DZIENNIK POLSKI NA LITWIE. UKAZUJE SI OD 1 LIPCA 1953 ROKU Nr 238 (15289) Cena 1,50 Lt (w tym 5% PVM)

Transkrypt

1 SOBOTA PONIEDZIA EK GRUDNIA 2005 r. W YDANIE MAGAZYNOW E DZIENNIK POLSKI NA LITWIE. UKAZUJE SI OD 1 LIPCA 1953 ROKU Nr 238 (15289) Cena 1,50 Lt (w tym 5% PVM) Akcja gwiazdkowa przyjació z Sandomierza Jest taki dzieƒ... Za oknami prószy Ênieg, który jest zwiastunem zbli ajàcych si Cudownych Dni... Cudownych, bo w ciàgu tych dni zdarzajà si ma e i wielkie cuda i czary... Do Âwiàt jest jeszcze niby daleko, bo ca ych par tygodni, ale Êw. Miko aj tak bardzo kocha dzieci, e ju je odwiedza. OczywiÊcie, wpada tylko do tych grzecznych! Cz sto Âwi ty przybywa w towarzystwie Êwity, czyli swoich przyjació... Na tegoroczne miko ajki do Solecznik przyby Êw. Miko aj... z Polski. Swego koleg uroczyêcie spotka miejscowy Miko aj, przystrojony w eleganckie z ote szaty. Na goêcia czeka y te dzieci. W przytulnej auli gimnazjum J. Âniadeckiego na widowni jaênia y 234 podekscytowane twarzyczki. Na Êw. Miko aja z niecierpliwoêcià czekali uczniowie 1-4 klas. Gdy goêcie z Polski weszli na sal, przywita a ich burza oklasków. B yszczàce oczka dzieci by y jednak przykute do sceny. W aênie tam, pod szerokimi zielonymi i pachnàcymi ga ziami choinki sta y ogromne wory z prezentami! Grzeczne anio ki Ju od trzech lat z akcjà gwiazdkowà do solecznickiego gimnazjum przyje d a mgr Marek Ro ek, wicedyrektor Zespo u Szkó Ekonomicznych im. E. Kwiatkowskiego w Sandomierzu. W tym roku wespó z panem Ro kiem do Solecznik przyjechali m odzi nauczyciele z Zespo u Szkó Ekonomicznych oraz sponsorzy w aêciciel firmy transportowej Miros aw Malinowski oraz w aêciciel Pozytywna ocena Parlamentu Europejskiego Ceny trzeba kontrolowaç Delegacja Parlamentu Europejskiego (PE) pozytywnie ocenia przygotowania Litwy do wprowadzenia euro ju od 1 stycznia 2007 r. Widzimy, e to bardzo was interesuje i na Litwie sytuacja jest lepsza ni si spodziewaliêmy. Jednak e najwi ksze zaniepokojenie budzi stopieƒ poinformowania obywateli powiedzia a dziennikarzom przewodniczàca Komitetu Âmiech i radosne okrzyki towarzyszy y operacji przenoszenia worka z prezentami Fot. Marian Paluszkiewicz Ekonomiki i Polityki Pieni nej Pervenche Beres po spotkaniu delegacji PE z przedstawicielami Banku Litewskiego. Jak twierdzi deputowana do Parlamentu Europejskiego Margarita Starkeviãiappletò, w czasie wizyty cz onkowie delegacji mieli najwi cej pytaƒ dotyczàcych stopnia poinformowania spo eczeƒstwa na temat wprowadzenia euro. (Dokoƒczenie na str. 2) piekarni Jan Màczka. Ze strony polskiej patronat nad tà akcjà, w osobie Stanis awa Szl zaka, pe ni Radio Kielce SA. Szko a jest miejscem, gdzie si zdobywa wiedz i radoêç. Dzisiaj wyjdziecie ze szko y z ogromnymi paczkami prezentów. Czy pójdziecie do domu szcz Êliwi? zapyta dzieci Marek Ro ek. Tak!!! zawo a y dzieci. (Dokoƒczenie na str. 8) W Sejmie pomys na wakacje bo enarodzeniowe Skradzione Êwi ta Na kilka tygodni przed Bo ym Narodzeniem w Sejmie zainicjowano wprowadzenie tygodniowych wakacji, które potrwa yby od Bo ego Narodzenia do Nowego Roku. Omawia si równie inicjatyw kompensat za dni Êwiàteczne przypadajàce na soboty i niedziele. Gdyby Sejm zdà y przeg osowaç jeszcze przed Bo ym Narodzeniem za inicjatywà pos a z frakcji libera ów Gintarasa ileikisa, to mieszkaƒcy Litwy nie musieliby iêç do pracy równie we wtorek, 27 grudnia. Zgodnie z wczeêniej przyj tà ustawà o dniach Êwiàtecznych, w naszym kraju na Bo e Narodzenie mamy zarezerwowane dwa dni wolne od pracy. W tym roku te dni przypadajà na niedziel i poniedzia ek. Wi c w ramach kompensaty za niedziel Êwiàteczny weekend przed u y by si do wtorku w àcznie. Proponowany przez ileikisa projekt ustawy zak ada równie mo liwoêç innej kompensaty za dni Êwiàteczne przypadajàce na dni wolne. Form kompensaty mieliby uzgodniç ze sobà pracownik i pracodawca. Jak mówi Gintaras ileikis, obecny stan rzeczy, gdy nie sà przewidziane kompensaty za dni wolne jest amaniem prawa pracownika do odpoczynku, skraca rocznà liczb dni wolnych. Jednak sam ileikis nie wie czy w tym roku mieszkaƒcy Litwy b dà mieli wolny wtorek, 27 grudnia. To zale y nie tylko od nas. Zg osiliêmy t inicjatyw, zosta a zarejestrowana w sekretariacie Sejmu. Ale z tego co wiem, ta kwestia nie zosta a wciàgni ta do porzàdku prac Sejmu na przysz y tydzieƒ. Jednak przy odrobinie dobrej ch ci t poprawk mo na b dzie przyjàç równie w ostatnim tygodniu przed Êwi tami. (Dokoƒczenie na str. 2) W NUMERZE Polacy na Êwiecie Sentencja 4 Polscy pomocnicy ukaszenki Choç dziê o polskich dzia aczach na Bia orusi mówi si znacznie mniej ni kilka miesi cy temu, to w aênie teraz spora cz Êç z nich prze ywa najtrudniejsze chwile. Wywiad Smacznego! Pod znakiem ryby Motoryzacja Pi eê, nie jedê! 5 Obrona praw w ciàg ej walce Jubileuszowe rozmowy z prezesem Macierzy Szkolnej Józefem Kwiatkowskim i wiceprezes Krystynà Dzier yƒskà W wirze uczuç Ojcowizna 9 Sama nawet nie wie, co wi cej piecze, zy p ynàce po twarzy, czy ostry ból serca. Ból, który pojawia si wraz z tym samym pytaniem: Kiedy wreszcie sprzedasz cha up? Pytanie, które tak cz sto s yszy ostatnio od swego jedynaka. 10 Post jest najlepszym lekarstwem. Teraz ju jestem zdrowy i mog jeêç wszystko. Nie jestem wybredny zdradza swe gastronomiczne gusty ksiàdz Antoni Dilys. Gosposia ksi dza, pani Marianna za 40 lat ju doskonale zg bi a te gusty kap ana. 13 Jeden z kierowców testowych zg osi si jako ochotnik do eksperymentu. Kierowca spo ywa wino do momentu, kiedy przekroczy ponad pó torakrotnie dopuszczalnà iloêç alkoholu we krwi. Stary cz owiek a uje wielu rzeczy, a zw aszcza tych, których nie zrobi. Andrzej Majewski

2 2 KRAJ Minà tydzieƒ... Na dworze kalendarzowa zima jakby zaczyna cieszyç nadziejà, e przynajmniej tegoroczne Êwi ta mogà byç w miar normalne, czyli e jest szansa Êwi towania nie w ka u ach, a Ênieg przykryje litoêciwie jesienne liszaje. Powinna jednak ta nadzieja byç bardzo ostro na. Pogoda, jak wszystko w dzisiejszym Êwiecie, wyczynia najprzedziwniejsze amaƒce i jest bardzo nieobliczalna. Ulice wileƒskie b dà czyste nie tylko w czasie ca ej zimy, ale i na poczàtku wiosny. Postara si o to sàd, skazujàc by ego pos a Aleksandra Pop awskiego na pi ç miesi cy robót publicznych, a te to przewa nie zamiatanie i oczyszczanie ze Êniegu chodników. Jak to dziwnie w tej polityce bywa. Jeden on nowà sobie znajdzie, sam hojnie jà przed o enkiem wyposa y i yje weso o i szcz Êliwie. Inny, jak w przypadku eks-libera a, nie tylko ma onk, ale i ca y biznes utraci, a na domiar wszystkiego jeszcze mu ulice zamiataç ka à. adna praca nie haƒbi, ale nie ka da, jak si okazuje, pop aca. Ostra Brama by a dotychczas, prócz pe nienia funkcji sakralnych, biznesem dla ebraków i drobniejszych naciàgaczy. Wyuczywszy si po polsku Pan, daç z otówka zarabiali tam sobie na ycie pijaniuszki. Uznano jednak, e skoro biznes na Ostrej Bramie robià ci, co wódk konsumujà, to dlaczego niby nie mogà ci, którzy jà produkujà? Polak potrafi! I mamy wódk z kaplicà na etykiecie. A pole do popisu jeszcze szerokie. Papie Jan Pawe II i Madonna Cz stochowska wcià nie sà wykorzystane. A