OCENA MOŻLIWOŚCI WYBUCHU LUB ZAPALENIA GAZÓW W ZROBACH ŚCIAN ZAWAŁOWYCH
|
|
- Andrzej Kaczmarczyk
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2013 Tom 8 Zeszyt 3 Andrzej STRUMIŃSKI, Barbara MADEJA-STRUMIŃSKA Uczelnia Zawodowa Zagłębia Miedziowego, Lubin OCENA MOŻLIWOŚCI WYBUCHU LUB ZAPALENIA GAZÓW W ZROBACH ŚCIAN ZAWAŁOWYCH Streszczenie. W artykule przedstawiono praktyczną metodę oceny zagrożenia wybuchem lub zapaleniem atmosfery w zrobach ścian zawałowych. W szczególności dotyczy ona ścian eksploatacyjnych w pokładach metanowych i skłonnych do samozapalenia. W metodzie tej korzysta się z badań statystycznych składników atmosfery zrobowej i jej temperatury. Wyprowadzone wzory umożliwiają ocenę prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia wybuchowego lub zapalenia gazów zrobowych, co pozwala na właściwą ocenę bezpieczeństwa pracy w rejonach ścian zawałowych. EVALUATION OF POSSIBILITIES OF EXPLOSION OR GAS IGNITION IN GOAF OF LONGWALL WITH CAVING Summary. In this article we present a practical method to evaluate explosion or gas ignition hazards in goaf of longwall with cavings. Proposed method is especially usefull for investigation of hazards in methane boards and boards prone to spontaneous combustion. This method makes use of statistical analysis of chemical compounds of longwalls atmosphere and its temperature. Introduced equations enable evaluation of probability of certain events, ie. occurrences of explosion or gas ignition hazards. In consequence, proposed method can be used for proper evaluation of work safety in goaf of longwall with caving. 1. Wstęp W polskich kopalniach węgla kamiennego systematyczny wzrost głębokości eksploatacji jest w głównej mierze przyczyną wzrostu wszystkich górniczych zagrożeń naturalnych. W szczególności do bardzo niebezpiecznych zagrożeń należą zagrożenia metanowe i pożarowe powstające wskutek samozapalenia węgla.
2 116 A. Strumiński, B. Madeja-Strumińska Powszechnie w polskich kopalniach wydobycie węgla jest prowadzone systemami ścianowymi z zawałem stropu, a eksploatowane pokłady charakteryzują się na ogół dużą metanowością i skłonnością do samozapalenia. Przepływ powietrza przez zroby ścian zawałowych jest głównym czynnikiem wpływającym na zagrożenia pożarowe w zrobach poeksploatacyjnych tych ścian. Ponadto w obrębie wyeksploatowanego pokładu z zawałem stropu, w strefie zawału, w przypadku kopalń metanowych następuje gromadzenie się metanu. Metan ten wydziela się z węgla powstałego w rumowisku zawałowym, a zwłaszcza dopływa on z sąsiednich pokładów metanowych przez istniejące w górotworze szczeliny i spękania. Jest oczywiste, że w przypadku gdy stężenie metanu w zrobach zawałowych przekroczy dolna granicę wybuchowości, a temperatura pożaru endogenicznego temperaturę zapłonu, to przy odpowiednim stężeniu tlenu w gazach zrobowych dochodzi do wybuchu tych gazów. Wybuch ten może być zlokalizowany w zrobach lub może objąć przestrzeń roboczą ściany oraz chodniki przyścianowe. Przy dużych stężeniach metanu, tj. powyżej górnej granicy wybuchowości, możliwe jest zapalenie metanu, co zwiększa zagrożenie pożarowe w kopalni. Mając to na uwadze, w niniejszym artykule przedstawiono metodę oceny możliwości wybuchu lub zapalenia gazów zrobowych opartą na rachunku probabilistycznym. 2. Charakterystyka zagrożenia metanowego i pożarowego w zrobach ścian zawałowych Zroby ścian zawałowych stanowią przestrzeń otwartą, przechodzącą w rumowisko skalne, będące ośrodkiem filtracyjnym dla metanu. Pojemność pustek w zrobach ściany zależy od wybranej warstwy węgla, od długości ściany, od skłonności skał stropowych do formowania zawału oraz od ściśliwości strefy zawałowej [11]. Wydzielanie się metanu do zrobów może mieć różną intensywność, zależną od wielu czynników, m.in. od metanowości złoża i ciśnienia atmosferycznego [3, 11]. W zrobach następuje mieszanie się metanu z powietrzem oraz gromadzenie metanu. Skład gazów zrobowych w rożnych miejscach przestrzeni zawałowej zależy m.in. od sposobu przewietrzania frontu eksploatacyjnego i intensywności wydzielania się metanu ze złoża, dlatego też w zrobach poeksploatacyjnych atmosfera zrobowa może mieć charakter niewybuchowy przy nadmiarze tlenu lub gazów inertnych i wybuchowy, gdy stężenie metanu
3 Ocena możliwości wybuchu lub zapalenia gazów jest zawarte między dolną a górną granicą wybuchowości. Gazy zrobowe mogą być także niewybuchowe z powodu nadmiaru metanu. Niekiedy przy nagłym załamaniu się zwięzłych skał stropu zasadniczego może dojść do wypchnięcia nagromadzonego w zrobach metanu do przestrzeni roboczej ściany i chodników przyścianowych, co bywa przyczyną nagłego wzrostu poziomu metanu w tych wyrobiskach. Na ogół jednak rozkład stężeń metanu przy stałym jego dopływie z górotworu do zrobów i odpowiednio ukształtowanym polu potencjału aerodynamicznego w polu eksploatacyjnym nie ulega istotnym zmianom. Wolne zmiany tych stężeń są wówczas związane z normalnym postępem eksploatacji pokładu [11]. Znajomość lokalizacji niebezpiecznych zbiorników metanu w zrobach poeksploatacyjnych jest istotna w ocenie zagrożenia metanowego rejonu eksploatacyjnego. Na rys. 1 przedstawiono rozkład stężeń metanu w zrobach ścian zawałowych podłużnych przy wybranych systemach przewietrzania [11]. Rys. 1. Kształtowanie się pola zwiększonego stężenia metanu w zrobach za frontem ścian o różnych kierunkach przewietrzenia [11]: a) rozkład stężenia metanu przy systemie przewietrzania na U do granic pola, b) rozkład stężenia metanu przy systemie przewietrzania na U od granic pola, c) rozkład stężenia metanu przy systemie przewietrzania na Z od granic pola Fig. 1. Formation of areas with increased methane concentration in the goaf behind the face of longwalls with various ventilation directions [11]: a) methane concentration distribution for U advance longwall ventilation system, b) methane concentration distribution for U retreat longwall ventilation system, c) methane concentration distribution for Z retreat longwall ventilation system
4 118 A. Strumiński, B. Madeja-Strumińska Według badań zawartych w [3, 5] największe wydzielanie metanu w zrobach ścianowych występuje w odległości m od ściany eksploatacyjnej. Intensywność przewietrzania zrobów ścian zawałowych w dużym stopniu oddziałuje na zagrożenie metanowe, ale stanowi także główny czynnik decydujący o zagrożeniu pożarowym w tych zrobach. Przy małej intensywności przewietrzania zroby wypełniają się gazami obojętnymi, które hamują proces samozagrzewania się węgla. Bardzo duża natomiast intensywność przewietrzania zrobów wiąże się ze znacznym odprowadzaniem ciepła powstającego w procesie utleniania węgla znajdującego się w rumowisku zawałowym, co utrudnia, a nawet uniemożliwia kumulowanie ciepła niezbędnego do powstania pożaru endogenicznego w zrobach. Jeśli brak jest skutecznego wychładzania zrobów, to przy dostatecznym dopływie tlenu akumulacja ciepła w zrobach przyspiesza proces zapłonu węgla. Jeśli ognisko pożaru jest zlokalizowane w zrobach w strefie wybuchowej mieszaniny metanu z powietrzem, to po przekroczeniu temperatury jej zapłonu dochodzi do wybuchu o różnej sile działania. Jak już wcześniej wspomniano, wybuch może być ograniczony tylko do samych zrobów, ale może także objąć