ludziom pomagać wyłącznie poprzez świadczenia pieniężne. Skutecznym sposobem reintegracji społecznej jest tworzenie im warunków do wykorzystywania drzemiących w nich właściwości psychofizycznych, kwalifikacji zawodowych, aktywności w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji. Takie możliwości daje, między innymi, Centrum Integracji Społecznej czy Klub Integracji Społecznej, których powstanie planowane jest w niedalekiej przyszłości. W Klubach Integracji Społecznej można organizować i prowadzić: 1) programy zatrudnienia tymczasowego, mające na celu pomoc w znalezieniu pracy, 2) działalność samopomocową w zakresie zatrudnienia, spraw mieszkaniowych i socjalnych. W celu mobilizowania podopiecznych do poszukiwania zatrudnienia i usamodzielnienia się, podstawą pomocy stanie się kontrakt socjalny, zawarty między bezrobotnym a OPS, określający zasady współpracy oraz cele, do których należy zmierzać. Udzielenie pomocy będzie uzależnione od zaangażowania bezrobotnego w poszukiwaniu pracy. Priorytetem powinna być ochrona dzieci przed skutkami bezrobocia rodziców. Środki finansowe w pierwszej kolejności przeznaczone będą na zapewnienie im podstawowego wyposażenia do szkoły i ciepłego posiłku w szkole. Jeszcze inne możliwości stwarzają Ochotnicze Hufce Pracy (OHP). OHP są państwową jednostką organizacyjną, której szczególnym podmiotem oddziaływań są dwie grupy młodzieży. Pierwsza to młodzież o zmniejszonych szansach życiowych, pochodząca z rodzin dysfunkcjonalnych, patologicznych, niedostosowana społecznie, wymagająca i poszukująca opieki oraz możliwości kształcenia i zdobycia zawodu. Druga - wykształcona i z pewnymi już kwalifikacjami zawodowymi zagrożona jednak bezrobociem. Kierunki działań OHP na rzecz obu grup wyznacza ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. OPS pośredniczy w umieszczaniu młodzieży w placówkach OHP, a także refunduje jej koszty wyżywienia 3. Zapobieganie ubóstwu poprzez: tworzenie warunków do powstawania nowych miejsc pracy, usamodzielnianie ekonomiczne i pomoc psychologiczną (w celu zmiany postaw sprzyjających ubóstwu: bierności, bezradności...). Stworzenie przyjaznych warunków do powstawania nowych miejsc pracy w gminie, poprzez wspieranie lokalnej przedsiębiorczości, w tym w szczególności: 1) formalne i organizacyjne przygotowanie przez samorząd lokalny terenów dla pozarolniczej działalności gospodarczej (w optymalnej sytuacji stanowiących własność komunalną), najlepiej uzbrojonych w infrastrukturę, jako ofertę dla inwestorów w tym inwestorów pozamiejscowych, 2) opracowanie i wdrożenie systemu dogodnych ulg podatkowych z tytułu podejmowania pozarolniczej działalności gospodarczej, 3) kreowanie przez lokalne władze gminy, banki i instytucje rządowe klimatu dla kształtowania przedsiębiorczości (inwestorów miejscowych i pozamiejscowych), np. poprzez: organizację przez samorząd lokalny służby doradczej na rzecz 15

16 wielofunkcyjnego rozwoju gminy, dostęp do tanich kredytów jako źródła finansowania inwestycji. 4) udzielanie poręczeń kredytu bankowego lub pożyczki z Funduszu Pracy na sfinansowanie działalności gospodarczej osobom bezrobotnym, 5) zwolnienia z opłat czynszowych w lokalach przekazanych bezrobotnym na działalność gospodarczą, 6) aktywizacja i animacja środowiska lokalnego poprzez ogłaszanie konkursów na realizację zadań publicznych. 