SERCU NA POMOC DIALOG LEPSZY OD ZADYMY SKARBY POD NASZYMI STOPAMI

Transkrypt

1 G A Z E T A F I R M O W A n r 8 ( 2 0 ) p a ź d z i e r n i k SERCU NA POMOC DIALOG LEPSZY OD ZADYMY SKARBY POD NASZYMI STOPAMI W W W. K W S A. P L

2 G A Z E T A F I R M O W A NASZA KOMPANIA Drodzy Czytelnicy! Po brawurowej akcji ratunkowej w kopalni miedzi San Jose w Chile miałem już gotowy felieton. Chciałem napisać o determinacji, woli przeżycia, o nowoczesnej technice ratującej życie, o doskonale zorganizowanej akcji ratowniczej, w końcu o pełnym sukcesie i radości z ocalenia 33 górników. Chciałem także w tym felietonie napisać, że oto otrzymujecie, Drodzy Czytelnicy, dwudziesty już, jubileuszowy numer Kompanii Węglowej... I tak było aż do czwartku, 21 października, kiedy otrzymaliśmy wiadomość o zawale w kopalni Rydułtowy-Anna. Z napięciem obserwowaliśmy działania naszych ratowników. Udało się uratować siedmiu z ośmiu górników, którzy znaleźli się w zagrożonej strefie. Niestety, jeden z nich, 46-letni doświadczony pracownik kopalni, nie miał szans na przeżycie w zawale. Górnictwo szybko przywołało do porządku optymistów, którym, być może, wydawało się, że każdy wypadek w kopalni, niezależnie od dramatyzmu, zawsze zakończy akcja ratownicza uwieńczona sukcesem. Rzeczywistość pokazała po raz kolejny, że praca na dole jest skrajnie niebezpieczna, a sukcesy ratowników, takie jak w San Jose, zdarzają się wyjątkowo rzadko. Ratownicy jednak zawsze idą na dół nieść pomoc swoim poszkodowanym kolegom, niezależnie od stopnia ryzyka. I zawsze idą po żywych, choć nie zawsze z żywymi wracają... KOMPA N I A W ĘGL OWA Gazeta f irmowa Redakcja: Biuro Komunikacji KW SA Redaktor naczelny: Jan Czypionka (j.czypionka@kwsa.pl) Adres redakcji: Katowice, ul. Powstańców 30, p. 64 tel Jan Czypionka Wydawca: Kompania Węglowa SA Katowice ul. Powstańców 30 Druk: Tolek, drukarnia im. K. Miarki PAŹDZIERNIK W KOMPANII 3 Dotacje rozdzielone 18 wniosków obejmujących projekty inwestycji początkowych w 12 kopalniach 5 Przyszłość Halemby-Wirek Los tej rudzkiej kopalni stanowił przedmiot zainteresowania i troski zarówno władz Kompanii Węglowej, jak i strony społecznej 6 Nagrody dla Kompanii XXXVIII edycja Ogólnopolskiego Konkursu Poprawy Warunków Pracy 7 Mamy Radę W Kompanii Węglowej odbyła się druga tura wyborów do Rady Pracowników 8 Sercu na pomoc Nagłe zatrzymanie akcji serca jeszcze do niedawna oznaczało pewną śmierć 10 Dialog lepszy od zadymy Pojęcie dialog społeczny jest powszechnie używane w dziedzinie zbiorowych stosunków pracy 12 Cenna wymiana doświadczeń 12 Pół wieku w jednym szeregu W CENTRUM UWAGI 13 Najlepsi z Brzeszcz Postęp techniczny i mechanizacja pracy opierają się głównie na energii elektrycznej 14 Z pokorą do Skarbnika Do dziś w podziemiach mogła straszyć stara kotłownia, gdyby nie pasja Wojciecha Dubiela 16 Marek Stańczyk prezentuje panoramy LUDZIE I MIEJSCA 18 Skarby pod naszymi stopami Hałdy kopalni węgla kamiennego przedstawiają się z reguły ponuro 20 Światłem malowane Artystyczna pasja Tadeusza Bartoszka 22 Goście z Ratingen w Knurowie W Kongresie Kultury Województwa Śląskiego uczestniczyła delegacja z Nadrenii Północnej Westfalii, która odwiedziła również Knurów 23 Pomoc dla uzdolnionych dzieci Fundacja Rodzin Górniczych zorganizowała w Wiśle obóz wypoczynkowo-edukacyjny 26 Ocalić od zapomnienia Cechownia szybu Bończyk byłej kopalni Rozbark jest cennym zabytkiem techniki 28 Po naszymu o Szarleju i Skarbniku 30 Kule i świnka... Górnicy i emeryci z kopalń Piast i Ziemowit wzięli do rąk kule zwane bulami i postanowili porzucać 32 Galer ia Zdjęcie na okładce: Kopalnia Bolesław Śmiały w Łaziskach (fot. Jan Czypionka) Oddano do druku: 29 października 2010 r.

3 W K O M PA N I I Kopalnia Knurów-Szczygłowice otrzyma ponad 32 mln złotych z budżetu... Dotacje rozdzielone Kompania Węglowa SA złożyła do Ministerstwa Gospodarki 18 wniosków obejmujących projekty inwestycji początkowych w 12 kopalniach Minister gospodarki dokonał wyboru inwestycji początkowych Kompanii Węglowej SA, które uzyskają dofinansowanie budżetowe. Jest to 11 projektów realizowanych w 9 kopalniach, na łączną kwotę 125 mln zł. Inwestycje będą realizowane w kopalniach: Ziemowit, Knurów-Szczygłowice, Piast, Marcel, Chwałowice, Bobrek-Centrum, Brzeszcze-Silesia, Bielszowice i Bolesław Śmiały. Najważniejsze kryteria, według których tworzono ranking nadesłanych projektów, to rentowność tych inwestycji, na które przeznaczane są środki, oraz ilość udostępnionego w wyniku tych inwestycji węgla wyjaśniła Joanna Strzelec-Łobodzińska, wiceminister gospodarki. Zespół roboczy zarekomendował ministrowi wykaz inwestycji górniczych. Pieniądze zostały przekazane z Ministerstwa Finansów do Ministerstwa Gospodarki i w najbliższym czasie trafią do spółek węglowych. Zgodnie z wytycznymi, które zatwierdziła Unia Europejska, są to pieniądze na inwestycje, które trwają i pewien ich wycinek zostanie zakończony do końca roku. Pomoc inwestycyjna wspiera nakłady związane z udostępnianiem i przygotowaniem do eksploatacji nowych zasobów węgla, a w szczególności wykonaniem wyrobisk górniczych, niezbędnych instalacji oraz pozyskaniem maszyn i urządzeń do drążenia i eksploatacji. Wśród wiodących kryteriów przy rozdysponowaniu środków była nie tylko efektywność inwestycji, wielkość udostępnianych zasobów węgla, o czym wspominała pani minister, ale również poprawa warunków bezpieczeństwa pracy, osiągnięta dzięki ich realizacji. W przypadku wytypowanych do budżetowego wsparcia projektów inwestycji początkowych Kompanii Węglowej SA wielkość udostępnianych zasobów operatywnych przekracza 129 mln t węgla. Szczegółowy wykaz inwestycji, na które Kompania Węglowa uzyskała wsparcie z budżetu, podajemy w tabeli na następnej stronie. Joanna Strzelec-Łobodzińska, wiceminister gospodarki Najważniejsze kryteria, według których tworzono ranking nadesłanych projektów, to rentowność tych inwestycji, na które przeznaczane są środki, oraz ilość udostępnionego w wyniku tych inwestycji węgla. 3