Maksymilian Kolbe dobrze by si sprzedawa z podpisem: ZakàÊ po ka dym kieliszku. Potrafi te i Litwin. Dziadki Mrozy, przekwalifikowawszy si w Âwi tych Miko ajów, niosàc radoêç dzieciom i supermarketom ju od koƒca listopada, uznali, e starszym te si coê ze Êwiàt nale y. I wprowadzili do asortymentu Êwiadczonych us ug równie striptiz. Na yczenie mo e si rozebraç sam Êwi ty, mo e pomóc w zdj ciu szatek gospodarzom. Jak b dzie zapotrzebowanie, to i Snieguroczka wróci do ask i swoimi powabami bez zahamowaƒ i niepruderyjnie klientów uraczy. Âwi ta, radujmy si! RadoÊç panuje we W oszech. Mo e nie w ca ych, ale w jednym miasteczku na pewno. W zesz y wtorek wzi a tam Êlub pewna m oda para. Oficjalny, w magistracie. Nie by oby to adne wydarzenie, gdyby nie fakt, e na Êlubie nie by o ani jednego m odego, za to dwie m ode. Wspó y y ze sobà od lat, a teraz postanowi y, e czas zwiàzek zalegalizowaç. Prawo na to zezwala. Tolerancja. Dla równowagi, w Anglii zapowiada huczny Êlub Sir Elton John. Âwiatowej s awy Êpiewak, za wokalne zas ugi wyniesiony przez królowà do stanu szlacheckiego. Równowaga polega na tym, e tu na kobiercu Êlubnym stanie dwóch panów. Te sà ze sobà od dawna, wià à jakoê koniec z koƒcem, ale doêç ju majà kociej apy i chcà, eby wszystko by o jak u ludzi, ze stemplem w dowodzie osobistym. Wracamy na Litw. W Nowej Okmianie mieszka pewien pan i te nie samotny. Za ma onki ma trzy suczki i stado kur. Obowiàzki ma eƒskie spe nia na oczach sàsiedzkich dzieci. Miejscowe w adze twierdzà, e jest niezrównowa ony psychicznie. Mo e tak byç, ale nie jest te wykluczone, e jest to po prostu najwi kszy Europejczyk na Litwie, który propagowane w Europie wartoêci wzià sobie do serca i wdra a je w rzycie. W Poniewie u w starym m ynie straszy. Póki sta pusty, by o spokojnie. Ale przedsi biorczy ludzie urzàdzili tu knajp z go ymi panienkami i wtedy duchy si o ywi y. Nie zosta o jeszcze wyjaênione, czy straszà dlatego, e im si obna one tancerki nie podobajà, czy odwrotnie tak na nie dzia ajà pobudzajàco. Jedno tylko màci Êwietlany obraz ubieg ego tygodnia: nasz prezydent obieca, e rzuci si pod pociàg, je eli ulegnie likwidacji Ministerstwo Ochrony Ârodowiska. Termin podany nie zosta. Obserwator Adres redakcji Birbynių g. 4a, Vilnius, Lietuvos Respublika, tel./fax ISSN Redaktor naczelny Aleksander Borowik (tel , redaktor@kurierwilenski.lt). Dziennikarze: Kry sty na Ada mo wicz za st. re d. na cz. (tel , news@kurierwilenski.lt), He le na G ad kow ska, Sabina Juchniewicz, Irena Mikulewicz (biznes@kurierwilenski.lt), Ro bert Mic kie wicz (prawo@kurierwilenski.lt), Irena Smilginis, Anna Pilarczyk(spol@kurierwilenski.lt), Ma rian Pa lusz kie wicz fo to repor ter Wspó pracownicy: Da nu ta Ka mi le wicz, Ma go rza ta Ko zicz, Ja dwi ga Pod most ko, Piotr Ryn gie wicz, Jan Sienkiewicz, Ali na So bo lew ska, Ju lit ta Tryk Sekretariat: Wan da Za jàcz kow ska (internet@kurierwilenski.lt, tel ), Zygmunt danowicz (se kret@ku rier wi len ski.lt, tel ) se kre tarze odpowiedzialni, Daniel Mackiewicz zast. sekr., Ro man Ostro uch, Lu cja Stan ke vičiūtė, Edgar Jarmo owski a ma nie kom pu te ro we, Walentyna Ma ul, Halina Taukin sk ad komputerowy, Barbara Mintautienė t umacz, Bronis awa Michaj owska, Edyta Sza kowska korekta Zbi gniew Mar ko wicz pro mo cja (tel ), Da riusz Gusz cza re kla ma (tel , e-ma il: re kla ma@ku rier wi len ski.lt), Andrzej Podworski kol por ta -pre nu me ra ta (tel , e-ma il: kol port@ku rier wi len ski.lt). Ma te ria ów nieza mó wio nych re dak cja nie zwra ca. Za strze ga so bie pra wo do skra ca nia i ad iu sta cji tekstów. Za treêç og o szeƒ re dak cja nie od po wiada. Opi nie Czy tel ni ków za war te w ich li stach nie za wsze sà zbie ne z opi nià re dak cji. Sekretarz odpowiedzialny wydania Zygmunt danowicz Wydawca Vš Į Kurier Wilenski. Dy rek tor spółki Ro man Ba ra now ski (tel ). Druk UAB KLION Dział promocji, reklamy, kolporta u i prenumeraty Vš Į Vilnijos žodis Wsparcie finansowe Senat RP i Fundacja Pomoc Polakom na Wschodzie W Instytucie Polskim odby a si kolejna dyskusja Co tam panie w polityce? W Êrod w Instytucie Polskim w Wilnie odby a si dyskusja pt.: Sytuacja w Polsce po wyborach parlamentarnych i prezydenckich. By o to ju drugie spotkanie z cyklu Debata w Instytucie. Na dyskusj zaproszono specjalistów z zakresu polskiej polityki J drzeja Bieleckiego, dziennikarza gazety Rzeczpospolita i Piotra Semk, historyka i publicyst. Choç tym razem na spotkanie w Instytucie nie przyby o a tylu ch tnych co na pierwszà debat, warto podkreêliç, e poziom wiedzy z zakresu tematu dyskusji, jaki reprezentowali przybyli wilnianie, by niewàtpliwie bardzo wysoki. Zaskakiwa a nie tylko Êwietna Pozytywna ocena Parlamentu Europejskiego Ceny trzeba kontrolowaç (Dokoƒczenie ze str. 1) Jej zdaniem, wczeêniej rozpocz ta kampania informacyjna zapewne zmniejszy aby ciàgle wzrastajàcà liczb mieszkaƒców nastawionych przeciwko euro. Beres zaznaczy a, e mieszkaƒcy pierwszych 12 krajów Unii Europejskiej, które wprowadzi y euro, z uzasadnieniem ywili obawy co do wzrostu cen, bowiem wraz ze zmianà waluty kraju powstajà mo liwoêci zaokràglania cen. Zmian cen trzeba bardzo obserwowaç i kontrolowaç, by y bowiem nadu ycia w tej dziedzinie komentowa a Pervenche Beres. Cz onek Komitetu Ekonomiki i Polityki Pieni nej PE Wolf Klinze twierdzi, e dla ludzi jest wa ne wiedzieç, czy nie zmieni W Sejmie pomys na wakacje bo enarodzeniowe Skradzione Êwi ta (Dokoƒczenie ze str. 1) Trzeba po prostu odrobiny dobrej woli, aby zrobiç ludziom taki prezent powiedzia Kurierowi pose na Sejm Gintaras ileikis. Jeszcze dalej posuwa si starosta frakcji libera centrystów Algis âaplikas: Bo e Narodzenie jest jednym z naszych najwa niejszych Êwiàt, wi c dni kompensowane za inne Êwi ta mo na by oby po àczyç i przenieêç na tydzieƒ mi dzy Êwi tami Bo ego Narodzenia a Nowym Rokiem. By yby to swego rodzaju wakacje bo enarodzeniowe. Podobna praktyka stosowana jest w wielu krajach Unii Europejskiej. znajomoêç bohaterów sceny politycznej czy polskich realiów, ale przede wszystkim umiej tnoêç àczenia dzisiejszych wydarzeƒ z faktami historycznymi. Ekspertom zadawano pytania z bardzo szerokiego zakresu od sonda y przedwyborczych (które jak pami tamy okaza y si nietrafne), a po przewidywania dotyczàce przysz oêci Polski czy przysz ych posuni ç polityków. Jako ostatnie, zosta o zadane pytanie chyba dla nas najwa niejsze, czyli o wp yw wyborów na stosunki polsko-litewskie i polityk wobec mniejszoêci polskiej na Litwie. Eksperci w tej kwestii sà optymistami choç w dyskusji mieli nieraz odmienne zdanie, w tej kwestii Przewodniczàcy Sejmu Republiki Litewskiej Arturas Paulauskas Pos owie na Sejm Republiki Litewskiej Radni Rady Samorzàdu m. Wilna Apel starostów starostw m. Wilna Vilnius Pomys y libera ów niespecjalnie podobajà si przedsi biorcom. Uwa ajà oni, e tydzieƒ dodatkowych wakacji zmniejszy by ich zyski. Podobnego zdania jest Danas Arlauskas, dyrektor generalny Konfederacji Przesi biorców i Pracodawców. Kwestia ta by a omawiana na posiedzeniu trójstronnej rady pracodawców, rzàdu i zwiàzków zawodowych i rada jednog