Przedmiotowe zasady oceniania z wiedzy o społeczeństwie stosowane przez Wiesławę Krucz

Transkrypt

1 Przedmiotowe zasady oceniania z wiedzy o społeczeństwie stosowane przez Wiesławę Krucz Obszary aktywności : - Rozumienie i znajomość zasad funkcjonowania systemów politycznych, zjawisk życia społecznego, procesów ekonomicznych i dostrzeganie występujących tam związków przyczynowo skutkowych. - Znajomość terminów, pojęć, słownictwa przedmiotu. - Posługiwanie się wiadomościami z publicystyki prasowej, radiowo telewizyjnej, ( rozumienie, selekcjonowanie informacji, odróżnianie faktów od hipotez ). - Rozumienie i analiza źródeł normatywnych ( konstytucja, rozporządzenie itp.), statystycznych i opisowych.. - Znajomość mapy administracyjnej Polski i politycznej Europy. - Symulacja zachowań, projektowanie działań niezbędnych w życiu społecznym, obywatelskim ( wypełnianie druków, pisanie pism urzędowych, tworzenie plakatów o tematyce społeczno politycznej ) - Samodzielne zbieranie informacji, przygotowywanie wywiadów, ankiet, uczestnictwo i przygotowywanie uroczystości szkolnych, projektów edukacyjnych, praca w samorządzie uczniowskim. Formy i częstotliwość oceniania 1. Sprawdzian testowo- opisowy ( jeden / dwa w semestrze ) ocenia się rozumienie i znajomość treści programowych ( waga oceny 3). 2. Zapowiedziane kartkówki sprawdzające przede wszystkim wiedzę z 2-3 tematów lub z krótkiego działu( waga oceny 2). 3.Kartkówki nie zapowiedziane z 2 lekcji ( waga oceny 1). 4. Wypowiedź pisemna (w domu lub w klasie), dotycząca zagadnień problemowych, sprawdzająca umiejętność wypowiadania się na piśmie, formułowania ocen, uzasadniania wyboru, dostrzegania związków przyczynowo skutkowych ( waga 2). 5.Sprawdzian z analizy źródeł opisowych, normatywnych i statystycznych oraz mapy (waga 2) 6. Aktywność na zajęciach i postawa : kojarzenie zjawisk, kreatywność, analiza źródeł, śledzenie toku rozumowania podczas lekcji, prowadzenie zeszytu. Nauczyciel obserwuje pracę ucznia i ocenia raz w semestrze, bardziej aktywnych częściej, wykorzystując wstawiane na bieżąco plusy i minusy ( waga 1). 7. Odpowiedzi ustne z bieżącego materiału czyli z 3 lekcji ( waga 2). 8. Symulacja działań ( umiejętności praktyczne ) wypełniania druków, pisanie pism urzędowych. 9.Inne prace samodzielne lub grupowe: przygotowywanie gazetek, uroczystości, prezentacji, plakatów, albumów ( waga 1) 10. Przemówienia, referaty, realizacja projektów edukacyjnych( waga 2). 1

2 Kontrakt 1.. Każdy sprawdzian jest poprzedzony lekcją powtórzeniową i podaniem ( NACOBEZU) pełnego zakresu wiadomości i umiejętności podlegających kontroli. 2. Ocena końcowo roczna jest odbiciem wszystkich obszarów aktywności ucznia ale nie jest średnią arytmetyczną, największą wartość mają oceny ze sprawdzianów. Duże znaczenie ma również aktywność na zajęciach chociaż waga przypisana tej ocenie w wewnątrzszkolnych zasadach oceniania jest zaledwie Uczeń, który nie mógł napisać sprawdzianu ze swoim oddziałem musi go zaliczyć w ciągu dwóch tygodni od powrotu do szkoły po okresie nieobecności.. Aby nie dezorganizować pracy na lekcji i mieć dobre warunki do rozwiązywania zadań, wskazane jest aby uczeń zrobił to na zajęciach dodatkowych. 4. Uczeń może zgłosić nieprzygotowanie do lekcji 1 raz w ciągu półrocza ale tylko na początku zajęć, takie zgłoszenie zwalnia z odpowiedzi i niezapowiedzianych kartkówek. 5. Jeśli nauczyciel nie sprawdził poprzedniej pracy uczniów w terminie 2 tygodni nie może zrobić następnej kartkówki czy sprawdzianu. 6. Uczeń może poprawiać każdą ocenę ze sprawdzianu w ciągu dwóch tygodni od oddania prac, najlepiej na zajęciach dodatkowych. Poprawa zapowiedzianych kartkówek jest możliwa tylko po uzgodnieniu z nauczycielem, kiedy np. dotyczy bardzo ważnej partii materiału, albo jeśli znaczny odsetek uczniów dostał ocenę niedostateczną. Kryteria Oceniania z Wiedzy o Społeczeństwie Kryteria oceniania sprawdzianów i kartkówek Zadania zamknięte lub otwarte wymagające wpisania pojedynczych słów po 1 punkt za odpowiedź. Zadania otwarte wymagające odpowiedzi dwuzdaniowej lub nieco dłuższej od 2 5 punktów. 96% 100 % możliwych do zdobycia punktów ocena celująca 95% - 90% bardzo dobry 89%- 85 % bardzo dobry 84%-80% dobry+ 2

3 79%- 76% dobry 75%- 71% dobry 70%-65% dostateczny + 64%-56% dostateczny 55%- 50% dostateczny- 49%-45% dopuszczający+ 44%- 36% dopuszczający 35%- 30% dopuszczający 29%- 20% niedostateczny + 19% i mniej niedostateczny Przy pytaniach wymagających odpowiedzi kilkuzdaniowej 2/3 punktów przyznaje się za ( treść ) wartość merytoryczną, a 1/3 za formę wypowiedzi. Z kartkówek można otrzymać ocenę celującą jeśli zdobędzie się punkty dodatkowe za szczególnie interesujące i twórcze wnioski lub za informacje wykraczające poza wiedzę podręcznikową, zdobytą przez ucznia samodzielnie. Kryteria oceniania dłuższych wypowiedzi w formie pisemnej, dotyczących zagadnień problemowych pkt. wartość merytoryczna ( faktografia, pojęcia, własne wnioski, oceny ) 0 2pkt. kompozycja pracy, 0 2 pkt. poprawność ortograficzna 0 2 pkt. poprawność językowa, bogactwo słownictwa 0 1 pkt. estetyka Max- 20pkt.( ilość punktów na poszczególne oceny jak wyżej) Kryteria oceniania aktywności na lekcjach Nauczyciel notuje plusy i minusy w swoim zeszycie spostrzeżeń. Raz w semestrze dokonuje podsumowań i wystawia oceny. Osoby bardzo aktywne mogą otrzymać oceny częściej. - Pojedyncze wypowiedzi na lekcji - ( + ) plus - kilka wypowiedzi, własne twórcze wnioski dwa plusy na jednej lekcji 3