4 W K O M PA N I I LP. LOKALIZACJA, NAZWA PROJEKTU INWESTYCJI POCZĄTKOWEJ PRZYZNANA KWOTA DOFINANSOWANIA [ZŁ] CW Wschód KWK ZIEMOWIT Udostępnienie i przygotowanie do wydobycia zasobów węgla z pokładu 209 rejon D i E, poprzez zakup koniecznego wyposażenia w zakresie maszyn i urządzeń oraz wykonanie niezbędnych instalacji i wyrobisk górniczych. CW Zachód KWK KNURÓW-SZCZYGŁOWICE Przygotowanie do eksploatacji nowych partii złóż w Ruchu Knurów poprzez wykonanie nowych wyrobisk udostępniających oraz wyposażenie i uruchomienie przodka eksploatacyjnego. CW Wschód KWK PIAST Udostępnienie i wydobycie zasobów partii I pokładu 205/1-2 i 209, partii VI pokładu 211/1, partii XIV pokładu 209, partii II pokładu 205/4, poprzez wykonanie wyrobisk udostępniających oraz pozyskanie maszyn i urządzeń niezbędnych do wydobycia i drążenia. CW Południe KWK MARCEL Udostępnienie i przygotowanie do eksploatacji nowych zasobów węgla, zalegających w złożu części marklowickiej pomiędzy poz. 400 m i 800 m, a następnie wzbogacenie ich dzięki modernizacji zakładu przeróbczego. CW Zachód KWK KNURÓW-SZCZYGŁOWICE Rozbudowa poziomu 850 m w południowo-zachodniej partii złoża Ruchu Szczygłowice. CW Południe KWK CHWAŁOWICE Udostępnienie i przygotowanie do eksploatacji nowych zasobów węgla poprzez budowę poz. 700 m, rozbudowę infrastruktury oraz zakup maszyn i urządzeń niezbędnych do zapewnienia wydobycia, celem uzyskania produktu wykorzystywanego na obszarze Wspólnoty na cele produkcji energii elektrycznej. CW Północ KWK BOBREK-CENTRUM Udostępnienie i przygotowanie do eksploatacji nowych zasobów węgla w pokładzie 504 dostawa i uruchomienie maszyn i urządzeń niezbędnych do zapewnienia wydobycia węgla oraz rozbudowy infrastruktury transportowej. CW Wschód KWK BRZESZCZE-SILESIA Udostępnienie zasobów w partii zachodniej pokładów 364 i 510 oraz pozyskanie urządzeń do drążenia i eksploatacji. CW Północ KWK BIELSZOWICE Udostępnienie i przygotowanie do eksploatacji nowych zasobów węgla w pokładach 408 i 401, rozbudowa infrastruktury, dostawa maszyn i urządzeń do wydobycia. CW Wschód KWK BOLESŁAW ŚMIAŁY Udostępnienie zasobów w pokładzie 325, w ścianach 562, 563, 564 w parceli NW-3 i w ścianach 551, 552 w parceli W-2 przez wykonanie wyrobisk oraz pozyskanie i zabudowę maszyn i urządzeń CW Wschód KWK ZIEMOWIT Udostępnienie i przygotowanie do wydobycia zasobów węgla z pokładu 206/1 w rejonie D poz. 500, poprzez zakup koniecznego wyposażenia w zakresie maszyn i urządzeń oraz wykonanie niezbędnych instalacji i wyrobisk górniczych. 12 Kompania Węglowa SA razem Kopalnia Bolesław Śmiały otrzyma ponad 6,5 mln złotych dotacji budżetowej na udostępnienie nowych zasobów węgla Fot. Jan Czypionka, ARC. 4

5 Przyszłość Halemby-Wirek Los tej rudzkiej kopalni stanowił, zwłaszcza w ostatnich miesiącach, przedmiot zainteresowania i troski zarówno władz Kompanii Węglowej, jak i strony społecznej Zarząd Kompanii Węglowej w uchwale przyjętej r. zatwierdził wnioski końcowe z prac zespołu roboczego, powołanego do oceny stanu aktualnego i przyszłego kopalni Halemba-Wirek. Przyjęto, iż wydobycie węgla w tej kopalni w 2011 roku winno wynosić ponad 2 mln t przy zatrudnieniu 2951 pracowników. Koszt produkcji węgla obniży się do poziomu 11,83 zł/gj. Zarząd Kompanii zaakceptował konieczność szczegółowego monitoringu realizacji założeń tego wariantu w okresach kwartalnych. Obejmować on będzie takie wskaźniki techniczno-ekonomiczne, jak: wielkość wydobycia, stan zatrudnienia, wydajność ogólna (dołowa) czy koszt produkcji liczony w zł/gj. Jednocześnie zarząd Kompanii zlecił opracowanie koncepcji funkcjonowania kopalni Halemba-Wirek po roku 2015 w przypadku pozytywnej realizacji zadań produkcyjnych w roku Zespół roboczy ds. kopalni Halemba- -Wirek powołany został 15 lipca 2010 roku. W trakcie 10 posiedzeń, którym przewodniczył Marek Uszko, wiceprezes zarządu Kompanii, zespół przeanalizował szereg wariantów funkcjonowania tej kopalni. W pracach tego zespołu uczestniczyli przedstawiciele związków zawodowych. Wykorzystano opracowania własne oraz ekspertów zewnętrznych z Polskiej Akademii Nauk w Krakowie, Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oraz Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. (ZM) Fot. Jan Czypionka 5

6 W Y D A R Z E N I A Nagrodzeni w 38. Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy zostali (od lewej): Jerzy Skolimowski (SMT Scharf), Jan Drogoń, Grzegorz Jurkiewicz, Krzysztof Baluch ( Halemba-Wirek ), Marek Uszko (KW SA), Ryszard Roman ( Halemba-Wirek ), Adam Dawidziuk (SMT Scharf). Fot. Jarosław Galusek Nagrody dla Kompanii W Sali Kolumnowej Sejmu w Warszawie, 19 października 2010 roku odbyła się uroczystość wręczenia nagród laureatom XXXVIII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Poprawy Warunków Pracy, którego organizatorem było Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej Specjalną statuetką wyróżniono zarząd Kompanii Węglowej za szczególną aktywność w opracowywaniu rozwiązań poprawiających warunki pracy. W imieniu zarządu wyróżnienie odebrał wiceprezes Marek Uszko. Sąd konkursowy w uzasadnieniu podkreślił, że Kompania Węglowa SA zgłosiła do konkursu aż 19 prac, które zostały wdrożone w kopalniach spółki w 2009 roku. Statuetkę wiceprezesowi Uszko wręczyły prof. dr hab. med. 6 Danuta Koradecka, przewodnicząca sądu konkursowego, reprezentująca Centralny Instytut Ochrony Pracy, oraz poseł Izabela Katarzyna Mrzygłocka, przewodnicząca Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP. W kategorii Rozwiązania techniczne i organizacyjne sąd konkursowy przyznał nagrodę III stopnia za zastosowanie w 2009 roku w kopalni Halemba-Wirek hydraulicznego, przewoźnego zestawu opylającego Smyk-Scharf do zwalczania zagrożenia wybuchem pyłu węglowego w wyrobiskach górniczych. Ponadto wyróżnienia za rozwiązania poprawiające warunki pracy przyznano za wdrożenia w kopalniach Sośnica-Makoszowy, Bielszowice, Bolesław Śmiały i Pokój. Listami gratulacyjnymi wyróżniono prace naukowo-badawcze pracowników kopalń Ziemowit, Halemba-Wirek i Brzeszcze- -Silesia.