oênie powiedzia a nie wakacjom bo enarodzeniowym. Realizacja tej propozycji mo e przyczyniç si do zwi kszenia kosztów produkcji, a to z kolei negatywnie odbije si na kondycji przedsi biorstw. To jest Sobota, 10 poniedzia ek, 12 grudnia 2005 r. wypowiedzieli si jednoznacznie: B dzie dobrze. By a to ju druga dyskusja z cyklu Debata w Instytucie Polskim. Comiesi czny cykl zosta zainicjowany w listopadzie spotkaniem absolwentów i niezmiernie interesujàcà rozmowà na temat sytuacji m odych Polaków na litewskim rynku pracy oraz trudnoêci wynikajàcych z to samoêci narodowej, która zarówno w Polsce jak i na Litwie usadawia ich gdzieê na pograniczu dwóch kultur. Nast pna dyskusja, tym razem na temat gospodarki, odb dzie si ju w styczniu. Szczegó owe informacje w Instytucie Polskim lub na stronie internetowej Instytutu: Anna Pilarczyk JesteÊmy przedstawicielami w adzy wykonujàcej codzienne prace w zakresie nadzoru i porzàdkowania m. Wilna, codziennie mamy kontakt z mieszkaƒcami miasta i wiemy doskonale, e interesujà ich wyniki pracy, nie zaê politykowanie. Szeregowi mieszkaƒcy Wilna lepiej ni pos owie na Sejm wiedzà i dostrzegajà zmiany w mieêcie. Popieramy kierowników miasta, oceniamy wyniki ich dzia alnoêci i prosimy, aby pozostawiç wilnianom prawo do rozstrzygania o losach swego miasta i tego, czy przedstawiciele w adz miasta odpowiadajà zajmowanym stanowiskom. W adze m. Wilna wybierajà mieszkaƒcy miasta, i tylko oni w czasie demokratycznych wyborów zadecydujà, kto mo e kierowaç miastem. Nie odbierajmy im tego prawa, zatwierdzonego w Konstytucji RL. A. Vaitkus, V. Sabaliauskas, L. Klimoviã, P. Ivo kis, A. Strelãiapplenas, R. J. Baleviãius, B. Citoviã, V. BlaÏeviãius, A. Miceika, S. Sosunovas, A. niras, I. Îuravliovas, R. Petrauskas, L. Lajauskas, J. erònas, V. Gulbinoviã, M. Kuncaitis, A. Kuodis, O. Suncovienò, T. si zdolnoêç nabywcza, czy b dà wzrasta y ceny towarów. Bank Litewski prognozuje, e wprowadzenie euro b dzie kosztowa o oko o 100 mln Lt, w tym blisko mln Lt na kampani informacyjnà i oêwiat spo eczeƒstwa, jednak e cz Êç tych wydatków, jak jest spodziewane, pokryjà Komisja Europejska i Europejski Bank Centralny. BNS populistyczny pomys uwa a Arlauskas. Jednak zdaniem Gintarasa ileikisa, przedsi biorcy nie powinni przeliczaç wszystkiego na zysk. Nie przeliczajmy wszystkiego na pieniàdze. Przedsi biorstwa na pewno nie zbankrutujà od tych kilku wolnych. Ludzi trzeba przecie traktowaç po ludzku. Âwi ta sà Êwi tami. Rozmawia em i rozmawiam z wieloma osobami na ten temat i jak na razie nie napotka em ani jednego przeciwnika tego pomys u powiedzia pose na Sejm. Robert Mickiewicz

3 Sobota, 10 poniedzia ek, 12 grudnia 2005 r. KRAJ PrzedÊwiàteczne ceny artyku ów na targowiskach wileƒskich Coraz dro szy stó wigilijny 3 Tradycyjnie, po owa grudnia to zazwyczaj okres zwariowanych zakupów. Robimy prezenty na gwiazdk, kupujemy tak e ju niektóre artyku y na Êwiàteczny stó. Co roku, w po owie grudnia sprawdzamy ceny artyku ów spo ywczych na targowiskach wileƒskich. Tegoroczne ceny sà po prostu szokujàce w porównaniu z rokiem ubieg ym. Zróbmy najpierw krótki spis tych niezb dnych produktów wigilijnych, które mo na kupiç ju dziê. Mak, urawiny, suszone i marynowane grzyby, miód, orzechy, suszone jab ka i Êliwy, chrzan w korzeniu, jak te ju doprawiony wszystko to lepiej jest kupiç wczeêniej, bo jeêli wierzyç sprzedajàcym, im bli ej Êwiàt, tym b dzie dro ej. W tym roku tylko na zastawienie sto u wigilijnego b dziemy musieli wydaç Êrednio o 40 proc. wi cej ni w roku ubieg ym. Ryby Choç do Êwiàt mamy jeszcze dwa tygodnie, na wileƒskim bazarze Kalwaryjskim i Hali ju dziê jest du y wybór ryb zarówno mro onych, jak i Êwie ych. Tych ostatnich szczególnie du y wybór jest na bazarze Kalwaryjskim. OczywiÊcie, w okresie przedêwiàtecznym najwi kszà popularnoêcià cieszy si ywy karp. Jest tej ryby du o, ale w tym roku jest dro sza. JeÊli w ubieg ym roku kilogram karpia na targowiskach kosztowa 6,50 Lt, to dziê b dziemy musieli zap aciç 8,50 Lt. Podwy k cen na karpie sprzedawcy t umaczà upalnym latem, z powodu czego nale a o dodatkowo nawadniaç stawy. Mro ony osoê kosztuje 13,90 Lt. adny, Êwie y a 24 Lt. Jeden sznureczek suszonych borowików (70 g) kosztuje 20 litów Fot. Marian Paluszkiewicz Kilogram dorsza kosztuje obecnie 7 litów, w roku ubieg ym kosztowa 6 Lt. Sporo jest tak e innych gatunków Êwie ych ryb. Kilogram flàdry kosztuje 3,90 Lt, a p otki 3,50 Lt, kilogram drobnej Êwie ej szprotki kosztuje 6,60 Lt. Âledzie Tych równie nie brak na rynkach. Sporo jest Êledzi z beczek, t ustych, z g owami i nieoczyszczonych. Okazuje si, e ludzie je coraz cz Êciej kupujà. Sà to Êledzie w naturalnym rosole, których kilogram kosztuje 4,60 Lt. Ceny oczyszczonych po ówek Êledzi wahajà si w granicach 6-8 Lt. Na targowiskach nie brakuje te ró nych sa atek Êledziowych w puszkach, w tym z warzywami. Ceny w dzonych Êledzi wahajà si w granicach 7-9 Lt. Przynajmniej na oko wszystko wyglàda doêç smacznie, a jak rzeczywiêcie poznaç, e Prezydenta prosi si, aby powstrzyma wp ywy rzàdów oligarchicznych Nietykalni W ramach obchodów Mi dzynarodowego Dnia Praw Cz owieka do prezydenta Litwy skierowano proêb, aby powstrzyma wp ywy rzàdów oligarchicznych i zapewni, e krytykujàce w adz osoby nie b dà przeêladowane. Litewscy obroƒcy praw cz owieka twierdzà, e 10 grudnia, w Êwiatowym Dniu Praw Cz owieka mieszkaƒcy Litwy zatykani sà prezentami lub pogró kami polityków. W liêcie do prezydenta Valdasa Adamkusa przewodniczàcy zarzàdu Instytutu Obserwacji Praw Cz owieka K stutis âilinskas przestrzega przed niebezpieczeƒstwem rzàdów oligarchicznych. Jego zdaniem zagro enie rzàdów oligarchicznych zaistnia o jeszcze w 2000 r., gdy wysokie stanowiska w Sejmie zaj li oligarchowie osoby posiadajàce w swych r kach i w adz, i w asny biznes. Prócz tego, cz stokroç sposobami zgromadzenia takiego kapita u interesujà si instytucje praworzàdnoêci. Dlatego jednym z pierwszych uznanych póêniej przez Sàd Konstytucyjny za niezgodne z prawem, postanowieniem pod wp ywem oligarchów w Sejmie by a zmiana prokuratora generalnego. Stanowi o to ostrze enie dla instytucji praworzàdnoêci, aby nie ruszaç oligarchów. Przerwano spraw prania i przemytu kilkuset milionów litów, znanà spo eczeƒstwu jako spraw Jangi y, kojarzonà ze spó kà, którà kontrolowa Wiktor Uspaskich, zrezygnowano z powództwa cywilnego na rzecz paƒstwa powiedzia âilinskas. Obroƒcy praw cz owieka konstatujà, e w adze, w której coraz wi kszà si uzyskujà oligarchowie, naruszajàc Europejskà Konwencj Ochrony Praw i Podstawowych WolnoÊci Cz owieka, jak te Konstytucj Litwy, stajà na przeszkodzie praworzàdnoêci i sprawiedliwoêci. Przypomina si równie, e ostatnio Sejm kilkakrotnie nie udziela zgody na pociàgni cie do odpowiedzialnoêci sàdowej pos ów podejrzewanych o korupcj i inne przest pstwa. Odnotowuje si, e w latach ostatnich z powodu wp ywów w adzy politycznej na wymiar sprawiedliwoêci ludziom jest trudno broniç swych praw w sàdach przed nadu yciami w adzy. Jak g osi list, ryby sà Êwie e? Âwie a ryba musi mieç po yskujàcà skórk. JeÊli jest matowa i lekko ó tawa, oznacza to, e produkt