Przedmiotowy System Oceniania z Fizyki

Transkrypt

1 Przedmiotowy System Oceniania z Fizyki 1. Z dniem Gimnazjum nr 1 w Lubinie wprowadza Przedmiotowy System Oceniania z fizyki w klasach gimnazjum I III stanowiący załącznik do Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. 2. Cele i materiał nauczania oraz wymagania programowe dla uczniów klas I, II i III ustalone są na podstawie: Świat fizyki program nauczania fizyki w gimnazjum pod red. Barbary Sagnowskiej, Wydawnictwo Zamkor numer dopuszczenia 11/1/2009. Program został opracowany zgodnie z rozporządzeniem MEN z dnia (Dz.U. Nr 4 poz.18) w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego. Do jego realizacji, w roku szkolnym 2016/2017 wykorzystuje się podręcznik: Klasy I: Świat fizyki 1 podręcznik do gimnazjum WSiP, Klasy II: Świat fizyki 2 podręcznik do gimnazjum WSiP, Klasy III: Świat fizyki podręcznik dla uczniów gimnazjum. Część III Zamkor, Świat fizyki zbiór prostych zadań dla gimnazjum, 3. CELE OCENIANIA: strukturyzacja materiału nauczania fizyki, sterowanie procesem nauczania, uzyskiwanie informacji o jakości nauczania, danie możliwości uczniom poznania własnych osiągnięć, wyrabianie odwagi w zadawaniu pytań nauczycielowi, rozwijanie motywacji do aktywnego udziału w lekcji i zajęciach pozalekcyjnych, zapobieganie niepowodzeniom szkolnym. 4. RODZAJE I METODY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW Rodzaje sprawdzania osiągnięć uczniów: sprawdzanie wstępne ( bez stopni), sprawdzanie bieżące kształtujące, sprawdzanie końcowe sumujące.

2 Metody sprawdzania osiągnięć uczniów: odpowiedzi ustne z kilku ostatnich lekcji, godzinny sprawdzian wiadomości i umiejętności test, krótkie formy sprawdzania wiadomości z ostatnich lekcji- kartkówki, sprawdzian wiadomości i umiejętności na koniec lekcji z bieżącego tematu, mini test na początku lekcji typu prawda fałsz sprawdzający rozumienie i kojarzenie, umiejętność rozwiązywania zadań i problemów, pomiary fizyczne i określanie błędu pomiaru, wykonywanie doświadczeń i pokazu zjawisk fizycznych, referaty i prezentacje multimedialne, prace badawcze ucznia, realizacja projektu międzyprzedmiotowego, ocena pracy w grupie, samokontrola - samosprawdzanie ( przy samodzielnej pracy z testami zawierającymi rozwiązania, interaktywnymi programami komputerowymi), praca domowa. Do innych zaistniałych na lekcji sytuacji dydaktycznych (pozytywnych i negatywnych) służy ocena kształtująca (opisowa) symbolizowana literką T. Nie ocenia się ucznia po dłuższej usprawiedliwionej nieobecności w szkole. 5. OGÓLNE WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY: Ocena osiągnięć uczniów będzie dokonywana na podstawie hierarchii wymagań tak, aby spełnienie wyższych wymagań uwarunkowane było spełnieniem wymagań niższych według następujących kryteriów: łatwość nauczania zagadnień przystępność dla uczniów, doniosłość naukowa przekazywanych treści, niezbędność wewnątrzprzedmiotowa dla opanowania kolejnych tematów, użyteczność w życiu codziennym. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: - posiada wiadomości i umiejętności wykraczające poza program nauczania, - jest laureatem powiatowego lub finalistą wojewódzkiego konkursu fizycznego, - potrafi stosować wiadomości w sytuacjach nietypowych, problemowych, - umie formułować problemy i dokonuje analizy lub syntezy nowych zjawisk, - umie rozwiązywać problemy w sposób nietypowy, - sprostał wymaganiom dopełniającym.

3 Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: - w pełnym zakresie opanował wiadomości i umiejętności programowe, - zdobytą wiedzę potrafi zastosować w nowych sytuacjach, - jest samodzielny korzysta z różnych źródeł wiedzy, - potrafi zaplanować i przeprowadzić doświadczenia fizyczne, - rozwiązuje samodzielnie zadania rachunkowe i problemowe, - sprostał wymaganiom dopełniającym. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: - opanował w dużym zakresie wiadomości określone programem nauczania, - poprawnie stosuje wiadomości do rozwiązywania typowych zadań lub problemów, - potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie z fizyki, rozwiązać proste zadania lub problem, - sprostał wymaganiom rozszerzającym. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: - opanował w podstawowym zakresie wiadomości i umiejętności określone programem nauczania, - potrafi zastosować wiadomości do rozwiązywania zadań z pomocą nauczyciela, - potrafi wykonać zaplanowane doświadczenie fizyczne z pomocą nauczyciela, - zna podstawowe wzory i jednostki fizyczne, - sprostał wymaganiom podstawowym. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: - ma braki w wiadomościach i umiejętnościach, ale nie przekreślają one możliwości dalszego kształcenia, - zna podstawowe prawa i wielkości fizyczne, - potrafi z pomocą nauczyciela wykonać proste doświadczenie fizyczne, - sprostał wymaganiom koniecznym. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: - nie opanował tych wiadomości i umiejętności, które są konieczne do dalszego kształcenia, - nie potrafi rozwiązać zadań teoretycznych lub praktycznych o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela, - nie zna podstawowych praw, pojęć i wielkości fizycznych.