4 Uczeń, który zapytany w trakcie zajęć nie potrafi powiedzieć, o czym mówił jego przedmówca, otrzymuje minusa. Osoby, które dostaną 3 4 minusy, a nie będą miały plusów uzyskują ocenę niedostateczną. 3 4 ( + ) dostateczny 5 6 ( + ) dobry 7 8 ( + ) bardzo dobry i celujący celujący wyłącznie dla uczniów, którzy wysuwają twórcze wnioski, formułują dłuższe wypowiedzi posługując się językiem przedmiotu. Kryteria oceniania odpowiedzi ustnych Ocena dopuszczająca : uczeń popełnia liczne błędy w zakresie wiedzy merytorycznej i sposobu jej prezentowania, odpowiada z pomocą nauczyciela. Obowiązują go treści z zakresu wymagań koniecznych. Ocena dostateczna : uczeń popełnia nieliczne błędy, formułuje proste wnioski, dość dobrze zna treści z zakresu wymagań podstawowych. Ocena dobra : uczeń ma pewne braki w znajomości materiału programowego, ale biegle posługuje się wiadomościami z poziomu podstawowego jego odpowiedzi są samodzielne i poprawne pod względem językowym, potrafi interpretować fakty, analizować źródła. Ocena bardzo dobra : uczeń udziela odpowiedzi wyczerpujących pod względem faktograficznym formułuje opinie, dostrzega związki przyczynowo skutkowe, posługuje się językiem przedmiotu. Ocena celująca : uczeń wykazuje szczególne zainteresowania przedmiotem, biegle operuje zdobytą wiedzą, samodzielnie rozwiązuje problemy, ocenia fakty i wydarzenia ma bogaty zasób słownictwa. WYKAZ WYMAGAŃ EDUKACYJNYCH Z WIEDZY O SPOŁECZEŃSTWIE DLA KLAS I -III gimnazjum Temat lekcji Zagadnienia, materiał nauczania Wymagania konieczne na ocenę dopuszczającą Wymagania podstawowe na ocenę dostateczną i dobrą Wymagania ponadpodstawowe na ocenę bardzo dobrą i celującą 4

5 ROZDZIAŁ I : JA I MOJE OTOCZENIE 1. Ja, czyli kto? - tożsamość - tożsamość osobista i społeczna - samoocena - praca nad sobą - styl życia - aktywny i bierny styl życia - sposoby spędzania wolnego czasu - samorealizacja - konsumpcyjny styl życia - współczesne autorytety - wyjaśnia terminy: tożsamość, samoocena, autorytet - wymienia elementy tożsamości - podaje przykłady aktywnego i biernego spędzania wolnego czasu - wyjaśnia terminy: tożsamość, samoocena, samorealizacja, konsumpcjonizm, autorytet - odróżnia tożsamość osobistą od społecznej - dokonuje samooceny - tłumaczy, czym jest styl życia - charakteryzuje własny styl życia - omawia różnice pomiędzy aktywnym i biernym stylem życia - wskazuje współczesne autorytety - wymienia czynniki kształtujące styl życia - odróżnia autorytety rzeczywiste od pozornych - omawia negatywne skutki zaniżonej lub zawyżonej samooceny - wskazuje sposoby poprawienia samooceny - podejmuje działania mające na celu eliminację swoich wad i wykorzystywanie atutów - uzasadnia, jaki sposób spędzania wolnego czasu jest najkorzystniejszy dla człowieka - przedstawia negatywne i pozytywne strony konsumpcyjnego stylu życia, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje osobę, którą uważa za swój autorytet i uzasadnia własny wybór - wyjaśnia terminy: konformizm, nonkonformizm 2. Człowiek istotą społeczną - socjalizacja - czynniki ułatwiające i utrudniające socjalizację - role społeczne - konflikt ról - wyjaśnia termin: socjalizacja - wylicza pełnione przez siebie role społeczne - tłumaczy, co to znaczy, że człowiek jest istotą społeczną - wymienia role społeczne, jakie może odgrywać człowiek - wskazuje czynniki sprzyjające socjalizacji i ją ograniczające - wyjaśnia, co decyduje o dobrych relacjach z innymi ludźmi - określa, w jakich sytuacjach człowiek może utracić swoją indywidualność, na podstawie tekstu źródłowego - wymienia przyczyny konfliktu ról społecznych 3.Porozumiewamy - komunikacja - wyjaśnia, na czym polega - podaje zasady skutecznego - wyjaśnia znaczenie mowy ciała 5

6 się 4. Nie taki konflikt straszny 5. Grupy społeczne werbalna i niewerbalna - nadawca i odbiorca - zasady skutecznej komunikacji - mowa ciała - umiejętność publicznych wystąpień - prowadzenie dyskusji i debaty - praca zbiorowa - przyczyny powstawania konfliktów - najczęstsze sytuacje konfliktowe - sposoby rozwiązywania konfliktów - skuteczne prowadzenie negocjacji - zbiorowość a grupa społeczna - przyczyny powstawania grup społecznych - podział grup komunikacja werbalna i niewerbalna - wyjaśnia terminy: konflikt, negocjacje, kompromis - wskazuje sposoby rozwiązywania konfliktów - dostrzega różnicę pomiędzy zbiorowością a grupą społeczną - podaje nazwy grup społecznych, do których należy porozumiewania się - prowadzi rozmowę w sposób kulturalny - wymienia podstawowe zasady publicznych wystąpień - wskazuje sposoby podejmowania decyzji w grupie - przekazuje komunikat w sposób werbalny i niewerbalny - prezentuje publicznie przygotowane wystąpienie - podaje przykłady sytuacji konfliktowych w codziennym życiu - wymienia różne typy zachowań i postaw w sytuacjach konfliktowych - tłumaczy, na czym polega konflikt pokoleń, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje problemy, z którymi najczęściej wiąże się konflikt pokoleń, na podstawie tekstu źródłowego - wyjaśnia, czym jest zbiorowość, a czym grupa społeczna - określa rolę kontaktów i więzi z innymi ludźmi w życiu człowieka w akcie komunikacji - odczytuje w sposób prawidłowy gesty rozmówcy - uczestniczy w dyskusji lub debacie na wybrany temat - określa reguły przemawiania w sytuacjach oficjalnych - tłumaczy, na czym polega debata oksfordzka - podaje zalety pracy zespołowej - określa najczęstsze przyczyny konfliktów we współczesnym świecie - podaje negatywne skutki różnych zachowań w sytuacjach konfliktowych - wymienia korzyści płynące z przynależności do różnych grup społecznych - omawia hierarchię grupy - przedstawia cechy, jakie powinien mieć przywódca grupy 6

