Psychiatria w Berlinie

Transkrypt

1 Psychiatria w Berlinie Informacja i Orientacja 2. Wydanie POLNISCH

2 Psychiatria w Berlinie Informacja i Orientacja 2 Słowo wstępne 4 Psychiatria w Berlinie 5 Pełnomocnik Kraju Związkowego ds. Psychiatrii 6 Porady, leczenie, opieka w sytuacji kryzysowej 6 Berlinske Centrum Interwencji Kryzysowej 6 Służby Sozialno-Psychiatryczne 7 Służby Psychiatryczne dla Dzieci i Młodzieży 7 Poradnie leczenia uzależnień alkoholowych i lekowych 8 Punkty Konsultacyjne i Poradnie 8 Opieka kliniczna dorosłych 9 Opieka kliniczna dzieci i młodzieży 9 Szpital o zaostrzonym rygorze 9 Praktykujący lekarze i terapeuci 10 Praktykujący lekarze i terapeuci dzieci i młodzieży 10 Osoby z pochodzeniem migracyjnym 11 Mieszkanie i organizacja dnia 11 Dzielnicowe gremium zarządzanian 11 Formy opieki w mieszkaniu 11 Ośrodki dzienne 12 Praca, zajęcia i kształcenie 12 Zarobkowanie dodatkowe 12 Warsztaty dla osób niepełnosprawnych 13 Projekty integracyjne 14 Reprezentowanie interesów własnych i przyjmowanie zażaleń 14 Stowarzyszenie osób dotkniętych chorobą 14 Wspieranie członków rodziny 14 Samopomoc 14 Biuro skarg i zażaleń 15 Planowanie, kooperacja, tworzenie sieci 15 Psychiatryczne kolegium doradcze 15 Koordynacja ds. psychiatrii 15 Koordynacja ds. uzależnień i narkomanii 15 Psychosocjalne grupy robocze 16 Zrzeszenia 17 Punkty styczne z innymi systemami opieki 17 Ludzie bezdomni 17 System pomocy w nałogach i narkomanii 17 Osoby starsze wymagające opieki 18 Ośrodki Przeciwdziałania Przemocy 18 Kontakty i adresy 19 Telefony alarmowe 19 Pozostałe numery kryzysowe i telefony alarmowe/ służby ratunkowe 19 Numery kryzysowe i telefony alarmowe dla dzieci i młodzieży 20 Numery kryzysowe i telefony alarmowe dla dorosłych 95 Impressum

3 22 Mitte 31 Friedrichshain-Kreuzberg 38 Pankow 44 Charlottenburg-Wilmersdorf 50 Spandau 55 Steglitz-Zehlendorf 60 Tempelhof-Schöneberg 67 Neukölln 72 Treptow-Köpenick 76 Marzahn-Hellersdorf 82 Lichtenberg 88 Reinickendorf

4 Słowo wstępne Drogie czytelniczki, drodzy czytelnicy, cieszę sią, że mogę zaprezentować Państwu trzecie, ponownie opracowane, wydanie broszury Psychiatria w Berlinie Informacja i Orientacja. Choroby psychiczne należą do tych schorzeń, które mogą osobom dotniętym, w sposób znaczny, zawęzić i utrudnić jakość życia. Ramowe uwarunkowania społeczne, socjalne i zdrowotne oraz osobiste warunki życiowe, w szczególnej mierze, wpływają na dzień powszedni osoby chorej psychicznie. Badania dotyczące częstości występowania i następstw chorób psychicznych są wyrazem zwiększonej uwagi, poświęcanej tym chorobom. Wyniki badań zalecają przy tym odpowiednio wczesne leczenie. Niniejsza broszura ma umożliwić państwu orientację w ofercie pomocy psychiatrycznych w Berlinie. W pierwszej części zapoznają się państwo z treścią, celami i głównymi pojęciami w psychiatrii. Zarysowane zostaną zależności i podane objaśnienia do poszczególnych elementów systemu niesienia pomocy, które są dla osób dotkniętych chorobą, członków rodziny, specjalistów i osób zainteresowanych drogowskazem w szukaniu pomocy. W drugiej części znajduje się zestawienie instytucji i służb zajmujących się leczeniem, opieką, pielęgnacją i udzielaniem pomocy w nagłych wypadkach osobom dotkniętym schorzeniami psychicznymi i osobom uzależnionym. Ta część, prezentująca sytuację z zakresu opieki i pomocy dostępnej w dzielnicach Berlina, w sposób wyraźny przedstawia jednocześnie, jak blisko miejsca zamieszkania.rozmieszczone są ośrodki pomocy psychiatrycznej. 2

