TWÓJ KOD. do elektronicznego zeszytu ćwiczeń ZNAJDUJE SIĘ W ŚRODKU

Transkrypt

1 2 TWÓJ KOD do elektronicznego zeszytu ćwiczeń ZNAJDUJE SIĘ W ŚRODKU

2 Spis tre ci O zeszycie wicze Woda i roztwory wodne 5.1. Czy mo na y bez wody? Czy wszystkie substancje mo na rozpu ci w wodzie? Jakie czynniki wp ywaj na rozpuszczanie si substancji w wodzie? Jak mo na okre li zawarto substancji rozpuszczonej w roztworze? Jak mo na zmienia st enie procentowe roztworu? Czy wody rzek, jezior i mórz s czyste? Zadania podsumowuj ce 5. dzia Wodorotlenki a zasady 6.1. W jaki sposób woda dzia a na tlenki metali? Czy metale mog reagowa z wod? Jakie w a ciwo ci i zastosowanie maj wodorotlenki? Dlaczego zasady powoduj zmian barwy wska ników? Zadania podsumowuj ce 6. dzia Kwasy 7.1. Czy woda reaguje z tlenkami niemetali? Jak s zbudowane cz steczki kwasów tlenowych? Czy istniej kwasy beztlenowe? Jakie w a ciwo ci maj kwasy? ph co to oznacza? Jakie zastosowanie maj kwasy? Sk d si bior kwa ne opady? Zadania podsumowuj ce 7. dzia Sole 8.1. Czy kwasy mo na zoboj tni? Jak s zbudowane sole i jak si tworzy ich nazwy? Co si dzieje z solami w wodzie? Czy tlenki reaguj z kwasami i z zasadami? Czy s znane inne metody otrzymywania soli? Czy wszystkie sole s rozpuszczalne w wodzie? Jak przebiegaj reakcje soli z zasadami i z kwasami? Jakie funkcje pe ni sole w yciu cz owieka? Które sole maj zastosowanie w budownictwie? Zadania podsumowuj ce 8. dzia Chemiczne warcaby... 95

3 O zeszycie wicze Zeszyt, podobnie jak podr cznik, zosta podzielony na cztery dzia y tematyczne, a ka dy dzia na rozdzia y odpowiadaj ce kolejnym lekcjom. Numer lekcji i tytu jest taki sam jak w podr czniku Ka de zadanie ma oznaczony stopie trudno ci Ka da lekcja znajduje si tak e w elektronicznym zeszycie wicze Zadania motywuj do zdobywania wiedzy chemicznej; wskazuj na jej zastosowanie w yciu codziennym Ilustracje s niezb dne do wykonania polecenia Polecenie w ka dym zadaniu jest czytelnie wyró nione Zadania typu egzaminacyjnego pozwalaj na systematyczne przygotowywanie si do egzaminu Zadania ró nego typu pozwalaj na utrwalenie i sprawdzenie wiedzy i umiej tno ci Oznaczenie stopnia trudno ci zadania: atwe rednio trudne trudne 4

4 Zadania podsumowuj ce dzia 10. Rozwiąż logogryf. Z wyróżnionych pól odczytaj hasło i je zapisz. 1. Zjawisko zarastania jezior spowodowane zanieczyszczeniem jego wód. 2. Ciecz, w której rozpuszczają się różne substancje (może nim być woda). 3. Określa maksymalną masę (wyrażoną w gramach) substancji, którą można rozpuścić w 100 g wody w danej temperaturze. 4. Określa ilość substancji rozpuszczonej w roztworze. 5. Mieszanina rozdrobnionej, nierozpuszczalnej substancji stałej i wody. 6. Gaz, który zamiast chloru bywa stosowany do dezynfekcji wody. 7. Jednorodna mieszanina substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika. 8. Roztwór jest, jeśli nie można rozpuścić w nim więcej substancji w danej temperaturze. 9. Cecha wody, która powoduje osadzanie się kamienia kotłowego. 10. Czynnik powodujący krystalizację substancji z nasyconego roztworu. 11. Produkty używane w gospodarstwach domowych zanieczyszczające wodę, zwłaszcza wówczas, gdy nie ulegają biodegradacji. 12. Tam kierowane są ścieki przed wprowadzeniem do rzeki. 13. Bywają komunalne, rolnicze i przemysłowe Hasło: 28