6 Pomoc na rzecz rodzin z problemami opiekuńczo wychowawczymi oraz ograniczanie zjawiska przemocy w rodzinie. Rodzina jako podstawowa komórka społeczna powinna zaspokoić potrzeby każdego z jej członków. Jest miejscem, w którym człowiek wchodzi w podstawowe dla siebie związki z innymi ludźmi, uczy się bliskości emocjonalnej i zdobywa doświadczenia. W rodzinach dysfunkcyjnych brakuje umiejętności tworzenia właściwego klimatu życia rodzinnego, rozładowania napięć powstałych poza domem, prawidłowych wzorców, poczucia bezpieczeństwa. Przemoc w rodzinie jest najbardziej drastycznym przejawem jej nieprawidłowego funkcjonowania. Może przybierać różne formy, w szczególności wymienione w poniższej tabeli: Rodzaje przemocy Przemoc fizyczna Przemoc psychiczna Przemoc seksualna Przemoc ekonomiczna Katalog zachowań Popychanie, odpychanie, obezwładnianie, przytrzymywanie, policzkowanie, szczypanie, kopanie duszenie, bicie otwartą ręką i pięściami, bicie przedmiotami, oparzanie, polewanie substancjami żrącymi, użycie broni, porzucanie w niebezpiecznej okolicy, nieudzielanie koniecznej pomocy itp. Wyśmiewanie poglądów, religii, pochodzenia, narzucanie własnych poglądów, karanie przez odmowę uczuć, zainteresowania, szacunku, stałą krytykę, wmawianie choroby psychicznej, izolacja społeczna (kontrolowanie i ograniczanie kontaktów z innymi osobami), domaganie się posłuszeństwa, ograniczanie snu i pożywienia, degradacja werbalna (wyzywanie, poniżanie, upokarzanie, zawstydzanie), stosowanie gróźb, itp. Wymuszanie pożycia seksualnego, wymuszanie nieakceptowanych praktyk seksualnych, demonstrowanie zazdrości, krytyka zachowań seksualnych, itp. Odbieranie zarobionych pieniędzy, uniemożliwianie podjęcia pracy zarobkowej, nie zaspakajanie podstawowych, materialnych potrzeb rodziny, itp. 1. Działania ratunkowe będą polegać na: zapewnieniu tymczasowego schronienia i pomocy medycznej, prawnej i psychologicznej oraz poradnictwu i informowaniu o możliwościach uzyskania pomocy. Działania ratunkowe realizowane będą przez Ośrodki Interwencji Kryzysowej (OIK), zgodnie z obowiązującymi przepisami tworzone przez powiat. Celem tych działań powinna być doraźna (natychmiastowa), krótkoterminowa pomoc 16

17 osobom pozostającym w sytuacji przemocy domowej ofiarom przemocy kobietom i dzieciom, lub osobom znajdującym się w innej sytuacji kryzysowej, w celu zapobieżenia powstawania lub pogłębienia się dysfunkcji tych osób, rodzin lub społeczności. 2. Eliminowanie skutków przemocy: ofiara, sprawca, świadek poprzez wskazanie możliwości rozwiązania problemu i pomoc w rozwiązaniu problemu. Pomocą ofiarom przemocy zajmują się powołane do tego instytucje rządowe oraz coraz liczniejsze instytucje i organizacje pozarządowe. Na terenie Namysłowa wsparcia udzielają: 1) policja, 2) prokuratura, 3) Ośrodek Pomocy Społecznej, 4) placówki służby zdrowia, 5) Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 6) telefon zaufania, 7) Poradnia Leczenia Odwykowego, 8) klub AL Anon (Samopomocowe Grupy Rodzinne przeznaczone dla tych wszystkich, którzy mają emocjonalny związek z osobami uzależnionymi od alkoholu, np. żony, mężowie, rodzice), 9) szkoły, placówki oświatowe i oświatowo-wychowawcze (pedagodzy szkolni), 10) świetlice socjoterapeutyczne. 