5 Szczególnie zależy mi na tym, aby obowiązkowy system opieki psychiatrycznej, skierowany w stronę dzielnic Berlina, nadal wzmacniać i kwalifikować. Zalicza się do tego również osiąganie ciągłej poprawy jakości opieki, przykładowo poprzez komisje gościnne. Ten przewodnik po instucjach psychiatrycznych ukazał się, oprócz wydania niemieckojęzycznego, jeszcze w pięciu językach obcych, najczęściej używanych w naszym mieście. Wszystkie wydania przewodnika po psychiatrii dostępne są też na stronach internetowych Administracji i można tu pobrać pliki. Cieszyłabym się, gdyby broszura ta udzieliła odpowiedzi na państwa pytania i wskazała pierwsze punkty kontaktowe, niosące pomoc psychiatryczną. Wasza Katrin Lompscher Senator ds. Zdrowia, Środowiska i Ochrony Konsumentów 3

6 Psychiatria w Berlinie Możliwość zachorowania na chorobę psychiczną jest czymś co większość społeczeństwa daleko do siebie odsuwa. Rzeczywistość, w przeciwieństwie, wygląda inaczej. Badania prowadzone w 1998 roku na terenie całych Niemiec (niem. Bundesgesundheitssurvery) wykazały, że około 31% społeczności federalnej między 18 a 64 rokiem życia cierpi w przeciągu roku co najmniej na zaburzenia psychiczne. Ponad 40% zwolnień lekarskich wystawianych jest w związku z zaburzeniami psychicznymi. W Berlinie wskaźnik zachorowalności jest ponadprzeciętnie wysoki i w ostatnich latach ciągle wzrastał. W ostatnich dziesięciu latach rząd kraju związkowego w Berlinie przedsięwziął ogromne starania, we współpracy z Urzędami Dzielnicowymi, organizacjami tzw. wolnej działalności dobroczynnej, szpitalami jak również lekarzami i psychologami, aby system opieki dla osób chorych psychicznie rozwinąć do jednego z najsprawniej funkcjonujących systemów na terenie Niemiec. Przez wszystkie dzielnice rozciąga się zwarta sieć lekarzy specjalistów ds. psychiatrii jak również psychoterapeutów i psychologów. Współdziałając z lekarzem domowym większość osób ze schorzeniami psychicznymi otrzyma tu potrzebne porady i leczenie. Jeśli ktoś ze wzgledu na stopień choroby wymaga opieki klinicznej, uzyska ją obecnie w specjalistycznym oddziale w swojej dzielnicy. Minęły już czasy dużych szpitali psychiatrycznych na peryferiach miasta, w których chorzy psychicznie leczeni byli nierzadko miesiącami i latami. Czas pobytu w klinikach można było drastycznie zredukować dzięki bliskiej i skoordynowanej współpracy między praktykującymi lekarzami i psychologami, grupami terapeutycznymi w ośrodkach dziennych jak i zróżnicowanej 4