przestrzeń roboczą ściany i chodniki przyścianowe. W przypadku gdy ognisko pożaru znajduje się w zrobach w niewybuchowej strefie mieszanin metanu z powietrzem, to spalany metan zwiększa intensywność pożaru. Może jednak dojść do wybuchu metanu w przypadku przemieszczania się frontu ścianowego, zmiany rozkładu stężeń metanu w zrobach lub gwałtownego wypływu gazów o składzie wybuchowym. Jeśli ognisko pożaru znajduje się w niewybuchowej strefie zrobów, proces utleniania (spalania) węgla w zrobach może ulec intensyfikacji przy odpowiednim dopływie tlenu lub wstrzymaniu tego procesu przy ograniczonym stężeniu tlenu. Jednak w tym przypadku nie można wykluczyć zaistnienia wybuchu, gdy dojdzie do gwałtownego, niekorzystnego przemieszczenia się strefy wybuchowej gazów zrobowych. Takie sytuacje mogą się zdarzyć w przypadku nagłego załamania się skał stropowych, tąpnięcia, wstrząsów, a także zakłóceń wentylacyjnych. Należy podkreślić, że przyczynami inicjału zapłonu metanu w zrobach mogą być inne czynniki, a nie tylko pożar. W szczególności mogą to być roboty strzałowe prowadzone w celu wywołania zawału stropu, iskry wywołane tarciem brył skalnych przy powstawaniu zawałów, iskry mechaniczne powstające przy pracy kombajnu w zetknięciu organu urabiającego z twardymi skałami stropu lub spągu. Warto jeszcze wspomnieć, że metan, który gromadzi się w zrobach, wpływa na zmniejszenie zagrożenia pożarowego, gdyż intensywna desorpcja metanu blokuje dostęp
5 Ocena możliwości wybuchu lub zapalenia gazów tlenu do aktywnych powierzchni cząstek węgla. Jednak po zakończeniu desorpcji metanu na skutek istnienia tzw. czystych aktywnych powierzchni proces samozagrzewania węgla bywa bardziej gwałtowny niż w przypadku węgli niemetanowych [4]. 3. Zapalenie i wybuch gazów zrobowych W czasie eksploatacji metanowych pokładów węgla skłonnych do samozapalenia w atmosferze gazów zrobowych występują zwykle gazy palne, takie jak: metan (CH 4 ), tlenek węgla (CO), wodór (H 2 ), węglowodory aromatyczne (C m H n ), a czasem także siarkowodór (H 2 S). W atmosferze zrobowej występuje również tlen (O 2 ) o różnych stężeniach. W niesprzyjających okolicznościach, jeśli w zrobach powstanie pożar endogeniczny, przy odpowiednio wysokiej temperaturze ogniska pożaru i odpowiednim składzie atmosfery zrobowej może dojść, jak już wspomniano, do wybuchu lub zapalenia tych gazów. Wybuch palnych gazów zrobowych jest możliwy wówczas, gdy gazy te mają odpowiednie stężenia, zawierają dostateczną ilość telenu, istnieje źródło wysokiej temperatury oraz gdy w zrobach istnieje dostateczna przestrzeń do rozwinięcia się wybuchu. W praktyce kopalnianej ocenę zdolności wybuchowej mieszaniny gazów palnych w zrobach wykonuje się, wyznaczając dolną i górną granicę wybuchowości na podstawie składu chemicznego gazów zrobowych lub bezpośrednich pomiarów eksplozymetrem [4, 6, 7]. Ponadto, aby mieszanina gazów zrobowych była wybuchowa, musi zawierać określone (minimalne) stężenie tlenu, zależne od stężeń składników palnych w roztworze. Jeśli znany jest skład chemiczny gazów zrobowych, to do oceny właściwości wybuchowych tych gazów bywa wykorzystywany wskaźnik La Chateliera, zdefiniowany wzorem: CH CO H C H H S 5 12, ,3 4 2 m n 2 L (1) gdzie: CH 4, CO, H 2, C m H n, H 2 S oznaczają stężenia odpowiednich gazów palnych w zrobach ścianowych w procentach objętościowych. Przy korzystaniu z tego wskaźnika lub znając jego wartość odczytaną z eksplozymetru, przyjmuje się, że niebezpieczeństwo wybuchu gazów zrobowych istnieje, jeśli wskaźnik ten jest nie mniejszy niż 1, czyli L 1 (2)
6 120 A. Strumiński, B. Madeja-Strumińska W praktyce górniczej dla zachowania dużego marginesu bezpieczeństwa wybuchowego przyjmuje się zwykle, że wybuch może już nastąpić, gdy [6, 8] L 0,6 (3) Podobnie dla mieszaniny osiągającej lub przekraczającej górną granicę wybuchowości wyznacza się wskaźnik L *, korzystając ze wzoru CH CO H C H H S 15 74,2 74, * 4 2 m n 2 L (4) przy czym przyjmuje się, że możliwość zapalenia gazów zrobowych (bez wybuchu) występuje wówczas, gdy * L 1 (5) Jeśli L * 1 oraz L 1, to istnieje niebezpieczeństwo wybuchu gazów zrobowych. Bezpieczną granicę zawartości tlenu w palnych gazach zrobowych, poniżej której nie następuje wybuch, można obliczyć według wzoru [6, 8] O 2min i i br gdzie: b i bezpieczne stężenie tlenu dla i-tego palnego składnika gazów zrobowych, %, r i stężenie i-tego palnego składnika tych gazów, %. Bezpieczne stężenie tlenu b i dla poszczególnych składników palnych występujących w gazach zrobowych można wyznaczyć ze związku w którym odpowiednio G di oznacza dolną granicę wybuchowości i-tego składnika palnego gazów zrobowych, C liczbę atomów węgla w cząsteczce danego gazu, H liczbę atomów wodoru w tejże cząsteczce, O liczbę atomów tlenu w tej cząsteczce. Gdy uwzględni się, że w skład gazów zrobowych wchodzą: CH 4, CO, H 2, C m H n i H 2 S, wówczas na podstawie wzorów (6) i (7) otrzymuje się zależność [8] 10CH4 6,5CO 2H2 7,5CmH n 2,2H 2S O2min (8) CH CO H C H H S i i r i 4 2 m n 2 umożliwiającą wyznaczenie minimalnego stężenia tlenu w gazach zrobowych, poniżej którego nie dojdzie do wybuchu. Niebezpieczeństwo wybuchu gazów zrobowych zachodzi wówczas, gdy spełniony jest warunek (2) oraz jeśli stężenie tlenu w tych gazach jest większe lub równe O 2min, tzn. gdy (6) (7)
7 Ocena możliwości wybuchu lub zapalenia gazów O O (9) 2 2min Temperatura zapłonu gazów pożarowych wynosi około 600 o C, metanu natomiast 650 o C. Zakładając, że w gazach zrobowych w przypadku powstania pożaru endogenicznego mogą oprócz metanu występować inne gazy palne, przyjmuje się, że temperatura, w której możliwy jest wybuch lub zapalenie tych gazów, wynosi 600 o C. Według pracy [2] temperaturę gazów pożarowych t p ( o C) w ognisku pożaru w fazie palenia się węgla, a nie jego samozagrzewania, można wyznaczyć na podstawie wzoru t p G G p pr 3 (10) 3 gdzie: G p wskaźnik Grahama dla określonego rozwoju pożaru, G pr wartość tego wskaźnika dla pełni rozwiniętego pożaru o temperaturze 1200 o C. Wzór (10) może być stosowany wówczas, gdy G p >3, przy czym zgodnie z pracą [2] należy przyjmować G pr Gpend 30 dla pożaru endogenicznego ( ukrytego) (11) Gpegz 90 dla pożaru egzogenicznego ( otwartego) Wskaźnik Grahama G p wyznacza się z zależności G p 100CO 0,265N O 2 2 przy czym azot powietrzny N 2 oblicza się na ogół ze związku (12) N2 100 O2 CO2 CO CH 4 H 2 CmH n H 2S (13) Zgodnie z pracą [2], jeśli wartość wskaźnika G p =3, jest niemal pewne, że istnieje otwarty ogień, a temperatura ogniska wynosi wówczas 300 C. Gdy natomiast wskaźnik Grahama G p <3, wówczas temperatura ogniska pożaru jest niższa niż 300 C i nie powinno dojść do wybuchu lub zapalenia gazów zrobowych. Nie wyklucza to jednak możliwości zapalenia gazów zrobowych w czasie załamań stropu bezpośredniego lub zasadniczego, jeśli właściwości skał stropowych wiążą się z możliwością iskrzenia umożliwiającego zapłon tych gazów [2]. W praktyce temperaturę gazów pożarowych można także wyznaczyć inną metodą, np. korzystając z badań GIG, CSRG i innych. Z pojedynczych wyników analiz chemicznych gazów zrobowych, według wzorów (1) (13), można ocenić stan aktualnego zagrożenia wybuchowego w badanych zrobach. Nie można jednak określić tendencji rozwoju tego zagrożenia. W tym celu muszą być prowadzone