3. Zapobieganie przemocy w rodzinie to: edukacja społeczności lokalnej, organizowanie grup wsparcia i usprawnienie komunikacji między instytucjami poprzez powołanie zespołów interdyscyplinarnych. W celu wyeliminowania przemocy w rodzinie planuje się utworzenie systemu opartego na ścisłej współpracy kilku podstawowych ogniw tj. dzielnicowych policjantów, OPS-u, Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, służby zdrowia, pedagogów szkolnych. Każda z tych instytucji powinna wykształcić wytypowane osoby w zakresie podstawowych umiejętności rozpoznawania i pomocy ofiarom przemocy; organizować szkolenia i kursy specjalistyczne, zwiększające kompetencje w zakresie: pomocy ofiarom przemocy domowej, współpracy służb, organizacji i instytucji a zwłaszcza w zakresie wdrażania nowych procedur interwencji wobec przemocy domowej. Ważne jest podnoszenie poziomu świadomości społecznej. Oświata publiczna jest bowiem podstawową jednostką prewencyjną. Trzeba zmienić stereotypy i postawy, które dopuszczają lub ignorują przemoc w domu. Ważna jest popularyzacja wiedzy prawniczej oraz sposobów korzystania z niej. Przydatne tutaj mogą być media: prasa, radio, TV, gdyż docierają do szerokiego kręgu odbiorców i są bardzo popularne. Programy edukacyjne o życiu w rodzinie kierowane do młodzieży szkół średnich, mogą zapobiegać przemocy w rodzinie, gdy będą koncentrować się na takich tematach jak: 1) szacunek dla kobiet, 2) życie rodzinne, 3) dorastanie i rozwój człowieka, 4) edukacja seksualna, 5) rozwiązywanie konfliktów bez uciekania się do przemocy, 6) umiejętności porozumiewania się, 7) stereotypy o roli płci, 8) znoszenie autonomii o związkach partnerskich, 9) przemoc w rodzinie, 10) umiejętności rodzicielskie. Niezbędne jest również: a) prowadzenie bazy danych o ludziach i placówkach zajmujących się pomaganiem 17

18 rodzinom dotkniętym przemocą, b) pozyskiwanie osób i instytucji znaczących dla życia społecznego do współpracy w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, c) gromadzenie i opracowywanie danych empirycznych i wiedzy praktycznej na temat przemocy oraz sposobów rozwiązywania problemów z nią związanych, d) usprawnienie koordynacji współdziałania różnych służb i instytucji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie na szczeblu gminnym, e) tworzenie placówek oferujących pomoc socjalną, mieszkaniową, prawną i psychologiczną dla ofiar przemocy oraz zorganizowanych form samopomocy (grup wsparcia) i samoobrony dla ofiar przemocy, f) reaktywowanie świetlic wiejskich w celu organizowania czasu wolnego dzieci i młodzieży. 7 Wspieranie osób niepełnosprawnych pozbawionych możliwości samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie. 1. Osoby niepełnosprawne potrzebują więcej wsparcia ze strony społeczeństwa, aby móc osiągnąć takie same warunki życia jak inni obywatele. Władze lokalne odpowiadają za wiele obszarów rzutujących na jakość ich życia. Niepełnosprawność uderza najbardziej w finansową i emocjonalną stronę rodziny. Musi dokonać się w niej ogromny proces, którego zasadniczymi elementami są osobista przemiana oraz właściwa reakcja członków rodziny. Szczególnie trudna sytuacja narasta w rodzinie wychowującej nieletnie dziecko. Często po uzyskaniu informacji o niepełnosprawności dziecka, rodzice przeżywają bardzo silne negatywne emocje. W rezultacie mogą ulec zakłóceniu relacje między członkami rodziny. Posiłkując się informacjami dotyczącymi środowiska osób niepełnosprawnych, będących w posiadaniu OPS, przewiduje się następujące działania: 2. Działania ratunkowe polegające na budzeniu świadomości na temat konieczności integracji społecznej poprzez: 1) zapewnienie pełnej opieki osobom niepełnosprawnym z umożliwieniem pozostawienia ich w środowisku rodzinnym. 2) wspieranie osób niepełnosprawnych i ich rodzin przez rozwój specjalistycznych usług opiekuńczych i innych świadczeń. 3) doradztwo i poradnictwo na rzecz rodzin z osobą niepełnosprawną oraz doskonalenie pracy socjalnej. 4) informowanie o różnych formach pomocy i wsparcia świadczonego przez instytucje i organizacje pozarządowe. 