7 pomocy i wsparciu w swerze mieszkaniowej. Leczenie kliniczne trwa w Berlinie przeciętnie mniej niż 20 dni. Wzmożona opieka zdrowotna ze strony regionalnego systemu pomocy psychiatrycznej należy się szczególnie osobom przewlekle chorym na zaburzenia psychiczne. O grono tych osób troszczą się Urzędy Dzielnicowe wspólnie ze Służbami Socjalno-Psychiatrycznymi, Punktami Konsultacyjnymi i Poradniami, a poprzez mnóstwo propozycji zajęć i różnorodność świadczeń dotyczących opieki w mieszkaniu i ośrodkach dziennych odpowiedzialne są one za zapewnienie tym osobom odpowiedniej opieki. Berlinskie Urzędy Dzielnicowe stworzyły dla swoich mieszkanców szczególną ofertę: Berlińskie Centrum Pomocy Kryzysowej. Dzięki lokalizacji w dziewięciu punktach, które znajdują się w całym Berlinie, oferuje ono kompetentne porady wszystkim osobom znajdującym się w duchowej potrzebie, ale też rodzinie, sąsiadom i przyjaciołom szczególnie wieczorem i w nocy i jeśli zachodzi taka potrzeba udaje się oczywiście z pomocą bezpośrednio do osoby jej szukającej. Choroba psychiczna nie jest czymś egzotycznym, czym prawdobodobnie nie będziemy dotknięci. Osoby ze schorzeniami psychicznymi napotykamy codziennie w naszym środowisku, a prawdopodobieństwo, że również my być może będziemy kiedyś potrzebować profesjonalnej pomocy nie jest małe. W Berlinie dzięki psychiatrycznemu systemowi zaopatrzenia udostępniony jest zróżnicowany i wysoko wykwalifikowany system leczenia i pomocy, który jednocześnie znajduje się blisko miejsca zamieszkania. Jeśli potrzebują państwo porady lub pomocy proszę skontaktować się z odpowiednimi służbami i instytucjami, a ich adresy znajdą państwo w tej broszurce. Proszę wszystkie czytelniczki o wyrozumiałość, że zwracając się w tekście do osób występuje wyłącznie forma męska chociaż, w przynajmniej równym stopniu, odnosi się on również do współpracownic, pacjentek itp. Tę niepełność językową uwzględniono aby ułatwić czytanie. Jako Pełnomocnik Kraju Związkowego ds. Psychiatrii zachęcam państwa do podzielenia się ze mną swoimi doświadczeniami. Zadbam o to, aby państwa uwagi przekazane zostały odpowiednim instytucjom. W ten sposób pomogą nam państwo w dalszym ulepszaniu systemu opieki zdrowotnej. Heinrich Beuscher Pełnomocnik Kraju Związkowego ds. Psychiatrii Pełnomocnik Kraju Związkowego ds. Psychiatrii Administracja Senatu ds. Zdrowia, Środowiska i Ochrony Konsumentów Oranienstraße 106, Berlin Fax (030) Psychiatrie.Beauftragter@senguv.berlin.de Web 5