5 Wodorotlenki a zasady 6 W jaki sposób woda dzia a na tlenki metali? Czy metale mog reagowa z wod? Jakie w a ciwo ci i zastosowanie maj wodorotlenki? Dlaczego zasady powoduj zmian barwy wska ników? 29

6 Wodorotlenki a zasady 4. Uzupełnij poniższe zdanie wyrazami z ramki tak, aby było prawdziwe. pierwszej drugiej Metale należące do grupy z wodą, natomiast metale z grupy układu okresowego gwałtownie reagują reagują z wodą wolniej. 5. Zaznacz wszystkie ilustracje, przedstawiające poprawne doświadczenia wytworzenia wodorotlenku i wodoru, wpisując znak X w odpowiednie kratki pod ilustracjami. Na K H2O H2O H2O Fe H2O Ca 6. Uzupełnij równania reakcji aktywnych metali z wodą. Wpisz wzory produktów w wyznaczone miejsca. I. 2 K + 2 H 2 O 2 + II. Ca + 2 H 2 O + 34

7 6.3 Jakie w a ciwo ci i zastosowanie maj wodorotlenki? 1. W których naczyniach znajdują się wodorotlenki dobrze rozpuszczalne w wodzie? Zaznacz wszystkie poprawne odpowiedzi, wpisując znak X w odpowiednie kratki. 2. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Robotnicy podczas prac z wapnem gaszonym powinni zakładać rękawice ochronne, A. gdy mają uczulenie na wapno. B. ponieważ wapno gaszone jest substancją żrącą. C. ponieważ robotnicy zawsze powinni pracować w rękawicach ochronnych. D. ponieważ wapno gaszone pozostawia na skórze trudne do zmycia plamy. 3. Uzupełnij podane zdanie. Pastylki wodorotlenku sodu i wodorotlenku potasu pozostawione w niezamkniętych naczyniach rozpływają się, ponieważ wodorotlenki te są. 35

8 7.2 Jak s zbudowane cz steczki kwasów tlenowych? 1. Uzupełnij tabelę. Przyporządkuj wzorom strukturalnym kwasów ich wzory sumaryczne i nazwy. W odpowiednie komórki wpisz wyrażenia z ramki. kwas siarkowy(iv) HNO 3 kwas fosforowy(v) H 2 SO 3 kwas azotowy(v) H 3 PO 4 WZÓR STRUKTURALNY KWASU WZÓR SUMARYCZNY NAZWA 2. Zaznacz wszystkie poprawne odpowiedzi na poniższe pytanie. Które informacje dotyczą cząsteczki kwasu węglowego? (Masy atomowe: m H = 1 u, m C = 12 u, m O = 16 u). A. Cząsteczka kwasu jest zbudowana z sześciu atomów. B. Wartościowość reszty kwasowej kwasu wynosi I. C. Kwas ma w cząsteczce dwa atomy wodoru. D. Masa cząsteczkowa kwasu jest równa 82 u. E. Wartościowość niemetalu w kwasie wynosi IV. 3. Oblicz wartościowości chloru w poniższych kwasach i wpisz je w kratki nad atomami Cl. Uzupełnij nazwy tych kwasów. HClO 2 kwas chlorowy( ) HClO 3 kwas chlorowy( ) 46

9 Jak s zbudowane cz steczki kwasów tlenowych? 4. Uzupełnij tabelę. Przyporządkuj modelom cząsteczek kwasów ich wzory sumaryczne i nazwy. W odpowiednie komórki wpisz wyrażenia z ramki. kwas siarkowy(iv) H 2 SO 4 kwas węglowy H 2 CO 3 kwas siarkowy(vi) H 2 SO 3 MODEL KWASU WZÓR SUMARYCZNY NAZWA 5. Wskaż reszty kwasowe w podanych wzorach kwasów zakreśl je kolorową kredką. HNO 3 H 2 SO 4 H 3 PO 4 H 2 SO 3 H 2 CO 3 6. Uzupełnij zdanie tak, aby było prawdziwe. W wyznaczone miejsce wpisz odpowiedni wyraz z ramki. tlenu wodoru Wartościowość reszty kwasowej jest równa liczbie atomów w cząsteczce tego kwasu. 47

10 7.6 Jakie zastosowanie maj kwasy? 1. Przyporządkuj podanym zastosowaniom kwasów ich nazwy. W odpowiednie komórki wpisz wyrażenia z ramki. kwas solny kwas azotowy(v) kwas fosforowy(v) ZASTOSOWANIE NAZWA KWASU produkcja lakierów produkcja rodków pior cych i usuwaj cych kamie produkcja w ókien i tworzyw sztucznych 2. Połącz w pary nazwy kwasów organicznych (I IV) spotykanych w życiu codziennym z ilustracjami (A D). Obok każdego numeru wpisz odpowiednią literę. A. B. C. D. I. kwas askorbinowy II. kwas jabłkowy III. kwas szczawiowy IV. kwas octowy I II III IV 56

11 Jakie zastosowanie maj kwasy? 3. Zaznacz wszystkie zdania, które wyrażają spostrzeżenia lub wnioski wynikające z analizy poniższej tabeli. CZAS GOTOWANIA KAPUSTY, min ZAWARTO WITAMINY C (KWASU ASKORBINOWEGO) W KAPU CIE, % A. Zawartość witaminy C w kapuście zmniejsza się wraz z wydłużającym się czasem gotowania. B. Zawartość witaminy C w kapuście zwiększa się wraz z wydłużającym się czasem gotowania. C. Aby nie stracić zawartej w kapuście witaminy C, należy zjeść ją w postaci surówki. D. Nie da się wykorzystać całej zawartej w kapuście witaminy C. 4. Zaznacz wszystkie poprawne odpowiedzi na poniższe pytanie. Jaką barwę przyjmą wskaźniki w obecności soku cytrynowego? A. Oranż metylowy zmieni barwę na czerwoną. B. Wywar z czerwonej kapusty pozostanie niebieskofioletowy. C. Uniwersalny papierek wskaźnikowy zabarwi się na czerwono. D. Fenoloftaleina przyjmie barwę malinową. 57

12 Sole 3. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Głównym składnikiem kredy jest sól o wzorze A. CaSO 4 B. CaCl 2 C. CaSO 3 D. CaCO 3 4. Uzupełnij równanie reakcji ilustrującej proces twardnienia zaprawy wapiennej. Wpisz odpowiednie wzory z ramki w miejsca. CaCO 3 CO 2 Ca(OH) H 2 O 5. Uzupełnij opis ilustracji przedstawiającej doświadczenie odróżniania skały wapiennej od skały gipsowej. Wpisz odpowiednie określenia z ramki w miejsca pod probówkami. gips wapień 6. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Zaprawa gipsowa twardnieje po dodaniu A. tlenku węgla(iv). B. tlenu. C. wody. D. tlenku węgla(iv) i wody. 86

13 Zadania podsumowuj ce 5. dzia Zadania Podsumowanie podsumowuj ce dzia u 8. 1I dzia 1. Uzupełnij tabelę. Wpisz odczyny wodnych roztworów związków chemicznych o podanych wzorach. zasadowy obojętny kwasowy WZÓR SUBSTANCJI ODCZYN WODNEGO ROZTWORU SUBSTANCJI H 2 SO 4 K 2 SO 4 NaNO 3 NaOH 2. Uzupełnij opisy fotografii soli. W wyznaczone miejsca wpisz ich wzory sumaryczne z ramki. CuSO 4 NaCl NiSO 4 siarczan(vi) niklu(ii) siarczan(vi) miedzi(ii) chlorek sodu 3. Uzupełnij poniższy tekst w taki sposób, aby był prawdziwy. Zaznacz litery przyporządkowane odpowiednim określeniom. A. kwasowy B. zasadowy Tlenek A / B reaguje z kwasem, w wyniku czego powstają sól i woda. Tlenek A / B reaguje z zasadą, w wyniku czego powstają sól i woda. 87