3. Działania łagodzące skutki to zwiększenie dostępności życia publicznego dla osób niepełnosprawnych dzięki: 1) opracowaniu mapy barier architektonicznych (transportowych) i systematycznej ich likwidacji, 2) odpowiedniemu oznakowaniu miejsc parkingowych, stopni schodów, podjazdów, 3) organizowaniu szkoleń zawodowych, 4) tworzeniu miejsc pracy w instytucjach publicznych, 5) rehabilitacji i pomocy w zakupie przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i sprzętu rehabilitacyjnego, 6) prowadzeniu zajęć interdyscyplinarnej rewalidacji z osobą niepełnosprawną i jej rodziną od chwili wykrycia niepełnosprawności, 18

19 7) zapewnieniu dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej dostępu do kształcenia - tworzenie klas integracyjnych, 8) wspieraniu imprez integracyjnych o charakterze sportowym, kulturalnym, 9) wspieraniu procesów, których celem jest dostosowywanie mieszkań spółdzielczych i komunalnych do potrzeb osób niepełnosprawnych, 10) włączaniu wolontariuszy i w działania pomocowe dla osób z ograniczoną sprawnością. 4. Przeciwdziałanie skutkom poprzez profilaktykę prozdrowotną, promocję zdrowego trybu życia, budzenie świadomości na temat konieczności integracji społecznej. Aby ułatwić zrealizowanie powyższych działań planuje się opracowanie mapy barier architektonicznych w miejscach i budynkach publicznych oraz rozpoczęcie (w miarę napływu środków) ich systematycznej likwidacji. Jednym z ważnych elementów procesu integracji społecznej jest tworzenie miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych. Miejsca te dofinansowywane z różnych programów powinny powstawać w instytucjach publicznych i prywatnych przedsiębiorstwach. Współpraca z organizacjami pozarządowymi działającymi na rzecz osób z ograniczoną sprawnością, włączenie w działania wolontariuszy, budowanie właściwych relacji kadry socjalnej z osobami niepełnosprawnymi zapewnią wielospecjalistyczne usługi umożliwiające codzienne funkcjonowanie i rehabilitację. Pozwolą również na uczestnictwo osób niepełnosprawnych w działalności artystycznej, sportowej i rekreacyjnej. Budzenie świadomości na temat konieczności integracji społecznej to proces długotrwały, który powinien zacząć się wraz z procesem edukacji człowieka. Gwarantowałby wówczas postrzeganie osób niepełnosprawnych jako pełnoprawnych partnerów życia publicznego. Równie wcześnie powinna zacząć się promocja zdrowego życia, bezpiecznych zabaw i zachowań. Wymienione wyżej działania prowadzone w sposób kompleksowy wzbogacone inwencją organizacji pozarządowych pozwolą stworzyć dogodne warunki życia i rehabilitacji osobom niepełnosprawnym. 8 Przeciwdziałanie uzależnieniom. 1. Uzależnienie i jego konsekwencje powodują zmiany w różnych sferach funkcjonowania człowieka tj.: sferze biologicznej, psychologicznej społecznej i duchowej. Wymaga zatem kompleksowego podejścia. Uzależnienie, a także nadużywanie substancji psychoaktywnych, powoduje powstanie postępujących zmian zdrowotnych na poziomie somatycznym i psychologicznym. W sferze funkcjonowania społecznego zachodzi szereg zmian niosących narastającą izolację osoby uzależnionej. Każda osoba uzależniona wpływa destrukcyjnie na osoby bliskie (małżonka, dzieci), a konsekwencje tego wpływu wymagają często długotrwałej terapii. Uzależnienie charakteryzuje się: 1) powracającym lub ciągłym pragnieniem przyjmowania danej substancji; jest ona przyjmowana mimo pojawiającej się świadomości negatywnych konsekwencji biologicznych i społecznych jakie z tego wynikają, 2) na skutek rozwoju tolerancji na daną substancję, wzrasta tendencja do stopniowego zwiększania dawek, 3) kształtują się charakterystyczne mechanizmy uzależnienia w sferze psychologicznej oraz zmiany na poziomie fizjologicznym, 4) w trakcie trwania uzależnienia zmniejsza się zdolność osoby uzależnionej do pracy, pełnienia ról i funkcji społecznych oraz do utrzymywania zwykłych stosunków międzyludzkich, 19