8 Porada, leczenie, opieka w sytuacji kryzysowej Berlińskie Centrum Interwencji Kryzysowej Berlińskie Centrum Interwencji Kryzysowej oferuje pomoc i wsparcie osobom znajdującym się w nagłym ciężkim stanie psychicznym i nie cierpiących zwłoki psychiatrycznych sytuacjach kryzysowych. Powody, dla których ludzie kontaktują się z Centrum Interwencji Kryzysowej mogą być bardzo różne. Mogą nimi być schorzenia psychiczne lub też sytuacje kryzysowe, jak np. depresja, lęki i napady paniki, rozstanie lub strata najbliższej osoby, problemy z nałogami, konflikty rodzinne i konflikty w związkach, przeżycia traumatyczne, myśli samobójcze itp. Osoba poszukująca pomocy w zasadzie sama decyduje o tym, w związku z jaką ciężką sytuacją życiową ma jej być udzielona pomoc. Pomoc Berlinskiego Centrum Interwencji Kryzysowej skierowana jest również do osób żyjących w środowisku osoby dotkniętej chorobą, takich jak partner, krewni, przyjaciele, koledzy lub sąsiedzi. Osoby te zaniepokojone często potrzebują informacji i porady lub ze względu na duże obciążenie same potrzebują pomocy. Oczywiście Berlińskie Centrum Interwencji Kryzysowej udziela swojego wsparcia wszystkim instytujom zajmującym się profesjonalnym niesieniem pomocy jak również powszechnemu systemowi niesienia pomocy. Lekarze, terapeuci, i pracownicy instytucji socjalnych, ale też policja i straż pożarna mogą skorzystać w każdej chwili z usług Centrum Interwencji Kryzysowej, a szczegolnie zasięgnąć pomocy w nagłych przypadkach. Berlińskie Centrum Interwencji Kryzysowej osiągalne jest przez 365 dni w roku i przez 24 godziny na dobę. Dziewięć punktów udzielających porad, rozdzielonych na terenie całego miasta, czynnych jest codziennie w godzinach od do (adresy i numery telefonów znaleźć można w dalszej części tej broszury - spis dzielnic lub na stronie internetowej W tych godzinach osoby szukające pomocy otrzymają poradę przez telefon lub bezpośrednio w poradni. Wcześniejsze ustalanie terminu nie jest konieczne, udzielanie pomocy jest nieodpłatne, a na życzenie anonimowe. W sytuacjach szczególnie zaostrzonych i nie cierpiących zwłoki pracownicy Berlinskiego Centrum Interwencji Kryzysowej udają się bezpośrednio na miejsce zdarzenia. Lekarze specjaliści pełniący dyżury mogą w każdej chwili zostać szybko wezwani. Berlinskie Centrum Interwencji Kryzysowej dzięki swojej pozarejonowej gotowości oferuje taką samą pomoc i wsparcie poza regularnymi godzinami dyżurowania, w godzinach nocnych i dziennych (w godz. od 0.00 do 16.00). Punkt udzielania porad znajduje się w rejonie Mitte (Krausnickstraße 12 A). Osoby szukające pomocy wybierając każdy z numerów Berlinskiego Centrum Interwencji Kryzysowej połączą się automatycznie z jednostką dyżurującą (automatyczne przekazywanie połączenia po godzinie 24.00). Jedynym wyjątkiem są godziny dzienne w dni robocze od 8.00 do W tym czasie odbywa się udzielanie informacji wyłącznie telefonicznie i kierowanie do innych instytucji. Jest tak ze względu na to, iż Berlinskie Centrum Interwencji Kryzysowej stanowi uzupełniającą strukturę w istniejącym sytemie opieki psychiatrycznej. Służby socjalno-psychiatryczne Służby socjalno-psychiatryczne funkcjonują jako jednostki dzielnicowych Służb Zdrowia, które znajdują się we wszystkich dzielnicach Berlina, a ze względu na szybkie do nich dotarcie, częściowo również w wielu punktach danej dzielnicy (patrz spis dzielnic). Pracownicy służby socjalno-psychiatrycznej, lekarze, pracownicy społeczni, psycholodzy i pracownicy administracji zapewniają osobom dorosłym chorym psychicznie (najczę- 6

9 Porada, leczenie, opieka w sytuacji kryzysowej ściej przewlekle), cierpiącym z powodu uzależnień lub psychicznie upośledzonym odpowiednią pomoc i wsparcie. Udzielanie porad, pośredniczenie w znalezieniu pomocy i interwencja w sytuacjach kryzysowych zapewniane są w poszczególnych instytucjach lub podczas odwiedzin w domu osobom bezpośrednio dotkniętym zaburzeniami, ich członkom rodziny i wszystkim innym osobom znajdującym się w kręgu socjalnym. Służby socjalno-psychiatryczne współpracują ściśle z innymi instytucjami wspierającymi udzielanie pomocy w rejonie, ale i też pozarejonowo. Kierują one do innych ośrodków udzielających pomocy ambulatoryjnej i stacjonarnej względnie udzielają się w w dzielnicowych gremiach zarządzania w działalności pośredniczej. W ramych prawa opiekuńczego i ustawodawstwa socjalnego pracownicy biorą czynny udział w udzielaniu porad, pośrednictwie i wydawaniu opinii. Pracownicy służby socjalno-psychiatrycznej są do dyspozycji od poniedziałku do piątku od godziny 8.00 do W czwartek w większości dzielnic służby socjalno-psychiatryczne urzędują w godzinach popołudniowych do godziny W tym czasie służba socjalno-psychiatryczna odpowiedzialna jest też za opiekę w nagłych zdarzeniach psychiatrycznych w danym rejonie. Przy czym pierwszoplanowym celem jest wykorzystanie wszystkich środków pomocniczych, aby zapobiec zbędnym represjom przymusowym. W zagrożeniu własnym i zagrożeniu dla społeczeństwa lekarz podejmuje decyzje zgodnie z przepisami dotyczącymi osób psychicznie chorych. Służby psychiatryczne dla dzieci i młodzieży Służby psychiatryczne dla dzieci i młodzieży są poradniami przyporządkowanymi wydziałom zdrowia lub wydziałom do spraw nieletnich w Urzędach Dzielnicowych. W problemach związanych z pożyciem z dziećmi i młodzieżą, szczególnie w problemach wychowawczych i frapujących zmianach rozwojowych oferują one badania i wydawanie opinii w zakresie medycznym, psychologicznym i socjalno-pedagogicznym jak również pośrednictwo i asystę w niesieniu pomocy dzieciom i młodzieży i ich rodzinom szczególnie w sytuacjach kryzysowych. Realizują one również zadania z zakresu prawa opiekuńczego. Służby psychiatryczne dla dzieci i młodzieży współpracują ściśle z instytucjami pomocy dzieciom i młodzieży oraz instytucjami szkolnymi. Udzielają się one w konferencjach związanych z niesieniem pomocy i dotyczących osób udzielających pomocy (niem. Hilfe-/Helferkonferezen), prowadzą poradnictwo personelu specjalistycznego z działu opieki psychosocjalnej i instytucji pedagogicznych z zakresu zagadnień dotyczących opieki psychiatrycznej dzieci i młodzieży. Poradnie leczenia uzależnień alkoholowych i lekowych Poradnie leczenia uzależnień alkoholowych i lekowych oferują profesjonalną pomoc osobom, dla których spożywanie alkoholu, przyjmowanie leków lub innych substancji jak np. nikotyna, nielegalne narkotyki, stało się problemem. Pomoc taka udzielana jest osobom bezpośrednio dotkniętym problemem, członkom rodziny, partnerom, przyjaciołom i kolegom z pracy. Poradnie udzielają porad w zakresie leczenia uzależnień oraz zapewniają opiekę, sporadycznie też leczenie indywidualne i terapię grupową. Pośredniczą one w leczeniu odwykowym, udzielają pomocy w zagadnieniach socjalnych i dotyczących życia codziennego oraz informują o możliwościach uzyskania porad w innych instytucjach, takich jak np. poradni dla osób zadłużonych, poradni wychowawczej 7