4 6. Każdej ocenie przypisana jest jej waga w skali od 1 do 5: klasówka, test 5 poprawa klasówki od 5 do10 kartkówka od 3 do 4 poprawa kartkówki od 6 do 8 odpowiedź ustna od 4 do 5 zadanie domowe od 2 do 4 przeprowadzenie doświadczenia od 4 do 5 praca w grupie od 3 do 4 brak zadania domowego 2 aktywność od 2 do 3 liga zadaniowa 4 konkurs fizyczny 5 prace dodatkowe od 3 do 5 przedziały od do uwzględniają stopień trudności. SKALA OCENA DLA UCZNIÓW BEZ ORZECZEŃ I DYSFUNKCJI OCENA 5 DLA UCZNIÓW DYSLEKTYCZNYCH, Z DOSTOSOWANIEM WYMAGAŃ OCENA 5 CELUJĄCA + DODATKOWE ZADANIE NA 6 + DODATKOWE ZADANIE NA 6 BARDZO DOBRA 90% - 100% 85% - 100% DOBRA + 85% - 89% 80% - 84% DOBRA 70% - 84% 65% - 79% DOSTATECZNA + 65% - 69% 60% - 64% DOSTATECZNA 50% - 64% 45% - 59% DOPUSZCZAJĄCA + 40% - 49% 35% - 44% DOPUSZCZAJĄCA 25% - 39% 20% - 34% NIEDOSTATECZNA 0% - 24% 0% - 19% 7. ZASADY WYSTAWIANIA OCEN KLASYFIKACYJNYCH Wystawienie oceny klasyfikacyjnej dokonuje się na podstawie ocen cząstkowych, przy czym jest to średnia ważona obliczana na podstawie wcześniej przyjętych wag ocen. Przyjęte zostały następujące współczynniki: Ocena celująca 5,31 lub szczególne osiągnięcia Ocena bardzo dobra od 4,51 do 5,30 Ocena dobra od 3,51 do 4,50 Ocena dostateczna od 2,51 do 3,50 Ocena dopuszczająca od 1,51 do 2,50 Ocena niedostateczna od 0.00 do 1,50

5 8. SPOSÓB INFORMOWANIA UCZNIÓW O OCENACH: - na pierwszych godzinach lekcyjnych nauczyciel zapoznaje uczniów z PSO, - oceny wystawiane przez nauczyciela są jawne a uczniowie są informowani o nich na bieżąco, - uczniowie mogą korzystać z indywidualnego dostępu do dziennika internetowego. 9. SPOSOBY INFORMOWANIA RODZICÓW Nauczyciel na pierwszym zebraniu informuje rodziców o sposobie oceniania z przedmiotu. O ocenach cząstkowych lub klasyfikacyjnych informuje się rodziców na zebraniach rodzicielskich lub w czasie indywidualnych spotkań z rodzicami udostępniając zestawienie ocen i umożliwiając wgląd do internetowego dziennika lekcyjnego. Informacja o grożącej ocenie niedostatecznej klasyfikacyjnej jest przekazywana zgodnie z procedurą WSO. Umowa nauczyciela z uczniami 1. Ucznia obowiązuje systematyczna praca na lekcji, odrabianie prac domowych, wykonywanie doświadczeń domowych, przygotowanie się do zajęć. 2. Sprawdzanie osiągnięć ucznia będzie się odbywać poprzez: - Sprawdziany lub testy po każdym dziale materiału poprzedzone powtórzeniem, - odpowiedzi ustne, - kartkówki z ostatnich lekcji, - ocenę pracy domowej, - ocenę aktywności na lekcjach, - ocenę pomiarów fizycznych, ocenę wykonywania doświadczeń i demonstracji zjawisk fizycznych, - ocenę pracy w grupie, - ocenę referatów, projektów uczniowskich, - udział w konkursach fizycznych. 3. Pisemne prace kontrolne (sprawdziany, testy) będą zapowiadane z tygodniowym wyprzedzeniem, ocenione i oddane uczniom w ciągu tygodnia. 4. Uczeń, który z przyczyn losowych nie był obecny na zapowiedzianym, obowiązkowym sprawdzianie/ teście/, jest zobowiązany do napisania sprawdzianu w terminie uzgodnionym z nauczycielem. Do czasu napisania sprawdzianu w dzienniku lekcyjnym widnieje zapis N i pełni on funkcję informacyjną dla nauczyciela, ucznia i rodzica. Ustala się termin 2 tygodni dla ucznia na uzupełnienie zaległości. Jeśli uczeń nie podejmie próby, nie ustali z nauczycielem terminu zaliczenia sprawdzianu symbol "N" zostaje zastąpiony oceną niedostateczną z odpowiednią wagą. 5. Uczeń może poprawić sprawdzian w terminie określonym przez nauczyciela (w ciągu 2 tygodni). Uczeń może przystąpić do poprawy danego sprawdzianu tylko jeden raz. Ocena kolejna jest traktowana jako poprawa i wstawiana z podwojoną wagą w stosunku do poprawianej. Widnieją dwie oceny spięte nawiasami prostokątnymi. 6. Kartkówki obejmują materiał z ostatnich lekcji, są najczęściej zapowiadane i nie podlegają poprawie. Wyjątek stanowią kartkówki o szczególnym znaczeniu i te mogą podlegać poprawie. 7. Uczeń nieobecny na lekcji ma obowiązek nadrobić zaległości. Może skorzystać z pomocy nauczyciela. 8. Każdy uczeń, który napotyka na trudności w zrozumieniu materiału, wykonaniu pracy domowej, może zgłosić się z pewnym wyprzedzenie do nauczyciela i skorzystać z jego pomocy. 9. Uczeń ma prawo być nieprzygotowany do zajęć jeden raz w semestrze (przy 1 godzinie w tygodniu), o czym informuje nauczyciela przed lekcją. Brak zgłoszenia skutkuje oceną niedostateczną. 10. Uczeń otrzymuje za swoją aktywność na lekcji + i -. Liczbę znaków na poszczególne oceny ustala nauczyciel.

6 11. W czasie zajęć na lekcji ucznia obowiązuje dyscyplina i obowiązek przestrzegania regulaminu pracowni. 12. W czasie lekcji obowiązuje zasada: uczeń mówi nauczyciel i inni uczniowie słuchają, nauczyciel mówi uczniowie słuchają. 13. Po zajęciach każdy zostawia po sobie porządek w ławce, dyżurni sprawdzają i porządkują klasę. 14. Uczyć się systematycznie, rozumieć pojęcia i opisy zjawisk fizycznych nie uczyć się na pamięć. Wykonywać wszystkie prace domowe obowiązkowe. Czytać jak najwięcej książek popularno naukowych. Korzystać z Internetu i programów komputerowych. Szukać w przyrodzie zjawisk omawianych na lekcji. Zadawać sobie i innym pytania o przyczynę i przebieg zjawisk. Uczyć się obserwacji i wykonywania prac eksperymentalnych, analizy wyników, wyciągania wniosków, wykorzystania różnych wiadomości do wyjaśniania przebiegu zjawisk. Nie poddawać się chwilowym trudnościom. Zachwycać się przyrodą i traktować naukę jak przygodę. 10. SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z FIZYKI: Wymagania konieczne i podstawowe wymienia przyrządy, za pomocą których mierzymy długość, temperaturę, czas, szybkość i masę wymienia jednostki mierzonych wielkości podaje zakres pomiarowy przyrządu podaje dokładność przyrządu oblicza wartość najbardziej zbliżoną do rzeczywistej wartości mierzonej wielkości jako średnią arytmetyczną wyników przelicza jednostki długości, czasu i masy mierzy wartość siły w niutonach za pomocą siłomierza wykazuje doświadczalnie, że wartość siły ciężkości jest wprost proporcjonalna do masy ciała oblicza wartość ciężaru posługując się wzorem Fc = mg uzasadnia potrzebę wprowadzenia siły jako wielkości wektorowej odczytuje gęstość substancji z tabeli wyznacza doświadczalnie gęstość ciała stałego o regularnych kształtach mierzy objętość ciał o nieregularnych kształtach za pomocą menzurki wyznacza doświadczalnie gęstość cieczy oblicza gęstość substancji ze związku ς = m/v szacuje niepewności pomiarowe przy pomiarach masy i objętości wykazuje, że skutek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze F zależy od wielkości c wyjaśnia na przykładach przyczyny występowania niepewności pomiarowych zapisuje różnice między wartością końcową i początkowa wielkości fizycznej ςδ wyjaśnia, co to znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy, wyjaśnia pojęcie szacowania wartości wielkości fizycznej podaje cechy wielkości wektorowej przekształca wzór Fc znając wartość jego ciężaru = mg i oblicza masę ciała, rysuje wektor obrazujący siłę o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę) przekształca wzór ς = m/v i oblicza każdą z wielkości fizycznych w tym wzorze przelicza gęstość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwrót odróżnia mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego) zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących przekształca wzór F p = i oblicza każdą z S

7 powierzchni zetknięcia ciała z podłożem F oblicza ciśnienie za pomocą wzoru p = S wielkości występujących w tym wzorze opisuje zależność ciśnienia atmosferycznego od wysokości nad poziomem morza podaje jednostkę ciśnienia i jej wielokrotności przelicza jednostki ciśnienia mierzy ciśnienie w oponie samochodowej mierzy ciśnienie atmosferyczne za pomocą barometru na podstawie wyników zgromadzonych w tabeli sporządza wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej wymienia stany skupienia ciał i podaje ich przykłady podaje przykłady ciał kruchych, sprężystych i plastycznych opisuje stałość objętości i nieściśliwość cieczy wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów wymienia i opisuje zmiany stanów skupienia ciał podaje przykłady topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji odróżnia wodę w stanie gazowym (jako niewidoczną) od mgły i chmur podaje temperatury krzepnięcia wrzenia wody odczytuje z tabeli temperatury topnienia i wrzenia podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej ciał stałych, cieczy i gazów podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej w życiu codziennym i technice opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie opisuje zachowanie taśmy bimetalicznej przy jej ogrzewaniu rozpoznaje w swoim otoczeniu zjawiska, w których istotną rolę odgrywa ciśnienie atmosferyczne i urządzenia, do działania, których jest ono niezbędne wyznacza doświadczalnie ciśnienie atmosferyczne za pomocą strzykawki i siłomierza wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wprost proporcjonalne, to wykres zależności jednej od drugiej jest półprostą wychodzącą z początku układu osi wyciąga wnioski o wartościach wielkości fizycznych na podstawie kąta nachylenia wykresu do osi poziomej opisuje właściwości plazmy wykazuje doświadczalnie zachowanie objętości ciała stałego przy zmianie jego kształtu podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą temperatury i skutki spowodowane przez tę zmianę opisuje zależność temperatury wrzenia od ciśnienia opisuje zależność szybkości parowania od temperatury wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawartej w powietrzu, np. na okularach, szklankach i potwierdza to doświadczalnie wykazuje doświadczalnie zmiany objętości ciał podczas krzepnięcia za pomocą symboli D l i D t lub D V i D t zapisuje fakt, że przyrost długości drutów lub objętości cieczy jest wprost proporcjonalny do przyrostu temperatury wyjaśnia zachowanie taśmy bimetalicznej podczas jej ogrzewania wymienia zastosowania praktyczne taśmy bimetalicznej wykorzystuje do obliczeń prostą proporcjonalność przyrostu długości do przyrostu temperatury opisuje doświadczenie uzasadniające wykazuje doświadczalnie zależność szybkości

8 hipotezę o cząsteczkowej budowie ciał opisuje zjawisko dyfuzji przelicza temperaturę wyrażoną w skali Celsjusza na tę samą temperaturę w skali Kelvina i na odwrót podaje przyczyny tego, że ciała stałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząsteczki na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonstrując odpowiednie doświadczenie wyjaśnia rolę mydła i detergentów podaje przykłady atomów i cząsteczek podaje przykłady pierwiastków i związków chemicznych opisuje różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów wyjaśnia, dlaczego na wewnętrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie podaje przykłady sposobów, którymi można zmienić ciśnienie gazu w zamkniętym zbiorniku opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia klasyfikuje ruchy ze względu na kształt toru rozróżnia pojęcia tor ruchu i droga wymienia cechy charakteryzujące ruch prostoliniowy jednostajny na podstawie różnych wykresów st () odczytuje drogę przebytą przez ciało w różnych odstępach czasu zapisuje wzór V = s/t i nazywa występujące w nim wielkości oblicza drogę przebytą przez ciało na podstawie wykresu zależności u () t oblicza wartość prędkości ze wzoru V = s/t wartość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwrót uzasadnia potrzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wektorowej prędkości na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wektorowej dyfuzji od temperatury opisuje związek średniej szybkości cząsteczek gazu lub cieczy z jego temperaturą uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania wyjaśnia zjawisko menisku wklęsłego i włoskowatości podaje przykłady wykorzystania zjawiska włoskowatości w przyrodzie wyjaśnia pojęcia: atomu, cząsteczki, pierwiastka i związku chemicznego objaśnia, co to znaczy, że ciało stałe ma budowę krystaliczną doświadczalnie szacuje średnicę cząsteczki oleju wymienia i objaśnia sposoby zwiększania ciśnienia gazu w zamkniętym zbiorniku obiera układ odniesienia i opisuje ruch w tym układzie wyjaśnia, co to znaczy, że spoczynek i ruch są względne opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebytą przez ciało drogę jako s= x - x = D x 2 1 doświadczalnie bada ruch jednostajny prostoliniowy i formułuje wniosek s ~ t sporządza wykres zależności st () na podstawie wyników doświadczenia zgromadzonych w tabeli sporządza wykres zależności u () t na podstawie danych z tabeli podaje interpretację fizyczną pojęcia szybkości przekształca wzór V = s/t i oblicza każdą z występujących w nim wielkości opisuje ruch prostoliniowy jednostajny używając pojęcia prędkości rysuje wektor obrazujący prędkość o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę)

9 oblicza średnią wartość prędkości V śr = s/t planuje czas podróży na podstawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu odróżnia średnią wartość prędkości od chwilowej wartości prędkości wyznacza doświadczalnie średnią wartość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego opisuje ruch jednostajnie przyspieszony z wykresu zależności u () t odczytuje przyrosty szybkości w określonych jednakowych odstępach czasu podaje wzór na wartość przyspieszenia a =ΔV/t podaje jednostki przyspieszenia posługuje się pojęciem wartości przyspieszenia do opisu ruchu jednostajnie przyspieszonego podaje wartość przyspieszenia ziemskiego wyjaśnia, że pojęcie prędkość w znaczeniu fizycznym to prędkość chwilowa wykonuje zadania obliczeniowe, posługując się średnią wartością prędkości sporządza wykres zależności u () t dla ruchu jednostajnie przyspieszonego opisuje jakościowo ruch opóźniony przekształca wzór a =ΔV/t wielkość z tego wzoru i oblicza każdą sporządza wykres zależności at () dla ruchu jednostajnie przyspieszonego podaje interpretację fizyczną pojęcia przyspieszenia wymienia różne rodzaje oddziaływania ciał na przykładach rozpoznaje oddziaływania bezpośrednie i na odległość wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe wartości, ten sam kierunek, przeciwne zwroty i różne punkty przyłożenia podaje przykład dwóch sił równoważących się oblicza wartość i określa zwrot wypadkowej dwóch sił działających na ciało wzdłuż jednej prostej o zwrotach zgodnych i przeciwnych na prostych przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się analizuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki podaje przykłady występowania sił sprężystości w otoczeniu wymienia siły działające na ciężarek wiszący na sprężynie podaje przykłady, w których na ciała poruszające się w powietrzu działa siła oporu powietrza podaje przykłady świadczące o tym, że wartość siły oporu powietrza wzrasta wraz na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje cechy tych sił opisuje wzajemne oddziaływanie ciał posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona opisuje zjawisko odrzutu podaje przykład kilku sił działających wzdłuż jednej prostej i równoważących się oblicza wartość i określa zwrot wypadkowej kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prostej o zwrotach zgodnych i przeciwnych opisuje doświadczenie potwierdzające pierwszą zasadę dynamiki na przykładzie opisuje zjawisko bezwładności wyjaśnia, że w skutek rozciągania lub ściskania ciała pojawiają się w nim siły dążące do przywrócenia początkowych rozmiarów i kształtów, czyli siły sprężystości podaje przyczyny występowania sił tarcia wykazuje doświadczalnie, że wartość siły tarcia kinetycznego nie zależy od pola powierzchni

10 ze wzrostem szybkości ciała wymienia niektóre sposoby zmniejszania i zwiększania tarcia wykazuje doświadczalnie, że siły tarcia występujące przy toczeniu mają mniejsze wartości niż przy przesuwaniu jednego ciała po drugim podaje przykłady pożytecznych i szkodliwych skutków działania sił tarcia styku ciał przesuwających się względem siebie, a zależy od rodzaju powierzchni ciał trących o siebie i wartości siły dociskającej te ciała do siebie wykorzystuje ciężar cieczy do uzasadnienia zależności ciśnienia cieczy na dnie zbiornika od wysokości słupa cieczy opisuje praktyczne skutki występowania ciśnienia hydrostatycznego oblicza ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia p = ςgh wykorzystuje wzór na ciśnienie hydrostatyczne w zadaniach obliczeniowych podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika podaje przykłady wykorzystania prawa Pascala wyznacza doświadczalnie wartość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy podaje warunek pływania i tonięcia ciała zanurzonego w cieczy opisuje ruch ciała pod działaniem stałej siły wypadkowej zwróconej tak samo jak prędkość zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczytuje ten zapis podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym podaje warunki konieczne do tego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru W = Fs podaje jednostkę pracy (1 J) sporządza wykres zależności Ws () oraz Fs, () odczytuje i oblicza pracę na podstawie tych wykresów wyjaśnia, co to znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą oblicza moc na podstawie wzoru podaje jednostki mocy W P = t objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego podaje wzór na wartość siły wyporu i wykorzystuje go do wykonywania obliczeń wyjaśnia pływanie i tonięcie ciał, wykorzystując pierwszą zasadę dynamiki wyjaśnia pochodzenie siły nośnej i zasadę unoszenia się samolotu oblicza każdą z wielkości we wzorze F = ma podaje wymiar 1 niutona 1N = 1 kg m/s 2 przez porównanie wzorów F = ma i Fc = mg uzasadnia, że współczynnik g to wartość przyspieszenia, z jakim spadają ciała wyjaśnia, co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości wyraża jednostkę pracy 1j = 1N m podaje ograniczenia stosowalności wzoru W = Fs oblicza każdą z wielkości we wzorze W = Fs objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy oblicza każdą z wielkości ze wzoru W P = t oblicza moc na podstawie wykresu zależności Wt () podaje przykłady energii w przyrodzie i wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie

11 sposoby jej wykorzystywania wyjaśnia, co to znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną podaje przykłady ciał posiadających energię potencjalną ciężkości i energię kinetyczną wymienia czynności, które należy wykonać, by zmienić energię potencjalną ciała podaje przykłady przemiany energii potencjalnej w kinetyczną i na odwrót, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej opisuje zasadę działania dźwigni dwustronnej podaje warunek równowagi dźwigni dwustronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwustronnej, linijki i ciała o znanej masie wymienia składniki energii wewnętrznej podaje przykłady, w których na skutek wykonania pracy wzrosła energia wewnętrzna ciała oddziałujących oraz sił wewnętrznych w układzie i zewnętrznych spoza układu wyjaśnia i zapisuje związek D E= W oblicza energię potencjalną ciężkości ze wzoru i 2 mu E = mgh kinetyczną ze wzoru E = 2 oblicza energię potencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrotu wyjaśnia, w jaki sposób maszyny proste ułatwiają nam wykonywanie pracy wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z tarciem nie jest spełniona zasada zachowania energii mechanicznej z opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała o wyższej temperaturze do ciała o niższej temperaturze, następujący przy zetknięciu tych ciał podaje przykłady przewodników i izolatorów opisuje rolę izolacji cieplnej w życiu codziennym podaje przykłady występowania konwekcji w przyrodzie opisuje proporcjonalność ilości dostarczonego ciepła do masy ogrzewanego ciała i przyrostu jego temperatury odczytuje z tabeli wartości ciepła właściwego analizuje znaczenie dla przyrody, dużej wartości ciepła właściwego wody oblicza ciepło Q właściwe na podstawie wzoru c w = mdt wyjaśnia, dlaczego przyrost temperatury ciała świadczy o wzroście jego energii wewnętrznej wykorzystując model budowy materii, objaśnia zjawisko przewodzenia ciepła formułuje jakościowo pierwszą zasadę termodynamiki wyjaśnia zjawisko konwekcji uzasadnia, dlaczego w cieczach i gazach przepływ energii odbywa się głównie przez konwekcję opisuje znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powietrza w mieszkaniach na podstawie proporcjonalności Q ~ m, Q ~Δ T definiuje ciepło właściwe substancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q= mc Δ T wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła właściwego sporządza bilans cieplny dla wody i oblicza szukaną wielkość opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy opisuje zjawisko topnienia (stałość objaśnia, dlaczego podczas topnienia i

12 temperatury, zmiany energii wewnętrznej topniejących ciał) podaje przykład znaczenia w przyrodzie dużej wartości ciepła topnienia lodu opisuje proporcjonalność ilości dostarczanego ciepła w temperaturze topnienia do masy ciała, które chcemy stopić odczytuje z tabeli temperaturę topnienia i ciepło topnienia analizuje (energetycznie) zjawisko parowania i wrzenia opisuje zależność szybkości parowania od temperatury opisuje proporcjonalność ilości dostarczanego ciepła do masy cieczy zamienianej w parę odczytuje z tabeli temperaturę wrzenia i ciepło parowania podaje przykłady znaczenia w przyrodzie dużej wartości ciepła parowania wody wskazuje w otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający podaje znaczenie pojęć: położenie równowagi, wychylenie, amplituda, okres, częstotliwość opisuje ruch wahadła i ciężarka na sprężynie oraz analizuje przemiany energii w tych ruchach doświadczalnie wyznacza okres i częstotliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie demonstruje falę poprzeczną i podłużną podaje różnice między tymi falami posługuje się pojęciami długości fali, szybkości rozchodzenia się fali, kierunku rozchodzenia się fali opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku w instrumentach muzycznych wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku podaje rząd wielkości szybkości fali dźwiękowej w powietrzu krzepnięcia temperatura pozostaje stała, mimo zmiany energii wewnętrznej na podstawie proporcjonalności Q ~ ciepło topnienia substancji oblicza każdą wielkość ze wzoru Q= mc mdefiniuje wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła topnienia doświadczalnie wyznacza ciepło topnienia lodu opisuje zależność temperatury wrzenia od zewnętrznego ciśnienia na podstawie proporcjonalności Q ~ ciepło parowania oblicza każdą wielkość ze wzoru Q = mc t m definiuje wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła parowania opisuje zasadę działania chłodziarki odczytuje amplitudę i okres z wykresu xt () dla drgającego ciała opisuje przykłady drgań tłumionych i wymuszonych opisuje zjawisko izochronizmu wahadła wykorzystuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła opisuje mechanizm przekazywania drgań jednego punktu ośrodka do drugiego w przypadku fali na napiętej linie i fal dźwiękowych w powietrzu stosuje wzory λ= V T oraz λ = V/f do obliczeń uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach stałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne tylko w ciałach stałych opisuje doświadczalne badanie związku częstotliwości drgań źródła z wysokością dźwięku podaje cechy fali dźwiękowej (częstotliwość 16 Hz Hz, fala podłużna) p wyjaśnia, co nazywamy ultradźwiękami i infradźwiękami opisuje występowanie w przyrodzie i zastosowania infradźwięków i ultradźwięków (np. w medycynie)

13 opisuje budowę atomu i jego składniki elektryzuje ciało przez potarcie wskazuje w otoczeniu zjawiska elektryzowania przez tarcie bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelektryzowanymi przez tarcie i formułuje wnioski podaje przykłady przewodników i izolatorów opisuje budowę przewodników i izolatorów (rolę elektronów swobodnych) demonstruje oddziaływanie ciał, z których jedno jest naelektryzowane przez indukcję elektryzuje ciało przez zetknięcie go z innym ciałem naelektryzowanym analizuje przepływ ładunków podczas elektryzowania przez dotyk, stosując zasadę zachowania ładunku opisuje oddziaływanie ciał naelektryzowanych na odległość, posługując się pojęciem pola elektrostatycznego opisuje przepływ prądu w przewodnikach, jako ruch elektronów swobodnych posługuje się intuicyjnie pojęciem napięcia elektrycznego podaje jednostkę napięcia (1 V) wskazuje woltomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia wymienia źródła napięcia: ogniwo, akumulator, prądnica buduje najprostszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika rysuje schemat najprostszego obwodu, posługując się symbolami elementów wchodzących w jego skład q oblicza natężenie prądu ze wzoru I = t podaje jednostkę natężenia prądu (1 A) buduje najprostszy obwód prądu i mierzy natężenie prądu w tym obwodzie podaje zależność wyrażoną przez prawo Ohma oblicza opór przewodnika na podstawie U wzoru R = I podaje jego jednostkę (1 W ) buduje obwód elektryczny według podanego schematu mierzy natężenie prądu w różnych określa jednostkę ładunku (1C) jako wielokrotność ładunku elementarnego wyjaśnia elektryzowanie przez tarcie (analizuje przepływ elektronów) objaśnia pojęcie jon opisuje budowę krystaliczną soli kuchennej wyjaśnia, jak rozmieszczony jest, uzyskany na skutek naelektryzowania, ładunek w przewodniku, a jak w izolatorze wyjaśnia elektryzowanie przez indukcję opisuje mechanizm zobojętniania ciał naelektryzowanych (metali i dielektryków) wyjaśnia uziemianie ciał wyjaśnia związek tego, jak silne jest pole elektrostatyczne w pobliżu ciała naelektryzowanego z ładunkiem zgromadzonym w tym ciele demonstruje fakt, że na większy ładunek w polu elektrostatycznym działa większa siła wymienia i opisuje skutki przepływu prądu w przewodnikach wskazuje kierunek przepływu elektronów w obwodzie i umowny kierunek prądu mierzy napięcie na żarówce (oporniku) objaśnia proporcjonalność q ~ t q oblicza każdą wielkość ze wzoru I = t przelicza jednostki ładunku (1 C, 1 Ah, 1 As) wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elektryczny przewodnika oblicza wszystkie wielkości ze wzoru U R = I wykazuje, że w łączeniu szeregowym natężenie prądu jest takie samo w każdym punkcie obwodu, a w łączeniu równoległym natężenia

14 miejscach obwodu, w którym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, gdy odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle odczytuje dane z tabliczki znamionowej odbiornika odczytuje zużytą energię elektryczną na liczniku oblicza pracę prądu elektrycznego ze wzoru W = UIt oblicza moc prądu ze wzoru P= UI podaje jednostki pracy oraz mocy prądu i przelicza je podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elektryczny wyznacza opór elektryczny żarówki (lub opornika) przez pomiar napięcia i natężenia prądu wyznacza moc żarówki wykonuje pomiary masy wody, temperatury i czasu ogrzewania wody odczytuje moc z tablicy znamionowej czajnika podaje rodzaj energii, w jaki zmienia się w tym doświadczeniu energia elektryczna podaje nazwy biegunów magnetycznych i opisuje oddziaływania między nimi opisuje zachowanie igły magnetycznej w pobliżu magnesu opisuje sposób posługiwania się kompasem demonstruje działanie prądu w przewodniku na igłę magnetyczną umieszczoną w pobliżu, w tym: zmiany kierunku wychylenia igły przy zmianie kierunku prądu oraz zależność wychylenia igły od pierwotnego jej ułożenia względem przewodnika opisuje budowę elektromagnesu opisuje działanie elektromagnesu na znajdujące się w pobliżu przedmioty żelazne i magnesy na podstawie oddziaływania elektromagnesu z magnesem wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd stały nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, promieniowanie podczerwone, prądu w poszczególnych gałęziach sumują się wykazuje, że w łączeniu równoległym napięcia na każdym odbiorniku są takie same, a w łączeniu szeregowym sumują się na podstawie doświadczenia wnioskuje o sposobie łączenia odbiorników sieci domowej oblicza każdą z wielkości występujących we wzorach W = UIt 2 UR W = t 2 W = I Rt opisuje przemiany energii elektrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce wyjaśnia rolę bezpiecznika w obwodzie elektrycznym opisuje doświadczalne wyznaczanie oporu elektrycznego żarówki oraz jej mocy zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do trzech cyfr znaczących objaśnia sposób dochodzenia do wzoru Pt cw = mdt wykonuje obliczenia zaokrągla wynik do trzech cyfr znaczących opisuje oddziaływanie magnesu na żelazo i podaje przykłady wykorzystania tego oddziaływania do opisu oddziaływania używa pojęcia pola magnetycznego wyjaśnia zasadę działania kompasu wyjaśnia zachowanie igły magnetycznej, używając pojęcia pola magnetycznego wytworzonego przez prąd elektryczny doświadczalnie demonstruje, że zmieniające się pole magnetyczne jest źródłem prądu elektrycznego w zamkniętym obwodzie opisuje rolę rdzenia w elektromagnesie wskazuje bieguny N i S elektromagnesu buduje model i demonstruje działanie silnika na prąd stały opisuje fale elektromagnetyczne jako przenikanie się wzajemne pola magnetycznego

15 światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe, rentgenowskie) podaje przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych i elektrycznego podaje niektóre ich właściwości (rozchodzenie 8 się w próżni, szybkość c = 3 10 m s, różne długości fal) wymienia cechy wspólne i różnice w rozchodzeniu się fal mechanicznych i elektromagnetycznych wymienia sposoby przekazywania informacji i wskazuje rolę fal elektromagnetycznych podaje przykłady źródeł światła opisuje sposób wykazania, że światło rozchodzi się po liniach prostych wskazuje kąt padania i odbicia od powierzchni gładkiej opisuje zjawisko rozproszenia światła na powierzchniach chropowatych podaje cechy obrazu powstającego w zwierciadle płaskim szkicuje wypukłe zwierciadło kuliste wklęsłe i opisuje oś optyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła wykreśla bieg wiązki promieni równoległych do osi optycznej po odbiciu od zwierciadła wymienia cechy obrazów otrzymywanych w zwierciadle kulistym wskazuje praktyczne zastosowania zwierciadeł doświadczalnie bada zjawisko załamania światła i opisuje doświadczenie wykorzystuje do obliczeń związek λ = c/f wyjaśnia transport energii przez fale elektromagnetyczne wyjaśnia powstawanie obszarów cienia i półcienia za pomocą prostoliniowego rozchodzenia się światła w ośrodku jednorodnym rysuje konstrukcyjnie obraz punktu lub figury w zwierciadle płaskim objaśnia i rysuje konstrukcyjnie ognisko pozorne zwierciadła wypukłego rysuje konstrukcyjnie obrazy w zwierciadle wklęsłym wyjaśnia pojęcie gęstości optycznej (im większa szybkość rozchodzenia się światła w ośrodku tym rzadszy ośrodek) szkicuje przejście światła przez granicę dwóch ośrodków i oznacza kąt padania i kąt załamania wyjaśnia rozszczepienie światła w pryzmacie posługując się pojęciem światło białe opisuje światło białe, jako mieszaninę barw rozpoznaje tęczę jako efekt rozszczepienia światła słonecznego opisuje bieg promieni równoległych do osi optycznej, przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej optycznej opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia wyjaśnia budowę światłowodów opisuje ich wykorzystanie w medycynie i do przesyłania informacji wyjaśnia pojęcie światła jednobarwnego (monochromatycznego) i prezentuje je za pomocą wskaźnika laserowego wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej oblicza zdolność skupiającą soczewki ze wzoru

16 wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie rysuje konstrukcje obrazów wytworzonych przez soczewki skupiające i rozpraszające rozróżnia obrazy rzeczywiste, pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krótkowzroczności i dalekowzroczności podaje rodzaje soczewek (skupiająca, rozpraszająca) do korygowania wad wzroku 1 z = i wyraża ją w dioptriach f opisuje zasadę działania prostych przyrządów optycznych opisuje rolę soczewek w korygowaniu wad wzroku podaje znak zdolności skupiającej soczewek korygujących krótkowzroczność i dalekowzroczność