20 5) osoba uzależniona spędza coraz więcej czasu na zdobywaniu środków psychoaktywnych, zażywaniu ich oraz powrocie do zdrowia po ich stosowaniu; życie koncentruje się wokół środka, którego używa. 2. Działania ratunkowe, adresowane do osób uzależnionych, obejmują programy pomocy medycznej, psychologicznej i prawnej. Ukierunkowane są na niwelowanie bezpośredniego wpływu substancji psychoaktywnej na osobę oraz najbliższych, zawierają elementy planowania procesu wychodzenia z uzależnienia. Na tym etapie realizatorem działania jest Ośrodek Leczenia Odwykowego w Woskowicach Małych. Rolą pracownika socjalnego jest rozpoznanie, na podstawie faktów z życia podopiecznych, problemu alkoholowego i zmotywowanie rodziny do podjęcia działań w celu rozwiązania problemu kontakt z Poradnią Leczenia Odwykowego, Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, grupą wsparcia dla osób uzależnionych i współuzależnionych. W tym momencie ważne jest również zdiagnozowanie i zaspokojenie socjalnych potrzeb członków rodziny osoby uzależnionej, poprzez udzielenie pomocy finansowej, psychologicznej i prawnej. Dzieci mogą skorzystać z bezpłatnych obiadów w szkole, wyposażane są w niezbędne artykuły szkolne i odzież, kierowane na zajęcia do dwóch działających w mieście świetlic socjoterapeutycznych. 3. Wychodzenie z uzależnienia polegać ma na zapewnieniu możliwości leczenia (osobie uzależnionej i współuzależnionym), wzmacnianiu efektów leczenia poprzez rehabilitację, grupy wsparcia, uczestnictwo w zajęciach prowadzonych w Klubie Integracji Społecznej. Działania ukierunkowane na wychodzenie z uzależnienia adresowane są do osób uzależnionych i współuzależnionych, a realizowane przez grupy wsparcia w Klubie AA i Al.- Anon. Działania te obejmują: 1) programy leczenia i terapii uzależnienia oraz współuzależnienia, 2) programy redukujące negatywne konsekwencje uzależnienia i umożliwiające powrót do pełnego funkcjonowania społecznego. 4. Zapobieganie uzależnieniom dzięki: 1) informowaniu o mechanizmach i konsekwencjach uzależnień, 2) identyfikowaniu grup ryzyka, 3) opracowaniu i wdrożeniu programu działań z grupami ryzyka, 4) edukacji eliminującej czynniki zagrażające prawidłowemu funkcjonowaniu społecznemu i psychologicznemu (promowanie zdrowego stylu życia), szczególnie dzieci i młodzieży. Działania zapobiegawcze profilaktyka. Działania w tej grupie obejmować będą programy profilaktyczne, adresowane do grup społecznych i wiekowych na trzech poziomach: 1) skierowane do całej społeczności miejskiej, 2) skierowane do grup zagrożonych uzależnieniem, 3) skierowane do osób dotkniętych uzależnieniem. Zadania z zakresu przeciwdziałania uzależnieniom realizowane są w oparciu o Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Gminie Namysłów, stanowiący załącznik do niniejszej uchwały. Spośród wielu możliwych do podjęcia i zapisanych w nim działań można wymienić np. dofinansowanie spektakli teatralnych o treściach związanych z problematyką uzależnień, a także angażowanie wolontariuszy do pracy z dziećmi zagrożonymi demoralizacją, przestępczością i uzależnieniami oraz sprawiającymi kłopoty wychowawcze. 9 20