10 Porada, leczenie, opieka w sytuacji kryzysowej i poradni rodzinnej oraz grupach samopomocy. W każdej dzielnicy Berlina można znaleźć poradnie dla osób uzależnionch od alkoholu i leków. Prowadzone są one jako poradnie częściowo zintegrowane, tak że poradnictwo w zakresie leczenia uzależnień narkotykowch pod względem organizacyjnym jest w nich oferowane. Punkty konsultacyjne i poradnie Punkty konsultacyjne i poradnie otwarte są dla wszystkich osób dotkniętych schorzeniami psychicznymi. W zakresie oferowanej pomocy jest nawiązywanie kontaktów, spędzanie wolnego czasu, udział w spotkaniach grupowych i udzielanie porad w rozmowie indywidualnej. Można tam również znaleźć propozycje specjalne i propozycje imprez, jak np. wyjazdy grupowe, wycieczki, imprezy kulturalne i sportowe, imprezy muzyczne oraz ciepłe posiłki, które oferowane są w wiele punktach konsultycyjnych i poradniach. Poza tym spotykają się tam również grupy samopomocy, które wspomagają się wzajemnie w problemach indywidualnych bez udziału personelu fachowego. Często różne instytucje udzielające pomocy, takie jak punkty konsultacyjne i poradnie, ośrodki zarobkowania dodatkowego, ośrodki dzienne i inne prowadzone są pod dachem centrum opieki dziennej. Zaletą tej formy jest to, że osobom odwiedzającym zapewnić można indywidualną pomoc w zależności od ich aktualnej sytuacji życiowej. Przykładowo osoby odwiedzające punkty konsultacyjne i poradnie, jeśli jest konieczność, skorzystać mogą z ośrodka dziennego lub formy dodatkowego zarobkowania. Również odwrotnie, osoby odwiedzające ośrodki dzienne lub ośrodek zarobkowania dodatkowego, mają możliwości skorzystania z oferty punktów konsultacyjnych i poradni. Opieka kliniczna dorosłych Opieka stacjonarna W szczególnie ciężkich schorzeniach względnie ostrych, nagłych przypadkach osoby psychicznie chore i uzależnione otrzymają pomoc stacjonarną, tzn. w szpitalach na specjalistycznych oddziałach psychiatrycznych i psychoterapeutycznych. We wszystkich dzielnicach w Berlinie znajduje się w szpitalu przynajmniej jeden taki oddział specjalistycznych lub specjalistyczny szpital psychiatryczny. Taki szpital można szybko odnaleźć, zazwyczaj wiadomo gdzie się znajduje, a schorzenia psychiczne leczone są tam na tych samych warunkach co schorzenia fizyczne. Szpital, który odpowiedzialny jest za udzielanie opieki w państwa dzielnicy znaleźć można w tym informatorze w spisie dzielnic. Ofertę specjalną dla osób o podłożu migracyjnym proponuje Charité Berlin-Mitte wspólnie z Centrum Psychiatrii, Psychoterapii i Superwizji Interkulturowej, Schumannstr. 20/21, Berlin, kontakt telefoniczny (030) Kliniki dzienne Kliniki dzienne umożliwiają leczenie częściowo stacjonarne w dniach powszednich takich pacjentów, u których leczenie stacjonarne zostało zakończone względnie nie jest konieczne, a pomoc ambulatoryjna jest jeszcze niewystarczająca. Wieczory, noce i dni wolne od pracy pacjenci spędzają w swoim bliskim środowisku. Umożliwia to z jednej strony wykonanie dużego kroku w kierunku całkowitego opuszczenia szpitala, z drugiej strony stacjonarny pobyt w szpitalu staje się zbędny. Ambulatoria instytucjonalne Ambulatoria instytucjonalne powiązane są ze specjalistycznym oddziałem psychiatrii i psychoterapii i zajmują 8