8 122 A. Strumiński, B. Madeja-Strumińska badania zmian czasowych określonych wielkości przy ustalonej częstotliwości wykonywania pomiarów w ściśle określonych miejscach pomiarowych, odzwierciedlających średni stan atmosfery w zrobach ścianowych. Na podstawie uzyskanych wyników pomiarów o odpowiedniej liczności można m.in. określić prawdopodobieństwa przekroczeń granicznych wartości poszczególnych wielkości charakteryzujących zagrożenie wybuchowe gazów zrobowych [1, 10]. Skład gazów zrobowych jest zależny od wielu czynników, np. stanu rozwoju procesu utleniania węgla pozostawionego w zrobach, ciśnienia atmosferycznego powietrza, temperatury gazów zrobowych, strumieni objętości powietrza przepływającego przez zroby oraz w ich sąsiedztwie itp. Czynniki te mają charakter losowy, dlatego też można przyjąć, że wielkości G p, L, L *, O 2 oraz temperatura gazów zrobowych są zmiennymi losowymi ciągłymi, które mogą przybrać każdą wartość z określonego przedziału zmienności (a, b). Prawdopodobieństwo przewyższenia przez zmienną losową X wartości granicznej x g można wyznaczyć z zależności gdzie: x g g 1 g P X x F x (14) F dystrybuanta zmiennej losowej X obliczona dla X=x g. Przy badaniu typu rozkładu zmiennej losowej X stosuje się na ogół dwa parametry, tj. wartość oczekiwaną E(X) i wariację zmiennej losowej D 2 (X). Jeżeli liczba obserwacji wynosi N = 30 lub więcej, to wymienione wielkości mogą być wyznaczane na podstawie szeregów rozdzielczych i sporządzonych histogramów lub diagramów odpowiednich zmiennych losowych albo bezpośrednio na podstawie obliczeń komputerowych. Z analizy histogramów lub z wykorzystaniem odpowiednich programów komputerowych możliwe jest określenie charakteru zmiennej losowej, przy czym w badaniu zagrożenia wybuchowego gazów zrobowych są to zazwyczaj rozkłady normalne i wykładnicze lub zbliżone do tych rozkładów. Jednak należy podkreślić, że nie zawsze występują wymienione typy rozkładów [1, 10], dlatego też przyjęcie hipotezy co do charakteru zmiennej losowej, wymaga weryfikacji statystycznej. Prawdopodobieństwo powstania pożaru endogenicznego w zrobach ścian zawałowych w pokładach metanowych, wybuchu lub zapalenia się gazów zrobowych dla określonych przedziałów czasowych oblicza się, wyznaczając następujące wielkości: wskaźnik Grahama
9 Ocena możliwości wybuchu lub zapalenia gazów G p wzór (12), wskźniki L i L * wzory (1) i (4), minimalne stężenie tlenu O 2min wzór (8) oraz temperaturę gazów zrobowych w ognisku pożaru t p wzór (10) dla G p 3. Z kolei określa się charakter rozkładu każdej z wymienionych zmiennych losowych oraz prawdopodobieństwa przewyższenia określonych wartości granicznych tych zmiennych, a mianowicie: wskaźnik G p >3 p 3 1 F1 3 PG (15) wskaźnik L>1 wskaźnik L * >1 1 1 F 1 P L (16) * 1 1 F3 1 P L 2 (17) przy czym minimalne stężenie tlenu O 2 > O 2min 2 2min 1 4 2min POO F O (18) O oznacza wartość największą spośród wyznaczonych ze wzoru (8) dla danej 2min liczności próby statystycznej. W następnej kolejności wyznacza się prawdopodobieństwo przekroczenia temperatury zapłonu gazów zrobowych, tj C, lub gdy występuje w tych gazach wyłącznie metan przekroczenia C z zależności: lub p F5 600 PT (19) p F6 650 PT (20) Jeśli skały stropowe mogą generować iskrzenie o energii umożliwiającej zapłon gazów zrobowych, to należy przyjmować P 600 lub 650 T p P równe 1 lub bliskie 1. Gdy znane są wymienione wyżej prawdopodobieństwa, można liczbowo scharakteryzować możliwość zajścia danego zdarzenia. Wybuch gazów zrobowych, jak już wspomniano, jest możliwy tylko wówczas, gdy jednocześnie są spełnione następujące warunki: gazy zrobowe mają właściwości wybuchowe, stężenie tlenu w gazach zrobowych jest nie mniejsze od stężenia minimalnego, w którym możliwy jest wybuch tych gazów, T p
10 124 A. Strumiński, B. Madeja-Strumińska temperatura gazów w zrobach osiągnie lub przekroczy 600 C, np. w wyniku pożaru endogenicznego lub pojawienia się iskier mechanicznych. Traktując wymienione zdarzenia zgodnie z rzeczywistością jako statystycznie niezależne, prawdopodobieństwo iloczynu tych zdarzeń A i oblicza się z zależności Przy oznaczeniu A 1 =(L>1), A 2 =( O 2 > O 3 3 A i i1 i1 P P Ai (21) min 2 ), A 3 =(T p >600) oraz P A i PW 3 (22) i1 Wzór (21) określający prawdopodobieństwo wybuchu gazów zrobowych przybiera postać 1 2 2min 600 PW P L PO O PT p (23) Wybuch gazów zrobowych zachodzi wówczas, gdy P W 1 warunki: L 1 1 P, PO2 O 2min 1 oraz P T p P W wynosi 0, to wówczas można domniemywać, że wybuch nie nastąpi., czyli jeśli spełnione są. Jeśli prawdopodobieństwo Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że im większe jest ww. prawdopodobieństwo, tym większa jest możliwość wybuchu gazów zrobowych. Uważa się, że jeśli prawdopodobieństwo określone wzorem (23) przekracza wartość 0,5, to należy podjąć zdecydowane kroki w celu jego zmniejszenia. Zapalenie gazów zrobowych może nastąpić, gdy: stężenie gazów zrobowych przekracza górną granicę wybuchowości, stężenie tlenu w gazach zrobowych umożliwia spalanie się tych gazów, temperatura gazów zrobowych przekracza temperaturę zapłonu tych gazów w wyniku pożaru endogenicznego w zrobach lub zapłonu gazów iskrami mechanicznymi. Prawdopodobieństwo zapalenia się gazów zrobowych może być wyznaczone ze wzoru * (21), przy czym po wprowadzeniu oznaczeń L 1 oraz A, A O O 1 i A T 2 2 2min 3 p 600 przybiera on postać 3 P A P Z i1 i (24) * 1 2 2min 600 P Z P L P O O P T p (25)
11 Ocena możliwości wybuchu lub zapalenia gazów * Zapalenie gazów zrobowych może wystąpić wówczas, gdy L 1 1 O O 1 P i min P, co oznacza, że prawdopodobieństwo Z T p P, P jest wtedy równe 1. Jeśli zroby ścianowe są zlokalizowane w pokładzie metanowym, to wybuch lub zapalenie gazów zrobowych (tj. CH 4 ) może nastąpić nawet wtedy, gdy nie występuje ognisko pożaru w tych zrobach. W takich przypadkach prawdopodobieństwo wybuchu lub zapalenia gazów zrobowych może być wyznaczone z zależności: prawdopodobieństwo wybuchu gazów 1 2 2min 650 PW P L PO O PT p prawdopodobieństwo zapalenia gazów * 1 2 2min 650 P Z P L P O O P T p,. (26) (27) Podobnie jak w przypadku możliwości wybuchu gazów zrobowych, jeśli prawdopodobieństwo wybuchu lub zapalenia się metanu, określone wzorem (26) lub (27), przekracza wartość 0,5, należy podjąć działania w celu zmniejszenia tego prawdopodobieństwa. 4. Zakończenie Problematyka przedstawiona w niniejszym artykule dotyczy praktycznych aspektów możliwości oceny wybuchu lub zapalenia gazów w zrobach ścian zawałowych. W zaprezentowanej metodzie korzysta się z badań statystycznych stężeń podstawowych gazów występujących w atmosferze zrobowej, tj.: O 2, CO, CH 4, CO 2, N 2, C m H n i H 2 S. Do pomiarów stężeń tych gazów są wykorzystywane różne przyrządy i metody [7]. W szczególności do szybkiego oznaczania stężeń poszczególnych składników powietrza kopalnianego bywają stosowane przenośne analizatory (detektory) gazów. Bardziej dokładne wyniki pomiarów uzyskuje się na ogół, wykonując analizy chemiczne prób powietrza. W celu oceny zagrożenia wybuchowego atmosfery zrobowej lub jej zapalenia należy prowadzić systematyczne badania składu gazów zrobowych. Lokalizacja stanowisk pomiarowych powinna być taka, aby możliwa była ocena właściwości tej atmosfery. W szczególności przy przewietrzaniu ścian zawałowych takimi systemami, przy których zroby są dostępne od strony chodnika wentylacyjnego (np. systemy na Y i U do granic pola),