7 Mamy Radę W Kompanii Węglowej odbyła się druga tura wyborów do Rady Pracowników Zgodnie z Regulaminem wyboru członków Rady Pracowników Kompanii Węglowej SA przez pracowników spółki, Komisja Wyborcza spółki poinformowała, że w drugiej turze wyborów, które odbyły się w dniu r. w Kompanii Węglowej SA, padły następujące wyniki: liczba uprawnionych do głosowania , liczba głosujących , procent biorących udział w głosowaniu 29,39%, liczba oddanych kart do głosowania , liczba głosów ważnych , liczba głosów nieważnych 463. Komisja Wyborcza spółki stwierdza, że zgodnie z art. 10 punkt 6 ustawy z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji z późn. zmianami, wybory są ważne. W związku z powyższym, w myśl art. 10 punkt 7 ww. ustawy, członkami Rady Pracowników Kompanii Węglowej SA II kadencji zostali: Jarosław Grzesik głosów, Ryszard Płaza głosów, Adam Honisz głosów, Dariusz Potyrała głosów, Grzegorz Herwy głosów, Jerzy Mazur głosów, Przemysław Skupin głosów. (JC) Głosowanie do Rady Pracowników w centrali Kompanii Węglowej SA. Głos oddaje Joanna Gilner Rada pracowników to rodzaj organu reprezentacji pracowniczej, ustanowiony przez ustawę z dnia 7 kwietnia 2006 r. o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji (Dz. U. z 2006 r. Nr 79, poz. 550), która w założeniu ma wdrożyć w Polsce dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady Europejskiej. Stosunki rady z pracodawcą Zasadnicze kwestie formalne z zakresu wzajemnych stosunków obu stron reguluje ich autonomiczne porozumienie. Należy w nim przede wszystkim ustalić zasady oraz tryb informowania i konsultowania się z radą, a ponadto sposób rozstrzygania kwestii spornych oraz zasady ponoszenia niektórych kosztów. Obowiązek informowania i konsultowania rady Pracodawca informuje radę o działalności i sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa oraz przewidywanych w tym zakresie zmianach, o stanie, strukturze i przewidywanych zmianach zatrudnienia, o działaniach mających na celu utrzymanie jego poziomu oraz działaniach, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub podstawach zatrudnienia. Obowiązek konsultacji dotyczy tylko stanu, struktury, przewidywanych zmian w zakresie zatrudnienia, jego podstaw oraz organizacji pracy, nie dotyczy natomiast działalności i sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa. 7

8 W K O M PA N I I Marek Uszko, wiceprezes zarządu KW SA, przekazuje defibrylator przedstawicielom kopalni Pokój Sercu na pomoc Nagłe zatrzymanie akcji serca jeszcze do niedawna oznaczało pewną śmierć. Dzięki zaawansowanej technice medycznej i zastosowaniu urządzeń zwanych defibrylatorami, można uniknąć wielu zgonów Kompania Węglowa zakupiła przy współfinansowaniu z PZU Życie i PZU SA 10 nowoczesnych defibrylatorów EASY FRED. Ich uroczyste przekazanie do użytkowania w kopalniach odbyło się 11 października br. Koszt tego ważnego dla bezpieczeństwa pracy przedsięwzięcia wynosi 200 tys. zł. Do tej pory kopalnie KW SA posiadały 5 defibrylatorów, które służą bezpośredniemu 8 ratowaniu życia pracowników. Zakup nowych defibrylatorów pozwoli wyposażyć pozostałe kopalnie KW SA w sprzęt ratujący życie, co zdecydowanie ułatwi akcje ratunkowe i zdolności udzielania pierwszej pomocy pracownikom. Nowoczesne urządzenia otrzymają kopalnie: Knurów-Szczygłowice, Sośnica-Makoszowy, Halemba-Wirek, Bobrek-Centrum, Pokój, Bolesław Śmiały, Piast, Chwałowice, Jankowice, Rydułtowy- -Anna. W celu praktycznego wykorzystania defibrylatorów, zaplanowano szkolenie osób zatrudnionych w przyszybowych punktach opatrunkowych, gdzie docelowo będą się one znajdować. Uroczystego przekazania tego nowoczesnego sprzętu dokonał Marek Uszko, wiceprezes zarządu Kompanii Węglowej SA.

9 Urządzenie analizuje rytm serca poszkodowanego (EKG), wyświetla to na ekranie, wydaje polecenia w języku polskim i decyduje, czy przeprowadzenie defibrylacji jest konieczne Anna Wiśniewska z Biura BHP KW SA prezentuje defibrylator EASY FRED W Europie średnio co godzinę 10 pacjentów umiera z powodu nagłego zatrzymania krążenia. Ci ludzie mogą zostać uratowani przez odpowiednio szybkie zastosowanie impulsu prądowego z defibrylatora. W przypadku zatrzymania krążenia, sekundy decydują o życiu lub śmierci. Pewne rozwiązania technologiczne, jeszcze do niedawna będące nowością, teraz stały się już standardem w defibrylatorach dostępnych na rynku. Automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED) może być obsługiwany nawet przez osoby bez kwalifikacji ratownika, które jako pierwsze udzielają pomocy w przypadkach nagłego zatrzymania akcji serca, także w wyrobiskach dołowych kopalń węgla kamiennego. Do obsługi wymagane jest jedynie elementarne przeszkolenie. Zadaniem osoby ratującej jest włączenie defibrylatora, naklejenie elektrod na odsłoniętą klatkę piersiową poszkodowanego i wykonywanie komend głosowych podawanych przez defibrylator. Urządzenie analizuje rytm serca poszkodowanego, wyświetla to na ekranie, wydaje polecenia w języku polskim i decyduje, czy przeprowadzenie defibrylacji jest konieczne, czy należy rozpocząć resuscytację krążeniowo-oddechową, oraz automatycznie dopasowuje parametry wstrząsu do potrzeb pacjenta. (JC) 9

10 W K O M PA N I I Fot. Jan Czypionka Dialog prowadzący do konsensusu poczytywany jest za sukces obu stron. Od lewej: Jerzy Sarata, Sławomir Łukasiewicz, Piotr Rykala, Dominik Kolorz, Stanisław Kłysz podczas zakończonych porozumieniem negocjacji W KW SA Dialog lepszy od zadymy Pojęcie dialog społeczny jest powszechnie używane w dziedzinie zbiorowych stosunków pracy, a jego potrzeby nikt nie kwestionuje Został on w Polsce podniesiony do rangi zasady ustrojowej naszego państwa. Ramy instytucjonalne i prawne, zawarte w Konstytucji RP i wielu ustawach, dają możliwość uzgadniania interesów korzystnych zarówno dla pracodawcy, jak i pracowników reprezentowanych przez Radę Pracowników i związki zawodowe oraz zapewniają niezbędny pokój społeczny. Prawne uwarunkowania, uprawnienia stron i mechanizmy dialogu społecznego w Polsce i Europie przypominane są ostatnio regularnie podczas konferencji organizowanych przez związki zawodowe i pracodawców. Konferencje te i towarzyszące im seminaria, realizowane w ramach 10 programu Kapitał Ludzki Narodowa Strategia Spójności, mają wsparcie ze środków Unii Europejskiej, a konkretnie z Europejskiego Funduszu Społecznego. Wykładowcami są nauczyciele akademiccy z dziedziny prawa pracy, socjologii oraz praktycy codziennego dialogu działacze związkowi i pracodawcy. Wyjaśnianie meandrów prowadzonych negocjacji, form dyskusji, konsekwencji grożących w przypadku niedochowania sformalizowanych reguł dialogu z jednej strony, a nieszablonowe działania, zmierzające do przeforsowania w ramach negocjacji swoich racji z drugiej, to tematy wiodące. Towarzyszące tym spotkaniom wielogodzinne panele dyskusyjne Umiejętności negocjacyjne Zdolności analityczne: ocena podstawowych czynników wpływających na pozycje w negocjacjach Empatia: zdolność wczuwania się w sytuację drugiej strony Umiejętność planowania: tworzenie i realizacja strategii i taktyki negocjacyjnej Umiejętności interaktywne: umiejętność utrzymania dobrych relacji z innymi ludźmi Umiejętności komunikacyjne: zdolność do jasnego, logicznego i pozytywnego przekazywania informacji i argumentów