11 Porada, leczenie, opieka w sytuacji kryzysowej się prewencyjną opieką ambulatoryjną, przed rozpoczęciem leczenia szpitalnego i po jego zakończeniu. Jest to szczególnie ważne dla osób ciężko chorych i ze skłonnościami do nawrotów, które nie są skłonne do regularnego korzystania z opieki medycznej lekarza domowego. Dzięki temu leczenie może być kontynuowane ambulatoryjnie bez zakłócania jego przebiegu. Opieka kliniczna dzieci i młodzieży Ze względu na rejonową opiekę obowiązkową w zakresie psychiatrii i psychoterapii dzieci i młodzieży, istnieje w Berlinie sześć takich rejonów. Stworzone one zostały w połączeniu dwóch sąsiadujących dzielnic. Psychiatryczna opieka szpitalna dla dzieci i młodzieży gwarantowana jest obecnie w sześciu punktach w mieście. Kliniki dzienne i ambulatoria instytucjonalne znajdują się również w każdym rejonie. Opieka stacjonarna służy głównie diagnostyce i leczeniu objawiających się schorzeń psychiatrycznych u dzieci i młodzieży. Ta forma leczenia powinna być stosowana tyko po wyczerpaniu wszystkich innych środków leczniczych. Leczenie w klinikach dziennych jest dla dzieci i młodzieży korzystne ponieważ nie tracą one kontaktu z ich środowiskiem rodzinnym i socjalnym. Oddziały szpitalne psychiatryczne i psychoterapeutyczne dla dzieci i młodzieży właściwe dla państwa dzielnicy znajdują się w spisie dzielnic. Szpital o zaostrzonym rygorze Szczególną formą psychiatrii klinicznej jest leczenie w szpitalu o zaostrzonym rygorze (niem. Maßregelvollzug). Ta forma umieszczania w szpitalu z nakazu sądowego nie należy do rejonowego systemu opieki psychiatrycznej. Dwa ośrodki w dzielnicy Reinickendorf (Karl-Bonhoeffer-Nervenklinik) i Pankow (Klinikum Buch) są częścią składową systemu szpitalnego Kraju Związkowego Berlin. Jeżeli ktoś popełnił poważne przestępstwa, a z powodu schorzenia psychicznego lub z powodu nadużywania środków odurzających uznany został za częściowo, bądź też całkowicie niezdolnym do poniesienia kary, zarządzone zostanie przez sąd umieszczenie takiej osoby w szpitalu psychiatrycznym o zaostrzonym rygorze. Służyć ma to zarówno poprawie i bezpieczeństwu pacjenta jak i zapobiegać dalszym przestępstwom, chronić przed zagrożeniami, co jednocześnie ma wpłynąć na bezpieczeństwo ogółu. Więcej informacji na temat szpitali o zaostrzonym rygorze znajduje się na stronie internetowej Adres pocztowy: Krankenhaus des Maßregelvollzugs, Olbendorfer Weg 70, Berlin, Fon (030) (centrala) Praktykujący lekarze i terapeuci Leczenie schorzenia psychicznego jest świadczeniem refundowanym przez ustawową kasę chorych, a prowadzone jest przez lekarzy specjalistów z dziedziny neurologii, jak również psychiatrii i psychoterapii oraz medycyny psychosomatycznej i psychoterapii, a także praktykujących psychologów i psychoterapeutów. Psychoterapia traktowana jest zawsze jako świadczenie ustawowej kasy chorych i jest świadczeniem lekarskim objętym umową, jeżeli doprowadzić ma do wyleczenia lub poprawy stanu duchoweg, względnie rehabilitacji medycznej. Zrzeszenie Lekarzy posiadających podpisaną umowę z Kasą Chrorych utworzyło w kooperacji z Izbą Lekarską w Berlinie serwis telefoniczny dla pacjentów: tel. (030) W ten sposób istnieje możliwość uzyskania w dni robocze od godziny do informacji na temat numerów telefonów bądź adresów lekarzy i terapeutów praktykujących w pobliżu miejsca zamieszkania. Korzystając ze stron internetowych 9