ju nie jest Êwie y powiedzia a nam pani Wanda, sprzedajàca ryby na bazarze Kalwaryjskim. Âwie e mi so i drób Wigilia to nie tylko postne dania, bo drugi i trzeci dzieƒ Êwiàt to oczywiêcie kotlety schabowe, indyki, kaczki, g si i inne mi sa. Ceny mi s te w tym roku podskoczy y. Kilogram Êwie ego schabu w tym roku kosztuje 13 Lt, w ubieg ym by o lit taƒszy. Za kilogram wieprzowej szynki bez koêci zap acimy 9 Lt, a by a po 7,50-8 Lt. Âwie a karkówka w tym roku jest o 2 lity dro sza kilogram kosztuje 10 Lt. Cena Êwie ego boczku wieprzowego waha si w granicach 6,50-7,50 Lt. Na obu bazarach sporo jest ju kaczek (po 11,50 Lt za kg.), g si (po naciski na sàdy wywiera si zarówno poprzez bezpoêrednie mieszanie si do rozpatrywania konkretnych spraw, jak te poêrednio poprzez organy samorzàdu s dziowskiego Rady Sàdów, w której politycy jakoby podejmujà decyzje wspólnie z s dziami. Prócz tego przypomina si, e w latach ostatnich politycy i zwiàzane z nimi si y wszelkimi sposobami przeêladujà ludzi, którzy skar à si na takie dzia ania polityków, jak te przeêladujà dziennikarzy oraz przedstawicieli organizacji obywatelskich, którzy krytykujà w adze. Wobec osoby, która skar y a si na dzia ania pos a na Sejm Antanasa Bosasa, poczàtkowo gro ono podj cie Êcigania karnego, teraz natomiast zakomunikowano, e zosta a ona zamkni ta w zak adzie psychiatrycznym przypomina si w liêcie. Do prezydenta skierowano równie proêb, aby wezwa Prokuratur Generalnà do poinformowania spo eczeƒstwa, co sta o si z osobami, które twierdzi y, e na zlecenie Bosasa dokonano zabójstwa. BNS 11 Lt). Ca ych indyków jeszcze nie ma w sprzeda y, ale u handlujàcych drobiem mo na indyka zamówiç na konkretny dzieƒ. Waga indyków waha si od 3 do 9 kilogramów. Cena jednego kilograma Lt. Tymczasem kilogram filetów indyczych kosztuje na wileƒskich targowiskach 13,90 Lt. SpecjaliÊci twierdzà, e najsmaczniejsze sà te 4-5-kilogramowe. Dla osób o mniej zasobnym portfelu mo emy poleciç udka indycze (po 4,90 Lt) oraz kurze (po 6,50 Lt za kilogram). Dlaczego dro ej? Jak ju zorientowaliêmy si, tegoroczne Êwi ta b dà nas dro ej kosztowaç mniej wi cej o 40 procent. A to przecie tylko stó wigilijny, o gwiazdkowych prezentach ju nie wspomn. Dlaczego dro ej? Suche lato, drogie paliwo, a mo e coê jeszcze? Wiele rzeczy si na to z o y o. JeÊli np. chodzi o grzyby, to przecie w tym roku, g ównie z powodu upa ów, ich prawie nie by o. Grzybowy by tylko jeden tydzieƒ, a wi c nic dziwnego, e tak podskoczy y ceny mówi pan Jan, zapalony grzybiarz. W minionych latach na grzybach zarabia do kilku tysi cy, w tym roku jeszcze nawet tysiàca nie uciu a, choç w tym tak krótkim tegorocznym sezonie grzybowym, do lasu chodzi prawie codziennie. Praktycznie by tylko krótki wysyp borowików, nie by o prawie w ogóle adnych innych grzybów, nawet ko paków i zielonek, które co roku zwykle bywajà. Z grzybami rzeczywiêcie by o w tym roku krucho, ale jeêli chodzi o urawiny, by o ich przez ca e niemal lato sporo i tylko po 3 lity za litr. Co si sta o teraz? Jednà z przyczyn jest wcià rosnàcy popyt na urawiny. Handlujàcy nimi mówià, e ludzie kupujà urawiny nie tylko na Êwiàteczny kisiel, jak to kiedyê bywa o, ale tak e jako roêlin leczàcà nadciênienie i po prosu na d em do naleêników czy ciast. RzeczywiÊcie, urawiny to nie deficytowy towar, ale skoro zdro a o ycie (paliwo, transport, wiele artyku ów spo ywczych), to jagoda te nie mo e byç tania. Jak oblicz dojazd do lasu i z powrotem, transport miejski i wreszcie w asny trud, to nie zarabiam na tym kokosów mówi pani Adela. Có, wypada si pogodziç z losem i mo e nawet na czymê innym nieco zaoszcz dziç, ale przecie nie mo e na wileƒskich sto ach zabraknàç tradycyjnego karpia, barszczyku z uszkami grzybowymi, czy urawinowego kisielu. Wszak Êwi ta Bo ego Narodzenia bywajà tylko raz do roku. Zresztà na Wileƒszczyênie zawsze by a tradycja suto zastawionych sto ów, Êwi towano w gronie rodziny i przyjació czasami nawet trzy, cztery dni. Obdarzano ywnoêcià biednych i ebrzàcych przy koêcio ach. Niech wi c i tym razem tradycji stanie si zadoêç. Julitta Tryk 2004 r r. Grzyby suszone (1 kg) 220 Lt 300 Lt Grzyby marynowane 10 Lt 20 Lt Miód (0,5 litra) 9 Lt 11 Lt urawiny (1 litr) 3,50 Lt 6 Lt Mak (szklanka) 1 Lt 2 Lt Tarty chrzan (200 g) 2Lt 3 Lt Korzeƒ chrzanu (4 szt.) 1Lt 2 Lt Suszone jab ka (1 litr) 1 Lt 2 Lt Ch opi zamierzajà zostaç ludowcami Ze wzgl du na dogodnoêç Ch opi obchodzàcy stulecie swej partii szykujà si, by zostaç ludowcami. W sobot na jubileuszowym zjeêdzie Zwiàzku Partii Ch opskiej i Nowej Demokracji zapadnie decyzja o zmianie nazwy partii. Jak powiedzia a w piàtek starosta frakcji ch opskiej Aldona Staponkienò, uczestnikom zjazdu podczas g osowania w sprawie zmiany nazwy partii zostanà przedstawione dwa warianty Ludowa Partia Ch opska oraz Partia Ludowa. Zwiàzek Partii Ch opskiej i Nowej Demokracji swe êród a àczy z utworzonym podczas wielkiego Sejmu w 1905 r. w Wilnie Zwiàzkiem Ch opskim, nast pnie nazwanym Partià Ch opskà. ZPChND powsta w grudniu 2001 r., gdy po àczy y si dwie partie Nowej Demokracji Kazimiry Prunskienò i Ch opskiej Ramunasa Karbauskisa. Ch ç zmiany nazwy partii ch opi wyjaêniajà dà eniem do tego, aby uczyniç jà dogodniejszà. Wed ug sonda u, jeêli w tym roku odby yby si wybory, ZPChND zajà by czwarte miejsce, uzyskujàc 5 proc. g osów wyborców. Obecnie zwiàzek ten zrzesza ponad 4 tys. cz onków. BNS Z okazji Pi knego Jubileuszu kochanej kole ance Annie Burbo moc najszczerszych yczeƒ: dobrego zdrowia, pomyêlnoêci, pogody ducha, energii twórczej, nowych odwa nych pomys ów, spe nienia dà eƒ i sukcesu towarzyszàcego wszystkim poczynaniom oraz wielu szczerych przyjació sk adajà przyjaciele

4 4 POLACY NA ÂWIECIE Sobota, 10 poniedzia ek, 12 grudnia 2005 r. RP ma w nosie dobro mieszkajàcych na Bia orusi Polaków Polscy pomocnicy ukaszenki Choç dziê o polskich dzia aczach na Bia orusi mówi si znacznie mniej ni kilka miesi cy temu, to w aênie teraz spora cz Êç z nich prze ywa najtrudniejsze chwile. KGB dokr ca Êrub, a dyplomaci RP nabrali wody w usta. Jakby wyczekiwali, a administracja Aleksandra ukaszenki pozbawi ich problemu dwóch konkurencyjnych Zwiàzków Polaków. DziÊ na Bia orusi dzia ajà dwa Zwiàzki Polaków. Jeden tworzà zwolennicy wybranych w marcu niezale nych w adz z And elikà Borys na czele, drugi zupe nie podlegli wobec Miƒska dzia acze pod przewodnictwem Józefa ucznika. Namaszczony przegra Wiosenne wybory nowych w adz ZPB przegra namaszczony przez Aleksandra ukaszenk dotychczasowy prezes Tadeusz Kruczkowski. Przeciw jego dzia alnoêci od kilku lat protestowali liczni Polacy na Bia orusi. Zarzucali mu oszustwa finansowe, pos ugiwanie si bia oruskà bezpiekà w walce z konkurentami politycznymi. Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych i instytucje wspomagajàce Polaków na Wschodzie publicznymi Êrodkami ignorowa y informacje o poczynaniach wieloletniego szefa ZPB. Kruczkowski cieszy si pe nym poparciem pracujàcych na Bia orusi dyplomatów RP. DziÊ nie ma wàtpliwoêci, e Tadeusz Kruczkowski wykona niezwykle cenne dla Miƒska zadanie odciàgnà ZPB, najwi kszà organizacj pozarzàdowà w tym kraju, od bia oruskiej opozycji, wrzuci je w getto kó ka folklorystycznego i zmarginalizowa. Teraz, ju bez Kruczkowskiego, bia oruska bezpieka realizuje plan B rozlicza si z niepokornymi Polakami. We wszystkich etapach unicestwiania ZPB wa nà rol, Êwiadomie bàdê nie, odegrali reprezentujàcy Polsk dyplomaci. Jak ostatniej twierdzy Konsul Generalny RP w BrzeÊciu Romuald Kunat (od lewej) w swoim przemówieniu podczas majowej konferencji poêwi conej Mickiewiczowi w BrzeÊciu nawiàza do skomplikowanej sytuacji, która si wytworzy a wokó Zwiàzku Polaków na Bia orusi. Ze sceny, w obecnoêci m. in. wicegubernatora Leonida Cuprika, wyrazi przekonanie, e sytuacja wokó ZPB jest przejêciowa, nawiàza do wspólnej historii Polski i Bia orusi, doda, e Polska i Bia oruê sà najbli szymi sàsiadami i wyrazi nadziej, e wspó praca w przysz oêci b dzie si uk ada a pomyêlnie Tadeusz Kruczkowski, poza poparciem administracji prezydenckiej, latami korzysta ze wsparcia pracujàcych w Grodnie dyplomatów RP. Mo na zaryzykowaç tez, e nie zosta by prezesem Zwiàzku, gdyby nie pomoc ówczesnego konsula generalnego Sylwestra Szostaka (dziê KG w Kijowie). Szostak, fanatyczny przeciwnik pierwszego szefa ZPB i dzia acza opozycyjnego Tadeusza Gawina, podczas swej misji w Grodnie prowadzi doêç dziwacznà z punktu widzenia interesu RP polityk walczy z ideà budowania na Bia orusi polskich szkó i sabotowa spotkania miejscowych Polaków z polskimi politykami. To w aênie Szostak w 2000 r. z wielkim zaanga owaniem popar Tadeusza Kruczkowskiego w staraniach o prezesur. Pa eczk patrona szefa ZPB przejà po Szostaku jego nast pca konsul generalny Andrzej Kr towski. Jego zaanga owanie w umacnianie pozycji wykonujàcego polecenia Miƒska Kruczkowskiego przekroczy o granice absurdu gdy pod lawinà mediów polski MSZ oficjalnie pot pi represjonowanie grupy And eliki Borys, Kr towski w konsulacie goêci Kruczkowskiego i mimo wielu zabiegów nie spotka si od razu z nowà prezes. Uwiarygodnia kandydatur Podczas wyborów do bia oruskiego parlamentu (w 2004 r.) Kr towski zaanga owa si w kampani wyborczà starajàcego si o mandat Kruczkowskiego. Ówczesny prezes ZPB walczy o to, by kandydowaç z listy rzàdowej. Polski konsul jeêdzi z nim na spotkania przedwyborcze i uwiarygodnia jego kandydatur. Zdaniem Êwiadków, do których dotarliêmy, na potrzeby kampanii wyborczej Kruczkowskiego wykorzystywa konsularny samochód. Dzia acze nieuznawanego przez re im ukaszenki Zwiàzku Polaków relacjonujà, e konsul generalny RP wspiera ówczesnego szefa Zwiàzku, choç doskonale zna jego negatywne nastawienie dla zmian demokratycznych na Bia orusi, wiedzia o notorycznym nierozliczaniu pieni dzy z Polski i oskar eniu o zgwa cenie studentki. Przyjaêƒ z Tadeuszem Kruczkowskim wp yn a na relacj mi dzy Konsulatem RP w Grodnie a protestujàcymi przeciwko dzia aniom prezesa Polakami. And elika Borys o wystawienie wizy do Polski prosi a naszà placówk dyplomatycznà w Miƒsku, a nie miejscowy grodzieƒski konsulat. Przes uchania upi kszajà Jednà z pierwszych dzia aczek ZPB, która oficjalnie wystàpi a przeciw Tadeuszowi Kruczkowskiemu by a Alina Jaroszewicz z BrzeÊcia. Za swà zdecydowanà postaw p aci do dziê wysokà cen. Bia oruska bezpieka przepuêci a na nià zmasowany atak. Dr czono jà wielogodzinnymi przes uchaniami, n kano donosami, próbowano sk óciç z najbli szymi wspó pracownikami, brutalnie Fot. Wanda Zajàczkowska niszczono jej dobre imi, gro ono pobiciem lub nawet Êmiercià. Gdy skupieni wokó And eliki Borys polscy dzia acze mogli liczyç na ywe zainteresowanie polskich mediów, los Aliny Jaroszewicz by w Polsce niemal nieznany. Jej sytuacj pogarsza a dzia alnoêç miejscowego konsula generalnego RP, by ego naczelnika kadr MSZ z czasów PRL Romualda Kunata. Konsul Kunat lekcewa y wszelkie proêby o pomoc prawnà, z którymi zg asza a si do niego przeêladowana przez bia oruskie KGB szefowa brzeskiego oddzia u ZPB. Gdy po jednym z przes uchaƒ (trwa o ponad pi ç godzin) Alina Jaroszewicz przysz a do polskiego konsulatu i opowiedzia a o swoich traumatycznych prze yciach Kunat drwi : S u à Pani te przes uchania, dobrze Pani wyglàda. Nied ugo przed swoim odwo aniem z funkcji prezesa ZPB Tadeusz Kruczkowski i jeden z jego najbli szych wspó pracowników Stanis aw Trzeciak wys ali do Wiktora Szejmana, prawej r ki Aleksandra ukaszenki, szefa KGB, prokuratury i milicji donosy na Alin Jaroszewicz. Napisali, e brzeska dzia aczka polska politykuje i ma cz ste kontakty z Aleksandrem Milinkiewiczem (teraz wspólnym kandydatem opozycji na prezydenta Bia orusi red.). O listach powiadomiony zosta konsul Kunat, jednak nic nie zrobi, by zapewniç Jaroszewicz minimum bezpieczeƒstwa. Tymczasem Êledztwo Rady Europy uzna o Szejmana za organizatora morderstw politycznych na Bia orusi. Reprezentujàcy RP dyplomata, który nadal pe ni swój urzàd, nie informowa MSZ o represjach, jakie spotykajà Polaków w BrzeÊciu i okolicach. Nie szcz dzi jednak wysi ku na schlebianie re imowi w Miƒsku. Gdy bezpieka zastrasza a walczàcych o swoje prawa obywatelskie Polaków na Bia orusi, konsul Romuald Kunat mówi oficjalnie: Generalnie sytuacja prawna Polaków na Bia orusi jest taka jak Bia orusinów w Polsce. Za du o ksi y Alina Jaroszewicz kieruje wydawanym w BrzeÊciu miesi cznikiem Echa Polesia. Magazyn, jeden z najlepszych polskich za naszà wschodnià granicà, od dawna by solà w oku konsula Kunata. Dyplomacie nie podoba y si artyku y o tematyce religijnej, szczególnie te opisujàce represjonowanie KoÊcio a katolickiego w czasach Zwiàzku Sowieckiego. Otwarcie wyst powa przeciw planom rekonstrukcji Êwiàtyni w pobliskim Wo czynie (tu przyszed na Êwiat Stanis aw August Poniatowski i tu znajduje si grób ostatniego polskiego króla, w czasach sowieckich zupe nie zdewastowany red.). Komu to potrzebne, Tu nie ma katolików wykrzykiwa dzia aczom Zwiàzku Polaków. Specyficznà interpretacj polsko-rosyjskiej historii ujawni podczas jednego ze spotkaƒ ku zdziwieniu obecnych oceni, i nie mo na zbyt ostro oceniaç Aleksandra Suworowa (genera a armii rosyjskiej, który t umi powstanie koêciuszkowskie i urzàdzi rzeê mieszkaƒców warszawskiej Pragi red.). Gdy bia oruskie media oczernia y zast pc ambasadora RP w Miƒsku Marka Buçk, konsul Romuald Kunat niespodziewanie wcieli si w rol rzecznika re imu. Na spotkaniach publicznie ocenia, e Buçko jest zbyt agresywny wobec bia oruskich w adz. Wkrótce potem sam sta si ofiarà telewizji ukaszenki. W jednym z programów paƒstwowa stacja oskar y a go o rozsy anie do bia oruskich urz dów sfa szowanych skarg miejscowych Polaków. Media w Polsce wzi y Kunata w obron, dowodzi y, e dokument, który wystosowa do brzeskiego gubernatora by autentyczny. Tymczasem prawdziwa wersja tych wydarzeƒ przedstawia si nast pujàco: Alina Jaroszewicz, roz alona brakiem reakcji konsulatu w BrzeÊciu na represje spotykajàce Polaków, wystosowa a do konsula generalnego pismo, w którym po raz kolejny informowa a go o rzeczywistej sytuacji dzia aczy Zwiàzku Polaków. Gdy w Polsce o represjach wobec ZPB zrobi o si bardzo g oêno, a przymuszony przez opini spo ecznà MSZ zaczà domagaç si od swoich przedstawicieli jakiê dzia