11 Konstytucja RP fragment preambuły ( ) my, Naród Polski wszyscy obywatele Rzeczypospolitej ( ) ustanawiamy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej jako prawa podstawowe dla państwa oparte na poszanowaniu wolności i sprawiedliwości, współdziałaniu władz, dialogu społecznym oraz na zasadzie pomocniczości umacniającej uprawnienia obywateli i ich wspólnot. Konstytucja RP art. 20: Społeczna gospodarka rynkowa, oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prawnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych, stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. i kuluarowe rozmowy nie tylko podkreślają wagę dialogu, ale są także lekcją szacunku i pokory dla argumentów jego uczestników. Jeżeli dialog prowadzi do konsensusu, poczytywany jest za sukces obu stron. Jeśli natomiast kończy się niepowodzeniem, pogłębia i tak już złą sytuację firmy. Wina na ogół leży po obu stronach, a i tak nie pozwala na rozwiązanie problemów poruszanych podczas debat. Czy kodeks pracy z wszystkimi prawnymi zapisami wokół prawa pracy i kodeks spółek handlowych z wymaganiami gospodarki rynkowej wykluczają pogodzenie interesów właściciela i pracobiorców? Jak dialog społeczny rozwija się w zakładach pracyw Polsce, a jak w Europie? Jak w kraju nad Wisłą kształtuje się dialog branżowy i regionalny, dwustronny i trójstronny, i co z tego ma przeciętny pracownik.? Dlaczego, mimo apolityczności związków zawodowych, jasno określają one swoje preferencje polityczne? Czy lobbing związków zawodowych na terenie zakładu pracy i w polityce to cecha jedynie polskiego ruchu związkowego? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań można usłyszeć, porozmawiać i wymienić poglądy oraz doświadczenia na tych niezwykle pouczających spotkaniach. Istota dialogu polega właśnie na tym, aby przy stole, z szacunkiem dla odmienności poglądów rozmawiać, czasami nawet kłócić się, aby dla dobra wspólnego osiągać satysfakcjonujące kompromisy. Formy dialogu społecznego Informacja Partnerzy społeczni przekazują sobie nawzajem informacje dotyczące spraw należących do ich kompetencji. Przedstawienie informacji nie wiąże się z obowiązkiem wysłuchania stanowiska drugiej strony. Konsultacja Konsultacja polega na zasięgnięciu opinii drugiego partnera społecznego przez podmiot, który ma prawo do podjęcia decyzji samodzielnie. Negocjacje Uczestniczą w nich partnerzy społeczni na szczeblu zakładowym i ponadzakładowym. Rokowania dotyczą spraw należących do ich kompetencji i wzajemnych stosunków między nimi. Celem negocjacji jest porozumienie, które wiąże strony. Stanowi ono gwarancję pokoju społecznego. Najważniejszym porozumieniem zbiorowym jest układ zbiorowy pracy. Liczba spotkań stron dialogu społecznego w Centrali KW SA (od powstania KW SA do r. odbyło się ich 500) Rok Rok Rok Rok Rok Rok Rok Brak dialogu społecznego może mieć... zapach palonych opon... 11

12 W K O M PA N I I Cenna wymiana doświadczeń Eksploatacja maszyn i urządzeń w górnictwie to temat seminarium naukowego, które odbyło się w Katowicach Uczestniczyli w nim specjaliści i praktycy, zajmujący się na co dzień problemami technicznymi wydobycia węgla. Jednym z panelistów był Jacek Korski, wiceprezes Zarządu KW SA, który przedstawił krótką prezentację zatytułowaną Maszyny górnicze w optymalizacji procesów wydobywczych. W swoim wystąpieniu przywołał przykład kopalni Bolesław Śmiały. W latach realizowano w kop. Bolesław Śmiały przebudowę procesu i systemu technicznego kopalni z uwzględnieniem modelu szczupłego zarządzania procesem wydobywczym i utrzymania systemu technicznego kopalni. Przyjęto założenie, że proces podstawowy kopalni ma charakter złożonego procesu logistycznego i wyszczuplanie procesu i systemu technicznego kopalni realizowano z uwzględnieniem tego założenia mówił prelegent. Nowe, wydajniejsze i bardziej niezawodne maszyny i urządzenia były tylko jednym z elementów systemu technicznego kopalni Bolesław Śmiały. Kluczem do sukcesu było doskonalenie systemu technicznego i zwiększenie niezawodności procesu wydobywczego czytamy w podsumowaniu wystąpienia. Seminarium było dobrą okazją do wymiany myśli i doświadczeń technicznych przez fachowców z branży górniczej. (JC) Jacek Korski wiceprezes Zarządu KW SA: To było owocne spotkanie, jedno z nielicznych, w którym uczestnicy, mimo iż wyrażali różne zdania, zgodzili się co do tego, że niezależnie od własnych opinii, należy dążyć do wspólnego celu, jakim jest poprawa efektywności i bezpieczeństwa procesów wydobywczych w kopalniach. Pół wieku w jednym szeregu Kształcili się w tej samej uczelni. Dziś pełnią ważne funkcje w przedsiębiorstwach i insty tucjach związanych z górnictwem Wwolnych chwilach spotykają się jako członkowie Stowarzyszenia Wychowanków Politechniki Śląskiej przy Wydziale Górnictwa i Geologii, które obchodzi właśnie swoje 50-lecie. Z tej okazji 29 września 2010 r., w auli wydziału odbyła się uroczystość, podczas której najbardziej zasłużeni działacze odebrali okolicznościowe medale. Minęło pół wieku, a główny cel naszej działalności pozostaje wciąż ten sam utrzymywanie i rozwijanie więzi pomiędzy członkami Stowarzyszenia a Wydziałem Górnictwa i Geologii przyznał Marek Uszko, obecny prezes zarządu oddziału, a zarazem wiceprezes Kompanii Węglowej. W ciągu tak długiego czasu formy aktywności SWWGiG przybierały różny charakter. Na początku postanowiono organizować doroczne spotkania towarzyskie 12 i sesje naukowe. W latach 80. ub. stulecia ograniczono się jedynie do sesji naukowych i spotkań związanych z obchodami Barbórki. W okresie ostatnich dwudziestu lat wznowiono spotkania środowiskowe, uznając je za najważniejszą formę działalności. Dziś oddział patronuje konkursom na najlepszą pracę dyplomową oraz wyróżniającą się grupę studencką. Jest wreszcie współorganizatorem cyklicznej konferencji zatytułowanej Górnictwo Zrównoważonego Rozwoju. Podczas spotkania statuetką św. Barbary uhonorowany został Walery Szuścik, jeden z założycieli i pierwszych prezesów Stowarzyszenia, zaś Piotr Litwa i Henryk Brol otrzymali tytuły Honorowych Prezesów. Warto przy okazji wspomnieć, że w przyszłym roku swoje 65-lecie świętować będzie całe Stowarzyszenie Wychowanków Politechniki Śląskiej, działające na rzecz podtrzymania tradycji akademickich, etyki zawodowej, wymiany doświadczeń oraz współdziałania dla rozwoju tej uczelni. We wszystkich czternastu oddziałach zrzesza ono obecnie ponad 12 tys. członków. W imieniu wszystkich działaczy organizacji, z której wywodzą się osoby wyjątkowo zaangażowane w rozwój polskiego górnictwa, głos zabrał prof. Marian Dolipski, dziekan Wydziału Górnictwa i Geologii Politechniki Śląskiej. Przypomniał, że aż trzech absolwentów Wydziału pełniło funkcję rektora Politechniki Śląskiej, wielu piastowało ważne stanowiska w rządzie, spółkach węglowych i organach nadzoru górniczego. Kajetan Berezowski

