Ocena oddziaływania na środowisko inwestycji w biogazownie; aspekty konfliktów społecznych

Transkrypt

1 Szkolenie Gminny Energetyk Ocena oddziaływania na środowisko inwestycji w biogazownie; aspekty konfliktów społecznych dr inŝ. Jacek Dach Zakład Energetyki Systemów Rolnictwa Instytut InŜynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Ul. Wojska Polskiego 50, Poznań jacek.dach@up.poznan.pl

2 Plan wystąpienia: 1. Biogazownie: rozwój hamowany przez opór społeczny 2. ZagroŜenia związane z eksploatacją biogazowni - rodzaje zagroŝeń i ich redukcja - normy prawne w zakresie bezpieczeństwa sanitarnego eksploatacji biogazowni 3. Podsumowanie

3 1.Biogazownie: rozwój hamowany przez opór społeczny

4 Wg urzędników Komisji Europejskiej w przyszłości 60% energii z OZE będzie wytwarzanej z biomasy, w tym najwaŝniejszym składnikiem będzie biogaz. W Polsce ze względu na uwarunkowania geograficzne, biomasa będzie równieŝ podstawowym surowcem w dziedzinie Odnawialnych Źródeł Energii. Rząd RP planuje do 2020 r. budowę ponad 2000 biogazowni. MoŜliwe są 3 scenariusze: - Osiągnięcie maksymalnie poziomu kilkuset biogazowni - Zrealizowanie załoŝonego planu - Budowa kilku, a nawet kilkunastu tysięcy biogazowni (zwłaszcza małych i średnich, Wielkopolska moŝe być liderem!) jeśli wejdą dyrektywa odorowa i podatek od emisji metanu.

5 Sytuacja w innych krajach UE i świata: 1. Liderem w UE są Niemcy (ponad 5000 biogazowni), w wielu krajach UE oraz Europy Wschodniej wzrasta liczba instalacji. 2. W świecie liderem są Chiny (28 mln instalacji, wzrost o 4 mln w ciągu ostatnich 5 lat), intensywny rozwój w Azji Płd.-Wsch. 3. Tendencja do wykorzystania odpadów organicznych lub roślin przemysłowych jako źródła do produkcji biogazu 4. Bardzo duŝe wsparcie rządów poszczególnych krajów dla inwestycji biogazowych (zwłaszcza finansowe) 5. Wytwarzanie biogazu najbardziej perspektywiczna metoda profesjonalnej produkcji energii cieplnej i elektrycznej w rolnictwie w wielu krajach

6 2. ZagroŜenia związane z eksploatacją biogazowni - rodzaje zagroŝeń i ich redukcja

7 Schemat instalacji i rodzaje najwaŝniejszych zagroŝeń: Energia elektryczna cieplna hałas Systemy sterowania i monitoringu emisje gazowe, odorowe zagroŝenie sanitarne Agregat kogeneracyjny emisje gazowe Składowanie przygotowanie substratów Fermentory Składowanie / przetworzenie pulpy odcieki

8 Instalacje do składowania i przygotowania odpadów Najprostsze rozwiązanie: plac do składowania Sterylizator: dodatkowy wydatek, ale bardzo przydatny, niekiedy niezbędny

9 Obecność sterylizatora jest NIEZBĘDNA przy odpadach zwierzęcych

10 Najlepsze rozwiązania * Praca na odpadach lub tanich i wydajnych substratach * Inwestycja w zespołach: - Producent odpadu (gorzelnia, rzeźnia) biogazownia - Wykorzystanie ciepła (suszarnie, szklarnie) * SprzedaŜ rynkowa nawozu wyprodukowanego z pulpy odpady ciepło

11 Transport odpadów MoŜliwy, opłacalny nawet do 100 km, ALE w Polsce wywołuje protesty społeczne i moŝe być przyczyną zablokowania inwestycji

12 Wstępne mieszanie substratów

13 Wstępne mieszanie substratów dezodoryzacja Skuteczny filtr biologiczny zrealizowany niewielkim nakładem środków

14 Zbiorniki fermentacyjne teoretycznie bezpieczne

15 W trakcie fermentacji następuje zniszczenie zdecydowanej większości patogenów (bakterii chorobotwórczych, pasoŝytów, nasion chwastów itp.)