12 126 A. Strumiński, B. Madeja-Strumińska stanowiska pomiarowe powinny być zlokalizowane w tych chodnikach. Jeśli zroby ścianowe od czynnych wyrobisk górniczych są odgrodzone tamami izolacyjnymi, to skład gazów zrobowych w zasadzie powinien być oceniany na podstawie badań stężeń gazów za tamami wylotowymi. BIBLIOGRAFIA 1. Bobrowski D.: Probabilistyka w zastosowaniach technicznych. WNT, Warszawa Bystroń H.: Stan pożaru, zapalenie i wybuch podczas aktywnego gaszenia. Archiwum Górnictwa, t. 42, z. 1, Frączek R.: Zwalczanie zagrożenia metanowego w kopalniach węgla kamiennego. Gliwice Frączek R.: Rozpoznanie, profilaktyka i zwalczanie pożarów w kopalniach głębinowych. Gliwice Krause E.: Ocena i zwalczanie zagrożenia metanowego w kopalniach węgla kamiennego. Prace Naukowe Głównego Instytutu Górnictwa, Studia Rozprawy Monografie, nr Maciejasz Z., Kruk F.: Pożary podziemne w kopalniach, część I. Śląsk, Katowice Roszczynialski W., Trutwin W., Wacławik W.: Kopalniane pomiary wentylacyjne. Śląsk, Katowice Strumiński A.: Zwalczanie pożarów w kopalniach głębinowych. Śląsk, Katowice Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Sposoby zwiększania bezpieczeństwa ewakuacji załóg górniczych w czasie pożarów podziemnych. Cuprum, nr 3 (44), Wrocław Strumiński A., Madeja-Strumińska B.: Probabilistyczna ocena współwystępujących zagrożeń naturalnych w kopalniach podziemnych. 6. Szkoła Aerologii Górniczej. Wyd. AGH, Kraków Szlązak J.: Metody obliczania rozpływu powietrza i rozkładu stężenia metanu w zrobach ścian zawałowych. Przykłady, wykorzystania. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice Abstract Problems presented in the paper concern the practical aspects of possibility of explosion or gases ignition evaluation in the vicinity of goaf faces. The presented method uses the statistical calculation with regard of basic gases i.e. O 2, CO, CH 4, CO 2, N 2, C m H n i H 2 S concentration occuring in the goaf s atmosphere. In order to evaluate the explosion hazard in the goaf atmosphere or the possibility of its ignition, it is necessary to regularly investigate the composition of goaf s gases. The location of measuring sites should enable to evaluate the physical and chemical properties of this atmosphere. Especially while ventilating the goaf faces using the methods in which the gobs are accessible from the ventilation headway, the measuring sites should be located in these headways. If the face goaf are separated from operating workings by ventilation stoppings, the composision of goaf s gases should be evaluated, in the principle, basing on the gases composition behind the outlet stoppings. Formulas for calculation presented in the paper enable, among other things, to determine the explosive properties of gases, their temperature, probability of increasing some boudary values as well as probability of explosion or ignition of goaf s gases. The formulas enable the proper assessment of work safety in the vicinty of goaf s faces.
Uwagi na temat stosowania gazów obojętnych (azotu, dwutlenku węgla) do gaszenia pożaru w otamowanym polu rejony wydobywczego
253 Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN Tom 12, nr 1-4, (2010), s. 253-259 Instytut Mechaniki Górotworu PAN Uwagi na temat stosowania gazów obojętnych (azotu, dwutlenku węgla) do gaszenia pożaru w
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA GAZOWE CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO G
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO 41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel.: 032 282 25 25 www.csrg.bytom.pl e-mail: info@csrg.bytom.pl ZAGROŻENIA GAZOWE Powietrze atmosferyczne: 78,08% azot 20,95% tlen
Bardziej szczegółowoOdmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia
dr hab. inż. Eugeniusz Krause, prof. GIG dr inż. Jacek Skiba mgr inż. Bartłomiej Jura mgr inż. Daniel Borsucki Odmetanowanie pokładów węgla w warunkach rosnącej koncentracji wydobycia KATOWICE, styczeń
Bardziej szczegółowoUrządzenia i sprzęt do inertyzacji atmosfery kopalnianej
Urządzenia i sprzęt do inertyzacji atmosfery kopalnianej ZASADY PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH I PRAC PROFILAKTYCZNYCH Z WYKORZYSTANIEM GAZÓW INERTNYCH Podstawowe zasady stosowania gazów inertnych Decyzję
Bardziej szczegółowoANALIZA I OCENA PARAMETRÓW KSZTAŁTUJĄCYCH ZAGROŻENIE METANOWE W REJONACH ŚCIAN
Journal of Sustainable Mining STRONA INTERNETOWA jsm.gig.eu J. Sust. Min. Vol. 12 (2013), No 1, str. 13 ANALIZA I OCENA PARAMETRÓW KSZTAŁTUJĄCYCH ZAGROŻENIE METANOWE W REJONACH ŚCIAN Eugeniusz Krause 1,
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO 41-902 Bytom, ul. Chorzowska 25, tel.: 032 282 25 25 www.csrg.bytom.pl e-mail: info@csrg.bytom.pl ZAGROŻENIE WYRZUTAMI GAZÓW I SKAŁ CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA
Bardziej szczegółowoPROGNOZA JEDNODNIOWA STĘŻENIA METANU NA WYLOCIE Z REJONU ŚCIANY N-6 W POKŁADZIE 330 W KWK K3
SYSTEMY WSPOMAGANIA W INŻYNIERII PRODUKCJI 24 PROGNOZA JEDNODNIOWA STĘŻENIA METANU NA WYLOCIE Z REJONU ŚCIANY N-6 W POKŁADZIE 33 W KWK K3. WSTĘP Zagrożenie metanowe jest jednym z najpowszechniej występujących
Bardziej szczegółowoANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH
Stanisław KOWALIK, Maria GAJDOWSKA Politechnika Śląska, Gliwice ANALIZA WYPADKÓW ZWIĄZANYCH Z ZAGROŻENIEM METANOWYM W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO W LATACH 22-29 Streszczenie. Spośród licznych zagrożeń
Bardziej szczegółowoWENTYLACYJNE ZAGROŻENIA SKOJARZONE W GÓRNICTWIE PODZIEMNYM WĘGLA KAMIENNEGO
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2017 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 100 Nr kol. 1972 Jan SYTY OSRG Wodzisław j.syty@csrg.bytom.pl Jarosław BRODNY Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania
Bardziej szczegółowoOCENA ZAGROŻENIA METANOWEGO W REJONIE ŚCIANY EKSPLOATACYJNEJ PRZEWIETRZANEJ SPOSOBEM NA U
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2013 Tom 8 Zeszyt 4 Nikodem SZLĄZAK, Marek BOROWSKI, Dariusz OBRACAJ, Justyna SWOLKIEŃ AGH, Akademia Górniczo-Hutnicza, Kraków OCENA ZAGROŻENIA METANOWEGO W REJONIE ŚCIANY EKSPLOATACYJNEJ
Bardziej szczegółowoForma zajęć: Prowadzący: Forma zajęć: Prowadzący: ZAJĘCIA DLA SZKÓŁ O PROFILU GÓRNICZYM
ZAJĘCIA DLA SZKÓŁ O PROFILU GÓRNICZYM JAK ZAPEWNIĆ BEZPIECZEŃSTWO BUDOWLI PODZIEMNYCH? Zgodny z programem nauczania: FIZYKA, MECHANIKA Ciśnienie górotworu na dużej głębokości. Rozkład stref deformacyjno
Bardziej szczegółowoPL B BUP 09/09
PL 220465 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220465 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 383563 (51) Int.Cl. E21F 5/00 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia:
Bardziej szczegółowoAnaliza przypadków ewakuacji załóg górniczych na drogach ucieczkowych w kopalniach węgla kamiennego
72 UKD 622.333:622.81/.82:622.86/88 Analiza przypadków ewakuacji załóg górniczych na drogach ucieczkowych w kopalniach węgla kamiennego Analysis of mining crew evacuation on the escape routes in hard coal