aƒ, konsul Kunat bez zastanowienia przes a bia oruskiej administracji list Jaroszewicz. To posuni cie mia o fatalne skutki pogorszy o i tak bardzo z à sytuacj autorki. Alina Jaroszewicz z otwartoêcià, której nie nale y serwowaç re imowym urz dnikom, opisywa a sytuacj w Zwiàzku Polaków. Zdradza a szczegó y, gdy sàdzi a, e polski dyplomata nie wprowadzi pisma do oficjalnego obiegu, a zawartymi w nim informacjami podzieli si jedynie ze swoim MSZ. Wykoƒczenie W ciàgu ostatnich kilku tygodni bia oruska bezpieka zintensyfikowa a dzia ania wobec niepokornych dzia aczy Zwiàzku Polaków. Tempa nabra y Êledztwa wobec And eliki Borys i jej najbli szych wspó pracowników w Grodnie, Alinie Jaroszewicz grozi kilka lat wi zienia. Re im ukaszenki realizuje scenariusz, przed którym Tadeusz Gawin ostrzega w adze RP ju w 2003 r. Pisa wówczas, e tolerowana i wspomagana przez polskà dyplomacj taktyka izolowania Polaków na Bia orusi od ycia publicznego to przygotowanie do frontalnego uderzenia na ZPB. Mo na przypuszczaç, e do pracy w naszych konsulatach na Bia orusi wysy amy najs abszych, takich których wstyd pokazaç w europejskich salonach. Mo na równie przyjàç inne za o enie obsadzamy tamtejsze placówki wyjadaczami z czasów PRL, betonem, który wêród urz dników re imu czuje si jak w domu. O ile pierwszy scenariusz bierze swe êród o w g upawej dobrodusznoêci urz dniczej maszyny, która nie baczàc na interes RP lokuje nieudaczników na newralgicznych stanowiskach, o tyle drugi zionie grozà. Nominacje osób pokroju konsula Kunata nie sà przypadkowe. Âwiadczà o tym, e RP ma w nosie dobro mieszkajàcych na Bia orusi Polaków. W lot odczytuje myêli re imu i z irracjonalnych z punktu widzenia dobra Polski powodów wychodzi im naprzeciw. JeÊli nowy rzàd myêli powa nie o polityce wschodniej, musi mieç ÊwiadomoÊç, e ka dy kolejny miesiàc urz dowania dzisiejszych emisariuszy Rzeczypospolitej, to czas, który bije na korzyêç ukaszenki. Ka dy kolejny miesiàc bezczynnoêci wobec represjonowanych Polaków oddala perspektyw powstania przyjaznego Polsce, demokratycznego bia oruskiego paƒstwa. Katarzyna Hejke Gazeta Polska nr 45 z 9 listopada 2005 r.

5 Sobota, 10 poniedzia ek, 12 listopada 2005 r. WYWIAD Jubileuszowa rozmowa z prezesem Macierzy Szkolnej Józefem Kwiatkowskim 5 Obrona praw w ciàg ej walce Wczoraj, w piàtek po po udniu odby a si uroczystoêç z okazji 15- lecia Stowarzyszenia Nauczycieli Szkó Polskich Macierz Szkolna. Tej wa nej dla szkolnictwa polskiego i ugruntowania to samoêci narodowej dacie poêwi ciliêmy publikacje we wczorajszym numerze dziennika. Mimo to chcemy Czytelnikowi magazynowego wydania Kuriera przybli yç problemy i osiàgni cia Stowarzyszenia. Mo e zaczniemy od historii. Jak to si zacz o? Przypomnijmy sobie okres koƒca lat 80. Powsta o Stowarzyszenie Spo eczno-kulturalne Polaków Litwy, a w nim by y dwa oddzia y kultury i oêwiaty. Pierwszym kierowa a Apolonia Skakowska, drugim Teresa Soko owska. Tamten okres by na tyle ciekawy i burzliwy, e do y si aktywizowa y, a rzàd nie tylko nie przeszkadza w inicjatywach, ale zaczyna tworzyç ró ne doradcze spo eczne organizacje, które by reprezentowa y interesy spo eczeƒstwa. Jednym z takich posuni ç w adz by o to, e przy Ministerstwie OÊwiaty i Nauki w 1989 powo ano rad dyrektorów szkó polskich w sk adzie 12 osób. Poniewa pracowa em wtedy w Ministerstwie, zlecono mi pe nienie funkcji koordynatora szkó polskich. Rada ta w Ministerstwie mia a charakter doradczy w sprawie rozwoju polskiej szko y. W 1990 powsta o te Centrum Metodyczne w sk adzie 30 osób, wêród których mi dzy innymi by a dr Maria Butrymowicz. Przy Ministerstwie dzia a y wi c dwie organizacje, które mia y si zajmowaç rozwojem polskiej szko y na Litwie. A jednak widocznie nie by y one samodzielne, skoro powsta a potrzeba utworzenia organizacji z ramienia ZPL? Poniewa przy ZPL ju pracowa dzia Teresy Soko owskiej, postanowiono stawiaç w aênie na samodzielnoêç. Tote 11 listopada 1990 roku na walnym zebraniu by a powo ana Macierz Szkolna. Pierwszym prezesem Stowarzyszenia by Wac aw Baranowski, zast pcami: Teresa Soko owska, Anna Adamowicz i ja. Nadziei by o du o, entuzjazmu jeszcze wi cej. No i coê niecoê uda o si nam osiàgnàç. Macierz na swym koncie ma wiele zwyci stw, cieszy si autorytetem w Êrodowisku polskim, zresztà w adze oêwiatowe Litwy równie liczà si z tà instytucjà, nazywajàc jà w kuluarach ministerstwem szkolnictwa polskiego. Podoba si Panu takie okreêlenie? Przyjmuj to jako art, a jednoczeênie zdaj sobie spraw, e nawet art mo e obowiàzywaç. Widocznie dlatego tak nas nazywajà, e nie jesteêmy oboj tni wobec wielu posuni ç w adz oêwiatowych Litwy, które by mog y w czymê ograniczaç prawa oêwiaty polskiej. Jednym z pierwszych naszych protestów by a nasza postawa wobec Koncepcji Szko y NarodowoÊciowej, przygotowanej odgórnie przez w adze oêwiatowe Litwy. Niektóre wytyczne nie by y do przyj cia szkole polskiej, tote na zasadach spo ecznych przy wspó pracy polonistów, historyków, przy pomocy dr nauk pedagogicznych Marii Butrymowicz stworzono Koncepcj Rozwoju Szko y Polskiej. Rosjanie mieli swojà koncepcj, ydzi równie. Rzeczà najwa niejszà w tym dokumencie by o to, by nauczanie wszystkich przedmiotów w szkole polskiej na poziomie Êredniej odbywa o si w j zyku ojczystym, by szko y mia y zapewnione podr czniki, materia y pomocnicze. Czyli Koncepcja Szko y Polskiej zak ada a podstawy teoretyczne jej rozwoju. Zosta a wi c przyj ta 1990 roku na ogólnorepublikaƒskiej naradzie aktywu oêwiatowego. Tak Rozmowa z wiceprezes Macierzy Szkolnej Krystynà Dzier yƒskà By nikomu nie zabrak o uwagi Ilekroç Macierz Szkolna organizuje kolejnà imprez, wielu, którzy widzà dopi tà na ostatni guzik pod wzgl dem organizacyjnym, zadajà sobie pytanie: ile mogà zdzia aç dwie osoby, powo ane do tej codziennej mudnej pracy prezes i wiceprezes? Pedagodzy mogà przyjêç tu z problemami szkolnymi jak te z radoêciami i zawsze znajdà zrozumienie. Dzi kuj, je eli tak nas odbierajà, ale chc powiedzieç, e nie pracujemy jedynie we dwójk. Jest przecie Zarzàd Macierzy Szkolnej w sk adzie 19 osób, jest aktyw kó szkolnych, dyrektorzy szkó, wreszcie wzajemna wspó praca z ZPL, AWPL. We wszystkich sprawach i decyzjach jesteêmy razem. Jednak codziennoêç organizacyjna nale y do prezesa i wiceprezes. Prosz przypomnieç, jakie imprezy, które wpisano do skarbnicy Macierzy, sà ju tradycyjne? To sà wyjazdy nauczycieli na kursy doskonalenia do Polski, organizacja kolonii letnich dla dzieci, ró ne konkursy, w tym najbardziej presti owy: Najlepsza szko a najlepszy nauczyciel. To równie wyst py teatrzyków szkolnych, konkursy recytatorskie, piosenkarskie, dyktando z polskiego Mistrz ortografii, m odzie ze szkó polskich startuje w akcji Szansa dla maturzysty... Trudno wszystko wymieniç, bo tych spraw jest bardzo wiele. I wcià powstajà nowe inicjatywy, pomys y, z których najnowsze to: Forum Szkó Polskich, Bajeczki z Przedszkolnej Pó eczki, Mistrz ortografii nie tylko polskiej, ale te litewskiej. Przed dwoma laty zapoczàtkowaliêmy uroczyste upami tnienie Dnia Edukacji Narodowej, które przekszta ci o si w du à, autorytatywnà imprez, podczas