16 Zbiorniki pofermentacyjne przykryte: kompletna dezodoryzacja oraz wychwytywanie do 15% dodatkowego metanu Wiele firm oferuje specjalistyczne kopuły do okrycia zbiorników z pulpą pofermentacyjną i gromadzenia biogazu, koszt okrycia laguny nie jest duŝy

17 Zbiorniki pofermentacyjne najczęściej stosowane rozwiązanie to laguny. Pulpa jest dalej odzyskiwana najczęściej metodą R10 Zbiorniki na pulpę pofermentacyjną powinny być przykryte (zwłaszcza jeśli nie występuje komora fermentacji wtórnej)

18 Koszty inwestycyjne: Koszt wywoŝenia pulpy pofermentacyjnej moŝe być bardzo wysoki, dodatkowo kosztują niezbędne analizy gleb.

19 System separacji, suszenia pulpy i dodatkowo granulowania suszu to najbezpieczniejsze rozwiązanie z punktu widzenia środowiska WaŜne: nadmiar ciepła występujący na biogazowni moŝe być wykorzystany do suszenia pulpy likwidując problem z jej zagospodarowaniem metodą R10

20 Właściwie zaprojektowana biogazownia NIE cuchnie! Warto zaprojektować ekrany z zieleni

21 Działający system monitoringu i zarządzania jest bardzo waŝnym elementem bezpieczeństwa pracy biogazowni

22 Dzięki systemom oczyszczania biogazu agregat kogeneracyjny nie emituje groźnych dla zdrowia gazów (głównie CO 2 i H 2 O)

23 Hałas: powszechnie stosowane zabezpieczenia wygłuszają skutecznie pracę agregatu kogeneracyjnego.

24 Błędy na etapie planowania inwestycji - Brak kompetencji specjalistów z firm, dąŝenie do maksymalizacji zysków za wszelką cenę (1 MW mocy to cena ok. 3-4 mln euro) - Brak dostatecznej wiedzy i doświadczenia z zakresu zagospodarowania odpadu pofermentacyjnego - Konieczność dokładnej analizy technologii oraz szczegółów zawartych we wniosku o wydanie decyzji środowiskowej oraz raporcie oddziaływania na środowisko - Błędy popełnione na etapie planowania inwestycji z reguły trudno poprawić po jej oddaniu do eksploatacji

25 Błędy we wnioskach o wydanie decyzji środowiskowej i raportach oddziaływania na środowisko Obornik, gnojowica i kiszonka z kukurydzy, jako pozostałości poprodukcyjne zostaną wykorzystane jako surowce energetyczne w dwojaki sposób: - wraz z dodatkami kiszonek kukurydzy w procesie beztlenowej fermentacji uzyskany zostanie z nich biogaz, który w układzie kogeneracyjnym zostanie zamieniony na energię elektryczną i ciepło. Odnawialne źródło energii jakim jest biogazownia moŝe zasilić system energetyczny przedsiębiorstwa [----- ] oraz gminy. Ten sposób produkcji energii elektrycznej i cieplnej w znaczący sposób wpłynie na poprawę środowiska i klimatu ze względu na znaczą unikniętą emisję, która wystąpiłaby przy stosowaniu tradycyjnych źródeł do wyprodukowania takiej samej ilości energii elektrycznej i ciepła, - pozostałość pofermentacyjna z kolei stanowi doskonały nawóz organiczny który jest bardzo dobrym substytutem nawozów mineralnych i nie wpływa na zanieczyszczanie wód. Przefermentowana masa jest bardziej zmineralizowana niŝ gnojowica, posiada lepsze własności nawozowe (korzystny stosunek C/N), jest bardziej przyswajalna przez rośliny. MoŜe być stosowana jako nawóz dolistny w fazie wzrostu roślin. Beztlenowa degradacja biokomponentów polepsza ich właściwości nawozowe. Znacząco redukuje się ilość substancji odorowych, patogenów i nasion chwastów. Proces fermentacji redukuje ilość patogenów (przede wszystkim bakterii E. coli i salmonelli) oraz nasion i zarodników chwastów.

26 2. ZagroŜenia związane z eksploatacją biogazowni - normy prawne w zakresie bezpieczeństwa sanitarnego eksploatacji biogazowni

27 Rozporządzenia i ustawy: BARDZO DUśY ZAKRES LEGISLACYJNY, brak konkretnych ustaw czy rozporządzeń dedykowanych biogazowniom rolniczym Przykład: klasyfikacja i wykorzystanie pulpy pofermentacyjnej Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Gospodarki śywnościowej z 7 października 1997 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budowle rolnicze i ich usytuowanie. Ustawa o nawozach i nawoŝeniu z 2007 r.