Bardziej szczegółowoCENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. W BYTOMIU
CENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. W BYTOMIU SPOSÓB PROWADZENIA AKCJI RATOWNICZYCH I PRAC PROFILAKTYCZNYCH Z WYKORZYSTANIEM GAZÓW INERTNYCH BYTOM, marzec 008 r. - - 1. Na podstawie pkt. 1.64
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: N Iz-EZiZO/41
Strona 1 z 3 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: Wentylacja, klimatyzacja i pożary podziemne 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4. Poziom kształcenia:
Bardziej szczegółowoMetody odmetanowania stosowane w polskich kopalniach węgla kamiennego
WARSZTATY 2012 z cyklu: Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 237 247 Adam MIREK, Dariusz KATAN Wyższy Urząd Górniczy w Katowicach Metody odmetanowania stosowane w polskich kopalniach węgla
Bardziej szczegółowoWPŁYW DRENAŻU NA EFEKTYWNOŚĆ ODMETANOWANIA W KOPALNI WĘGLA**
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 1 2006 Stanisław Nawrat*, Zbigniew Kuczera*, Sebastian Napieraj* WPŁYW DRENAŻU NA EFEKTYWNOŚĆ ODMETANOWANIA W KOPALNI WĘGLA** 1. Wprowadzenie Eksploatacja pokładów
Bardziej szczegółowoWENTYLACJA WYROBISK ŚCIANOWYCH W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO, W WARUNKACH ZAGROŻEŃ METANOWEGO I POŻAROWEGO
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 13 Tom 8 Zeszyt Nikodem SZLĄZAK Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie Jan SZLĄZAK Politechnika Śląska, Gliwice WENTYLACJA WYROBISK ŚCIANOWYCH W KOPALNIACH WĘGLA
Bardziej szczegółowoEMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA
II Konferencja Techniczna METAN KOPALNIANY Szanse i Zagrożenia 8 lutego 2017r. Katowice EMISJA GAZÓW CIEPLARNIANYCH Z NIECZYNNEGO SZYBU - UWARUNKOWANIA, OCENA I PROFILAKTYKA Paweł WRONA Zenon RÓŻAŃSKI
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski. 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47
Strona 1 z 6 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 9Z1-PU7 Wydanie N2 1) Nazwa przedmiotu: Projekt inżynierski 2) Kod przedmiotu: SIG-EZiZO/47 3) Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2014/15 4)
Bardziej szczegółowoWpływ warunków górniczych na stan naprężenia
XV WARSZTATY GÓRNICZE 4-6 czerwca 2012r. Czarna k. Ustrzyk Dolnych - Bóbrka Wpływ warunków górniczych na stan naprężenia i przemieszczenia wokół wyrobisk korytarzowych Tadeusz Majcherczyk Zbigniew Niedbalski
Bardziej szczegółowohttp://www.ncbir.pl/ps_kopalnie
OGŁOSZENIE KONKURSOWE I ZAMAWIAJĄCY A. Nazwa: Dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju B. Adres: 00-695 Warszawa, ul. Nowogrodzka 47a C. Adres internetowy: www.ncbir.pl D. Dokumenty dotyczące konkursu
Bardziej szczegółowoSYMULACJA NUMERYCZNA JAKO NARZĘDZIE WSPOMAGAJĄCE OCENĘ ZAGROŻENIA METANOWEGO W KOPALNI WĘGLA KAMIENNEGO
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2017 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 100 Nr kol. 1972 Jarosław BRODNY Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania Instytut Inżynierii Produkcji jaroslaw.brodny@polsl.pl
Bardziej szczegółowoWiadomości pomocne przy ocenie zgodności - ATEX
Wiadomości pomocne przy ocenie zgodności - ATEX 1. Atmosfera wybuchowa i źródła zapłonu W myśl dyrektywy 2014/34/UE (ATEX), Atmosfera wybuchowa oznacza mieszaninę z powietrzem, w warunkach atmosferycznych,
Bardziej szczegółowomgr inż. Aleksander Demczuk
ZAGROŻENIE WYBUCHEM mgr inż. Aleksander Demczuk mł. bryg. w stanie spocz. Czy tylko po??? ZAPEWNENIE BEZPIECZEŃSTWA POKÓJ KRYZYS WOJNA REAGOWANIE PRZYGOTOWANIE zdarzenie - miejscowe zagrożenie - katastrofa
Bardziej szczegółowoSzacowanie względnego ryzyka utraty funkcjonalności wyrobisk w rejonie ściany w oparciu o rozpoznane zagrożenia
XV WARSZTATY GÓRNICZE Czarna k. Ustrzyk Dolnych-Bóbrka 4-6 czerwca 2012 r. Szacowanie względnego ryzyka utraty funkcjonalności wyrobisk w rejonie ściany w oparciu o rozpoznane zagrożenia Stanisław Trenczek,
Bardziej szczegółowo2017 Volume 6 issue 3. SYSTEMY WSPOMAGANIA w INŻYNIERII PRODUKCJI Rozpoznawanie Złóż i Budownictwo Podziemne
23 WYKORZYSTANIE CFD DO OKREŚLENIA WPŁYWU SYSTEMU PRZEWIETRZANIA ŚCIANY EKSPLOATACYJNEJ NA POŁOŻENIE I ZASIĘG STREFY SZCZEGÓLNEGO ZAGROŻENIA POŻARAMI ENDOGENICZNYMI W ZROBACH ZAWAŁOWYCH 23.1 WPROWADZENIE
Bardziej szczegółowoPYTANIA EGZAMINACYJNE DLA STUDENTÓW STUDIÓW STACJONARNYCH I NIESTACJONARNYCH I-go STOPNIA
PYTANIA EGZAMINACYJNE DLA STUDENTÓW STUDIÓW STACJONARNYCH I NIESTACJONARNYCH I-go STOPNIA I. Eksploatacja odkrywkowa (program boloński) 1. Klasyfikacja technologii urabiania i sposobów zwałowania w górnictwie
Bardziej szczegółowoPytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów
Prof. dr hab. inż. Jan Palarski Instytut Eksploatacji Złóż Pytania (w formie opisowej i testu wielokrotnego wyboru) do zaliczeń i egzaminów Przedmiot LIKWIDACJA KOPALŃ I WYROBISK GÓRNICZYCH 1. Wymień czynniki,
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZAGROŻEŃ NATURALNYCH NA BEZPIECZEŃSTWO PRACY W KOPALNIACH
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2013 Tom 8 Zeszyt 1 Jan SZLĄZAK Politechnika Śląska, Gliwice WPŁYW ZAGROŻEŃ NATURALNYCH NA BEZPIECZEŃSTWO PRACY W KOPALNIACH Streszczenie. W artykule wykonano analizę wpływu zagrożeń
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. inż. Nikodem Szlązak* ) Dr hab. inż. Marek Borowski* ) Dr Justyna Swolkień* ) 1. Wprowadzenie
Nr 2 PRZEGLĄD GÓRNICZY 79 UKD 622.333:622.324:622.4 Ocena efektywności odmetanowania górotworu przy eksploatacji pokładu ścianą z podwójnym chodnikiem wentylacyjnym Effectiveness of methane drainage from
Bardziej szczegółowoWZORU UŻYTKOWEGO PL Y1. ZAKŁAD ELEKTRONIKI GÓRNICZEJ ZEG SPÓŁKA AKCYJNA, Tychy, PL BUP 03/10
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 117620 (22) Data zgłoszenia: 31.07.2008 (19) PL (11) 65397 (13) Y1 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoKoszty prac profilaktycznych w aspekcie zagrożenia metanowego dla wybranych rejonów ścian eksploatacyjnych
Koszty prac profilaktycznych w aspekcie zagrożenia metanowego dla wybranych rejonów ścian eksploatacyjnych Dariusz Musioł WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ rg.polsl.pl www.fb.com/wgig.polsl
Bardziej szczegółowoWPŁYW STRUKTURY KOPALNIANEJ SIECI WENTYLACYJNEJ NA SKUTECZNOŚĆ UJĘCIA METANU
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 4/2012 Eugeniusz Krause, Krzysztof Łukowicz WPŁYW STRUKTURY KOPALNIANEJ SIECI WENTYLACYJNEJ NA SKUTECZNOŚĆ
Bardziej szczegółowoWykonawca: Główny Instytut Górnictwa. Prace rozpoczęto roku, a zakończono roku. TR,
Etap nr 1. Analiza obowiązujących metod oceny zagrożenia pożarowego wynikających z przepisów Rozporządzenia Ministra Gospodarki oraz stosowanych w światowym górnictwie pod kątem ich skuteczności i przydatności
Bardziej szczegółowoInformacja o zapaleniu metanu, pożarze i wypadku zbiorowym zaistniałych w dniu r. JSW S.A. KWK Krupiński
Informacja o zapaleniu metanu, pożarze i wypadku zbiorowym zaistniałych w dniu 05.05.2011r. JSW S.A. KWK Krupiński Zapalenie metanu, pożar oraz wypadek zbiorowy (14 wypadków), zaistniał w dniu 05.05.2011r.,
Bardziej szczegółowo7. Wypadek przy pracy definicja, rodzaje, wskaźniki wypadkowości. 8. Czynniki szkodliwe i uciążliwe w środowisku w aspekcie norm higienicznych.
Wydział: Górnictwa i Geoinżynierii Rodzaj studiów: stacjonarne i niestacjonarne I stopnia Kierunek studiów: Górnictwo i Geologia Zakres pytań obowiązujący od roku akad. 2015/16 I. Górnictwo moduł kierunkowy
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP Temat 11: Spalanie wybuchowe. Piotr Wójcik
SZKOLENIE PODSTAWOWE STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP Temat 11: Spalanie wybuchowe Piotr Wójcik 2T Eksplozja Eksplozja - gwałtowny wybuch powodujący powstanie fali uderzeniowej rozchodzącej się z prędkością powyżej
Bardziej szczegółowoZASADY POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH ZAGROŻEŃ (NP. POŻARU, AWARII) Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe robotników 79
ZASADY POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH ZAGROŻEŃ (NP. POŻARU, AWARII) Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe robotników 79 Charakterystyka pożarowa materiałów Aby mogło dojść do zjawiska spalania, konieczne
Bardziej szczegółowoPROGNOZOWANY DOPŁYW METANU DO SZYBÓW WYDECHOWYCH KOPALŃ WĘGLA KAMIENNEGO O NAJWYŻSZEJ METANOWOŚCI W LATACH
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2013 Tom 8 Zeszyt 2 Eugeniusz KRAUSE Główny Instytut Górnictwa, Katowice Maria GAJDOWSKA Politechnika Śląska, Gliwice PROGNOZOWANY DOPŁYW METANU DO SZYBÓW WYDECHOWYCH KOPALŃ WĘGLA
Bardziej szczegółowoBADANIE WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO
BADANIE WPŁYWU WYDOBYCIA NA SEJSMICZNOŚĆ W KOPALNIACH WĘGLA KAMIENNEGO Lis Anna Lis Marcin Kowalik Stanisław 2 Streszczenie. W pracy przedstawiono rozważania dotyczące określenia zależności pomiędzy wydobyciem
Bardziej szczegółowoInstrukcja w sprawie zabezpieczania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym
załącznik nr 1 do instrukcji bezpieczeństwa pożarowego Instrukcja w sprawie zabezpieczania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym Postanowienia wstępne Niniejsza instrukcja określa zasady i procedury
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH
ZAGROŻENIA NATURALNE W OTWOROWYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH. ZAGROŻENIE ERUPCYJNE Zagrożenie erupcyjne - możliwość wystąpienia zagrożenia wywołanego erupcją wiertniczą rozumianą jako przypływ płynu złożowego
Bardziej szczegółowoKontrola procesu spalania
Kontrola procesu spalania Spalanie paliw polega na gwałtownym utlenieniu składników palnych zawartych w paliwie przebiegającym z wydzieleniem ciepła i zjawiskami świetlnymi. Ostatecznymi produktami utleniania
Bardziej szczegółowo1. Własności podstawowych składników powietrza kopalnianego i aparatura do kontroli składu powietrza
Wydział: Górnictwa i Geoinżynierii Rodzaj studiów: stacjonarne i niestacjonarne I stopnia Kierunek studiów: Górnictwo i Geologia Zakres pytań obowiązujący od roku akademickiego 2018/19 I. Górnictwo 1.
Bardziej szczegółowoWYZNACZENIE WARTOŚCI PARAMETRÓW TEORII PROGNOZOWANIA WPŁYWÓW W PRZYPADKU EKSPLOATACJI GÓRNICZEJ PROWADZONEJ W DWÓCH POKŁADACH
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2011 Tom 6 Zeszyt 1 MAREK KRUCZKOWSKI Politechnika Śląska, Gliwice Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni WYZNACZENIE WARTOŚCI PARAMETRÓW TEORII
Bardziej szczegółowoINFORMACJA Z REALIZACJI ZADANIA BADAWCZEGO NR 1
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie PROJEKT STRATEGICZNY NARODOWEGO CENTRUM BADAŃ I ROZWOJU POPRAWA BEZPIECZEŃSTWA PRACY W KOPALNIACH INFORMACJA Z REALIZACJI ZADANIA BADAWCZEGO
Bardziej szczegółowoEGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Układ graficzny CKE 2017 Nazwa kwalifikacji: Organizacja i prowadzenie eksploatacji złóż podziemnych Oznaczenie kwalifikacji:
Bardziej szczegółowoCENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A.
Pożary podziemne 1. Przez pożar podziemny rozumie się wystąpienie w wyrobisku podziemnym otwartego ognia żarzącej lub palącej się płomieniem otwartym substancji oraz utrzymywanie się w powietrzu kopalnianym
Bardziej szczegółowoC S R G Seminarium Dyspozytorów Ruchu r.