13 W C E N T R U M U WA G I Oddział Urządzeń Elektrycznych MED-1 Najlepsi z Brzeszcz Postęp techniczny i mechanizacja pracy opierają się głównie na energii elektrycznej. Bez prądu praca górników na dole kopalni jest niemożliwa W kopalni Brzeszcze-Silesia Ruch Brzeszcze zapewnieniem bezawaryjnego zasilania w energię urządzeń ścianowych odstawy głównej oraz urządzeń stałych takich, jak rozdzielnie główne na poziomach 230 m, 430 m, 512 m, 640 m, 740 m i 900 m, zajmuje się oddział MED 1. Obsługuje on również pompy głównego odwadniania i ładownie akumulatorów oraz kolejki podwieszane typu Scharf, Ferrit i Pioma. Załoga oddziału ma również za zadanie zapewnić ciągłość ruchową oraz dotransportować i zamontować wszystkie urządzenia elektryczne do przenośników taśmowych, zgrzebłowych, kombajnów ścianowych, przodkowych i tras transportu kolejowego w danym rejonie. Ważną rolę odgrywają remonty wszelkiego rodzaju osprzętu elektrycznego. W ostatnim czasie w oddziale wdrożono nowoczesny system odstawy urobku Carbologic, który jest kompatybilny z dotychczas stosowanymi systemami, czyli umożliwia wspólną pracę. Maszyny i urządzenia na dole kopalni, dzięki zastosowaniu w nich nowoczesnej techniki, są bezpieczniejsze w użyciu i pewniejsze, bowiem dzisiejsza technika sprawia, że awarie zdarzają się rzadko. Obecnie oddział zajmuje się stroną elektryczną przy zbrojeniu ściany nr 908. Kierownik MED 1 Piotr Rachwalik podkreśla, że przed oddziałem nie ma zadań niemożliwych do zrealizowania. Specyfika pracy i szeroki zakres wykonywanych robót powoduje, że elektrycy podzieleni zostali na brygady. Spośród dyżurnych ścianowych na słowa uznania zasługują Paweł Jonkisz, Jan Mitoraj, Piotr Tuszyński i Leszek Jochymek. W brygadzie automatyków wyróżniającą postawą wykazują się przodowi Ryszard Żak i Grzegorz Paszko. Bardzo ważną funkcję spełnia brygada przodowego Dariusza Czapli, zatrudniona przy urządzeniach 6 kv, rozdzielniach i pompach głównego odwadniania. Zdaniem kierownika Piotra Rachwalika, brygady tworzą zgrany, dobrze rozumiejący się zespół. 90-osobowa załoga elektryków MED 1 to wysokiej klasy fachowcy, posiadający stosowne kursy i uprawnienia, znający doskonale urządzenia i maszyny na dole kopalni. Elektryk, podobnie jak saper, pomylić się może jedynie raz mówi kierownik, starając się tym stwierdzeniem podkreślić, jak ważną rolę w kopalni odgrywają przedstawiciele tego zawodu. I ma rację, bo praca elektryka jest bardzo odpowiedzialna. Realizację codziennych zadań nadzorują sztygarzy zmianowi: Jerzy Kwaśny, z-ca kierownika, Andrzej Suwaj, Robert Kózka, Henryk Białek, Piotr Wyrobek, Marcin Giza, Sławomir Grzywa, Jan Krzemień, Tomasz Paw i Rafał Krzempek. Poszczególnymi zmianami kierują przodowi: Stanisław Figura, Krzysztof Bzibziak, Wiesław Piróg, Zbigniew Zembrzycki. Z oddziałem MED 1 współpracuje zespół ds. urządzeń obudowy przeciwwybuchowej, którego nadsztygarem jest Waldemar Płonka oraz sekcja pomiarów i zabezpieczeń, której szefuje Marcin Kostuś. Maria Domżał Fot. Robert Mleczko WIADOMOŚCI ZE WSCHODU 13

14 W C E N T R U M U WA G I Z pokorą do Skarbnika Do dziś w podziemiach mogła straszyć stara kotłownia, gdyby nie pasja Wojciecha Dubiela Zjego inicjatywy w biurowcu kopalni Bielszowice powstała izba tradycji z prawdziwego zdarzenia. Pomieszczenia dawnej kotłowni zajmują dwa poziomy, co sprzyja rozwinięciu artystycznych skrzydeł. Już po wejściu do izby wiemy, że znajdujemy się w miejscu niezwykłym. Kopalniani cieśle w wolnym czasie, po pracy, zadbali o to, żeby każdy zwiedzający miał poczucie głębokiej iluzji, że odnalazł ducha kopalni. Jeżeli mu mało, zejdzie w dół, po schodach, by wąskim tunelem pójść w ciemność. 14 Ale nie wyprostowany, tylko z szacunkiem dla tej ziemi i tych ludzi zgarbiony, przygięty w pokorze. Korytarz jest niski i ciemny, i prowadzi wprost do tego, kto króluje tam na dole do Skarbnika. To dopiero początek mówi Wojciech Dubiel, kierownik zespołu szkoleń i adaptacji zawodowej kopalni Bielszowice, który to wszystko wymyślił i nadzoruje. Mamy jeszcze mało eksponatów, ale współpracujemy z muzeum w Zabrzu i chcemy wiele interesujących przedmiotów wypożyczyć i tu pokazać. WIADOMOŚCI Z PÓŁNOCY Obok izby, w sąsiednich pomieszczeniach zostaną urządzone gabinety psychologów zakładowych. Już działa nowoczesna sala audiowizualna kompleksu szkoleniowo- -konferencyjnego Nowicjusz, gdzie odbywają się szkolenia nowoprzyjętych pracowników. Dzięki takim zapaleńcom, jak Wojciech Dubiel, stare, nikomu pozornie niepotrzebne pomieszczenia piwniczne rozpoczynają swe nowe, chwalebne życie... Tekst i zdjęcia: Jan Czypionka

15 Wojciech Dubiel, kierownik zespołu szkoleń i adaptacji zawodowej kopalni Bielszowice 15

16 Marek Stańczyk prezentuje panoramy Kolejny zestaw imponujących zdjęć panoramicznych... Tym razem Autor prezentuje prace wykonane na terenie kopalni Jankowice. Panorama u góry: widok na koła szybu II i zakład przeróbki. U dołu: panorama z szybu VII. Autor urodził się w roku 1979 w Siemianowicach Śląskich i cała jego twórczość związana jest ze Śląskiem. Specjalizuje się w wykonywaniu zdjęć panoramicznych, które powstają po sklejeniu kilku lub kilkunastu ujęć. Marek nie używa statywu. Wszystkie kadry wykorzystywane następnie do stworzenia panoram fotografuje z ręki! fotostanczyk@wp.pl; fredmentor@wp.pl Link do publikacji autorskich: Kanał publikacji filmowych: 16