7 społecznych - hierarchia w grupie - rodzina jako podstawowa grupa społeczna - funkcje rodziny 6. Życie szkoły - władze szkolne - statut szkoły - prawa i obowiązki ucznia - zadania samorządu uczniowskiego 7. Normy i zasady - formalne i nieformalne normy społeczne - funkcje norm społecznych - prawa obywatelskie - tolerancja i rodzaje nietolerancji - dyskryminacja osób i grup społecznych - zna strukturę władz szkoły - wyjaśnia, czym jest statut szkoły - wymienia podstawowe prawa i obowiązki ucznia - rozpoznaje podstawowe zasady i normy współżycia społecznego - wymienia podstawowe prawa obywatelskie Polaków - przedstawia podział grup społecznych - wymienia funkcje rodziny - dostrzega wpływ grupy na jednostkę - wyjaśnia terminy: rodzina niepełna, rodzina przybrana, rodzina zastępcza - omawia strukturę władz szkoły - podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego - przedstawia historię swojej szkoły i biografię jej patrona - określa zadania poszczególnych organów władz szkoły - wyjaśnia, dlaczego należy przestrzegać norm społecznych - tłumaczy, na czym polega tolerancja i nietolerancja - podaje przyczyny nietolerancji - omawia przyczyny dyskryminacji w szkole - podaje przykłady postępowania zgodne z określonymi normami - wyjaśnia termin: wolność słowa - charakteryzuje współczesny model rodziny - tłumaczy, na czym polega wartość i rola rodziny oraz specyfika więzi rodzinnych - podaje sposoby aktywnego uczestniczenia w życiu szkoły - omawia wybrany problem swojej społeczności szkolnej i wskazuje sposoby jego rozwiązania - uzasadnia, które normy społeczne uważa za najważniejsze - omawia skutki nieprzestrzegania norm społecznych - przedstawia prawa i wolności obywatelskie Polaków - określa, czym zajmuje się Rzecznik Praw Obywatelskich w Polsce - wymienia przykłady nietolerancji we współczesnym świecie - rozpoznaje zagrożenia związane z nietolerancją, na podstawie tekstu źródłowego 7

8 - przedstawia sposoby zapobiegania dyskryminacji w szkole ROZDZIAŁ II: NARÓD I SPOŁECZEŃSTWO 1. Mój udział w życiu społecznym 2. Razem stanowimy naród - społeczność - społeczność lokalna - tradycja lokalna - lokalne stowarzyszenia i organizacje - potrzeby człowieka i ich podział - hierarchia potrzeb - naród - tożsamość narodowa - dziedzictwo narodowe - symbole narodowe i ich historia - kształtowanie się narodu polskiego - wyjaśnia terminy: społeczność, społeczność lokalna - wskazuje potrzeby niższego i wyższego rzędu - wyjaśnia termin naród - wymienia polskie symbole narodowe - wymienia elementy składające się na tradycję lokalną swojego miejsca zamieszkania - podaje przykłady stowarzyszeń i organizacji lokalnych - tłumaczy, czym są potrzeby - wymienia różne sposoby realizacji tej samej potrzeby - wymienia korzyści płynące z życia w społeczności - przedstawia hierarchię potrzeb według A. Maslowa - wyjaśnia terminy: naród, tożsamość narodowa, dziedzictwo narodowe - podaje daty polskich świąt narodowych - omawia czynniki sprzyjające kształtowaniu się narodów - podaje przykłady polskiego dziedzictwa narodowego - podaje informacje na temat swojej najbliższej okolicy - określa zadania lokalnych stowarzyszeń i organizacji - charakteryzuje działalność lokalnego stowarzyszenia, na podstawie tekstu źródłowego - omawia problemy występujące w społeczności lokalnej - podaje przykłady polskiego dziedzictwa narodowego - określa rolę symboli narodowych - przedstawia etapy powstawania narodu polskiego - wyjaśnia, dlaczego utrata niepodległości i okres zaborów wpłynęły na kształtowanie świadomości narodowej Polaków - wymienia zalety uczestnictwa w tworzeniu kultury narodowej - omawia dobre oraz złe strony 8

9 3. Od patriotyzmu do szowinizmu 4. Mniejszości narodowe 5. Społeczeństwo i hierarchia - ojczyzna - mała ojczyzna - patriotyzm - patriotyzm lokalny - nacjonalizm, szowinizm, rasizm, kosmopolityzm - stereotypy narodowe - mniejszości narodowe i etniczne - prawa mniejszości narodowych i etnicznych - emigracja i imigracja - Polonia na świecie - społeczeństwo - społeczeństwo - wyjaśnia terminy: ojczyzna, patriotyzm, szowinizm - tłumaczy, na czym polega patriotyzm lokalny - wyjaśnia terminy: mniejszości narodowe, emigracja i imigracja - wymienia mniejszości narodowe i etniczne mieszkające w Polsce - wskazuje największe skupiska Polonii na świecie - wyjaśnia terminy: społeczeństwo, awans - przedstawia obowiązki obywateli wobec ojczyzny - wymienia rodzaje patriotyzmu, na podstawie tekstu źródłowego - charakteryzuje różne postawy patriotyczne nacjonalizm, i kosmopolityzm - określa, czym jest stereotyp i wymienia jego cechy - wyjaśnia, czym był Holocaust - podaje przykłady pozytywnych stereotypów narodowych - wyjaśnia terminy: mniejszości etniczne - podaje podstawowe prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce - uzasadnia konieczność poszanowania odrębności kulturowej mniejszości narodowych - wskazuje na mapie państwo, w którym znajduje się największe skupisko Polonii - wyjaśnia terminy: globalna wioska wielonarodowości - wyjaśnia pojęcia diaspora - charakteryzuje współczesne formy patriotyzmu - wskazuje różnice pomiędzy patriotyzmem a nacjonalizmem i szowinizmem - wyjaśnia znaczenie stereotypu w odniesieniu do narodów - wyjaśnia pojęcia antysemityzm i syjonizm - omawia prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce - ocenia stosunek Polaków do mniejszości narodowych - podaje czynniki wpływające na kształtowanie poczucia odrębności kulturowej, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje więzi łączące Polonię z państwem i narodem polskim - wymienia dziedziny aktywności Polonii - omawia pozytywne i negatywne skutki emigracji Polaków - opisuje funkcjonowanie wybranego społeczeństwa 9

10 społeczna 6. Polskie społeczeństwo informacyjne - globalna wioska - klasy i warstwy społeczne - awans społeczny i degradacja społeczna - współczesne społeczeństwo polskie - podział klasowy polskiego społeczeństwa społeczny i degradacja społeczna - wskazuje różnice między życiem społeczeństwa pierwotnego i współczesnego - wymienia klasy społeczne - wymienia klasy społeczne występujące w Polsce - przedstawia kwestie związane ze szkolnictwem wyższym w Polsce, na podstawie tekstu źródłowego - tłumaczy, czym jest społeczeństwo informacyjne - charakteryzuje klasę średnią - wymienia korzyści wynikające z obecności w społeczeństwie klasy średniej, na podstawie tekstu źródłowego - wyjaśnia, na czym polega awans społeczny i degradacja społeczna - charakteryzuje współczesne społeczeństwo polskie - omawia poziom wykształcenia społeczeństwa polskiego pierwotnego - charakteryzuje klasy i warstwy społeczne - przedstawia dobre i złe strony przynależności do wybranej klasy społecznej - charakteryzuje problemy społeczne występujące w Polsce - przedstawia korzyści i zagrożenia, jakie niesie ze sobą powszechny dostęp do Internetu - tłumaczy przyczyny dużej liczebności polskiej klasy średniej ROZDZIAŁ III : PAŃSTWO 1. Po co ludziom państwo? 2. Ustroje polityczne - państwo - państwa federacyjne i unitarne - cechy państwa - funkcje państwa - obywatelstwo - narodowość - państwa demokratyczne, - wyjaśnia termin: państwo - określa funkcje państwa - rozróżnia pojęcia obywatelstwo i narodowość - rozróżnia ustroje : demokratyczny, autorytarny - podaje nazwy trzech państw federacyjnych i unitarnych - przyporządkowuje Polskę do właściwego rodzaju państwa - wymienia cechy państwa - wskazuje na mapie państwa federacyjne i unitarne - wyjaśnia termin: repatriacja - charakteryzuje ustroje: demokratyczny, autorytarny i - samodzielnie tworzy definicje państwa federacyjnego i państwa unitarnego - omawia cechy państwa - opisuje wewnętrzne i zewnętrzne funkcje państwa - przedstawia sposoby uzyskania obywatelstwa polskiego - ocenia relacje państwo obywatel - opisuje sposoby powstawania trzech typów ustrojów 10