C S R G Seminarium Dyspozytorów Ruchu 03.02.2001r. Pytanie: Każda przeciwpożarowa akcja ratownicza powinna być prowadzona zgodnie z: [1] planem ratownictwa zakładu górniczego [2] ustaleniami kierownika
Bardziej szczegółowoInstytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2016, nr 94, s. 217 228 Krystian WIERZBIŃSKI* Wpływ geometrii chodnika wentylacyjnego i sposobu jego likwidacji
Bardziej szczegółowoZastosowanie numerycznej mechaniki płynów do analizy przepływu strumienia powietrza przez wyrobisko górnicze z ogniskiem pożaru
20 UKD 622.333:622.4:622.81/.82 Zastosowanie numerycznej mechaniki płynów do analizy przepływu strumienia powietrza przez wyrobisko górnicze z ogniskiem pożaru Zastosowanie numerycznej mechaniki płynów
Bardziej szczegółowoEKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH DUŻEJ AKTYWNOŚCI SEJSMICZNEJ
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 31 Zeszyt 3/1 2007 Augustyn Holeksa*, Mieczysław Lubryka*, Ryszard Skatuła*, Zbigniew Szreder* EKSPLOATACJA POKŁADU 510/1 ŚCIANĄ 22a W PARTII Z3 W KWK JAS-MOS W WARUNKACH
Bardziej szczegółowoWiadomości pomocne przy ocenie zgodności - ATEX
Wiadomości pomocne przy ocenie zgodności - ATEX 1. Przestrzeń zagrożona wybuchem i źródła zapłonu W myśl dyrektywy 94/9/WE (ATEX), przestrzeń zagrożona wybuchem jest to przestrzeń, w której zależnie od
Bardziej szczegółowoCENTRALNA STACJA RATOWNICTWA GÓRNICZEGO S.A. SPRZĘT DO OKREŚLANIA PARAMETRÓW FIZYKOCHEMICZNYCH POWIETRZA KOPALNIANEGO
SPRZĘT DO OKREŚLANIA PARAMETRÓW FIZYKOCHEMICZNYCH POWIETRZA KOPALNIANEGO 1. SPRZĘT DO OKREŚLANIA SKŁADU CHEMICZNEGO POWIETRZA KOPALNIANEGO WYKRYWACZ GAZÓW WG - 2M WYKRYWACZ GAZÓW WG - 2M Wykrywacze rurkowe
Bardziej szczegółowoWYTYCZNE DO PROWADZENIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO NA AGH
WYTYCZNE DO PROWADZENIA PRAC NIEBEZPIECZNYCH POŻAROWO NA AGH Dział Budowlany AGH Kraków, marzec 2016 Wytyczne do prowadzenia prac niebezpiecznych pożarowo dotyczą zarówno wykonawców obcych oraz pracowników
Bardziej szczegółowoBADANIA WYDZIELANIA METANU DO WYROBISK CHODNIKOWYCH DRĄŻONYCH KOMBAJNAMI W POKŁADACH WĘGLA**
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 30 Zeszyt 1 2006 Nikodem Szlązak*, Marek Borowski* BADANIA WYDZIELANIA METANU DO WYROBISK CHODNIKOWYCH DRĄŻONYCH KOMBAJNAMI W POKŁADACH WĘGLA** 1. Wstęp Drążenie wyrobisk
Bardziej szczegółowoZapalenia i wybuchy metanu w kontekście inicjałów związanych z zagrożeniami technicznymi i naturalnymi
Nr 2 PRZEGLĄD GÓRNICZY 87 UKD 622.333:622.324:622.8/.82 Zapalenia y metanu w kontekście inicjałów związanych z zagrożeniami technicznymi i naturalnymi Methane ignitions and explosions in the context of
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE GEOMETRII INŻYNIERSKIEJ W AEROLOGII GÓRNICZEJ
Krzysztof SŁOTA Instytut Eksploatacji Złóż Politechniki Śląskiej w Gliwicach ZASTOSOWANIE GEOMETRII INŻYNIERSKIEJ W AEROLOGII GÓRNICZEJ Od Redakcji: Autor jest doktorantem w Zakładzie Aerologii Górniczej
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 19 lutego 2013 r. Poz. 230 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 29 stycznia 2013 r.
DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 lutego 2013 r. Poz. 230 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych
Bardziej szczegółowoSZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA
SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. RÓWNOWAGA CHEMICZNA Zadania dla studentów ze skryptu,,obliczenia z chemii ogólnej Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego 1. Reakcja między substancjami A i B zachodzi według
Bardziej szczegółowoChemiczne oddziaływanie składowisk odpadów górnictwa węgla kamiennego na środowisko
Chemiczne oddziaływanie składowisk odpadów górnictwa węgla kamiennego na środowisko Prof. nadzw. dr hab. Andrzej Misiołek Wydział Nauk Technicznych Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: S I-EZiZO/26
Strona 1 z 9 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: EKSPLOATACJA PODZIEMNA ZŁÓŻ 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4. Poziom kształcenia: studia
Bardziej szczegółowoRuda Śląska, 07.06.2013 r.
Oddział KWK Halemba Wirek Ruda Śląska, 07.06.2013 r. SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI CZĘŚCI ZADANIA BADAWCZEGO Nr 3 pt. Opracowanie zasad pomiarów i badań parametrów powietrza kopalnianego dla oceny zagrożenia
Bardziej szczegółowoWentylacja wybranych obiektów podziemnych
Wentylacja wybranych obiektów podziemnych Wykład 2 Wentylacja tuneli w fazie drążenia Prof. dr hab. inż. Stanisław Nawrat Mgr inż. Sebastian Napieraj Mgr inż. Natalia Schmidt - Polończyk rok akademicki:
Bardziej szczegółowoUrz¹dzenia elektryczne w strefach zagro onych wybuchem
Micha³ Œwier ewski Urz¹dzenia elektryczne w strefach zagro onych wybuchem Kwiecieñ 2012 PODRÊCZNIK DLA ELEKTRYKÓW praca zbiorowa pod redakcj¹ Jana Strojnego Urz¹dzenia elektryczne w strefach zagro onych
Bardziej szczegółowoPRZEDSTAWIAJACY OPIS OSIĄGNIĘĆ I DOROBKU NAUKOWEGO
AUTOREFERAT PRZEDSTAWIAJACY OPIS OSIĄGNIĘĆ I DOROBKU NAUKOWEGO ZAŁĄCZNIK NR 3 dr inż. Janusz Cygankiewicz Główny Instytut Górnictwa Katowice, sierpień 2018 SPIS TREŚCI 1. Imię i nazwisko... 3 2. Posiadane
Bardziej szczegółowoMateriały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej
Materiały pomocnicze do laboratorium z przedmiotu Metody i Narzędzia Symulacji Komputerowej w Systemach Technicznych Symulacja prosta dyszy pomiarowej Bendemanna Opracował: dr inż. Andrzej J. Zmysłowski
Bardziej szczegółowoProcesy spalania materiałów palnych
KURS STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP część II TEMAT 2: Rozwój pożaru Autorzy: Ariadna Koniuch Daniel Małozięć Procesy spalania materiałów palnych spalanie ciał stałych, spalanie cieczy, spalanie gazów. Wybuch
Bardziej szczegółowoDobór systemu eksploatacji
Dobór systemu eksploatacji Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Podziemnego mgr inż. Łukasz Herezy Czynniki decydujące o wyborze systemu eksploatacji - Warunki geologiczne, człowiek nie
Bardziej szczegółowoOcena stanu i możliwości utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego z szybów polskich kopalń węgla kamiennego
Ocena stanu i możliwości utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego z szybów polskich kopalń węgla kamiennego Autorzy: dr hab. inż. Stanisław Nawrat, prof. AGH mgr inż. Sebastian Napieraj 1 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoKlimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A.
Klimatyzacja centralna w Lubelskim Węglu Bogdanka S.A. Zmiany wielkości kopalni Bogdanka O.G. Ludwin 78,7 km 2 O.G. Puchaczów V 73,4 km 2 O.G. razem 161,5 km 2 O.G. Stręczyn 9,4 km 2 1 Czynne wyrobiska
Bardziej szczegółowoIII. TREŚCI NAUCZANIA
72 S t r o n a Przedmiot Treści nauczania z podstawy programowej matematyka 1.7. Stosuje obliczenia na liczbach wymiernych do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, w tym do zmiany jednostek.
Bardziej szczegółowoWPŁYW ZROBÓW ŚCIAN ZAWAŁOWYCH NA CHODNIKI PRZYŚCIANOWE PROJEKTOWANEJ ŚCIANY W WARUNKACH ZAGROŻENIA METANOWEGO
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2011 Tom 6 Zeszyt 3 Tadeusz MAJCHERCZYK, Nikodem SZLĄZAK, Zbigniew NIEDBALSKI AGH Akademia Górniczo-Hutnicza Wydział Górnictwa i Geoinżynierii al. A. Mickiewicza 30; 30-059 Kraków
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 2. Kod przedmiotu: S I-EZiZO/33
Strona 1 z 3 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: BHP w Górnictwie 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4. Poziom kształcenia: studia pierwszego
Bardziej szczegółowoGórnictwo i Środowisko. RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 2/2005
Górnictwo i Środowisko PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly /005 Janusz Cygankiewicz, Eugeniusz Krause KRYTERIA WARUNKUJĄCE BEZPIECZEŃSTWO
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1
Zagrożenia naturalne w zakładach górniczych. Dz.U.2015.1702 z dnia 2015.10.26 Status: Akt oczekujący Wersja od: 1 stycznia 2016 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1 z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie
Bardziej szczegółowoDziałalność inspekcyjna i kontrolna okręgowych urzędów górniczych i UGBKUE
Działalność inspekcyjna i kontrolna okręgowych urzędów górniczych i UGBKUE 1. Podstawa prawna i zakres działalności inspekcyjnej i kontrolnej urzędów górniczych Zgodnie z art. 109 ustawy Prawo geologiczne
Bardziej szczegółowoAktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach kopalń KGHM Polska Miedź S.A.