17 17

18 L U D Z I E I M I E J S C A Skarby pod naszymi stopami Hałdy kopalni węgla kamiennego przedstawiają się z reguły ponuro, prawie wszystko jest tam czarne, z wyjątkiem jasnego piaskowca lub rdzawych konkrecji syderytowych... Marcin Dobczyński ma 32 lata, z wykształcenia jest ekonomistą, ukończył Wyższą Szkołę Bankową. Mieszka w Leszczynach. Jego hobby, którym zajmuje się ponad 20 lat, to zbieranie i fotografowanie minerałów. Mówi: Zaczęło się na koloniach w Karkonoszach, polskiej skarbnicy minerałów. To tu, w licznych kamieniołomach wydobywa się nie tylko granity, bazalt, porfiry, melafiry, ale również eksploatuje się rudę miedzi i myśli się o eksploatacji kolejnych złóż węgla brunatnego, tu w okresie powojennym, w Kowarach wydobywało się rudę uranu, a chlubną przeszłością jest wysokoenergetyczny węgiel kamienny z Wałbrzycha i Nowej Rudy. To tu, na polach okolic Złotoryi znaleźć można piękne agaty i szkoda jedynie, że już tylko na zawodach poszukiwaczy złota sięgnąć można po grudki tego kruszcu w dolinie rzeki Kaczawy. Wszechobecna «chińszczyzna», niestety, coraz bardziej zdaje się przyćmiewać nasze mineralogiczne bogactwo i jest bezimienną pamiątką Kwarc z inkluzją z wakacji. Tymczasem wystarczy się schylić a skarb czasami leży nam pod nogami. Opowiada dalej: Hałdy na Górnym Śląsku są określane mianem odpadów górniczych, ale nie tylko moje doświadczenie 10 lat zbierania minerałów z hałd zmienia ten ponury stereotyp. Każda hałda przykopalniana czy pokopalniana, nawet ta najbardziej niepozorna i nieciekawa, częściowo zarośnięta, usiana jest «skarbami» trzeba tylko czasu i wiele pracy, aby to co piękne ujrzało światło dzienne. «Przefedrowywanie» takich ilości skał nie miałoby dla mnie sensu, gdyby nie mineralogiczne ciekawostki. Doskonałym przykładem tego jest bogactwo minerałów, które można znaleźć na hałdach kopalni «Szczygłowice» i byłej kopalni «Dębieńsko». Hałdy kopalni węgla kamiennego przedstawiają się z reguły ponuro, prawie wszystko jest tam czarne, z wyjątkiem jasnego piaskowca czy rdzawych konkrecji syderytowych (sferosyderytów). To one stanowią źródło owych minerałów. Pozyskiwanie minerałów z hałd wymaga wiele samozaparcia często trzeba wyciągać kamienie z błota (konkrecje syderytowe nie należą do najlżejszych kamieni),a spędzenie kilku godzin z «pyrlikiem» w ręku nie zawsze przynosi efekty. Sferosyderyty to specyficzny materiał mineralogiczny sferolityczna budowa oraz skład mineralny (syderyt, kalcyt, minerały ilaste, kwarc, piryt, ankeryt, dolomit) powoduje, że matka natura niełatwo oddaje swoje cuda. Marcin zdradza tajemnicę umiejętności potrzebnych do wypreparowania np. sferosyderytów, które polega na ich precyzyjnym odsłonięciu z, wydawałoby się, nieciekawego kawałka kamienia oraz obycia z tak wymagającym i specyficznym materiałem. Mówi: Delikatne i kruche minerały, jak np. baryt, narastające na powierzchniach spękań konkrecji są narażone przy rozbiciu na zniszczenie i trzeba wiele doświadczenia i wprawy, aby wydobyć to co najciekawsze. Zmienność warunków, w których powstawały konkrecje oraz ich składu chemicznego, powoduje, że mamy do czynienia z bogactwem form, które przyjmują minerały. 18

19 Markasyt Kwarc berłowy z inkluzją Kolekcja minerałów Marcina liczy ponad 300 okazów, a trzonem jej są minerały z kopalni Szczygłowice oraz byłej kopalni Dębieńsko. Niektóre z nich były eksponowane na wystawie w AGH w Krakowie oraz są elementami stałej ekspozycji w Wydziale Nauki o Ziemi Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu, były także pokazywane na giełdach w Ostrawie i Krakowie. Z pasją znawcy kontynuuje: W konkrecjach syderytowych KWK «Szczygłowice» można wymienić kilka grup minerałów najliczniejszą grupę stanowią siarczki (piryt, chalkopiryt, markasyt, sfaleryt, galena, milleryt, siegenit), węglany (ankeryt, dolomit, kalcyt, syderyt), krzemiany (kwarc, kaolinit), siarczany (anhydryt, baryt, gips), fosforany (apatyt), tlenki (anataz tlenek tytanu) oraz substancje organiczne bituminy. Najbardziej interesującymi minerałami ze sferosyderytów KWK «Szczygłowice» są kryształy anatazu oraz kryształy apatytu. Piękno minerałów KWK Szczygłowice przedstawiają prezentowane fotografie. Z uwagi na fakt, że większość sferosyderytów jest bardzo mała, dopiero po sfotografowaniu i powiększeniu można przyjrzeć się ich pięknej i interesującej budowie. Okazy na fotografiach zostały znalezione na hałdzie w Szczygłowicach oraz Smolnicy. Marcin Dobczyński podczas zawodów w Kletnie Notował: Jerzy Raducki Zdjęcia: Marcin Dobczyński 19

20 Światłem malowane Wrodzony talent, umiłowanie sztuki, 40 lat pracy w charakterze projektanta, architekta wnętrz i plastyka w dziale budowlanym kopalni Wawel w Rudzie Śląskiej pozwoliły Tadeuszowi Bartoszkowi od 17 lat emerytowi kontynuować artystyczną pasję Wśród niezliczonej liczby prac miejsce szczególne w jego twórczości, związanej ze sztuką sakralną, zajmują projekty witraży. Jego zrealizowane już koncepcje są ozdobą kościołów: Matki Boskiej Szkaplerznej w Pszczynie- -Brzeźcach, św. Jakuba w Sośnicowicach, św. Anny i św Jerzego w Gliwicach-Łabędach, Matki Boskiej Częstochowskiej w Gliwicach- -Trynku, Królowej Apostołów w Rybniku, Chrystusa Króla w Chołdunowie, Podwyższenia Krzyża Świętego w Gostyni Śląskiej i św. Trójcy w Strzelcach koło Kutna. Rozmawiam przy herbacie w gościnnej parafii pw. św. Józefa w Rudzie Śląskiej, podczas przerwy w czasie zajęć założonej przez niego grupy archiwistów w tym sanktuarium. Pan Tadeusz opowiada o kolejnych realizacjach swoich pomysłów. Gdy mówię o rzeszy wiernych, którzy na co dzień mogą podziwiać jego pracę, nieprzemijającej sławie wielkich twórców witraży, zżyma się i skromnie podkreśla: Pozwolił mi to robić Pan Bóg. Opowiada o kolejnych pracach związanych z projektowaniem, rozrysowywaniem poszczególnych kwater projektu witraża w skali 1:1, wielkości niekiedy przekraczającej 20 metrów kwadratowych, a następnie o doborze przez witrażystę odpowiedniego szkła i towarzyszących realizacji trudnościach. Uświadamia mi, że, z uwagi na posiadane doświadczenie i iskrę talentu, projektowanie o ile przychodzi natchnienie nie jest długie mozolne natomiast jest rozrysowywanie poszczególnych segmentów witraża. W ukończonym dziele liczba poszczególnych elementów sięga tysięcy. Dorobek artystyczny Tadeusza Bartoszka to nie tylko wspomniane witraże w kościołach, ale także w domach prywatnych w kraju i za granicą, malowidła ścienne, prace konserwatorskie przy polichromiach, obrazach i rzeźbach oraz projekty budynków i aranżacji wnętrz. Uchwycenie aparatem fotograficznym w jesienny dzień piękna malowanych światłem słonecznym witraży jest trudne, dlatego pan Tadeusz zachęca do ich osobistego obejrzenia. Jerzy Raducki 20 Zdjęcie z lewej: witraż w kościele Matki Boskiej Szkaplerznej w Pszczynie-Brzeźcach Na stronie obok, z prawej: projekty witraży autorstwa Tadeusza Bartoszka

21 Tadeusz Bartoszek na tle swego witraża w kościele św. Jakuba w Sośnicowicach o WITRAŻownictwie W średniowieczu w budowanych świątyniach witraże fundowane były przez cechy rzemieślnicze winiarzy, tkaczy, kuśnierzy, piekarzy, karczmarzy, rzeźbiarzy, a także przez wielkie rody, budujące na swój koszt poszczególne kaplice. Głównym tematem były zazwyczaj sceny biblijne, wśród nich Maria z Jezusem i święci patroni poszczególnych kościołów. Miały one, wraz z zapachem świec i kadzideł, dźwiękiem dzwonów, brzmieniem organów i rzeźbami diabłów na portalach, przypominać wszystkim wiernym: Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz. Renesans witrażownictwa nastąpił na przełomie wieków XIX i XX w sztuce secesji. Dekoracyjność witraży docenili tak wielcy artyści, jak Alfons Mucha w Czechach, a w Polsce Józef Mehoffer oraz Stanisław Wyspiański, którego dzieło Bóg Ojciec Stań się z krakowskiego kościoła Franciszkanów uważane jest za jeden z najpiękniejszych witraży świata. Żyjący w USA na przełomie XIX i XX w. L.C. Tiffany poszerzył możliwości artystyczne twórców witrażu i dzięki niemu technikę tę coraz częściej stosuje się w zwykłych pomieszczeniach mieszkalnych. Był także pomysłodawcą zastosowania witrażu w kloszach lamp. 21

22 Goście z Ratingen w Knurowie W Kongresie Kultury Województwa Śląskiego uczestniczyła delegacja z Nadrenii Północnej Westfalii, która odwiedziła również Knurów z dziejami kopalni oraz miasta i zostali uroczyście pasowani na gwarków. Marzeniem kustosza Izby jest to, aby w niedalekiej przyszłości zostało podpisane porozumienie o współpracy pomiędzy Muzeum Ziemi Górnośląskiej z Ratingen a knurowską Izbą Tradycji. Być może działacze kulturalni wspólnie z władzami miejskimi sprawią, że Ratingen zostanie miastem partnerskim Knurowa. O Knurowie goście dowiedzieli się dzięki pięknej rzeźbie św. Anny Samotrzeciej z Knurowa, natomiast w samym mieście mieli okazję zobaczyć kolejną wyjątkową rzeźbę Piękną Madonnę z Knurowa. Odwiedzili parafię w Krywałdzie, w której obecnie kopia tej 600-letniej rzeźby ma swoją kaplicę. B.S. Miasto gościło dyrektora Muzeum Ziemi Górnośląskiej z Ratingen, a jednocześnie prezesa Fundacji Dom Górnośląski, dr. Stephana Kaisera oraz przewodniczącego Stowarzyszenia Kulturalnego Śląska i Moraw dr. Gregora Plocha. Do Knurowa sprowadziła ich 600-letnia rzeźba św. Anny Samotrzeciej z Knurowa, która przez blisko pięć miesięcy gościła w Muzeum Ziemi Górnośląskiej w Ratingen. Nasza Anka, jak ją nazywamy, po raz kolejny (po muzeum na Hradczanach w Pradze), była wspaniałym ambasadorem Knurowa. Goście napisali w księdze pamiątkowej Izby Tradycji: ( )przybyliśmy do Knurowa, aby udać się wspólną drogą i szukać możliwości nawiązania współpracy. Dzisiejsza wizyta zrobiła na nas duże wrażenie. «Nasza Oma» zrobiła dobrą posługę( ). Delegacja gościła w Knurowie na zaproszenie Grzegorza Michalika, dyrektora technicznego kopalni Knurów-Szczygłowice i Bogusława Szyguły, kustosza Izby Tradycji, który towarzyszył gościom podczas pobytu. Wizytę rozpoczęto od zwiedzania kopalni. Pierwsze kroki skierowano do Stacji Ratownictwa Górniczego, gdzie goście zostali przeszkoleni w zakresie używania aparatów ucieczkowych. Po przebraniu się w ubrania robocze, udali się na nadszybie, aby zjechać na poziom 850 m, do ściany numer 4 w pokładzie 408/2. Po wyjeździe delegacja zwiedziła teren powierzchni kopalni, szyby Piotr i Paweł oraz obejrzała znajdujący się w cechowni mozaikowy obraz św. Barbary z 1908 roku. Dyrektor kopalni zapoznał gości z jej historią i współczesnym obliczem, zwiedzili oni także dyspozytornię oraz dyspozytornię metanometrii. W Izbie Tradycji SITG kopalni Knurów-Szczygłowice goście zapoznali się 22

23 Pomoc dla uzdolnionych dzieci Wzorem roku ubiegłego, również w sierpniu 2010, Fundacja Rodzin Górniczych zorganizowała w Wiśle obóz wypoczynkowo-edukacyjny dla dzieci będących pod jej opieką Stypendyści Fundacji (w roku szkolnym 2009/2010 było ich około 320) mogli na tym zgrupowaniu rozwijać swoje szczególne uzdolnienia. Z ponad 30 grup tematycznych, które powstały na podstawie rozesłanych ankiet, Fundacja postanowiła wesprzeć rozwój zainteresowań swoich podopiecznych w zakresie uzdolnień plastycznych, nauki języka angielskiego, turystyki i nauki tańca. Możliwe jest rozszerzenie tematyki tych grup po uzyskaniu przez Fundację dodatkowych środków finansowych. Pragniemy zaprezentować naszym Czytelnikom kilka interesujących prac, wykonanych przez uczestników obozu wypoczynkowo- -edukacyjnego. Obóz ten zorganizowany został w dniach 31 lipca 14 sierpnia 2010 r. w ośrodku Regle w Wiśle. Łącznie przebywało na nim 43 dzieci, w tym 18 uczestników liczyła grupa o zainteresowaniach plastycznych, 15 osób doskonaliło język angielski, 10 stanowiło grupę turystyczną. Dla 10 młodych artystów pobyt ten był już drugim takim warsztatem, bowiem w roku 2009 brali udział w podobnym zgrupowaniu w Szczyrku. Wtedy instruktorki prowadzące zajęcia malarskie ukierunkowały prace na doskonalenie techniki wykorzystania farb olejnych. W tym roku historyk sztuki Ewa Kokot z Tarnowskich Gór i plastyk Anna Wojciechowska z Mikołowa zwróciły uwagę na malowanie w technice akwareli, na szkle, a także na grafikę. Niezależnie od malowania, uczestnicy obozu mieli możliwość poznania sztuki zdobienia przedmiotów użytkowych zwanej decoupage. Zajęcia w tym zakresie prowadziła pedagog Aleksandra Radoń z Sosnowca. Sztuka zdobienia zwana decoupage jest prosta, pracując tą techniką można wykorzystywać różne tanie materiały. Opanowanie jej przez dzieci uzdolnione plastycznie to wzbogacenie umiejętności osobistych, a także zachęta do nowoczesnej dekoracji własnych mieszkań i kulturowego ich wyposażania. Zarząd Fundacji Rodzin Górniczych pragnie zaapelować do Czytelników Kompanii Węglowej, a za ich pośrednictwem do wszystkich ludzi górnictwa, aby zechcieli spojrzeć przychylnym okiem na prezentowane tu prace uzdolnionych dzieci górniczych. Wasze zainteresowanie może 23