28 Rozporządzenia i ustawy: ROZPORZĄDZENIE (WE) No 1774/2002 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 3 października 2002 roku ustanawiające przepisy zdrowotne związane z ubocznymi produktami zwierzęcymi nie przeznaczonymi do spoŝycia przez ludzi ZAŁĄCZNIK VI Szczegółowe wymagania dla przetwarzania materiału kategorii 1 i 2 oraz dla zakładów wytwarzających biogaz i kompostowni Rozdział II, 3. KaŜdy zakład wytwarzający biogaz musi posiadać własne laboratorium lub korzystać z usług laboratoriów zewnętrznych.

29 Rozporządzenia i ustawy pozostałe: Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.Nr 177, poz.1227, ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008r. Nr 25, poz. 150, ze zm.), Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007, Nr 39, poz. 251, ze zm.), Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.), Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.), Ustawa o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U.Nr 63 poz. 639 z 2001 r.), Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.Nr 80, poz. 717, z późn. zm.), Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U r., Nr 156, poz. 1118, z późn. zm.), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (j.w. Dz.U.2009, Nr 151,poz. 1220), Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2005,Nr 236, poz oraz z 2006 r. Nr 144, poz.1042), Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych (Dz.U.Nr 167, poz. 1399), Ustawa z dnia 16 sierpnia 2004 r. w sprawie substancji zuboŝających warstwę ozonową (Dz.U.Nr Nr 121, poz. 1263), Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1266, z 2005 r. Nr 175, poz. 175, poz oraz z 2006 r. Nr 12, poz. 63), Ustawa o z 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz.U.Nr 11, poz. 84, z późn.zm.), Ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin (Dz.U.Nr z 2004 r. Nr 11, poz.94, z późn. zm.), Ustawa z dnia 13 września 2002 r. o produktach biobójczych (Dz.U.Nr z 2007 r. Nr 39, poz.252), Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz.U. Nr 199, poz. 1671, z późn. zm.), Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim (Dz.U. z 2006 r. Nr 99, poz. 693), Ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o Ŝegludze śródlądowej (Dz.U. z r. Nr 123, poz. 857), Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U.Nr 75, poz.4930), Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zuŝytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz.U.Nr 180, poz. 1495), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 31 stycznia 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o duŝym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej (Dz.U.Nr 30, poz. 208), Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego postępowania z olejami odpadowymi (Dz,U,Nr 192, poz. 1968),

30 Rozporządzenia i ustawy pozostałe c.d.: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz.U.Nr 236, poz. 1986), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2008 r. w sprawie nadania statutu Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (Dz.U.Nr 2002, poz. 1252), Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U.Nr 257, poz. 2573, z późn.zm.), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości (Dz.U.Nr 122, poz. 1055), Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.Nr 75,poz. 690 ze zm.), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu u duŝym ryzyku wystąpienia powaŝnej awarii przemysłowej (Dz.U.Nr 58, poz. 535, ze zm.), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz.U.Nr 16, poz. 87), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz.U.Nr 260,. 2181), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2008 r. w sprawie poziomów substancji w powietrzu (Dz.U.Nr 47, poz. 281), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu (Dz. 120,poz. 826), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 grudnia 2006 r. w sprawie dróg, linii kolejowych i lotnisk, których eksploatacja moŝe powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, dla których jest wymagane sporządzanie map akustycznych, oraz sposobów określania granic terenów objętych tymi mapami (Dz.U.Nr 1, poz. 8), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 15 lutego 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń uŝywanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz.U.Nr 32, poz. 223), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2008 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (Dz.U.Nr 206, poz.1291), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 maja 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń uŝywanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska (Dz.U.Nr 105, poz. 718), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U.Nr 112, poz. 1206), Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz.U.Nr 191, poz. 1595), Rozporządzenie Ministra środowiska z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i pouŝytkowych (Dz.U.Nr 104, poz. 982 z 13 czerwca 2003 r.), Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, Ŝe odpady nie są niebezpieczne (Dz.U.Nr 128, poz.1347),

31 3. Podsumowanie

32 Podsumowując: Inwestycje w biogazownie będą prowadzone na coraz większą skalę. Opór społeczny narasta wskutek braku wiedzy, nierzetelności i niewiedzy części dziennikarzy oraz niskiej edukacji społecznej Część winy w kreowaniu oporu społecznego leŝy po stronie inwestorów, zwłaszcza pracowników o niskich kwalifikacjach. Błędy przy planowaniu inwestycji mogą doprowadzić do negatywnych oddziaływań biogazowni na otoczenie (zwłaszcza chodzi o przechowywanie substratów odpadowych oraz pulpy). Zmieniające się realia ekonomiczne i polityczne mogą zupełnie odmienić powyŝszą sytuację w nadchodzących latach.

33 Dziękuję za uwagę Kontakt: