Twoje uprawnienia do zabezpieczenia społecznego. w Estonii

Transkrypt

1 Twoje uprawnienia do zabezpieczenia społecznego w Estonii

2 Informacje zawarte w niniejszym przewodniku zostały opracowane i zaktualizowane w ścisłej współpracy z krajowymi korespondentami systemu wzajemnego informowania o ochronie socjalnej (MISSOC). Więcej informacji na temat sieci MISSOC można znaleźć na następującej stronie internetowej: Niniejszy przewodnik zawiera ogólny opis rozwiązań w zakresie zabezpieczenia społecznego stosowanych w odpowiednich państwach. Dodatkowe informacje można uzyskać z innych publikacji MISSOC. Wszystkie te pozycje są dostępne na stronie, do której odsyła powyższy link. Można skontaktować się również z właściwymi organami i instytucjami, które zostały wymienione w załączniku do niniejszego przewodnika. Ani Komisja Europejska, ani żadna osoba działająca w imieniu Komisji nie może być pociągana do odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w niniejszej publikacji. Unia Europejska, 2012 Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła. Lipiec 2012 r 2

3 Spis treści Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie... 5 Wprowadzenie... 5 Organizacja ochrony socjalnej... 5 Finansowanie... 6 Rozdział II: Opieka zdrowotna... 7 Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej?... 7 Co obejmuje ubezpieczenie?... 7 W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej?... 7 Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby... 9 Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?... 9 Co obejmuje ubezpieczenie?... 9 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?...10 Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa...11 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa?...11 Co obejmuje ubezpieczenie?...11 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu macierzyństwa i ojcostwa?.11 Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa...12 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa?...12 Co obejmuje ubezpieczenie?...12 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa?...13 Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu starości...14 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu starości?...14 Co obejmuje ubezpieczenie?...14 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu starości?...15 Rozdział VII: Renty rodzinne...16 Kiedy masz prawo do renty rodzinnej?...16 Co obejmuje ubezpieczenie?...16 W jaki sposób można skorzystać z renty rodzinnej?...17 Rozdział VIII: Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej...18 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych?...18 Co obejmuje ubezpieczenie?...18 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych?...18 Rozdział IX: Świadczenia rodzinne...19 Kiedy masz prawo do świadczeń rodzinnych?...19 Co obejmuje ubezpieczenie?...19 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń rodzinnych?...21 Rozdział X: Bezrobocie...22 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia?...22 Co obejmuje ubezpieczenie?...23 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia?...23 Rozdział XI: Świadczenia minimalne z pomocy społecznej...24 Kiedy masz prawo do świadczeń minimalnych z pomocy społecznej?...24 Co obejmuje ubezpieczenie?...24 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? 25 Rozdział XII: Opieka długoterminowa...27 Kiedy masz prawo do opieki długoterminowej?...27 Co obejmuje ubezpieczenie?...27 W jaki sposób można skorzystać z opieki długoterminowej?...27 Lipiec 2012 r 3

4 Załącznik: Dane kontaktowe instytucji i adresy przydatnych stron internetowych...28 Lipiec 2012 r 4

5 Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie Wprowadzenie Prawa do zabezpieczenia społecznego i pomocy społecznej w Estonii oparte są zasadniczo na kryterium miejsca zamieszkania. Obywatelstwo nie stanowi kryterium, w związku z czym znaczna część populacji Estonii urodzona za granicą jest również objęta zabezpieczeniem. Estoński system ochrony socjalnej obejmuje trzy składkowe systemy zabezpieczenia społecznego: ubezpieczenie emerytalno-rentowe, ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie od utraty pracy. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz ubezpieczenie zdrowotne finansowane są z podatku socjalnego, ubezpieczenie od utraty pracy ze składek na ubezpieczenie od utraty pracy. Pozostałe świadczenia świadczenia rodzinne, państwowe zasiłki dla bezrobotnych, emerytury państwowe, świadczenia z tytułu śmierci oraz świadczenia społeczne dla osób niepełnosprawnych są bezskładkowe i finansowane z ogólnych przychodów państwa. Organizacja ochrony socjalnej Ministerstwo spraw społecznych (Sotsiaalministeerium) odpowiada za zabezpieczenie społeczne i ochronę socjalną. W ramach ministerstwa funkcjonuje agencja rządowa rada ds. ubezpieczeń społecznych (Sotsiaalkindlustusamet) oraz dwa publiczne organy prawne fundusz ubezpieczeń zdrowotnych (Eesti Haigekassa) oraz fundusz ubezpieczeń od utraty pracy (Eesti Töötukassa), które odpowiadają za zarządzanie różnymi działami zabezpieczenia społecznego. Rada ds. ubezpieczeń społecznych zarządza systemami ubezpieczeń emerytalnorentowych, świadczeń rodzinnych, świadczeń społecznych dla osób niepełnosprawnych i zasiłków pogrzebowych. Prowadzi również rejestr osób ubezpieczonych i beneficjentów. Rada zapewnia terminowe wypłacanie rent, emerytur i innych świadczeń należnych zgodnie z ustawodawstwem krajowym i umowami międzynarodowymi. Badania lekarskie w celu oceny trwałej niezdolności do pracy prowadzi Komisja Rady. Regionalne biura emerytalno-rentowe, podlegające radzie ds. ubezpieczeń społecznych, przetwarzają wnioski o przyznanie wyżej wymienionych świadczeń i dokonują płatności za pośrednictwem banków lub urzędów pocztowych. Fundusz ubezpieczeń od utraty pracy odpowiada za system ubezpieczeń od utraty pracy, którego celem jest wypłata świadczeń z ubezpieczenia od utraty pracy (töötuskindlustushüvitis), świadczeń z tytułu zwolnień zbiorowych oraz świadczeń z tytułu niewypłacalności pracodawcy. Od dnia 1 maja 2009 r. fundusz zarządza również systemem zasiłków dla bezrobotnych (töötutoetus), podczas gdy przetwarzaniem wniosków oraz przyznawaniem i wypłatą zasiłków zajmują się regionalne biura zatrudnienia, podlegające funduszowi. Fundusz ubezpieczenia zdrowotnego prowadzi system ubezpieczeń zdrowotnych, który obejmuje usługi medyczne, rekompensatę kosztów leków i świadczenia pieniężne (z tytułu choroby, macierzyństwa i opiekuńcze). Fundusz zawiera roczne kontrakty z podmiotami świadczącymi usługi medyczne oraz pokrywa koszty poniesione przez nie Lipiec 2012 r 5

6 z tytułu opieki medycznej nad osobami ubezpieczonymi w ramach tych kontraktów. Fundusz wypłaca również świadczenia z tytułu choroby, macierzyństwa oraz świadczenia opiekuńcze bezpośrednio osobom ubezpieczonym. W obszarze kompetencji ministerstwa spraw społecznych funkcjonują również: rada ds. zdrowia (Terviseamet), państwowa agencja leków (Ravimiamet) oraz inspektorat pracy (Tööinspektsioon). Świadczenia państwowe z pomocy społecznej oraz świadczenia społeczne są zapewniane przez organy władz lokalnych. Finansowanie Ubezpieczenie zdrowotne i ubezpieczenie emerytalno-rentowe są finansowane ze składek, tj. z podatku socjalnego (33%), opłacanego przez pracodawcę. Ubezpieczenie od utraty pracy jest finansowane z 4,2-procentowej składki opłacanej przez pracodawców i pracowników. Składki społeczne (podatek socjalny i składki na ubezpieczenie od utraty pracy) pobiera rada ds. podatków (Maksuamet). System świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych jest finansowany z podatku socjalnego (składek pracodawców, osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz państwa), z podatków nieprzypisanych oraz ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej pracodawcy. System emerytur uzupełniających, będący obowiązkowym kapitałowym systemem emerytalnym, jest zarządzany przez indywidualne fundusze emerytalne pod nadzorem ministerstwa finansów (Rahandusministeerium). Przystąpienie do kapitałowego systemu emerytalnego jest obowiązkowe dla osób urodzonych w 1983 r. lub później oraz dobrowolne dla osób urodzonych przed 1983 r. Emerytury kapitałowe opierają się na finansowaniu wstępnym osoba pracująca wpłaca 2% swojego wynagrodzenia brutto do funduszu. Państwo dodaje 4% z bieżącego podatku socjalnego (33%, zob. powyżej) i zatrzymuje 29%. Odprowadzanie składek na uzupełniający kapitałowy system emerytalny (III filar) jest dobrowolne dla wszystkich. Osoba odprowadzająca składki jest uprawniona do otrzymania płatności po ukończeniu 55. roku życia lub w sytuacji, gdy stanie się całkowicie i trwale niepełnosprawna i niezdolna do pracy. Lipiec 2012 r 6

7 Rozdział II: Opieka zdrowotna Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej? Osoby objęte tym systemem to zatrudnieni z tytułu umowy o pracę oraz osoby prowadzące działalność na własny rachunek, jak również niektóre kategorie osób, w imieniu których podatek socjalny jest opłacany przez państwo. Wyróżnia się następujące kategorie osób w równym stopniu uprawnionych do świadczeń zdrowotnych bez obowiązku opłacania podatku socjalnego: dzieci poniżej 19 roku życia; studenci poniżej 24 roku życia kontynuujący naukę w pełnym wymiarze; osoby otrzymujące emeryturę państwową; kobiety ciężarne od momentu potwierdzenia ciąży w wyniku badania lekarskiego; współmałżonkowie pozostający na utrzymaniu osoby ubezpieczonej, która za pięć lat osiągnie wiek emerytalnym. Zasadniczo nie jest wymagany okres oczekiwania, chociaż w przypadku pracowników najemnych okres umowy o pracę musi przekraczać jeden miesiąc. Dla osób prowadzących działalność na własny rachunek okres oczekiwania wynosi trzy miesiące od daty przystąpienia do funduszu ubezpieczeń zdrowotnych. Co obejmuje ubezpieczenie? Zakres usług dostępnych w ramach tego systemu zależny jest od zobowiązań ciążących na budżecie ubezpieczenia zdrowotnego. Usługi obejmują: konsultacje (w tym wizyty domowe) lekarzy rodzinnych i specjalistów; badania laboratoryjne; prewencyjne bilanse zdrowia; badania i zabiegi wykonywane w ramach opieki ambulatoryjnej oraz w szpitalu; leczenie szpitalne (w tym między innymi opieka pielęgniarska oraz zaopatrzenie w niezbędne leki); opieka prenatalna, poród oraz opieka poporodowa. System ubezpieczenia zdrowotnego obejmuje również przepisane leki, które są dostępne po obniżonych cenach. Fundusz ubezpieczeń zdrowotnych zwraca aptekom różnicę w cenie. W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej? Opieka medyczna w Estonii jest zapewniona w ramach krajowego systemu opieki zdrowotnej, w którym osoba ubezpieczona ma prawo wyboru swojego lekarza rodzinnego. Pacjenci ponoszą część kosztów, w tym koszty opieki ambulatoryjnej oraz dzienne koszty hospitalizacji. Podmioty świadczące usługi medyczne mają prawo pobierać opłaty za wizyty domowe oraz ambulatoryjną opiekę specjalistyczną do maksymalnej Lipiec 2012 r 7

8 kwoty 3,20 EUR. Szpitale mogą naliczać dzienne koszty hospitalizacji do maksymalnej kwoty 1,60 EUR za dzień przez okres maksymalnie 10 dni. Lipiec 2012 r 8

9 Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby? Świadczenie pieniężne jest wypłacane (bez żadnego okresu oczekiwania) osobie ubezpieczonej w przypadku tymczasowej niezdolności do pracy, jeżeli z powodu choroby nie pobiera ona wynagrodzenia, od którego odprowadzany jest podatek socjalny. Co obejmuje ubezpieczenie? Wysokość świadczenia z tytułu choroby wynosi 70% wynagrodzenia w przypadku hospitalizacji, opieki ambulatoryjnej lub kwarantanny oraz 100% w razie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Podstawą wymiaru świadczenia jest średnie dzienne wynagrodzenie osoby ubezpieczonej (od którego odprowadzany jest podatek socjalny). W przypadku osób prowadzących działalność na własny rachunek podstawą wymiaru jest wynagrodzenie, od którego odprowadzano podatek socjalny w poprzednich latach kalendarzowych. Nie ustalono limitu ani dla kwoty świadczenia z tytułu choroby, ani dla wynagrodzenia uwzględnianego przy wyliczaniu wysokości świadczenia. Świadczenie z tytułu choroby wypłacane jest od dnia kalendarzowego następującego po dniu, w którym wydano wstępne zaświadczenie o zwolnieniu chorobowym, tj. obowiązuje czterodniowy okres oczekiwania. Świadczenie z tytułu choroby jest wypłacane na rzecz osoby ubezpieczonej począwszy od czwartego dnia od momentu zwolnienia takiej osoby z wykonywania obowiązków zawodowych. W okresie od czwartego do ósmego dnia choroby osoby ubezpieczonej pracodawca wypłaca świadczenie z tytułu choroby w wysokości 70% średniego wynagrodzenia pracownika najemnego. Po tym okresie świadczenie z tytułu choroby wypłaca fundusz ubezpieczeń zdrowotnych. Ogólnie rzecz biorąc, świadczenie pieniężne jest wypłacane do końca zwolnienia chorobowego wskazanego na zaświadczeniu, jednak nie dłużej niż przez 182 kolejne dni kalendarzowe na jedno zwolnienie chorobowe. W przypadku gruźlicy świadczenie może być wypłacane przez maksymalnie 240 kolejne dni kalendarzowe. W razie tymczasowego przeniesienia na inne stanowisko pracy ze względów zdrowotnych świadczenie z tytułu choroby odpowiada różnicy między wcześniejszymi i obecnymi zarobkami i przysługuje przez maksymalnie 60 dni. Osoby ubezpieczone, które opiekują się chorym członkiem rodziny są uprawnione do świadczenia opiekuńczego przez maksymalnie 14 dni. Świadczenie z tytułu choroby i świadczenie opiekuńcze są objęte podatkiem dochodowym. Niezdolność do pracy ocenia panel medyczny i opisuje ją w postaci wielokrotności 10% (tj. 10%, 20%, 30% i tak dalej, aż do 100%). Taka sama procedura ma zastosowanie do oceny niepełnosprawności i niezdolności do pracy. Niemniej przy ocenie stopnia niepełnosprawności i stopnia niezdolności do pracy stosuje się różne kryteria. Dostępne są specjalne dodatki na pokrycie kosztów opieki nad chorymi dziećmi (szczegółowe informacje w tablicach MISSOC). Nie istnieje świadczenie z tytułu śmierci. Lipiec 2012 r 9

10 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby? Wnioski należy składać do funduszu świadczeń zdrowotnych. Do wniosku należy dołączyć zaświadczenie lekarskie wydane przez lekarza prowadzącego. W przypadku choroby, urazu, kwarantanny lub tymczasowego przeniesienia na inne stanowisko pracy ze względów zdrowotnych wypłacone zostanie świadczenie. Świadczenia są wypłacane na rachunek bankowy beneficjenta. Lipiec 2012 r 10

11 Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa? Świadczenie pieniężne jest wypłacane kobietom w okresie czasowej niezdolności do pracy spowodowanej ciążą lub porodem. Świadczenie wypłacane jest od pierwszego dnia kalendarzowego, w którym wystawione zostało zaświadczenie o ciąży, tj. nie przewiduje się okresu oczekiwania. Co obejmuje ubezpieczenie? Wysokość świadczenia z tytułu urodzenia dziecka wynosi 100% wynagrodzenia. Wypłacane jest ono w okresie przed porodem i po porodzie przez maksymalnie 140 dni. Każda kobieta ciężarna, która zmuszona jest tymczasowo zmienić zajęcie z uwagi na swój stan, otrzymuje różnicę między nowym a wcześniejszym wynagrodzeniem do czasu rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego. Świadczenia pieniężne z tytułu urodzenia dziecka są objęte podatkiem dochodowym. Osoby ubezpieczone mają bezpłatną opiekę macierzyńską i zdrowotną. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu macierzyństwa i ojcostwa? Wnioski należy składać do funduszu świadczeń zdrowotnych. Lipiec 2012 r 11

12 Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa? Istnieją dwa rodzaje rent inwalidzkich: renta z tytułu niezdolności do pracy oraz renta państwowa z tytułu niezdolności do pracy. Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom mieszkającym w Estonii, w wieku od 16 lat do ukończenia wieku emerytalnego, które są dotknięte trwałą niezdolnością do pracy w co najmniej 40%. Aby otrzymać rentę, osoby w wieku lat muszą wykazywać się co najmniej rocznym stażem pracy uprawniającym do renty osiągniętym przed dniem przyznania świadczenia. Wymagany okres zatrudnienia uprawniającego do renty zwiększa się o jeden rok na każde trzy lata życia, aż do 14 lat w wieku lat 60. Osoby dotknięte trwałą niezdolnością do pracy w co najmniej 40%, które nie osiągnęły stażu pracy wymaganego do przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, uprawnione są do państwowej renty z tytułu niezdolności do pracy, pod warunkiem że mieszkały w Estonii przez co najmniej rok przed złożeniem wniosku o przyznanie renty oraz nie pobierają renty z żadnego innego państwa. Całkowitą niezdolność do pracy (100%) określa się jako sytuację, w której dana osoba jest niezdolna do zarabiania na swoje utrzymanie z powodu poważnej niepełnosprawności ruchowej wywołanej chorobą lub urazem. Częściową niezdolność do pracy (10-90%) określa się jako sytuację, w której dana osoba jest zdolna do pracy zarobkowej, ale z powodu poważnej niepełnosprawności ruchowej wywołanej chorobą lub urazem jest niezdolna do wykonywania pracy odpowiadającej jej zdolnościom w wymiarze tygodniowym odpowiadającym normalnemu wymiarowi czasu pracy (tj. 40 godzin tygodniowo). Co obejmuje ubezpieczenie? Rentę z tytułu niezdolności do pracy oblicza się na podstawie wyższej z dwóch następujących kwot: wysokość emerytury wyliczonej na podstawie stażu pracy przyznającego prawo do emerytury dla tej osoby oraz współczynników ubezpieczenia emerytalnego (tj. wysokości standardowej emerytury); wysokości emerytury osoby, która osiągnęła 30 lat stażu pracy przyznającego prawo do emerytury. Wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy stanowi odsetek odpowiadający utracie zdolności do pracy, który stanowi podstawę do obliczeń, ale nie może być niższa od stawki emerytury państwowej (rahvapensioni määr). Stawka emerytury państwowej wynosi 134,15 EUR) miesięcznie. Renta państwowa z tytułu niezdolności do pracy stanowi odsetek stawki emerytury państwowej odpowiadającej utracie zdolności do pracy. Renta z tytułu niezdolności do pracy oraz państwowa renta z tytułu niezdolności do pracy przyznawane są na okres trwania niezdolności do pracy. Niezdolność do pracy może zostać ustalona na okres sześciu miesięcy, jednego roku, dwóch lat, trzech lat, pięciu lat lub aż do osiągnięcia wieku emerytalnego, ale nie dłużej niż pięć lat. Osoby pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy, które osiągnęły wiek emerytalny, przechodzą do systemu emerytalnego. Beneficjenci renty Lipiec 2012 r 12

13 państwowej z tytułu niezdolności do pracy, którzy osiągnęli wiek emerytalny, przechodzą do systemu emerytur państwowych. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa? Wnioski należy składać do regionalnych biur emerytalnych rady ds. ubezpieczeń społecznych. Lipiec 2012 r 13

14 Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu starości Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu starości? System emerytalny składa się z trzech filarów: systemu państwowych ubezpieczeń emerytalnych (pierwszy filar); obowiązkowego kapitałowego systemu emerytalnego (drugi filar wprowadzony w lipcu 2002 r.); dobrowolnych emerytur z systemu prywatnego (trzeci filar). Pierwszy filar System państwowych ubezpieczeń emerytalnych jest dwupoziomowy: emerytura związana ze stażem pracy oraz zryczałtowana emerytura państwowa. Uprawnione do tej emerytury są osoby ubezpieczone, które osiągnęły co najmniej 15 lat stażu pracy przyznającego prawo do emerytury w Estonii. Wiek emerytalny wynosi 63 lata dla mężczyzn oraz 61,5 roku dla kobiet. Do 2016 r. wiek emerytalny zostanie zrównany do 63 lat dla obu płci przez stopniowe zwiększanie wieku emerytalnego kobiet. Zryczałtowana emerytura państwowa wypłacana jest każdemu mieszkańcowi kraju, który osiągnął wiek 63 lat, mieszkał w Estonii na co najmniej pięć lat przed złożeniem wniosku o emeryturę, ale nie osiągnął 15 lat stażu pracy przyznającego prawo do emerytury w Estonii. Wnioskodawca musi zamieszkiwać w Estonii przez co najmniej pięć lat bezpośrednio przed złożeniem wniosku o emeryturę. Poniżej omówiono wyłącznie rodzaje emerytury w ramach pierwszego filaru. Drugi filar Opłacanie składek drugiego filaru jest obowiązkowe dla osób urodzonych po 1983 r. Dla wszystkich pozostałych pracowników najemnych uczestnictwo w tym systemie jest fakultatywne. Trzeci filar Udział w dodatkowych dobrowolnych systemach emerytalnych trzeciego filaru może przyjmować dwie formy: polisy ubezpieczenia emerytalnego oferowane przez uznane prywatne towarzystwa ubezpieczeń na życie lub fundusze emerytalne prowadzone przez prywatnych zarządców funduszy. Co obejmuje ubezpieczenie? Emerytura składa się z trzech kumulacyjnych elementów: zryczałtowanej kwoty bazowej odpowiadającej elementowi solidarnościowemu systemu (obecnie wynosząca 114,65 EUR); długości stażu pracy odnoszącego się do okresów pracy przed dniem 31 grudnia 1998 r.; Lipiec 2012 r 14

15 ubezpieczenia emerytalnego odnoszącego się do okresów pracy przypadających po dniu 1 stycznia 1999 r. Zasadniczo we wzorze obliczania emerytury uwzględnia się prawa do emerytury nabyte przed 1 stycznia 1999 r. na podstawie okresów zatrudnienia, podczas gdy po 1 stycznia 1999 r. nowe prawa do emerytury nabywane są wyłącznie na podstawie wpłat z tytułu podatku socjalnego. Osoby, które nie posiadają wystarczającego okresu składkowego, ale ukończyły 63 lata i mieszkały w Estonii przez co najmniej pięć lat przed złożeniem wniosku o emeryturę, uprawnione są do emerytury państwowej, która wypłacana jest według stawki emerytury państwowej (134,10 EUR w 2012 r.). Obecnie wypłacane emerytury, jak również trzy wartości wpływające na ich wysokość, podlegają rocznej indeksacji opierającej się na wzroście wskaźnika cen konsumpcyjnych i wzroście przychodów z podatku socjalnego (odpowiednio 20% i 80%). Zgodnie z prawem podatkowym obowiązującym w Estonii część miesięcznej emerytury przekraczającej 192 EUR podlega opodatkowaniu. W ocenie podatkowej nie uwzględnia się miesięcy, w których dokonano wypłaty wstecznej, ale jedynie faktyczną kwotę wypłaconą w danym miesiącu. W 2012 r. pułap dochodów zwolnionych z opodatkowania wynosił 144 EUR. Istnieje możliwość otrzymania emerytury przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego (lub odwrotnie przesunięcia pobierania emerytury) na postawie korekty aktuarialnej. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu starości? Wnioski należy składać do regionalnych biur emerytalnych rady ds. ubezpieczeń społecznych. Świadczenia są wypłacane na rachunek bankowy beneficjenta. Lipiec 2012 r 15

16 Rozdział VII: Renty rodzinne Kiedy masz prawo do renty rodzinnej? Podobnie jak w przypadku emerytur oraz rent inwalidzkich, istnieją dwa rodzaje rent rodzinnych: renty rodzinne oraz państwowe renty rodzinne. Renta rodzinna jest wypłacana członkom rodziny zmarłej osoby ubezpieczonej, pozostającym na jej utrzymaniu, pod warunkiem że przed śmiercią osoba ubezpieczona osiągnęła staż pracy przyznający prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury. Jeżeli zmarły żywiciel rodziny nie spełniał tego warunku, pozostali przy życiu członkowie rodziny mają prawo do państwowej renty rodzinnej, pod warunkiem że żywiciel rodziny mieszkał w Estonii przez co najmniej jeden rok przed śmiercią. Renta rodzinna oraz renta państwowe nie są wypłacane osobom prowadzącym działalność zarobkową, z wyjątkiem dzieci poniżej 18. roku życia oraz studentów poniżej 24 lat kontynuujących naukę w pełnym wymiarze. Co obejmuje ubezpieczenie? Współmałżonek i dzieci zmarłego ubezpieczonego (oraz w niektórych przypadkach inni krewni, np. rodzeństwo lub rodzice) są uprawnieni do renty rodzinnej w zależności od historii składek. Metoda obliczania renty rodzinnej jest podobna do tej, którą stosuje się przy obliczaniu renty z tytułu niezdolności do pracy. W tym celu wykorzystuje się wyższą z dwóch następujących kwot: wysokość emerytury wyliczonej na podstawie stażu pracy danej osoby przyznającego prawo do emerytury oraz współczynników ubezpieczenia emerytalnego (tj. wysokości standardowej emerytury); wysokość emerytury osoby, która osiągnęła 30 lat stażu pracy przyznającego prawo do emerytury. Rzeczywista wysokość renty rodzinnej wynosi: 100% teoretycznej emerytury, w przypadku gdy na utrzymaniu ubezpieczonego pozostawały co najmniej trzy osoby; 80% teoretycznej emerytury, w przypadku gdy na utrzymaniu ubezpieczonego pozostawały dwie osoby; 50% teoretycznej emerytury, w przypadku gdy na utrzymaniu ubezpieczonego pozostawała jedna osoba. Państwową rentę rodzinną oblicza się na podstawie tych samych kwot procentowych, ale w odniesieniu do stawki emerytury państwowej. Świadczenie z tytułu śmierci Zasiłek pogrzebowy ma pomóc organizatorowi pogrzebu pokryć koszty pogrzebu. Zasiłek pogrzebowy jest przyznawany wyłącznie organowi władz lokalnych, który zorganizował pogrzeb osoby niezidentyfikowanej lub osoby, która nie miała żadnych Lipiec 2012 r 16

17 krewnych. Wysokość zasiłku ustala Riigikogu oddzielnie dla każdego roku finansowego. W 2012 r. stawka zasiłku pogrzebowego wynosi 191,74 EUR. W jaki sposób można skorzystać z renty rodzinnej? Wnioski należy składać do regionalnych biur emerytalnych rady ds. ubezpieczeń społecznych. Lipiec 2012 r 17

18 Rozdział VIII: Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy i choroby zawodowej Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych? W Estonii nie funkcjonuje oddzielny system ochrony socjalnej przyznawanej w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych. System ubezpieczeń zdrowotnych pokrywa koszty opieki zdrowotnej związanej z wypadkami przy pracy i chorobami zawodowymi oraz zapewnia świadczenia pieniężne z tytułu choroby. Świadczenia krótkoterminowe wypłacane są z systemu ubezpieczenia zdrowotnego, zaś świadczenia długoterminowe z systemu ubezpieczenia emerytalnorentowego. Ubezpieczenie obejmuje następujące rodzaje ryzyka: wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Lista chorób zawodowych ustalana jest w odpowiednim rozporządzeniu ministerstwa spraw społecznych. Co obejmuje ubezpieczenie? Stawka świadczenia z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej wynosi 100% wynagrodzenia referencyjnego. Jest zatem wyższa niż stawki w pozostałych przypadkach (80% w zależności od rodzaju leczenia). Fundusz ubezpieczeń zdrowotnych jest jednak uprawniony do obciążenia różnicą odpowiedzialnego pracodawcę. Poza tą jedną kwestią zastosowanie mają takie same zasady, jak w przypadku pozostałych świadczeń pieniężnych z tytułu choroby. W przypadku stałej niezdolności do pracy powstałej w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przyznawana jest renta z tytułu niezdolności do pracy, która jest wypłacana w ramach państwowego ubezpieczenia emerytalno-rentowego. Jedyna różnica w porównaniu z ogólnymi zasadami dotyczącymi rent z tytułu niezdolności do pracy dotyczy braku okresu oczekiwania. W razie śmierci ubezpieczonego pracodawca jest zobowiązany pokryć koszty pogrzebu. Pracodawca może być również odpowiedzialny za pokrycie kosztów usług dodatkowych, w tym leków, sprzętu oraz kosztów podróży związanych z leczeniem. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych? Należy przede wszystkim złożyć wniosek do pracodawcy. Lipiec 2012 r 18

19 Rozdział IX: Świadczenia rodzinne Kiedy masz prawo do świadczeń rodzinnych? Zasiłki na dzieci Wszyscy mieszkańcy Estonii posiadają prawo do świadczeń rodzinnych. Specjalne warunki, w tym dotyczące wieku, mają zastosowanie do poszczególnych świadczeń (zob. poniżej w sekcji Co obejmuje ubezpieczenie? ). Świadczenia rodzicielskie Świadczenie rodzicielskie jest wypłacane rodzicowi lub opiekunowi mieszkającemu w Estonii, który przebywa na urlopie rodzicielskim. Zasiłek wychowawczy wypłacany jest każdego miesiąca rodzicom, którzy opiekują się dziećmi w wieku przedszkolnym. Nie jest on zależy od wynagrodzenia i przyznawany jest następującym osobom: osobom na urlopie rodzicielskim do osiągnięcia przez dziecko trzeciego roku życia; rodzicom wychowującym dzieci w wieku od trzech do ośmiu lat, w przypadku gdy w rodzinie jest również dziecko poniżej trzeciego roku życia; rodzicom wychowującym co najmniej trójkę dzieci w wieku poniżej ośmiu lat. Zasiłek wychowawczy nie jest wypłacany, jeżeli na dane dziecko pobierany jest zasiłek macierzyński lub zasiłek rodzicielski. Zasiłek dla rodzin z co najmniej siedmiorgiem dzieci jest świadczeniem comiesięcznym wypłacanym rodzicowi, opiekunowi lub osobie wychowującej co najmniej siedmioro dzieci kwalifikujących się do zasiłku na dzieci. Dzieci niepełnosprawne kwalifikują się do świadczenia miesięcznego. Co obejmuje ubezpieczenie? Zasiłki na dzieci System zasiłków na dzieci obejmuje następujące rodzaje świadczeń: zasiłek rodzinny; zasiłek dla osób samotnie wychowujących dzieci; zasiłek rodzinny na dziecko poborowego; zasiłek na dzieci przysposobione; dodatek z tytułu urodzenia dziecka; zasiłek z tytułu adopcji; zasiłek z tytułu rozpoczęcia samodzielnego życia; Lipiec 2012 r 19

20 Zasiłek rodzinny Zasiłek rodzinny jest świadczeniem comiesięcznym. Nie jest on zależny od oceny zasobów finansowych. Zasiłek oblicza się na podstawie stawki zasiłku rodzinnego (9,59 EUR). Jest on finansowany z budżetu państwa. Każde dziecko uczęszczające do szkoły podstawowej, średniej ogólnokształcącej lub zawodowej, studiujące w trybie dziennym lub ze względów medycznych pobierające naukę w innym trybie ma prawo do zasiłku rodzinnego, aż do osiągnięcia 19 roku życia. Po osiągnięciu tego wieku zasiłek wypłacany jest do końca roku szkolnego. Zasiłek rodzinny na dziecko poborowego Zasiłek rodzinny na dziecko poborowego wypłacany jest na każde dziecko poborowego przez okres służby wojskowej w wysokości pięciokrotności stawki zasiłku rodzinnego na dziecko. Zasiłek na dzieci przysposobione Miesięczny zasiłek na dzieci przysposobione wynosi sześciokrotność stawki zasiłku rodzinnego. Świadczenie to wypłacane jest do 16. roku życia lub do 19. roku życia, jeżeli dziecko pobiera naukę w trybie dziennym. Zasiłek dla osób samotnie wychowujących dzieci Na dzieci, w których akcie urodzenia nie podano nazwiska ojca, przysługuje zasiłek dla osób samotnie wychowujących dzieci, który wypłacany jest co miesiąc w wysokości podwójnej stawki zasiłku rodzinnego. Zasiłek z tytułu urodzenia dziecka i adopcji Zasiłek z tytułu urodzenia dziecka w wysokości 320 EUR wypłacany jest przy narodzinach każdego dziecka. Jednorazowy zasiłek z tytułu adopcji w wysokości 320 EUR wypłacany jest na każde adoptowane dziecko. Zasiłek z tytułu rozpoczęcia samodzielnego życia Każda osoba pozbawiona opieki rodzicielskiej, która została wychowana w placówce pomocy społecznej lub w placówce dla dzieci wymagających specjalnych potrzeb edukacyjnych, uprawniona jest do zasiłku z tytułu rozpoczęcia samodzielnego życia, jeżeli rozpoczyna samodzielne życie w nowym miejscu zamieszkania. Zasiłek ten wynosi czterdziestokrotność stawki zasiłku rodzinnego. Świadczenie rodzicielskie Świadczenie rodzicielskie zapewnia dochód odpowiadający stawce świadczenia dla osób bez dochodów (100% wynagrodzenia odniesienia). Świadczenie rodzicielskie jest wypłacane począwszy od dnia następującego po ustaniu wypłat zasiłku macierzyńskiego przez maksymalnie 435 dni od przyznania zasiłku macierzyńskiego. Zasiłek wychowawczy Wysokość zasiłku wychowawczego zależy od wieku oraz liczby dzieci w rodzinie. Na każde dziecko poniżej 3. roku życia świadczenie wynosi 38,35 EUR. Rodzice Lipiec 2012 r 20

21 wychowujący dziecko poniżej 1 roku życia mogą również otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy w wysokości 6,40 EUR. Jeżeli oprócz dziecka lub dzieci poniżej trzech lat rodzina posiada dzieci w wieku 3-8 lat (lub kończące pierwszy rok nauki w szkole), wówczas wypłacane jest 19,18 EUR na każde dziecko w tej grupie wiekowej. Zasiłek wychowawczy wypłacany jest dodatkowo do zwykłego zasiłku, niezależnie od tego, czy rodzic pracuje, czy nie. Zasiłek dla rodzin z co najmniej siedmiorgiem dzieci Zasiłek ten ma rekompensować stratę dochodów poniesioną przez rodzica, który nie ma możliwości podjęcia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy. Dany rodzic ma w ten sposób zagwarantowane w przyszłości ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne oraz wyższą emeryturę. W 2012 r. zasiłek ten wynosił 2,2-krotność stawki zasiłku opiekuńczego, tj. 168,74 EUR. Zasiłek na dzieci niepełnosprawne W przypadku dzieci z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zasiłek wynosi 270% stawki świadczenia socjalnego, zaś w przypadku dzieci z niepełnosprawnością w stopniu znacznym lub głębokim 315% stawki świadczenia socjalnego. Stawka świadczenia socjalnego, wynosząca obecnie 25,57 EUR, jest ustalana przez parlament w trakcie uchwalania budżetu państwa. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń rodzinnych? Należy złożyć wniosek do rady ds. ubezpieczeń społecznych. Wniosek o przyznanie świadczeń rodzinnych można również złożyć elektronicznie za pośrednictwem portalu dla obywateli. Lipiec 2012 r 21

22 Rozdział X: Bezrobocie Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia? Ochrona socjalna w przypadku bezrobocia jest dwupoziomowa i obejmuje: świadczenia z ubezpieczenia od utraty pracy, które są zależne od wynagrodzenia, finansowane ze składek na obowiązkowy system ubezpieczeń; zryczałtowany państwowy zasiłek z tytułu bezrobocia finansowany z budżetu ogólnego państwa. Wyłącznie osoby zarejestrowane jako bezrobotne są uprawnione do świadczeń z tytułu bezrobocia. System ubezpieczeń od utraty pracy System ubezpieczeń od utraty pracy obejmuje wszystkich pracowników. System nie obejmuje osób prowadzących działalność na własny rachunek, członków zarządów, władz nadzorujących osoby prawne oraz niektórych kategorii urzędników instytucji konstytucyjnych. Do świadczeń z tytułu bezrobocia kwalifikują się wnioskodawcy, którzy opłacali składki na ubezpieczenie od utraty pracy przez co najmniej 12 z ostatnich 36 miesięcy. Ponadto, aby otrzymać świadczenie z ubezpieczenia od utraty pracy (töötuskindlustushüvitis), wnioskodawca: musi być bezrobotny z przyczyn od niego niezależnych; nie może być aktywny zawodowo; musi być zdolny do pracy i nie może mieć innych przeszkód w podjęciu odpowiedniej pracy; musi mieć możliwość podjęcia pracy w pełnym wymiarze czasu pracy; musi być w wieku od 16 lat do ukończenia wieku emerytalnego, z wyjątkiem osób pobierających wcześniejszą emeryturę; musi być zarejestrowany jako bezrobotny w komitecie ds. rynku pracy; musi aktywnie poszukiwać zatrudnienia. Państwowy zasiłek z tytułu bezrobocia Państwowy zasiłek z tytułu bezrobocia jest zależny od oceny zasobów finansowych i przysługuje jedynie bezrobotnym, których dochody są niższe niż kwota zasiłku. Aby otrzymać zasiłek z tytułu bezrobocia (töötutoetus), wnioskodawca może być bezrobotny z przyczyn od siebie zależnych lub niezależnych, ale musi spełniać wyżej wymienione warunki. Ponadto powinien zamieszkiwać w Estonii oraz spełniać warunki i realizować działania przewidziane w indywidualnym planie poszukiwania pracy. Lipiec 2012 r 22

23 Co obejmuje ubezpieczenie? System ubezpieczeń od utraty pracy Świadczenie z tytułu bezrobocia wynosi 50% wcześniejszego wynagrodzenia osoby ubezpieczonej (maksymalnie trzykrotność średniego krajowego wynagrodzenia) przez pierwszych 100 dni bezrobocia, a następnie wynosi 40% wynagrodzenia. Świadczenie z tytułu bezrobocia jest wypłacane przez okres od 6 miesięcy do jednego roku w zależności od historii opłacania składek przez wnioskodawcę. Świadczenia są wypłacane od ósmego dnia po złożeniu wniosku, tj. okres oczekiwania wynosi 7 dni. System ubezpieczeń od utraty pracy obejmuje również kwoty (niewypłacone wynagrodzenia, płatne urlopy oraz odprawy z tytułu zwolnień) należne pracownikom najemnym w przypadku zwolnień grupowych lub niewypłacalności pracodawcy. Świadczenia takie są finansowane wyłącznie ze składek pracodawcy i podlegają opodatkowaniu. Państwowy zasiłek z tytułu bezrobocia Państwowy zasiłek z tytułu bezrobocia oblicza się na podstawie dziennej stawki zasiłku w wysokości 2,11 EUR. Obowiązuje siedmiodniowy okres oczekiwania, tj. zasiłek wypłacany jest od ósmego dnia po zarejestrowaniu się jako osoba bezrobotna. W przypadku niektórych kategorii bezrobotnych, takich jak niedawni absolwenci studiów lub osoby zwolnione z przyczyny utraty zaufania pracodawcy, okres oczekiwania wydłuża się do 60 dni. Zasiłek z tytułu bezrobocia przyznawany jest na okres maksymalnie 270 dni. Okres ten może ulec wydłużeniu, jeżeli do osiągnięcia wieku emerytalnego przez beneficjenta pozostaje mniej niż 180 dni. Dodatek na przekwalifikowanie zawodowe jest przyznawany, jeżeli beneficjent uczestniczy w programie przekwalifikowania zawodowego. Dodatek ten jest obliczany na podstawie stawki dziennej wynoszącej 3,84 EUR i jest wypłacany za każdy dzień szkolenia. Państwowy zasiłek z tytułu bezrobocia oraz dodatek na przekwalifikowanie zawodowe nie podlegają opodatkowaniu. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia? Należy złożyć wniosek do funduszu ubezpieczeń od utraty pracy. Zarówno zasiłek, jak i ubezpieczenie z tytułu bezrobocia są wypłacane na rachunek bankowy beneficjenta. Lipiec 2012 r 23

24 Rozdział XI: Świadczenia minimalne z pomocy społecznej Kiedy masz prawo do świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? Świadczenie służące zapewnieniu minimum socjalnego Do świadczenia kwalifikują się wszystkie osoby mieszkające w Estonii, których dochody i aktywa nie przekraczają określonego poziomu. Nie obowiązują żadne wymogi dotyczące obywatelstwa ani wieku. Podstawowym celem świadczenia jest zagwarantowanie, że po opłaceniu kosztów mieszkaniowych (w ustalonych granicach) rodzinom lub osobom mieszkającym samotnie pozostaną środki odpowiadające wysokości minimum socjalnego. Poziom minimum socjalnego ustala co roku parlament. Świadczenia dla osób niepełnosprawnych Świadczenia socjalne dla osób niepełnosprawnych częściowo rekompensują im dodatkowe wydatki ponoszone w związku z niepełnosprawnością. Umożliwiają zatem samodzielne życie oraz sprzyjają równości szans i integracji społecznej. Świadczenia te są zasadniczo przyznawane osobom dotkniętym niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym, znacznym lub głębokim, wiążącą się z dodatkowymi kosztami. Zasiłek z tytułu bezrobocia Zobacz część dotyczącą bezrobocia. Co obejmuje ubezpieczenie? Świadczenie służące zapewnieniu minimum socjalnego Wysokość świadczenia służącego zapewnieniu minimum socjalnego jest ustalana na podstawie minimalnych kosztów związanych z konsumpcją żywności, ubrań, obuwia i innych towarów i usług, które zaspokajają podstawowe potrzeby. Miesięczna kwota świadczenia służącego zapewnieniu minimum socjalnego wynosi: 76,70 EUR w przypadku osób mieszkających samotnie lub pierwszej osoby w gospodarstwie; 61,36 EUR w przypadku każdego kolejnego członka rodziny (w tym dziecka/dzieci). Beneficjent świadczenia służącego zapewnieniu minimum socjalnego, którego wszyscy członkowie rodziny są nieletni (poniżej 18. roku życia), ma prawo do otrzymania dodatkowego świadczenia socjalnego (Täiendav sotsiaaltoetus) w wysokości 15 EUR. Nie istnieje maksymalny okres otrzymywania tych świadczeń. Świadczenia są przedłużane co miesiąc. Lipiec 2012 r 24

25 Świadczenia dla osób niepełnosprawnych Istnieje siedem różnych świadczeń (zasiłek na dzieci niepełnosprawne, zasiłek dla dorosłej osoby niepełnosprawnej, zasiłek dla opiekuna, zasiłek dla niepełnosprawnego rodzica, zasiłek edukacyjny, zasiłek rehabilitacyjny, zasiłek z tytułu ustawicznego kształcenia) stworzonych w celu ułatwienia ponoszenia kosztów związanych z rehabilitacją, specjalnymi potrzebami w zakresie edukacji i opieki, kształceniem zawodowym i w miejscu pracy, pomocą w czynnościach osobistych czy sprzętem, korzystaniem z transportu, komunikacji i innych usług publicznych. Zasiłek dla dorosłej osoby niepełnosprawnej wypłacany jest co miesiąc w celu częściowej rekompensacji dodatkowych kosztów związanych z niepełnosprawnością oraz zajęciami przepisanymi w ramach indywidualnego programu rehabilitacji (z wyjątkiem zajęć finansowanych z innych zasobów publicznych). Zakłada się, że beneficjenci wykorzystują zasiłki na opłatę świadczeń rehabilitacyjnych i innych zajęć mających na celu polepszenie ich sprawności, ale jeśli tego nie robią, nie podlegają żadnym sankcjom. Przy opracowywaniu nowego planu rehabilitacji i przy ponownej ocenie stopnia niepełnosprawności (co sześć miesięcy, co roku lub co trzy lata) ocenia się, w jakim stopniu cele określone w poprzednim planie rehabilitacyjnym zostały osiągnięte. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? Świadczenie służące zapewnieniu minimum socjalnego Wniosek należy składać do dwudziestego dnia każdego miesiąca do władz lokalnych właściwych dla stałego miejsca zamieszkania wnioskodawcy. We wniosku należy podać imiona i nazwiska, osobiste numery identyfikacyjne oraz daty urodzenia osób, które należy wziąć pod uwagę przy przyznawaniu świadczenia służącego zapewnieniu minimum socjalnego. Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające: prawo do korzystania z mieszkania; dochód uzyskiwany w poprzednim miesiącu, po potrąceniu podatku dochodowego (z uwzględnieniem kwoty otrzymywanego wsparcia na osobę mieszkającą samotnie lub na członków rodziny); stałe wydatki związane z utrzymaniem mieszkania płatne w danym miesiącu. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości odnośnie do prawidłowości dokumentów potwierdzających dochód i informacji dotyczących miejsca zamieszkania przekazuje się takie dokumenty i informacje do zweryfikowania przez regionalną jednostkę strukturalną rady ds. podatków i ceł (Maksu ja Tolliamet) lub osobę upoważnioną do przetwarzania rejestru mieszkańców. W ramach prawa do odrzucenia wniosku o przyznanie świadczenia służącego zapewnieniu minimum socjalnego na podstawie oceny mienia urzędnicy władz lokalnych mają prawo poprosić wnioskodawcę lub osoby trzecie o przekazanie dodatkowych informacji (np. jeżeli mają podstawy, aby przypuszczać, że wnioskodawca przedstawił fałszywe dane). Lipiec 2012 r 25

26 Świadczenia dla osób niepełnosprawnych Ocena stopnia niepełnosprawności wykonywana jest przez eksperckie komisje lekarskie, ale kryteria oraz procedura są inne niż te, używane przy orzekaniu o niezdolności do pracy. Komisja lekarska bierze również pod uwagę stopień, w jakim rehabilitacja może poprawić sprawność danej osoby. Lipiec 2012 r 26

27 Rozdział XII: Opieka długoterminowa Kiedy masz prawo do opieki długoterminowej? Opieka długoterminowa jest zapewniana jako rzeczowe świadczenie socjalne i jest organizowana na poziomie regionalnym. Do opieki długoterminowej kwalifikują się wszystkie osoby mieszkające w Estonii w wieku powyżej 18. roku życia, które uznano za wymagające opieki. Nie jest wymagany okres oczekiwania, ale obowiązuje ocena zasobów finansowych oraz ocena sprawności funkcjonalnej przeprowadzana przez lekarzy, pielęgniarki lub pracowników socjalnych. Świadczenie dla opiekunów Świadczenie dla opiekunów jest dostępne dla opiekunów, którzy pomagają osobom z orzeczonym stopniem niepełnosprawności w codziennych czynnościach (opłacanie rachunków, organizowanie transportu do lekarza lub banku w zależności od potrzeb), a także sprawują nad nimi opiekę w domu (pomoc przy jedzeniu, ubieraniu się, myciu; pomoc w pracach domowych, np. przy sprzątaniu, gotowaniu, robieniu zakupów). Co obejmuje ubezpieczenie? Odpowiedzialność za świadczenie opieki długoterminowej rozdzielono pomiędzy systemy opieki zdrowotnej i zabezpieczenia społecznego. System opieki społecznej zapewnia opiekę pielęgniarską, ocenę geriatryczną oraz domową opiekę pielęgniarską. System zabezpieczenia społecznego zapewnia opiekę długoterminową w instytucjach pomocy społecznej, opiekę dzienną, opiekę domową i usługi mieszkaniowe oraz inne usługi społeczne. W przypadku osób, które wymagają pomocy w minimalnym stopniu, zapewniana jest opieka domowa lub opieka dzienna. Członkowie rodziny są również zobowiązani do finansowania świadczeń opieki długoterminowej, ale jeżeli zasoby finansowe są niewystarczające, władze lokalne przejmują odpowiedzialność. Świadczenie dla opiekunów Niektóre władze lokalne wypłacają to świadczenie osobie niepełnosprawnej. Warunki kwalifikujące są ustalane przez władze lokalne i dlatego mogą być zróżnicowane. Główny warunek polega na tym, że opiekun lub członek rodziny sprawujący opiekę musi być wyznaczony przez władze lokalne. Kwota świadczenia jest zróżnicowana i jej wysokość ustalają władze lokalne. W jaki sposób można skorzystać z opieki długoterminowej? Wniosek o wsparcie należy złożyć do właściwego organu lokalnego. Zależność od opieki jest oceniana przez pracownika socjalnego, natomiast konieczność opieki pielęgniarskiej przez lekarza. Państwo opracowało narzędzie oceny zapotrzebowania na opiekę dla pracowników socjalnych władz lokalnych. Lipiec 2012 r 27

28 Załącznik: Dane kontaktowe instytucji i adresy przydatnych stron internetowych Więcej szczegółowych informacji na temat warunków kwalifikujących oraz świadczeń zabezpieczenia społecznego w Estonii można uzyskać od publicznych instytucji zarządzających systemem zabezpieczenia społecznego. Aby uzyskać informacje na temat systemów zabezpieczenia społecznego dotyczące większej liczby krajów UE, można zwrócić się do instytucji kontaktowej znajdującej się w spisie instytucji prowadzonym przez Komisję Europejską, dostępnym na następującej stronie internetowej: Pytania dotyczące wpływu na świadczenia, jaki powoduje odprowadzanie składek na ubezpieczenie w co najmniej dwóch państwach członkowskich, należy kierować do następujących instytucji: Ministerstwo spraw społecznych: Sotsiaalministeerium Gonsiori Tallinn Tel: Faks: info@sm.ee Rada ds. ubezpieczeń społecznych: Sotsiaalkindlustusamet Lembitu Tallinn Infolinia: Tel. (dla dzwoniących z zagranicy): Faks: ska@ensib.ee Estoński fundusz ubezpieczeń zdrowotnych: Eesti Haigekassa Lembitu Tallinn Infolinia: Tel. (dla dzwoniących z zagranicy): Faks: info@haigekassa.ee Lipiec 2012 r 28

29 Estoński fundusz ubezpieczeń od utraty pracy: Eesti Töötukassa Lasnamäe Tallinn Infolinia: Tel. (dla dzwoniących z zagranicy): Skype: tootukassa Ministerstwo finansów: Rahandusministeerium Suur-Ameerika Tallinn Estonia Phone: Faks: info@fin.ee Lipiec 2012 r 29