11 autorytarne i totalitarne - republika - monarchia - system prezydencki, parlamentarny i mieszany 3. Demokracja - termin: prawa człowieka - istota demokracji - demokracja bezpośrednia i pośrednia - prawa i wolności obywatelskie w państwie demokratycznym i totalitarny - wymienia nazwy trzech państw demokratycznych, autorytarnych i totalitarnych - wskazuje różnice między monarchią a republiką - wyjaśnia istotę demokracji - odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej - wyjaśnia terminy: radni, posłowie, referendum - wymienia kategorie wolności obywatelskich w państwie demokratycznym totalitarny - wskazuje różnice między monarchią a republiką - podaje nazwy trzech monarchii i republik - opisuje, na czym polegają mechanizmy wpajania społeczeństwu określonej ideologii, na podstawie tekstu źródłowego - wskazuje na mapie państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne - odszukuje na mapie monarchie i republiki - podaje przykłady zastosowania różnych form demokracji bezpośredniej i pośredniej - wymienia kategorie praw i wolności obywatelskich w państwie demokratycznym - tłumaczy, czym jest kultura polityczna, na podstawie tekstu źródłowego - uczestniczy w dyskusji na temat stosowania zasad demokratycznych w życiu codziennym - wyjaśnia, w jaki sposób państwo demokratyczne dba o politycznych - wyjaśnia genezę różnych form rządów - charakteryzuje rolę obywateli w państwie demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym - rozpoznaje przywódców najważniejszych państw współczesnych - wyjaśnia terminy: ideologia, indoktrynacja, pucz, gospodarka centralnie sterowana, kadencja, system prezydencki, parlamentarny i mieszany - opisuje okoliczności powstania nowych państw w Europie po II wojnie światowej - tłumaczy, na czym polegają różne rodzaje demokracji - ocenia znaczenie kultury politycznej dla funkcjonowania państwa demokratycznego - uzasadnia wyższość demokracji nad innymi ustrojami politycznymi - wymienia przykłady praw przysługujących obywatelom w krajach demokratycznych - wyjaśnia zasady demokracji pluralizm, jawność, trójpodział władzy, suwerenność narodu 11

12 4. Zalety i wady demokracji 5. Społeczeństwo obywatelskie 6. Organizacje pozarządowe - zalety i wady demokracji - demokracja większościowa i konstytucyjna - dobro państwa a dobro partii - obywatelstwo - inicjatywa obywatelska i społeczeństwo obywatelskie - formy społecznego protestu - obywatelskie nieposłuszeństwo - organizacje pozarządowe - wolontariat - wymienia zalety i wady ustroju demokratycznego - wyjaśnia pojęcia: partia polityczna - wymienia prawa i obowiązki obywatela Polski - rozróżnia formy społecznego protestu - wyjaśnia terminy: organizacja pozarządowa, wolontariat dobro obywateli - tłumaczy, na czym polega demokracja większościowa i demokracja konstytucyjna - wyjaśnia, na czym polegają działania dla dobra państwa - wyjaśnia sposoby zdobycia władzy przez partię - wymienia cechy charakteru i osobowości, którymi powinien się odznaczać dobry polityk - wyjaśnia termin: obywatelstwo - tłumaczy, na czym polega istota społeczeństwa obywatelskiego - przedstawia formy udziału obywateli w życiu publicznym - omawia cechy charakteryzujące dobrego obywatela - wymienia cechy, którymi powinny charakteryzować się osoby chcące brać aktywny udział w życiu społecznym, na podstawie tekstu źródłowego - wyjaśnia terminy: weto ludowe, strajk pracowniczy, organizacja pożytku publicznego - rozróżnia trzy sektory życia społecznego - wyjaśnia terminy: organizacja - omawia zagrożenia, które wiążą się z demokracją większościową - rozróżnia pojęcia dobro państwa i dobro partii - przedstawia znaczenie współpracy i kompromisu dla funkcjonowania demokracji, na podstawie tekstu źródłowego - przedstawia swoją opinię na temat polskiej demokracji - wskazuje sposoby rozwiązań problemów lokalnych i ogólnokrajowych z wykorzystaniem różnych form inicjatywy obywatelskiej - uzasadnia konieczność udziału obywateli w życiu publicznym - uczestniczy w dyskusji dotyczącej wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego państwa - wskazuje korzyści wynikające z pracy wolontariuszy dla obywatela i społeczeństwa 12

13 7. Patologie w państwie demokratycznym - stowarzyszenia i fundacje - demagogia - populizm - przykłady patologii władzy: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja - wskazuje różnice między działalnością fundacji i stowarzyszenia - tłumaczy, na czym polegają: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja pozarządowa, wolontariat - omawia zadania organizacji pozarządowych - przedstawia zasady wolontariatu - podaje przykłady organizacji non profit działających w najbliższej okolicy - wyjaśnia terminy: demagogia, populizm - wymienia patologie władzy - wskazuje przykłady nadmiernej biurokratyzacji - wymienia skutki korupcji - tłumaczy, jaką rolę odgrywają w społeczeństwie organizacje non profit, na podstawie tekstu źródłowego - rozpoznaje wystąpienie o charakterze populistycznym - uczestniczy w dyskusji lub debacie na temat sposobów zwalczania patologii władzy - opracowuje szkolną kampanię walki z korupcją ROZDZIAŁ IV: MÓJ UDZIAŁ W ŻYCIU GOSPODARCZYM 1. Po co ludziom pieniądze? - historia pieniądza - karty płatnicze - konto bankowe - funkcje pieniądza 2. ABC gospodarki - gospodarka i jej działy - gospodarka centralnie planowana - wymienia funkcje pieniądza - wyjaśnia pojęcie: konto bankowe, karta płatnicza. - wyjaśnia terminy: popyt podaż - wymienia działy gospodarki - przedstawia historię pieniądza - wyjaśnia, jak należy posługiwać się kartą płatniczą - uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości pieniądza - omawia funkcje pieniądza - tłumaczy ideę wprowadzania wspólnej europejskiej waluty euro - wyjaśnia, czym jest gospodarka - charakteryzuje poszczególne działy gospodarki - wyjaśnia terminy: - przedstawia pozytywne strony posiadania karty płatniczej - wymienia pozytywne i negatywne skutki nieograniczonego dostępu do pieniędzy - charakteryzuje polską gospodarkę - wskazuje różnice pomiędzy gospodarką centralnie planowaną i gospodarką wolnorynkową 13