57 CUPRUM nr 4 (69) 213, s. 57-69 Andrzej Janowski 1), Maciej Olchawa 1), Mariusz Serafiński 1) Aktywność sejsmiczna w strefach zuskokowanych i w sąsiedztwie dużych dyslokacji tektonicznych w oddziałach
Bardziej szczegółowoOCENA RYZYKA WYBUCHU PYŁU WĘGLOWEGO W REJONIE ŚCIANY EKSPLOATACYJNEJ
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2017 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 100 Nr kol. 1972 Magdalena TUTAK Politechnika Śląska Wydział Górnictwa i Geologii magdalena.tutak@polsl.pl Jarosław BRODNY
Bardziej szczegółowoPoprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach strategiczny projekt badawczy. Komisja Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie 21 listopada 2014 r.
Poprawa bezpieczeństwa pracy w kopalniach strategiczny projekt badawczy Komisja Bezpieczeństwa Pracy w Górnictwie 21 listopada 2014 r. W latach 2000-2013 Prezes Wyższego Urzędu Górniczego 22-krotnie powoływał
Bardziej szczegółowoBadania poligonowe i doświadczalna weryfikacja metod pobierania prób i oceny zagrożenia metanowego i pożarowego w kopalniach
INSTYTUT MECHANIKI GÓROTWORU POLSKIEJ AKADEMII NAUK 3-9 Kraków ul. Reymonta 27 tel. +48()63762, fax +48()6372884 www.img-pan.krakow.pl Strategiczny projekt badawczy PS3 pt. "Poprawa bezpieczeństwa pracy
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych 1
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych 1 (Dz.U. z 2013 r. poz. 230) Na podstawie art. 118 ust. 4 ustawy z dnia 9 czerwca 2011
Bardziej szczegółowoModelowanie mechanizmu gromadzenia wybuchowego pyłu węglowego w strefach zabezpieczających
dr inż. Dariusz PROSTAŃSKI Instytut Techniki Górniczej KOMAG Modelowanie mechanizmu gromadzenia wybuchowego pyłu węglowego w strefach zabezpieczających S t r e s z c z e n i e W artykule przedstawiono
Bardziej szczegółowoKopalnia Doświadczalna "BARBARA" w służbie bezpieczeństwa technicznego
Kopalnia Doświadczalna "BARBARA" w służbie bezpieczeństwa technicznego dr hab. inż. Krzysztof Cybulski, prof. GIG 1 Siedziba Kopalni Doświadczalnej Barbara 2 3 Przed drugą wojną światową przedmiotem działań
Bardziej szczegółowoPiotr CHMIEL, Mieczysław LUBRYKA, Jan KUTKOWSKI Jastrzębska Spółka Węglowa KWK Jas-Mos, Jastrzębie
WARSZTATY 2003 z cyklu Zagrożenia naturalne w górnictwie Mat. Symp. str. 291 298 Piotr CHMIEL, Mieczysław LUBRYKA, Jan KUTKOWSKI Jastrzębska Spółka Węglowa KWK Jas-Mos, Jastrzębie Wpływ wstrząsów górotworu
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA W POKŁADACH METANOWYCH ZAGROŻONYCH SEJSMICZNIE
PRACE NAUKOWE GIG GÓRNICTWO I ŚRODOWISKO RESEARCH REPORTS MINING AND ENVIRONMENT Kwartalnik Quarterly 3/2005 Eugeniusz Krause PROFILAKTYKA W POKŁADACH METANOWYCH ZAGROŻONYCH SEJSMICZNIE Streszczenie Znaczący
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11)
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 182207 (21) Numer zgłoszenia: 314632 (22) Data zgłoszenia: 05.06.1996 (13) B1 (51) IntCl7 C09K 17/02 (54)
Bardziej szczegółowoZagrożenie wybuchowe pyłów biomasy w obiektach energetycznych
Zagrożenie wybuchowe pyłów biomasy w obiektach energetycznych Anna Fibich Parametry wybuchowości i zapalności Maksymalne ciśnienie wybuchu pyłu p max [bar] Maksymalna szybkość narastania ciśnienia wybuchu
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI. z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych.
Dz.U.02.94.841 2003.11.24 zm. Dz.U.2003.181.1777 1 2004.10.23 zm. Dz.U.2004.219.2227 1 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych
Bardziej szczegółowoZagrożenie metanowe oraz studium kosztów profilaktyki metanowej w latach na przykładzie wybranych kopalń
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią Polskiej Akademii Nauk rok 2017, nr 99, s. 143 158 Halina POTOCZEK*, Piotr BOJARSKI*, Leszek KLOC** Zagrożenie metanowe oraz studium
Bardziej szczegółowo1. WSTĘP sprzętu ochronnego oczyszczającego sprzętu ochronnego izolującego
1. WSTĘP Mając na uwadze konieczność skutecznej ochrony zdrowia i życia pracowników dołowych w sytuacjach zagrożenia, w dokumencie programowym Strategia działania urzędów górniczych na lata 2006-2010 wśród
Bardziej szczegółowoKURS STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP część II. TEMAT 2: Rozwój pożaru. Autorzy: Ariadna Koniuch Daniel Małozięć
KURS STRAŻAKÓW RATOWNIKÓW OSP część II TEMAT 2: Rozwój pożaru Autorzy: Ariadna Koniuch Daniel Małozięć Procesy spalania materiałów palnych spalanie ciał stałych, spalanie cieczy, spalanie gazów. Wybuch
Bardziej szczegółowoPORÓWNANIE METOD NORMATYWNYCH PROJEKTOWANIA OBUDOWY STALOWEJ ŁUKOWEJ PODATNEJ STOSOWANEJ W PODZIEMNYCH ZAKŁADACH GÓRNICZYCH***
Górnictwo i Geoinżynieria Rok 33 Zeszyt 3/1 2009 Andrzej Wichur*, Kornel Frydrych**, Maciej Bober** PORÓWNANIE METOD NORMATYWNYCH PROJEKTOWANIA OBUDOWY STALOWEJ ŁUKOWEJ PODATNEJ STOSOWANEJ W PODZIEMNYCH
Bardziej szczegółowoKARTA PRZEDMIOTU. 2) Kod przedmiotu: N I z-ezizo/25
Strona 1 z 8 Z1-PU7 Wydanie N1 (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1) Nazwa przedmiotu: EKSPLOATACJA PODZIEMNA ZŁÓŻ 3) Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego: 2013/14 4) Poziom kształcenia: studia
Bardziej szczegółowoZASADY POSTĘPOWANIA W SYTUACJI ZAGROŻEŃ. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 178
ZASADY POSTĘPOWANIA W SYTUACJI ZAGROŻEŃ Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 178 Trzy czynniki umożliwiające spalanie Aby mogło dojść do zjawiska spalania, konieczne
Bardziej szczegółowoPrzy prawidłowej pracy silnika zapłon mieszaniny paliwowo-powietrznej następuje od iskry pomiędzy elektrodami świecy zapłonowej.
TEMAT: TEORIA SPALANIA Spalanie reakcja chemiczna przebiegająca między materiałem palnym lub paliwem a utleniaczem, z wydzieleniem ciepła i światła. Jeżeli w procesie spalania wszystkie składniki palne
Bardziej szczegółowoProdukt 2 WYTYCZNE OCENY ZAGROENIA POAREM W WYROBISKACH KOPALNI I ZROBACH WRAZ Z ZASADAMI POMIARÓW PARAMETRÓW POWIETRZA KOPALNIANEGO.
Produkt WYTYCZNE OCENY ZAGROENIA POAREM W WYROBISKACH KOPALNI I ZROBACH WRAZ Z ZASADAMI POMIARÓW PARAMETRÓW POWIETRZA KOPALNIANEGO. Zespół realizujcy badania: dr in. Janusz CYGANKIEWICZ dr in. Józef KNECHTEL,
Bardziej szczegółowoOCENA STANU ATMOSFERY W REJONIE ŚCIANY I JEJ ZROBACH NA PODSTAWIE BADAŃ MODELOWYCH I DANYCH Z SYSTEMU MONITORINGU W KOPALNI
GÓRNICTWO I GEOLOGIA 2012 Tom 7 Zeszyt 4 Wacław DZIURZYŃSKI, Stanisław WASILEWSKI Instytut Mechaniki Górotworu Polskiej Akademii Nauk, Kraków OCENA STANU ATMOSFERY W REJONIE ŚCIANY I JEJ ZROBACH NA PODSTAWIE
Bardziej szczegółowo