Ludzie w trosce o zwierzęta domowe - kiedy i jak reagować na okrucieństwo wobec zwierząt? Omówienie wybranych przepisów prawa i interwencji.

Transkrypt

1 Ludzie w trosce o zwierzęta domowe - kiedy i jak reagować na okrucieństwo wobec zwierząt? Omówienie wybranych przepisów prawa i interwencji.

2 STATYSTYKI

3 STATYSTYKI

4 KIEDY?

5 PRAWNA OCHRONA ZWIERZĄT HUMANITARNA OCHRONA ZWIERZĄT GATUNKOWA OCHRONA ZWIERZĄT OCHRONA ZWIERZĄT (= POSZCZEGÓLNYCH OSOBNIKÓW) PRZED CIERPIENIEM ZADAWANYM PRZEZ CZŁOWIEKA, NIEHUMANITRANYM I NIEUZASADNIONYM UŚMIERCANIEM OCHRONA ZWIERZĄT (= GATUNKÓW) JAKO CZĘŚCI DZIEDZICTWA PRZYRODNICZEGO I ŚRODOWISKOWEGO CZŁOWIEKA USTAWA O OCHRONIE ZWIERZĄT, USTAWA O DOŚWIADCZENIACH NA ZWIERZĘTACH USTAWA O OCHRONIE PRZYRODY

6 HISTORIA HUMANITARNEJ OCHRONY ZWIERZĄT Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 marca 1928 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 1932 r. Nr 42, poz. 417; zm. Dz. U. z 1971 r. Nr 12, poz.115) ZAKAZ ZNĘCANIA SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI (=wszelkie domowe i oswojone zwierzęta i ptactwo oraz zwierzęta i ptactwo dzikie, jako też ryby, płazy, owady i.t.p.) Ignacy Mościcki ZNĘCANIE SIĘ: otwarty katalog (bicie zwierząt, używanie do pracy zwierząt chorych, straszenie i złośliwe drażnienie zwierząt oraz wszelkie w ogóle zadawanie zwierzętom cierpień bez odpowiednio ważnej i słusznej potrzeby Można zabijać, ale nie można się znęcać Znęcanie się nad zwierzętami = WYKROCZENIE / PRZESTĘPSTWO (szczególne okrucieństwo); 1972 r. (wejście w życie obowiązującego do dziś Kodeksu Wykroczeń) = Wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu (Rozdział VIII)

7 OBECNE REGULACJE: PROBLEMY I PRÓBY ICH ROZWIĄZANIA Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 roku o ochronie zwierząt POZAKODEKSOWA PRAWNO-KARNA I PRAWNO-ADMINISTRACYJNA OCHRONA ZWIERZĄT: nakaz humanitarnego traktowania zwierząt WE WSZYSTKICH DZIEDZINACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO, GOSPODARCZEGO I NAUKOWEGO /HABUDA, RADECKI; 2008/ Ostatnia duża nowelizacja: Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

8 Gdzie szukać AKTUALNYCH AKTÓW PRAWA? ISAP.SEJM.GOV.PL

11 JAK CZYTAĆ AKTY PRAWA? Art. 1 = ARTYKUŁ 1 1. = USTĘP 1 1) = PUNKT 1 1 = PARAGRAF 1 DEFINICJE USTAWOWE! art. 4 UOZ

12 PRZEDMIOT ORAZ KRYTERIUM OCHRONY PRAWA ZWIERZĄT A PRAWNA OCHRONA ZWIERZĄT: zwierzę nie ma i nie może mieć żadnych praw, nie ma nawet prawa do opieki i ochrony ze strony człowieka, człowiek ma mu jednak zapewnić opiekę i ochronę. /HABUDA, RADECKI; 2008/

13 PRAWNO-KARNA OCHRONA ZWIERZĄT IMPERATYW: KAŻDE ZWIERZĘ WYMAGA HUMANITARNEGO TRAKTOWANIA (art. 5) lex generalis w stosunku do innych przepisów: zwierzęta mogą być wykorzystywane przez człowieka i zabijane z uzasadnionych powodów, ale wszystko to musi mieć wymiar humanitarnego traktowania: nie można uznać, że wędkarz łowiąc rybę na haczyk znęca się nad nią /HABUDA, RADECKI; 2008/ ZWIERZĘ : art. 2 w związku z art. 1 Ustawy = każdy kręgowiec /VERTEBRATA/ HUMANITARNE : art. 4 pkt. 2 Ustawy: uwzględniające potrzeby zwierzęcia oraz zapewniające mu opiekę i ochronę

14 2 RODZAJE PRZESTĘPSTW ART. 35 UOZ

15 ŚRODKI KARNE ART. 35 UOZ

16 SZCZEGÓLNE OKRUCIEŃSTWO: TYP KWALIFIKOWANY znamię szczególnego okrucieństwa : przyjmuje się, że jest ono związane nie tyle ze skutkami czynu, co z rodzajem i sposobem działania sprawcy: szczególne natężenie dolegliwości zadawanych konkretnemu zwierzęciu, np. wielokrotne uderzanie psa twardym i tępym przedmiotem [WYROK SA II AKzw 696/2005] dotyczy zarówno znęcania się nad zwierzętami, jak i jego uśmiercenia, zabicia lub dokonania uboju

17 CHARAKTERYSTYKA PRZESTĘPSTW Z UOZ przestępstwa powszechne (mogą być popełnione przez każdego) przestępstwa publiczno-skargowe (ścigane z urzędu) mogą być popełnione wyłącznie umyślnie (zamiar spowodowania określonego skutku), w formie zarówno działania, jak i zaniechania ( świadome dopuszczanie ) mogą być popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim [sprawca chce popełnić jakiś czyn, ma świadomość i wolę realizacji ustawowych znamion czynu] w świetle obowiązujących przepisów przestępstwo znęcania się nad zwierzęciem jest popełnione umyślnie, jeśli sprawca obejmie swoim zamiarem czynności wykonawcze kształtujące zabronione zachowanie, niezależnie od tego, czy sprawca swoim zachowaniem dążył do zadania zwierzęciu cierpień, czy też nie [WYROK SN V KK 187/2009]

18 ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ NIEUZASADNIONE UŚMIERCENIE ZWIERZĘCIA = ZABICIE ZWIERZĘCIA BEZPODSTAWNIE LUB Z POWODU OCZYWIŚCIE BŁAHEGO = ZABICIE ZWIERZĘCIA BEZ UZASADNIENIA USTAWOWEGO

19 ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ KONIECZNOŚĆ BEZWŁOCZNEGO UŚMIERCENIA (ART. 4 PKT 3) UŚMIERCENIE ZWIERZĘCIA Z UZASADNIONYCH POWODÓW (np. potrzeba gospodarcza świnia) ALE NIEHUMANITARNE JEST PRZESTĘPSTWEM

20 ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ NIEHUMANITARNE UŚMIERCENIE ZWIERZĘCIA: uśmiercenie w sposób odbiegający od powszechnie przyjętych norm prawnych i zwyczajowych: nie ma znaczenia element szczególnego okrucieństwa, bo to jest przesłanka II rodzaju przestępstwa (art. 35 ust. 2 UOZ: tj. niehumanitarnego uśmiercenia zwierzęcia ze szczególnym okrucieństwem)

21 ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ FORMY ZNĘCANIA SIĘ NAD ZWIERZĘTAMI ART. 6 UST. 2 UOZ

24 ZNAMIONA PRZESTĘPSTW Z ART. 35 UOZ Na ogół: przestępstwo znęcania się nad zwierzętami poprzez utrzymywanie zwierząt w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym w stanie skrajnego niechlujstwa, tj. przestępstwo z art. 35 ust. 1a w związku z art. 6 ust. 2 pkt. 10 UOZ Przestępstwo to dotyczy szczególnie zwierząt domowych i gospodarskich, nad wyraz często bezdomnych zwierząt utrzymywanych w schroniskach, pensjonatach, hotelach, przytuliskach.

25 WŁAŚCIWE WARUNKI BYTOWANIA WŁAŚCIWE WARUNKI BYTOWANIA = zapewnienie zwierzęciu możliwości egzystencji zgodnie z potrzebami danego gatunku, rasy, płci i wieku (art.. 4 pkt. 15 UOZ) NORMY OGÓLNE: UOZ

26 WYKROCZENIA Z UOZ

27 ZWIERZĘTA BEZDOMNE

28 ZWIERZĘTA BEZDOMNE

29 ZAKAZ HODOWLI I SPRZEDAŻY

30 JAK?

31 ROLA ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH

32 ORGANIZACJE SPOŁECZNE Organizacje społeczna, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt ( w tym ich upoważniony przedstawiciele): mogą współdziałać z Inspekcją Weterynaryjną w sprawowaniu nadzoru nad przestrzeganiem przepisów UOZ (art. 34a ust. 3), a Inspekcja Weterynaryjna współdziała (art. 3).

33 ORGANIZACJE SPOŁECZNE Organizacje społeczna, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt ( w tym ich upoważniony przedstawiciele): mogą wnioskować o czasowe odebranie zwierząt, w tym mogą odebrać zwierzę bez decyzji w przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawienie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu (art. 7 ust. 3)

34 ORGANIZACJE SPOŁECZNE

35 ORGANIZACJE SPOŁECZNE Organizacje społeczna, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt ( w tym ich upoważniony przedstawiciele): mogą wykonywać prawa pokrzywdzonego

36 WYBRANE UPRAWNIENIA POKRZYWDZONEGO W POSTĘPOWANIU KARNYM Pokrzywdzony może składać wnioski o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia (art kpk, art. 325a kpk) Pokrzywdzony może wnieść do sądu akt oskarżenia [subsydiarny akt oskarżenia] o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego. Akt oskarżenia powinien być sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego (art i 2 kpk). Pokrzywdzony po wniesieniu aktu oskarżenia przez oskarżyciela publicznego, może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego złożyć oświadczenie, że chce działać w charakterze oskarżyciela posiłkowego (art. 53 i 54 kpk). Pokrzywdzony, jeżeli działa w charakterze strony, ma prawo składać wnioski dowodowe, zadawać pytania przesłuchiwanym osobom oraz złożyć apelację od wyroku (art kpk). W sprawach o wykroczenia pokrzywdzony posiada podobne uprawnienia.

37 UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI KAŻDEGO OBYWATELA Źródło:

38 STAN WYŻEJ KONIECZNOŚCI (art. 26 kk)

39 ZATRZYMANIE OBYWATELSKIE (art. 243 kpk i art. 45 kpow) Więcej na: serwisprawa.pl/artykuly,33,50,zatrzymanie-obywatelskie

40 UPRAWNIENIA I OBOWIĄZKI PRZED ORGANAMI ŚCIGANIA Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję (art kpk). Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo do prokuratora powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie (art kpk, art. 325a kpk). Osobie lub instytucji, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, przysługuje zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Nie przysługuje jej jednak prawo zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania (art kpk, art. 325a kpk). Uprawnionym do złożenia zażalenia przysługuje prawo przejrzenia akt.

41 KOMU I CO ZGŁASZAĆ? Źródło:

42 ORGANY I INSTUCJE ODPOWIEDZIALNE ZA POMOC ZWIERZĘTOM Bezdomne lub porzucone zwierzę: gmina lub organ uprawniony przez nią (schronisko dla zwierząt) Nielegalna sprzedaż zwierząt: policja straż gminna (miejska) Znęcanie się nad zwierzętami, utrzymywanie w niewłaściwych warunkach lub niewłaściwe uśmiercanie: organizacje pozarządowe (jak EKOSTRAŻ, Towarzystwo Opieki nad Zwierzętami, OTOZ Animals, Straż dla Zwierząt, a także inne lokalnie działające lub organizacje specjalistyczne jak Stowarzyszenie Pomocy Królikom); policja lub prokuratura

43 JAK REAGOWAĆ NA OKRUCIEŃSTWO? Jeśli to możliwe postarać nakłonić daną osobę do zmiany postępowania, porozmawiać z nią. Zebrać dowody: zdjęcia, nagrania wideo i/lub audio, zeznania świadków (wskazać jacy świadkowie), dokumentacja (jeśli się jakąś posida). Zawiadomić odpowiednie organy i instytucje: opis FAKTÓW a nie emocji i opinii, dostarczyć wszelkie dowody, wskazać miejsce zdarzenia, czas i sprawcę (sprawców), dobrze jest wskazać konkretne przepisy prawa

44 JAK ZAWIADAMIAĆ? Zebrać dowody: zdjęcia, nagrania wideo i/lub audio, zeznania świadków (wskazać jacy świadkowie), dokumentacja (jeśli się jakąś posiada). Zawiadomić odpowiednie organy i instytucje: opis FAKTÓW a nie emocji, oddzielenie FAKTÓW od OPINII, dostarczyć wszelkie dowody, wskazać miejsce zdarzenia, czas i sprawcę (sprawców), dobrze jest wskazać konkretne przepisy prawa, raczej zawiadamiać pisemnie (chyba że sytuacja jest pilna), nie dołączać nic na płycie CD, dyskietce etc.

45 PRZYKŁADY INTERWENCJI

46 CASE STUDY I: KALISZ, 2011

47 CASE STUDY I: KALISZ, 2011

48 CASE STUDY II: NOWA LIGOTA, 2007

51 CASE STUDY III: NOWA RUDA,

54 CASE STUDY III: NOWA RUDA, Burmistrz Nowej Rudy: zwierzęta są w dobrej kondycji, odebranie zwierząt może być ciosem dla Pana Ryszarda, Krowa dająca mleko stanowi dla niego jedyne pewne źródło pożywienia, SN: znęcać się nad zwierzętami można jedynie z winy umyślnej i w zamiarze bezpośrednim, decyzja w sprawie już została wydana, ale nie została wykonana

55 CASE STUDY III: NOWA RUDA, WYTYCZNE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI I PRAKTYKI SĄDOWEJ W ZAKRESIE PRAWNOKARNEJ OCHRONY RODZINY (IZBA KARNA SN, R.)

56 CASE STUDY III: NOWA RUDA, Poszerzenie kategorii <<znęcania się nad zwierzętami>>, potoczne znaczenie znęcania się nad zwierzętami : wykaz czynów (Rozporządzenie), definicja + wykaz (Ustawa); Logiczna analiza pojęć prawa: ZNĘCANIE SIĘ, PORZUCENIE, UTRZYMYWANIE W NIEWŁAŚCIWYCH WARUNKACH BYTOWANIA, KWESTIA BÓLU I CIERPIENIA (WYROK SN, 2010 r.).

57 CASE STUDY IV: MIRKÓW, 2011

61 CASE STUDY IV: MIRKÓW, 2011 ART. 210 KK: Kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę porzuca, podlega karze pozbawienia do lat 3. KOMENTARZ: <<porzucić>> znaczy pozostawić kogoś swojemu własnemu losowi choćby na pewien czas

62 Siechnice (2010) znęcanie się nad gryzoniami Siechnice 2010: Bogumiła P. od października 2009 r. do lutego 2010 r. utrzymywała ponad 150 gryzoni w ciemnym i nieogrzewanym garażu w Siechnicach. Wszystkie zwierzęta zostały odebrane, została skazana za znęcanie się nad zwierzętami (3 mc pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 lata; 200 zł nawiązki)

63 INSTYTUCJONALNA OPIEKA NAD BEZDOMNYMI ZWIERZĘTAMI -liczne patologie, -nadpopulacja zwierząt domowych, brak mechanizmów egzekucji odpowiedzialności od właścicieli zwierząt, -wadliwy nadzór, -brak środków finansowych -zespół niespójnych i nieprecyzyjnych przepisów art. 11 UOZ, Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku, Ustawy o ochronie zdrowia zwierząt.

64

65 Dobrocin k. Dzierżoniowa (2010)

66 PLW W DZIERŻONIOWIE: Pensjonat dla zwierząt w Dobrocinie został tak nazwany chyba dla żartu. - miejsce czasowego przetrzymywania zwierząt przed przekazaniem ich do schroniska - bezdomne psy i bezdomni wolontariusze - Krzysztof. S. skazany prawomocnie w lipcu 2011 r. przez SR w Dzierżoniowie za znęcanie się nad zwierzętami

67 [M ] WPROWADZONE ZMIANY W ZAKRESIE TREŚCI ART. 11 UOZ NIE SPOWODUJĄ, ŻE PODOBNA SYTUACJA SIĘ NIE POWTÓRZY! Art. 11 A COROCZNY GMINNY PROGRAM POPSTĘPOWANIA Z BEZDOMNYMI ZWIERZĘTAMI I ZAPOBIEGANIA BEZDOMNOŚCI ZWIERZĄT, ALE: - nie przekazano środków na nowe zadania gmin; -art.. 11 ust. 2 brak uchylenia Rozporządzenia MSWiA; -art. 11 ust. 3: ZABRANIA SIĘ ODŁAWIANIA ZWIERZĄT BEZ ZAPEWNIENIA IM MIEJSCA W SCHRONISKU, CHYBA ŻE ZWIERZĘ STWARZA POWAŻNE ZAGROŻENIE DLA LUDZI LUB INNYCH ZWIERZĄT; - art. 6 ust. 1 pkt 5: z wyjątkiem usuwania osobników zagrażających ludziom lub innym zwierzętom