24 wpłynąć na przekonanie tych przedstawicieli górniczego fachu, którzy jeszcze nie podjęli decyzji o przekazaniu na cele Fundacji nawet symbolicznej złotówki. Może przekona ich, że środki gromadzone w Fundacji służą jakże pożytecznemu celowi pomocy dla potrzebujących, w tym dzieci utalentowanych, których bez wsparcia nie będzie stać na rozwój swoich uzdolnień. Zbliża się okres obchodów barbórkowych. Fundacja zwróci się do kierownictw spółek węglowych i kopalń z prośbą o pomoc w organizacji specjalnych zbiórek pieniężnych na stypendia dla młodzieży osiągającej ponadprzeciętne wyniki w nauce. FRG wyraża głęboką nadzieję, że tradycyjna górnicza solidarność po raz kolejny zaowocuje efektami tak potrzebnymi i oczekiwanymi. Praca Izabeli Księżyk Praca Katarzyny Handzel, Joanny Nowok i Małgorzaty Doroszko Praca Katarzyny Rołki Praca Pawła Nowoka Praca Kamili Brabańskiej 24

25 Praca Patryka Popielarza Praca Marka Walczyka Praca Wanessy Dziemiery Praca Renaty Czapek 25

26 Wystawiono stróżówkę do pilnowania obiektów w pobliżu cechowni i prawdopodobnie tylko dlatego przetrwały one napór złomiarzy i poszukiwaczy dobrze wypalonych cegieł Ocalić od zapomnienia Cechownia szybu Bończyk byłej kopalni Rozbark jest cennym zaby tkiem techniki Ponadto w skład zabytkowego zespołu zabudowy kopalni wchodzą, między innymi, maszynownia szybu Bończyk, kotłownia oraz budynki dyrekcji. Cechownie należą na ogół do najbardziej reprezentacyjnych budowli górniczych. Były one nierzadko budowane z łaźnią i pomieszczeniami socjalno-biurowymi. To w nich znajdują się często ołtarze św. Barbary, a górnicy modlą się przed rozpoczęciem pracy. To one są świadkiem górniczych rozmów, czasami tragicznych zdarzeń, odświętnej fety i barbórkowych spotkań. Jedną z piękniejszych na Śląsku jest wspomniana cechownia byłej kopalni Rozbark. Wzniesiona na wzór świątyni, w tzw. układzie bazylikowym, z elementami secesyjnego wystroju, cechownia z 1911 roku ma środkową nawę wyższą i symetrycznie usytuowane nawy niższe. Cechownię zaprojektował 26 słynący z wielu budynków przemysłowych na Górnym Śląsku duet architektów Emil i Georg Zilmannowie z Charlottenburga. W sali zbornej cechowni, z zachowanym oryginalnym wystrojem wnętrza, znajdował się ołtarz z obrazem św. Barbary. Mimo, że minęło 6 lat od momentu, gdy Rozbark po ponad 180 latach skończył wydobycie, to jednak nadal oczy jego byłych pracowników i mieszkańców dzielnicy zwrócone są na byłą grubę. Zrozumiała jest też troska o przyszłość terenów i obiektów związanych z byłą kopalnią. Rzecz jasna, miejsce szczególne zajmuje w tych wspomnieniach wspaniała cechownia. W pierwszym okresie po zaprzestaniu wydobycia, obiekty kopalni, w tym także budynek cechowni, ulegały stałej dewastacji. Dobrze się jednak stało, że po przejęciu obiektów i terenu Rozbarku przez władze Bytomia uznano cechownię za zabytek techniki. Ołtarz św. Barbary uroczyście przeniesiono do kościoła św. Jacka. Wystawiono stróżówkę do pilnowania obiektów w pobliżu cechowni i prawdopodobnie tylko dlatego przetrwały one napór złomiarzy i poszukiwaczy dobrze wypalonych cegieł. Już w pierwszych chwilach po przejęciu przez miasto, pojawiły się projekty zagospodarowania terenów i zabytkowych budowli. I z radością trzeba stwierdzić, że po latach coraz bardziej realna staje się wizja architekta krajobrazu Jeana-Paula Ganema, o którym mówią, że maluje przyrodę. Z grupą przyjaciół z Ameryki zaproponował on stworzenie kwitnącego ogrodu z odwzorowaniem na powierzchni w przenośni tego, co znajdowało się pod ziemią. Po udanych i cenionych realizacjach w okolicach Paryża, Montrealu czy obecnie San Paulo, Ganem bierze zniszczony teren (wysypiska

27 Ołtarz św. Barbary uroczyście przeniesiono do kościoła św. Jacka KWK Rozbark Cechownia została wzniesiona na wzór świątyni, w tzw. układzie bazylikowym, z elementami secesyjnego wystroju. Ma środkową nawę wyższą i symetrycznie usytuowane nawy niższe śmieci, slumsy), a oddaje ludziom kwitnący ogród. Rekultywacja terenu, zagospodarowanie pozostałych obiektów, połączenie historii z wymogami współczesnymi i oczekiwaniami mieszkańców oraz dodatkowe miejsca pracy to kusząca perspektywa. W budynku cechowni zatańczą bytomscy tancerze, a ośrodek tętnił będzie kulturą. Uzbrojeni w cierpliwość rozbarczanie, czekając na realizację projektu rozbarskiego parku kultury i wypoczynku wybaczą niedogodności minionego czasu, a Rozbark sławić będzie zawsze piękny Bytom. Jerzy Raducki Zdjęcia: Krzysztof Wieczorek Początki kopalni to nadanie pola górniczego Heinitz 4 lutego 1856 roku. W 1864 Otton Friedlander nabył rozbarskie pola górnicze i rozpoczęto głębienie szybów Stalmach i Bończyk. Kopalnia rozpoczęła pracę w 1868 roku, aby po kilku latach osiągnąć pełne wydobycie. W tym czasie zbudowano sortownię. W 1883 do kopalni dołączono następne pola górnicze: Rossberg (nadanie 23 VI 1855), Nanny (nadanie 30 I 1872) i Moritz (nadanie 16 VIII 1872). W tym samym roku kopalnia została zlicytowana za długi. W 1890 zakupił ją wrocławski koncern Georg von Giesches Erben. Do tego momentu produkcja kopalni była niewielka. Nowi właściciele zbudowali nowe poziomy wydobywcze na głębokości 450 m i 540 m. Dzięki temu produkcja w 1898 wynosiła ponad 0,5 mln t węgla rocznie. Koncern Giesche dołączył do kopalni dwa pola: Hoffnung (nadanie 19 IX 1870) i Heinitz Erweiterung (nadanie 17 II 1904). W latach zbudowano peryferyjny szyb Lompy ( Romhild ), a w latach 20. XX wieku szyb wentylacyjny Barbara. Po roku 1922 z części pola po stronie polskiej utworzono odrębne pola górnicze. Przemianowana po II wojnie światowej na Rozbark, kopalnia pracowała do 2004 roku. 27