12 Porada, leczenie, opieka w sytuacji kryzysowej berlin.de i można samodzielne odszukać praktykujących fachowców zajmujących się leczeniem (zarówno dla dorosłych jak i dla dzieci i młodzieży). Praktykujący lekarze i terapeuci dla dzieci i młodzieży Różne formy objawiania się i przebiegu zaburzeń psychicznych i chorób u dzieci i młodzieży wymagają wyjaśnienia fizycznych, psychologiczno-rozwojowych i socjalnych zależności ich powstawania i obrotu. Aby zapewnić jak najlepszą opiekę osobie dotkniętej chorobą i jej rodzinie często nieodzowna jest intensywna współpraca lekarzy specjalistów prowadzących leczenie (np. lekarzy specjalistów psychiatrii i psychoterapii dzieci i młodzieży) i terapeutów (psychoterapeutów psychologów, psychoterapeutów dzieci i młodzieży) z Ośrodkiem Pomocy Dzieciom i Młodzieży, a także instytucją szkolną. Praktykujących lekarzy specjalistów psychiatrii i psychoterapii dzieci i młodzieży oraz psychoterapeutów nie zawsze można znaleźć w pobliżu miejsca zamieszkania. Informacji udziela Zrzeszenie Lekarzy posiadających podpisaną umowę z Kasą Chrorych pod numerem telefonu lub w internecie na stronach lub pochodzeniem migracyjnym, wynikająch po części z uwarunkowań kulturowych i religijnych. Oferta pomocy, która szczególnie pochwyca tę tematykę, powstała przy Centrum Psychiatrii Międzykulturowej, Psychoterapii i Superwizji przy Charité Berlin, Campus Mitte (ZIPP ). Obok badań naukowych, kształcenia ustawicznego i międzykulturowej superwizji powstało tu etnopsychiatryczne ambulatorium z zaczątkami leczenia międzykulturowego. Ważnym aspektem w dalszym ogólnym rozwoju systemu opieki psychiatrycznej będzie szersze włączenie kompetencji międzykulturowych w różne oferty. Równolegle potrzeba intensywnych starań, aby proponowane pomoce nie skazane zostały na niepowodzenia wynikające z barier językowych. Krokiem w tym kierunku jest ta broszura, która oprócz języka niemieckiego, wydana została w językach angielskim, polskim, rosyjskim, serbskim/ bośniackim / chorwackim i tureckim. Osoby z pochodzeniem migracyjnym Osoby posiadające korzenie obcego pochodzenia, dokładnie tak samo jak ludność niemiecka, doznają psychicznych uszczerbków na zdrowiu i dotykane są chorobymi psychicznymi. Osoby te stanowią około 14% całej ludności Berlina. Dlatego oferta systemu opieki psychiatrycznej, bez różnic, kierowana jest do wszystkich mieszkańców Berlina. W praktyce widoczna jest jednak konieczność wzięcia pod uwagę szczególnych wyzwań w opiece i leczeniu osób z 10