której odznaczani sà najlepsi pedagodzy szkó polskich, organizuje si wystaw prac metodycznych szkó... Tyle lat poêwi ci a Pani tej dzia alnoêci. I nie wpad a Pani w rutyn? Pracuj tu ju pi tnasty rok. Przysz am przez przypadek, po przeczytaniu w Kurierze Wileƒskim, e Stowarzyszenie zatrudni pracownika. Zosta am przyj ta, mia am ju za sobà urlopy macierzyƒskie i studia romanistyki na Uniwersytecie Wileƒskim. Czy nie wpad am w rutyn? Zapewne tak, bo przecie niektóre imprezy sà tradycyjne, powtarzajà si co roku, wi c widocznie nale y mówiç o pewnym doszlifowaniu. Uczymy si na b dach. Uwa am, e szcz Êliwie trafi am, bo to, co robi, sprawia mi satysfakcj. Jestem przekonana, e te nasze akcje i imprezy sà bardzo potrzebne, aby szko a polska by a presti owà, a jej uczniowie byli dumni, e si w niej uczà. Czy praca na rzecz polskiej szko y pomaga Pani yç, tkwiç w polskoêci? W aêciwie polska szko a dla mnie nie by a czymê obcym, bo sama ukoƒczy am polskà szko, moje dzieci równie si uczy y w polskiej si jednak sta o, e Koncepcja w swoim czasie zosta a przyj ta, ale niestety z biegiem czasu zamieniona na Integracj. W nowych warunkach i wobec nowych wymagaƒ obecnie Koncepcja zosta a zapomniana przez w adze oêwiatowe Litwy, choç nie zosta a odrzucona. Ci, którzy tkwià w problemach szkolnictwa polskiego, wiedzà, jak ogromnà prac w sprawie obrony i zagwarantowania praw szko y polskiej na Litwie wykonuje Stowarzyszenie Nauczycieli Szkó Polskich. Jeszcze nie zosta y zapomniane zakusy na ograniczenie praw szko y polskiej, gdy w 1994 roku by y minister oêwiaty Zinkeviãius wyda rozporzàdzenie o niewydawaniu podr czników w j zyku polskim dla klas starszych, poczàwszy od klasy piàtej. Tak, wiele przeprowadziliêmy narad, do Ministerstwa wystosowaliêmy ca e pliki pism. Po takiego rodzaju sprzeciwie rozkaz ministra by puszczony w niepami ç. Potem zacz a si nasza walka o zwi kszenie koszyczka szkolnego dla szkó narodowoêciowych. ZwracaliÊmy si do najwy szych w adz oêwiatowych, Zgromadzenia Mi dzyparlamentarnego, struktur rzàdowych. Chodzi o o to, e koszyczek ucznia dla szkó mniejszoêci narodowych poczàtkowo by na tyle ma y, e nie pozwala by na normalne funkcjonowanie szko y. Zw aszcza, gdy si porówna dodatek, który obowiàzywa szko y litewskie w Polsce. Co prawda nie uda o si dorównaç poziomowi szkó mniejszoêci narodowych w Polsce, a jednak cz Êciowe zwyci stwo osiàgni to w szko ach mniejszoêci narodowych do koszyczka dorzucono 10 proc. Temat nie jest zakoƒczony. Kolejna akcja rozciàgn a si na d ugie miesiàce pracy. Dotyczy a czterech modeli szko y narodowoêciowej, opracowanych przez Ministerstwo OÊwiaty. Nasza redakcja te dyskusje naêwietla a równie bardzo obszernie. Te modele nie odpowiada y szkolnictwu polskiemu, gdy nie gwarantowa y nauczania uczniów szkó polskich wszystkich przedmiotów w j zyku ojczystym. Jaka to by a mudna praca! Ekipa, w sk ad której wchodzili pracownicy Ministerstwa, przedstawiciele Macierzy Szkolnej, jak te Kuriera Wileƒskiego objecha a tereny Wileƒszczyzny, organizowa a spotkania na wszystkich szczeblach funkcjonowania szko y. W wyniku tej pracy uda o si stworzyç piàty model, dogodny dla polskiej szko y, zapewniajàcy nauczanie wszystkich przedmiotów w j zyku ojczystym oraz wzmocnione wyk adanie j zyka litewskiego. Ten model pomyêlnie zdaje egzamin. Nast pnie by a nasza akcja w spawie Wytycznych OÊwiaty Polskiej MniejszoÊci Narodowej. Równie odbywa y si podobne zebrania i spotkania. Powiem w skrócie, e wynikiem akcji by o dokonanie wpisu o tym, e podr czniki dla klas starszych b dà wydawane, a tylko na proêb uczniów i rodziców mogà byç wybrane przedmioty do nauczania w j zyku paƒstwowym. Z okazji rocznicy nie mo emy pominàç jeszcze jednej wa nej akcji Macierzy zbierania podpisów, gdy powsta o kolejne zagro enie dla polskiej szko y. Tak, chodzi o o matur z polskiego, która wed ug w adz oêwiatowych nie musia a byç obowiàzkowa w szko ach polskich. Spo ecznoêç nauczycielska oburzona takim traktowaniem nauki j zyka polskiego, w àczy a si do akcji zainicjowanej przez Macierz Szkolnà, ZPL i AWPL zbierania podpisów pod protestem. By a to kolejna mudna praca, uwieƒczona 25 tys. podpisów nauczycieli, starszoklasistów, rodziców. Pliki tych dokumentów zosta y przekazane osobiêcie Prezydentowi Litwy oraz Marsza kowi Sejmu. Tyle samo podpisów zebrano przeciwko projektowi nowej ustawy o oêwiacie, która równie uszczupla a prawa szko y polskiej. Niech nie ca kowite, a jednak i w tym osiàgni to zwyci stwo. Decyzja o sk adaniu matury z polskiego teraz nale y do Rady Szko y i, jak wskazuje praktyka, przewa ajàca wi kszoêç szkó ten egzamin uznaje za obowiàzkowy. Czyli mo na powiedzieç, e toczy si ciàg a walka, by zagwarantowaç prawa dla szko y polskiej. RzeczywiÊcie takiego rodzaju praca poch ania szczególnie wiele czasu. Wyglàda na to, e w adze oêwiatowe jakby badajà naszà reakcj na to czy inne posuni cie, zaê my musimy si broniç, walczyç, udowadniaç. A jednak pole do dalszego dzia ania jest du e. Uwa amy, e kwestia zwi kszenia finansowania szkó polskich pozostaje nadal aktualna. Chcemy, by ró nic w cenie wydawania podr czników dla szkó litewskich i polskich pokrywa bud et. Sprawà honoru jest nadal ubieganie si o obowiàzkowy egzamin maturalny z polskiego. Uwa am, e wiele naszych pomys ów uda o si zrealizowaç, poniewa wyra ajà one realne àdania i postulaty i nie jesteêmy sami cieszymy si poparciem oddzia ów oêwiaty tych samorzàdów, gdzie rzàdzi AWPL. Utrudnieniem zaê jest to, e w adze oêwiatowe w ciàgu tych 15 lat trzymajà nas w sytuacji stresowej. Ciàgle trzeba mieç si na bacznoêci, by nie zosta y przemycone niekorzystne decyzje. Wyraênie widaç, e nasze spojrzenie na szko narodowoêciowà jest inne ni urz dników oêwiatowych. Uwa amy, e szko a narodowoêciowa powinna opieraç si na nauce w j zyku ojczystym, natomiast urz dnicy mówià dziê o integracji, która przewiduje nie tylko integracj sfer kultury, sposobu bycia, ale cz Êciowe zanikanie to samoêci narodowej. Z tym rzecz jasna nie mo emy si zgodziç. Krystyna Adamowicz Fot. Marian Paluszkiewicz gimnazjum im. A. Mickiewicza. W aêciwie problemy szkolne znam z w asnego doêwiadczenia. A t prac lubi, uwa am, e znalaz am wspólny j zyk z nauczycielami. Co w pracy jest dla Pani najwa niejsze? To, eby nikogo nie uraziç, nikomu nie zabrak o uwagi, by ka dy, kto tu przychodzi, czu si dowartoêciowany niezale nie od tego, czy reprezentuje szko mniejszà, czy wi kszà. Chc, by w miar mo liwoêci problemy zwracajàcych si do nas osób mo na by o za atwiç pozytywnie. Wówczas ludzie sà bardziej optymistyczni, ufajà nam. W pracy pomaga nam twórcza atmosfera, z prezesem umiemy wzajemnie si porozumieç. Krystyna Adamowicz