14 - gospodarka wolnorynkowa - popyt i podaż - równowaga rynkowa - konkurencja i monopol konkurencja, monopol - określa zależność między popytem i podażą - wyjaśnia, czym jest koniunktura gospodarcza - tłumaczy, na czym polega monopol i konkurencja 3. Ekonomia w moim domu 4. Podatki i budżet państwa - gospodarstwo domowe - źródła dochodów gospodarstw domowych - budżet domowy - wydatki stałe i zmienne - konsument - prawa konsumenta - obowiązki sprzedawcy - umowa kupnasprzedaży - gwarancja towaru - reklamacja - dochodzenie praw konsumenta - idea podatków - rodzaje podatków w Polsce - wyjaśnia, czym jest gospodarstwo domowe - przedstawia różne źródła dochodów w gospodarstwach domowych - wymienia podstawowe prawa konsumenta - wyjaśnia termin: podatek - wymienia rodzaje podatków w Polsce - wyjaśnia, czym jest budżet - wymienia rodzaje gospodarstw domowych - planuje swoje wydatki - wyjaśnia, kim jest konsument - podaje sposoby zgłaszania reklamacji - tłumaczy, czym jest gwarancja towaru - wskazuje instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta - planuje budżet domowy - wyjaśnia, czym są wydatki stałe i zmienne - omawia prawa konsumenta i obowiązki sprzedawcy - uzasadnia potrzebę płacenia podatków - podaje wysokość stawek podatkowych obowiązujących - określa liczebność i rodzaje współczesnych polskich gospodarstw domowych - podaje, na co należy zwrócić uwagę przy dokonywaniu zakupu towaru - prawidłowo wypełnia formularz reklamacyjny - wymienia zadania rzecznika konsumentów - tłumaczy, czym zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów - opisuje sposoby pokrywania deficytu budżetowego - ocenia skalę podatkową obowiązującą w Polsce na tle 14

15 5. System bankowy - budżet państwa państwa - wskazuje źródła dochodów i wydatków państwa - system pieniężny - rodzaje banków i ich specyfika - usługi bankowe - reklama usług bankowych - wyjaśnia terminy: Narodowy Bank Polski, konto bankowe, lokata, kredyt. - omawia prawo popytu i podaży w Polsce - oblicza wysokość podatku dochodowego płaconego przez obywatela - charakteryzuje rodzaje podatków w Polsce - wyjaśnia terminy: deficyt budżetowy, NIP, PIT, CIT, VAT - wyjaśnia terminy: waluta, emisja, Rada Polityki Pieniężnej - określa istotę działalności banków - wymienia zadania Narodowego Banku Polskiego - określa czynniki kształtujące prawo popytu i podaży innych państw - przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów państwa - tłumaczy, na czym polega zjawisko szarej strefy - wyjaśnia, co wpływa na tworzenie systemu pieniężnego w danym państwie - wymienia zadania Rady Polityki Pieniężnej - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z różnorodnych usług bankowych - porównuje i ocenia jakość usług bankowych - omawia rolę reklamy w sektorze bankowym - prezentuje ofertę wybranych banków internetowych 6. Giełda papierów wartościowych - giełda i jej rodzaje - rodzaje papierów wartościowych - specyfika gry na giełdzie - wyjaśnia terminy : giełda, makler, akcja, obligacja. - wyjaśnia terminy: indeks giełdowy, hossa, bessa - wskazuje różnice między akcjami a obligacjami - wymienia miasta, w których znajdują się największe współczesne giełdy papierów wartościowych - odszukuje w internecie informacje o wynikach indeksów giełdowych - opisuje, na czym polega praca maklera i gra na giełdzie - ocenia ryzyko związane z grą 15

16 7. Ożywienie gospodarcze i kryzys Temat lekcji - warunki rozwoju gospodarczego państwa - przyczyny kryzysu gospodarczego - wpływ władz państwowych na rozwój gospodarczy - produkt krajowy brutto i inne wskaźniki gospodarki: produkt narodowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę Zagadnienia 1. Konstytucja ustawa zasadnicza zasady ustrojowe III RP prawa i obowiązki obywatela Polski - wyjaśnia terminy: koniunktura, recesja, inflacja, produkt krajowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę Wymagania koniczne ocena dopuszczająca wyjaśnia terminy: konstytucja, trójpodział władzy wymienia podstawowe prawa obywatelskie Polaków odszukuje w Konstytucji III RP rozdziały, w których zawarte są podstawowe zasady ustroju oraz 16 - wymienia skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla obywateli - tłumaczy, za pomocą jakich wskaźników można ocenić stan gospodarki - wymienia skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla państwa i przedsiębiorców - odszukuje w rocznikach statystycznych i Internecie informacje o wartości wskaźników stanu gospodarki w Polsce Wymagania podstawowe ocena dostateczna Wymagania dopełniające oceny dobra i bardzo dobra ROZDZIAŁ I: SYSTEM POLITYCZNY PAŃSTWA POLSKIEGO wyjaśnia terminy: preambuła, suwerenność narodu, państwo prawa, decentralizacja władzy określa obowiązki obywatelskie Polaków na podstawie tekstu źródłowego podaje prawa dzieci zapisane w Konstytucji III RP uzasadnia znaczenie nadrzędności Konstytucji nad innymi aktami prawnymi wyjaśnia znaczenie praw i obowiązków wynikających z Konstytucji III RP na giełdzie - przedstawia zasady funkcjonowania funduszy inwestycyjnych - określa czynniki wpływające na ożywienie i kryzys gospodarczy w państwie - opisuje mechanizm powstawania inflacji - ocenia aktualny stan polskiej gospodarki - porównuje obecny stan polskiej gospodarki z sytuacją gospodarczą w innych krajach Unii Europejskiej - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z ingerencji władz państwowych w gospodarkę danego kraju - porównuje wskaźniki poziomu polskiej gospodarki ze wskaźnikami stanu gospodarki innych państw Wymagania wykraczające ocena celujaca wymienia przykłady sytuacji, w których doszło do naruszenia praw obywateli interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP

17 2. Sejm i senat uprawnienia polskiego parlamentu funkcjonowanie polskiego parlamentu przebieg procesu ustawodawczego 3. Rząd i prezydent organy władzy wykonawczej funkcje i uprawnienia Rady Ministrów rola i kompetencje Prezydenta RP sposoby powoływania i odwoływania Rady Ministrów 4. Władza sądownicza rola i specyfika władzy sądowniczej rodzaje sądów i trybunałów w Polsce struktura sądów w Polsce rola sędziego, prokuratury i policji wolności, prawa i obowiązki obywateli wyjaśnia terminy Zgromadzenie Narodowe, inicjatywa ustawodawcza, ordynacja wyborcza wylicza uprawnienia sejmu i senatu w Polsce wymienia podstawowe kompetencje Prezydenta RP i Rady Ministrów podaje imię i nazwisko obecnego Prezydenta RP oraz aktualnego prezesa Rady Ministrów wyjaśnia terminy: prawo, adwokat, radca prawny wymienia rodzaje sądów i trybunałów w Polsce tłumaczy, na czym polega zasada niezawisłości sędziów wyjaśnia terminy: immunitet, próg przedstawia genezę polskiego wyborczy, wotum zaufania, wotum parlamentaryzmu nieufności wymienia podmioty, którym omawia funkcjonowanie polskiego przysługuje inicjatywa parlamentu ustawodawcza przedstawia kwestie związane z zasadami opisuje, na czym polega praca wyborczymi parlamentarzysty tłumaczy, na czym polega proces ocenia pracę wybranego parlamentarzysty ustawodawczy odszukuje w źródłach dodatkowe opisuje rolę parlamentu w koncepcji informacje na temat regulaminu trójpodziału władzy pracy sejmu i senatu określa funkcje sejmu i senatu określa rolę Prezydenta RP i wymienia warunki, które Trybunału Konstytucyjnego w procesie musi spełnić kandydat na ustawodawczym posła lub senatora aktywnie uczestniczy w symulacji charakteryzuje poszczególne etapy procesu ustawodawczego procesu ustawodawczego interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP opisuje rolę władzy wykonawczej w koncepcji trójpodziału władzy przedstawia procedury wyboru Prezydenta RP i Rady Ministrów charakteryzuje specyfikę władzy sądowniczej w koncepcji trójpodziału władzy opisuje rolę sędziego w sprawowaniu władzy sądowniczej uzasadnia konieczność niezawisłości władzy sądowniczej rozróżnia specyfikę pracy prokuratury i policji na podstawie tekstu źródłowego określa wpływ władzy sądowniczej na życie obywateli oraz jej rolę we współczesnym państwie 17 wyjaśnia terminy dymisja, Rada Gabinetowa, kontrasygnata, ratyfikacja wymienia imiona i nazwiska wszystkich prezydentów Polski po 1989 r. opisuje procedury odwołania Prezydenta RP i Rady Ministrów porównuje kompetencje Prezydenta RP z uprawnieniami prezesa Rady Ministrów ocenia pracę obecnego Prezydenta RP oraz aktualnych członków Rady Ministrów interpretuje wybrane fragmenty Konstytucji III RP wymienia kompetencje poszczególnych organów władzy sądowniczej w Polsce wyjaśnia, na czym polega zasada instancyjności sądów podaje nazwy instytucji, do których można się zwrócić w przypadku bycia świadkiem naruszenia prawa - ocenia działalność sądów, prokuratury i policji w Polsce

18 5. Idziemy na wybory legitymizacja władzy ordynacja wyborcza rodzaje ordynacji wyborczej zasady demokratycznych wyborów rodzaje prawa wyborczego procedury wyborcze do parlamentu 6. Partie polityczne partie polityczne funkcje partii politycznych systemy partyjne typy partii politycznych polska scena polityczna 7. Mass media i opinia publiczna opinia publiczna mass media i ich funkcje termin czwarta władza cenzura 8. Służba publiczna administracja publiczna służba cywilna prawa i obowiązki obywatela prawa i obowiązki urzędnika 1. Władza centralna a samorząd terytorialny 2. Samorząd gminny idea samorządności rodzaje samorządów podział administracyjny Polski zadania samorządu terytorialnego nadzór nad samorządem terytorialnym rodzaje gmin władze gminne i ich wymienia nazwy organów władzy, do których społeczeństwo wybiera swoich przedstawicieli rozróżnia czynne i bierne prawo wyborcze wyjaśnia termin: partia polityczna podaje nazwy partii politycznych istniejących w Polsce opisuje funkcje mass mediów wskazuje obowiązki urzędników służby cywilnej wymienia prawa przysługujące obywatelom korzystającym z usług urzędów publicznych demokratycznym wyjaśnia terminy: legitymizacja władzy, ordynacja wyborcza opisuje zasady demokratycznych wyborów omawia funkcje partii politycznych określa typy systemów partyjnych wymienia nazwy krajów, w których obowiązują poszczególne systemy partyjne charakteryzuje typy partii politycznych na podstawie tekstu źródłowego wskazuje cechy ideologii konserwatywnej wyjaśnia terminy: opinia publiczna, mass media, cenzura, czwarta władza omawia strukturę administracji publicznej na podstawie tekstu źródłowego określa najważniejsze zasady moralne i etyczne obowiązujące urzędników służby cywilnej ROZDZIAŁ II: SAMORZĄDNA RZECZPOSPOLITA wyjaśnia termin: decentralizacja władzy opisuje założenia reformy samorządu terytorialnego z 1999 r. wymienia typy gmin określa zadania władz gminnych przedstawia ideę samorządności tłumaczy, na czym polega zasada pomocniczości charakteryzuje specyfikę poszczególnych typów gmin 18 uzasadnia konieczność obowiązywania zasad demokratycznych wyborów opisuje procedury wyborcze do parlamentu odszukuje informacje o wynikach wyborów i zasadach ich przeprowadzania określa rolę partii politycznych we współczesnym świecie opisuje procedury zakładania partii i podstawy jej działania charakteryzuje polską scenę polityczną wymienia nazwy ośrodków badania opinii publicznej podaje sposoby przeprowadzania badań opinii publicznej korzysta z różnych źródeł informacji wskazuje różnice między pracownikami służby cywilnej a urzędnikami mianowanymi służby cywilnej bierze udział w dyskusji na temat funkcjonowania idealnego urzędu wyjaśnia terminy: prawo lokalne, subwencja, Regionalna Izba Obrachunkowa wymienia rodzaje samorządów w Polsce omawia, kto i w jaki sposób nadzoruje samorząd terytorialny uzasadnia konieczność sprawowania nadzoru nad samorządem terytorialnym opisuje sposób wyboru kandydatów do władz gminnych omawia znaczenie udziału obywateli w wyborach ocenia zasadność istnienia przymusu wyborczego wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z częstego przeprowadzania referendów wymienia zalety oraz wady proporcjonalnego i większościowego systemu liczenia głosów wskazuje zalety i wady poszczególnych typów systemów partyjnych odszukuje informacje o programach partii politycznych istniejących w Polsce na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o częstej niejednoznaczności podziału na lewicę i prawicę w Polsce wyjaśnia wpływ mass mediów oraz opinii publicznej na działalność władz i zachowania społeczne uzasadnia znaczenie apolityczności urzędników służby cywilnej rozróżnia zadania własne samorządu od zadań zleconych określa, jaką rolę odgrywają Samorządowe Kolegia Odwoławcze podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w gminie