6 6 YCIE WILE SZCZYZNY Wspó czesna i dawna kronika Wileƒszczyzny Sobota, 10 poniedzia ek, 12 grudnia 2005 r. Prezentacja Kalendarza Rodziny Wileƒskiej 2006 Czytelnie internetowe w bibliotekach wiejskich Bli ej Êwiata Jadwiga Podmostko, autorka Kalendarza Rodziny Wileƒskiej", prezentuje swoje dzie o Coraz wi kszy dost p do internetu majà mieszkaƒcy rejonu wileƒskiego. A dzieje si to m. in. za sprawà bibliotek wiejskich. Jak poinformowa redakcj Dariusz ileika, dyrektor Centralnej Biblioteki Rejonowej, aktualnie w siedmiu bibliotekach rejonu czynne sà czytelnie internetowe. W bibliotekach w Rudominie, Niemenczynie, Kowalczukach, Suderwie, Korwiu, Podbrzeziu, Su anach zainstalowano po 5 komputerów pod àczonych do sieci internetowej. Jest tak wielu ch tnych, e bibliotekarki prowadzà zapisy na okreêlony czas, aby nikt nie musia Przewodnik po ubezpieczeniach yciowych W redakcji Kuriera we wtorek mia a miejsce prezentacja Kalendarza Rodziny Wileƒskiej na rok przysz y. Wzi li w niej udzia nie tylko pracownicy redakcji, ale tak e firmy KLION oraz spó ki Vilnijos Ïodis. Wydawca i redaktor kalendarza Jadwiga Podmostko opowiedzia a o pracy nad kalendarzem, dobieraniu materia ów, sposobie gromadzenia i zachowywania informacji z ycia Wileƒszczyzny. PodkreÊli a, e proces produkcyjny kalendarza nie ustaje w aêciwie ca y rok, a niezastàpionym pomocnikiem w jego uk adaniu jest mà W odzimierz, historyk i kronikarz z zami owania.... Miesiàc grudzieƒ bije przyêpieszonym rytmem ycia, co i rusz przypominajàc o Gwiazdce, Sylwestrze i... cwa em galopujàcym czasie. A kalendarze sà skarbnicami czasu, ka dy z 365 dni ma swojà treêç, przypomina o czymê znaczàcym. Wielu z uczestników prezentacji mówi o, e przyzwyczaili si do swojskiego wileƒskiego kartkowego kalendarzyka i z radoêcià co roku nabywajà go sobie i rodzinie. Ma a encyklopedia ycia Wileƒszczyzny tak w aênie powiedzia o kalendarzu jeden z jego sta ych czytelników i kolekcjonerów, nabywajàcy Kalendarze Rodziny Wileƒskiej od roku Warto nadmieniç, e kolejna, za d ugo czekaç. Dyrektor ileika zapowiedzia, e jest opracowywany program, zgodnie z którym czytelnie internetowe zostanà otwarte w kolejnych bibliotekach rejonu. Czytelnie te sà finansowane przez wydzia kultury samorzàdu rejonu wileƒskiego. Jadwiga Podmostko Bezpieczna przysz oêç dla Ciebie i Twojej rodziny W grudniu Kurier Wileƒski we wspó pracy z PZU LIETUVA proponuje Czytelnikom lektur artyku ów pt. Przewodnik po ubezpieczeniach yciowych. Wielu z nas nie myêli o tego rodzaju ubezpieczeniach, mo e dlatego i wcià za ma o o nich wiemy, a mo e dlatego e dotykajà one czu ych aspektów. A przecie ubezpieczenia na ycie zapewnià zabezpieczenie rodziny przed k opotami finansowymi, które mogà zaistnieç po Êmierci osoby, której dochody sà bardzo wa ne dla jej cz onków. czternasta ju edycja kalendarza kontynuuje tradycj poprzednich, naêwietla najwa niejsze wydarzenia z ycia Polaków na Litwie, przypomina o jubileuszach znanych Polaków, dzia aczy, pedagogów, ludzi zas u onych dla Ziemi Wileƒskiej, starajàc si uchroniç od zapomnienia wiele zdarzeƒ i faktów, dotyczàcych naszych najnowszych dziejów. Nie do wiary, e w przysz ym roku nasz wspania y Dom Kultury Polskiej w Wilnie obchodzi okràg y jubileusz, a wileƒskim czworaczkom spe ni si pi ç lat. Nawiasem mówiàc, ucz szczajà one obecnie do polskiego przedszkola Wilia w Justyniszkach. M odsze pokolenie mieszkaƒców rejonów wileƒskiego i solecznickiego byç mo e nie wie o zrywie swoich rodziców i dziadków, którzy przed 15 laty w dà eniu do zachowania to samoêci narodowej próbowali w sk adzie niepodleg ej Litwy powo aç Polski Okr g Narodowy. Na maleƒkiej kartce kalendarza nie da si przedstawiç wszystkich za i przeciwko tego wydarzenia, ale Placówki dzieci ce nadal niezb dne Kolejka do przedszkola Obecnie w rejonie wileƒskim dzia a 19 przedszkoli i 4 przedszkola-szko y, do których acznie ucz szcza dzieci. JeÊli w niektórych sà wolne miejsca, to w niemenczyƒskim przedszkolu na razie nie ma mo liwoêci przyjàç wszystkich ch tnych. Jak powiedzia a Kurierowi Walentyna Komarowska, kierowniczka tej dzieci cej placówki, obecnie jest tu 5 grup polskich, 5 litewskich i 1 przypomnieç o nim nale a o, jak te o wielu innych wartych upami tnienia. Wed ug wschodniej astrologii rok 2OO6 jest rokiem Psa. W kalendarzu zamieszczone sà horoskopy na 2006 rok dla ka dego znaku zodiaku. Kalendarz Rodziny Wileƒskiej mo na nabyç w ksi garniach wileƒskich: Przyjaêƒ, Elephas, Na Rudnickiej, Vaga w Nowej Wilejce, w polskich ksi garniach w Ejszyszkach i Niemenczynie, w kiosku przy koêciele Êw. Êw. Piotra i Paw a w Wilnie, na stoiskach przy bramach Rynku Kalwaryjskiego oraz w dzielnicy Szeszkinie, a tak e w redakcjach Kuriera i Tygodnika Wileƒskiego. Red. Podmostko poinformowa a zebranych, e w sierpniu br. ukaza si zbiór wierszy niezapomnianego wileƒskiego poety S awomira Worotyƒskiego pt. Z amana ga àzka bzu, który równie mo na nabyç w Przyjaêni i Elephasie. Oficjalna prezentacja tego zbioru jest przewidziana na styczeƒ roku przysz ego. Inf. w. Fot. Zbigniew Markowicz rosyjska oraz kilkadziesiàt podaƒ rodziców oczekujàcych miejsca dla swych pociech. Na pytanie Kuriera, czy otwarcie w Niemenczynie w przysz ym roku szkolnym nowej litewskiej szko y Êredniej, budowanej ze Êrodków administracji powiatu, u atwi sytuacj lokalowà przedszkola, pani kierowniczka powiedzia a, e na razie nie zapad a decyzja o przeznaczeniu zwolnionego gmachu. Jadwiga Podmostko Do ywotnie ubezpieczenie na ycie (Neterminuotas kaupiamasis gyvybòs draudimas) Zawierane jest na czas nieokreêlony (do ywotnio). Do ubezpieczenia mogà przystàpiç osoby, które ukoƒczy y 18 lat. D ugoêç okresu p acenia sk adek zale na jest od wieku przyst pujàcego do ubezpieczenia: w przypadku przystàpienia do ubezpieczenia przed 45 rokiem ycia, okres op aty sk adek koƒczy si wraz z ukoƒczeniem 65 lat; w przypadku przystàpienia do ubezpieczenia mi dzy 46 a 55 rokiem ycia, okres op aty sk adek koƒczy si wraz z ukoƒczeniem 70 lat; w przypadku przystàpienia do ubezpieczenia mi dzy 56 a 60 rokiem ycia, okres op aty sk adek koƒczy si wraz z ukoƒczeniem 75 lat; w przypadku przystàpienia do ubezpieczenia mi dzy 61 a 65 rokiem ycia, okres op aty sk adek koƒczy si wraz z ukoƒczeniem 80 lat. Po ukoƒczeniu okresu, który zale y od wieku ubezpieczonego, UAB PZU Lietuva gyvybòs draudimas przejmuje op at sk adek. W kolejnych latach ycia ubezpieczenie przestaje byç obcià eniem finansowym. Od dnia zawarcia umowy, a do chwili wystawienia i dostarczenia polisy, klient jest obj ty ochronà tymczasowà (max 60 dni). Wyp ata sumy ubezpieczeniowej nast puje po Êmierci osoby ubezpieczonej. Tradycyjne ubezpieczenie na ycie (Tradicinis kaupiamasis gyvybòs draudimas) Zawierane jest na czas okreêlony. Klient sam okreêla d ugoêç trwania umowy. Okres ubezpieczenia koƒczy si najpóêniej po ukoƒczeniu przez ubezpieczonà osob 70 lat. Minimalny okres ubezpieczenia 5 lat, maksymalny 30 lat. Do ubezpieczenia mo e przystàpiç osoba, która ukoƒczy a 18 lat i nie przekroczy a 60 roku ycia. Wyp ata sumy ubezpieczeniowej nast puje po Êmierci osoby ubezpieczonej lub po zakoƒczeniu okresu ubezpieczenia. Od dnia zawarcia umowy, a do chwili wystawienia i dostarczenia polisy, klient jest obj ty ochronà tymczasowà (max 60 dni). Do ubezpieczenia mogà przystàpiç dwie osoby. Cd. w Kurierze Wileƒskim 14 grudnia 2005 r. Polecamy. Sponsorzy p yty kompaktowej scholi pt. Odwagi, ja jestem : PZU Lietuva, Unia Kredytowa Regionu Wileƒskiego, Vesida, Emira, Oltena, Malibu, Termolux, Dom Kultury Polskiej.