19 3. Samorząd powiatowy 4. Samorząd wojewódzki 5. Jak załatwić sprawę w urzędzie? uprawnienia zadania i budżet gminy rola obywatela w życiu gminy rodzaje powiatów władze powiatowe i ich uprawnienia zadania i budżet powiatu cechy województwa władze wojewódzkie i ich uprawnienia zadania samorządu wojewódzkiego budżet województwa przedstawiciel rządu w województwie urzędy publiczne i ich funkcjonowanie proces informatyzacji urzędów Biuletyn Informacji Publicznej podpis elektroniczny wskazuje źródła gminnych dochodów i wydatków wymienia typy powiatów określa zadania władz powiatowych wskazuje źródła powiatowych dochodów i wydatków podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie powiatu wyjaśnia, jaka jest rola wojewody określa zadania samorządu wojewódzkiego wyjaśnia termin: Biuletyn Informacji Publicznej wypełnia wybrane formularze urzędowe, np. wniosek o wydanie dowodu osobistego pobiera z Internetu wybrane druki urzędowe omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w gminie podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie gminy wyjaśnia, w jaki sposób obywatele mogą wpływać na decyzje władz gminy charakteryzuje specyfikę poszczególnych typów powiatów omawia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w powiecie na podstawie tekstu źródłowego przedstawia propozycje zmian, które warto byłoby wprowadzić w funkcjonowaniu powiatów wymienia różnice między uprawnieniami władzy wykonawczej a kompetencjami władzy uchwałodawczej w województwie podaje przykłady spraw urzędowych, które można załatwić na poziomie województwa wskazuje źródła wojewódzkich dochodów i wydatków na podstawie tekstu źródłowego przedstawia główne problemy dotyczące współpracy między różnymi organami władzy samorządu wojewódzkiego odszukuje w różnych źródłach informacje na temat działalności wskazanych urzędów tłumaczy, do czego służą karty opisu usługi wskazuje miejsce urzędowania władz gminy, na której terenie mieszka wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w gminie (burmistrza lub prezydenta, przewodniczącego rady gminy bądź przewodniczącego rady miasta) przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów gminnych opisuje sposób wyboru kandydatów do władz powiatowych wskazuje miejsce urzędowania władz powiatu, na którego terenie mieszka wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w powiecie (starosty, przewodniczącego rady powiatu) opisuje sposób wyboru kandydatów do władz wojewódzkich wskazuje miejsce urzędowania władz województwa, na którego terenie mieszka wymienia imiona i nazwiska osób pełniących najważniejsze funkcje w województwie (wojewody, marszałka wojewódzkiego) podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w województwie podaje własne propozycje zmian w funkcjonowaniu urzędów wskazuje lokalizację najważniejszych urzędów w miejscu swojego zamieszkania wymienia rodzaje usług świadczonych przez urzędy za pośrednictwem Internetu ocenia pracę władz swojej gminy przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów powiatowych podaje przykładowe rozwiązania problemów zaistniałych w powiecie ocenia pracę władz swojego powiatu omawia zmiany w podziale administracyjnym Polski, które zaszły od 1950 r. przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów wojewódzkich ocenia pracę władz swojego województwa wyjaśnia konieczność informatyzacji administracji publicznej podaje szanse i zagrożenia wynikające z informatyzacji urzędów 1. Polska polityka zagraniczna ROZDZIAŁ III: POLSKA I ŚWIAT racja stanu wyjaśnia terminy: polityka zagraniczna, wyjaśnia terminy: racja stanu wymienia zadania polskiej dyplomacji ocenia bieżącą politykę zagraniczną Polski 19

20 2. Integracja europejska polityka zagraniczna współpraca międzynarodowa podmioty polityki zagranicznej służba dyplomatyczna i konsularna geneza integracji europejskiej trzy filary Unii Europejskiej funkcjonowanie i organy Unii Europejskiej przebieg integracji europejskiej miejsce Polski w Unii Europejskiej fundusze unijne 3. Polska w organizacje organizacjach międzynarodowe międzynarodowych rodzaje organizacji międzynarodowych charakterystyka wybranych organizacji międzynarodowych miejsce Polski w organizacjach międzynarodowych 4. Organizacja Narodów Zjednoczonych 5. Konflikty międzynarodowe 6. Problemy współczesnego świata 1. Wybór szkoły i zawodu geneza ONZ struktura i cele ONZ misje pokojowe organizacje wyspecjalizowane ONZ konflikty na świecie i ich przyczyny migracje ludności główne formy migracji terroryzm państwa Trzeciego Świata podział na bogatą Północ i biedne Południe problemy współczesnego świata pomoc humanitarna globalizacja służba dyplomatyczna i konsularna wymienia podmioty uprawnione w Polsce do prowadzenia polityki zagranicznej wymienia nazwy organów Unii Europejskiej wskazuje na mapie państwa członkowskie Unii Europejskiej wyjaśnia termin: organizacja międzynarodowa rozwija skrótowce: ONZ, NATO, OBWE, ZSRR określa zasadnicze cele wybranych organizacji międzynarodowych, do których należy Polska określa założenia i cele tej organizacji charakteryzuje działalność UNESCO i UNICEF wyjaśnia terminy: migracja, terroryzm charakteryzuje aktualne konflikty wyjaśnia terminy: Trzeci Świat, pomoc humanitarna, wskazuje na mapie kraje bogatej Północy i biednego Południa przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej wskazuje główne kierunki polskiej polityki zagranicznej na podstawie tekstu źródłowego omawia tezę o wpływie techniki na politykę międzynarodową przedstawia najważniejsze etapy integracji europejskiej charakteryzuje trzy filary Unii Europejskiej podaje nazwy najważniejszych organów ONZ wymienia najważniejsze organizacje wyspecjalizowane ONZ omawia przyczyny utworzenia ONZ charakteryzuje aktualne konflikty i wskazuje na mapie miejsca, w których do nich doszło wymienia potencjalne skutki konfliktów zbrojnych i działań terrorystycznych wyjaśnia terminy: globalizacja charakteryzuje problemy współczesnego świata ROZDZIAŁ IV: MOJA PRZYSZŁOŚĆ ZAWODOWA predyspozycje wymagane w podaje umiejętności i predyspozycje omawia możliwości dalszego kształcenia planuje własną ścieżkę edukacji i kariery 20 na podstawie mapy przedstawia kierunki polskiej polityki zagranicznej w Europie i na świecie uzasadnia konieczność współpracy międzynarodowej omawia przyczyny integracji europejskiej charakteryzuje organy Unii Europejskiej wymienia typy organizacji międzynarodowych wskazuje na mapie zasięg wybranych organizacji międzynarodowych przedstawia genezę ONZ charakteryzuje poszczególne organy ONZ lokalizuje na mapie miejsca misji pokojowych ONZ charakteryzuje różne formy migracji tłumaczy, na czym polega uchodźstwo opisuje wybrane zamachy terrorystyczne w XXI w. przedstawia sposoby rozwiązywania problemów współczesnego świata uzasadnia konieczność niesienia pomocy humanitarnej w wybranych rejonach świata charakteryzuje działalność organizacji humanitarnych wymienia sposoby pozyskiwania charakteryzuje różne sposoby działania w polityce zagranicznej wskazuje korzyści i zagrożenia wynikające z integracji Polski z Unią Europejską uczestniczy w dyskusji na temat dalszego pogłębiania i poszerzania integracji Unii Europejskiej oraz wprowadzenia euro w Polsce ocenia zaangażowanie Polski w funkcjonowanie organizacji międzynarodowych (np. NATO) odszukuje informacje na temat wybranych organizacji międzynarodowych ocenia skuteczność działań podejmowanych przez ONZ uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości i reformy ONZ odszukuje informacje na temat najważniejszych konfliktów zbrojnych na świecie ocenia działalność terrorystyczną, uwzględniając zasady moralne, prawo oraz skuteczność działania opisuje różne wymiary globalizacji wskazuje pozytywne i negatywne strony globalizacji wskazuje zalety i wady wykonywania określonych zawodów

21 poszczególnych typach zawodów typy szkół ponadgimnazjanych i studiów wyższych poradnictwo zawodowe ścieżka kariery zawodowej 2. Rynek pracy rynek pracy krajowy i lokalny rynek pracy mobilność zawodowa emigracja zarobkowa kierunki emigracji zarobkowej bezrobocie 3. Moja pierwsza praca 4. Pracownik i jego prawa 5. Jak założyć własną firmę? 6. Etyka życia gospodarczego zasady poszukiwania pracy staż zawodowy CV i list motywacyjny targi pracy etapy procesu poszukiwania zatrudnienia metody wyboru odpowiedniego kandydata na dane stanowisko prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy kodeks pracy prawa nieletnich pracowników mobbing związki zawodowe Państwowa Inspekcja Pracy procedury zakładania firmy biznesplan formy działalności gospodarczej marketing i zarządzanie przedsiębiorstwem nieuczciwe praktyki rynkowe plagiat, piractwo osobiste niezbędne do wykonywania określonych zawodów wskazuje własne predyspozycje zawodowe wymienia rodzaje szkół w Polsce wyjaśnia terminy: rynek pracy, bezrobocie wskazuje na mapie kierunki emigracji zarobkowej Polaków wymienia zawody najbardziej poszukiwane na rynku pracy wskazuje źródła informacji o ofertach pracy redaguje CV i list motywacyjny wymienia podstawowe prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy zawodowej na podstawie tekstu źródłowego wyjaśnia ideę zmian w polskim systemie kształcenia na podstawie tekstu źródłowego przedstawia przyczyny funkcjonowania dotychczasowego systemu kształcenia na wybranych kierunkach wyjaśnia terminy: mobilność zawodowa, aktywność zawodowa, bezrobotny, Stopa bezrobocia charakteryzuje potrzeby lokalnego rynku pracy omawia działania instytucji wpływających na rynek pracy podaje przyczyny emigracji zarobkowej Polaków przedstawia korzyści i zagrożenia wynikające z istnienia emigracji zarobkowej tłumaczy, na czym polega drenaż mózgów umie odpowiednio się zachować w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej tłumaczy, na czym polega mobbingu na podstawie tekstu źródłowego określa obowiązki pracodawcy zatrudniającego osobę niepełnoletnią 21 informacji dotyczących dalszego kształcenia uzasadnia dokonany przez siebie wybór dalszej ścieżki edukacyjnej i kariery zawodowej określa stopę bezrobocia w powiecie, na którego terenie mieszka wskazuje przyczyny i skutki bezrobocia wskazuje korzyści wynikające ze zdobywania doświadczenia zawodowego w trakcie odbywania stażu odszukuje w internecie wzory CV i listu motywacyjnego wymienia zasady zatrudniania młodocianych wyjaśnia wpływ związków zawodowych i Państwowej Inspekcji Pracy na warunki pracy opisuje rolę NSZZ Solidarność w walce o prawa pracownicze ocenia sposoby przeciwdziałania bezrobociu ocenia skuteczność różnych form poszukiwania pracy podaje nazwy instytucji, do których można zwrócić się o pomoc w przypadku łamania praw pracowniczych i mobbingu wymienia podstawowe procedury związane z założeniem firmy określa rodzaje działalności gospodarczej wyjaśnia terminy: biznesplan, marketing wymienia korzyści i zagrożenia związane z założeniem własnej firmy charakteryzuje różne rodzaje działalności gospodarczej omawia zasady marketingu i zarządzania przedstawia biznesplan dla własnej firmy wyjaśnia terminy: norma moralna (etyczna), wymienia zawody zaufania publicznego na podstawie tekstu źródłowego wymienia przyczyny nieuczciwych praktyk rynkowych przedstawia rozwiązania, które mogłyby ograniczyć tzw. szarą

22 szara strefa etyka zawodowa zawody zaufania publicznego zaufanie publiczne omawia rodzaje nieuczciwych praktyk gromadzi argumenty do dyskusji na temat braku możliwości prawnego usankcjonowania zaufania ocenia etyczność określonych działań w życiu gospodarczym strefę i nieetyczne zachowania w życiu gospodarczym odszukuje informacje o kodeksach etyki zawodowej Stopień niedostateczny (1) Uczeń nie potrafi wyjaśnić najważniejszych terminów i zagadnień z kategorii wymagań koniecznych. Nie jest w stanie wykonać najprostszych zadań nawet z pomocą nauczyciela. Nie interesuje się tematyką zajęć oraz nie współpracuje z grupą. Stopień dopuszczający (2) Uczeń potrafi przy pomocy nauczyciela wyjaśnić niektóre z terminów i zagadnień z kategorii wymagań koniecznych oraz wykonać najprostsze zadania. Nie potrafi kojarzyć zagadnień. Posługuje się ubogim słownictwem. Popełnia liczne błędy językowe i składniowe. Nie unika współpracy z grupą, ale i nie wykazuje w tym własnej inicjatywy. Uaktywnia się tylko na wyraźne polecenie nauczyciela. Stopień dostateczny (3) Uczeń potrafi wyjaśnić najważniejsze terminy i zagadnienia z kategorii wymagań koniecznych oraz część z kategorii wymagań podstawowych.. Umie kojarzyć niektóre zagadnienia. Nie popełnia zbyt często błędów składniowych i językowych. Aktywnie współpracuje z grupą, czasami sam zgłasza się do odpowiedzi. Stopień dobry (4) Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze terminy i zagadnienia, wykonując zadania złożone. Potrafi kojarzyć fakty, formułować własne opinie i wnioski. Dba o styl wystąpienia. Aktywnie współpracuje z grupą i zachęca innych do aktywności. Często sam zgłasza się do odpowiedzi. Stopień bardzo dobry (5) Uczeń samodzielnie wyjaśnia najważniejsze pojęcia i zagadnienia, a także wątki poboczne omówionych tematów lekcyjnych opanował pełen zakres wiedzy i umiejętności przewidzianych na III etapie edukacyjnym. Logicznie kojarzy fakty. Formułuje własne opinie i wnioski oraz potrafi przekonywająco uzasadnić swoje zdanie. Posługuje się bogatym i poprawnym językiem, słowa artykułuje w sposób płynny i wyraźny. Troszczy się o styl wystąpienia. Aktywnie współpracuje z grupą, zachęca innych do aktywności i dba o dobrą jakość efektów pracy grupy. Wykazuje inicjatywę, nie będąc zachęcanym przez nauczyciela. Bierze aktywny udział w życiu klasy. Stopień celujący (6) Uczeń wykazuje się wiedzą i umiejętnościami na stopień bardzo dobry, ale ponadto dysponuje wiedzą wykraczającą poza materiał obowiązkowy. Uczestniczy w konkursach szkolnych i pozaszkolnych (np. olimpiadach z wiedzy o społeczeństwie). Aktywnie realizuje zadania związane z realizacją projektów edukacyjnych. Bierze czynny udział w życiu szkoły. 22