13 Mieszkanie i organizacja dnia Dzielnicowe gremium zarządzania Przyznanie świadczeń osobom chorym psychicznie, które złożyły podanie o przyznanie środków wspomagających włączenie się w życie (niem. Eingliederungshilfe) zgodnie z XII. Kodekem Socjalnym (niem. SGB XII), następuje przy współudziale dzielnicowego gremium zarządzania. Jednostki te sprawdzają jakiego rodzaju pomocy aktualnie potrzebuje osoba dotknięta chorobą oraz proponują pomocne środki, odpowiednie do potrzeb. Może to być na przykład opieka terapeutyczna we wspólnie z innymi osobami zamieszkiwanym mieszkaniu (niem. Wohngemeinschaft), opieka indywidualna we własnym mieszkaniu, opieka dzienna, ale także szczególnie intensywna opieka w przejściowym domu pomocy. W takich przypadkach możliwe jest zastosowanie szerokiej palety pomocy indywidualnej. W skład gremium z reguły wchodzą: jednostka wypłacająca świadczenia, jednostka finansująca (zarządzanie indywidualnym przypadkiem), stacjonarny oddział szpitalny, służby socjalno-psychiatryczne, koordynator psychiatrii, pozostałe służby rejonowej opieki psychiatrycznej jak również same osoby szukające pomocy, jeżeli sobie tego zażyczą. Formy mieszkaniowe z opieką Opieka w mieszkaniu to forma świadczeń, oferująca osobom chorym psychicznie i uzależnionym pomoc w przezwyciężaniu codziennych obowiązków, planowaniu dnia, nawiązywaniu kontaktów i poszukiwaniu zajęć, pracy i edukacji. Zarówno obranie celu i form działania, jak również zakres określonych świadczeń zależne są od indywidualnych potrzeb osoby objętej opieką. Istnieje możliwość opieki we własnym mieszkaniu, we wspólnocie mieszkaniowej (niem. Wohngemeinschaft), lub w powiązanej formie opieki w mieszkaniu (mieszkanie i opieka ambulatoryjna), oraz opieka w domach pomocy społecznej bądź przejściowych domach pomocy społecznej (tzw. stacjonarnych formach mieszkaniowych). Kierowaniem osób do tych ośrodków zajmuje się dzielnicowe gremium zarządzania. W ramach rejonowej opieki obowiązkowej, w każdej z dwunastu dzielnic w Berlinie istnieją przedstawione formy mieszkaniowe z opieką. Obok nich istnieją w kraju związkowym w Berlinie pojedyńcze oferty pozaregionalne. Przykładowo są to oferty opieki w mieszkaniu dla psychicznie chorych homoseksualistów płci męskiej, zagrożonych samobójstwem psychicznie chorych młodych ludzi, osób psychicznie chorych uzależnionych od narkotyków i uzależnionych kobiet. Bliższych informacji udziela koordynator psychiatrii lub dzielnicowe gremium zarządzania. Ośrodki dzienne W ośrodkach dziennych sprawowana jest w ciągu dnia opieka nad osobami psychicznie chorymi i uzależnionymi poza własnym miejscem zamieszkania. Tak jak w opiece w mieszkaniu (niem. betreutes Wohnen) również tutaj proponowana jest pomoc w planowaniu dnia, nawiązywaniu kontaktów, poszukiwaniu zajęć, pracy i edukacji. Poza tym skorzystać można z instruowanych zajęć grupowych i innych propozycji. 11

14 Praca, zajęcia i kształcenie Praca ma w życiu każdego człowieka centralne znaczenie. Dotyczy to również osób z ciężkimi schorzeniami psychicznymi. Nawet, gdy z powodu schorzenia psychicznego zagwarantowana jest opieka, pozostaje pytanie co zajęciami dodatkowymi. Tylko niewiele osób może, chce i powinno być objętych całodniowym leczeniem i opieką. Pod pojęciem pracy rozumie się nie tylko zatrudnienie na regularnym rynku pracy, ale różne inne możliwości zajęć praktycznych. Są to na przykład prace nieodpłatne, warsztaty zajęciowe, terapia pracy i terapia zajęciowa, godzinowe zajęcia w formie zarobkowania dodatkowego, zajęcia w warsztatach dla osób niepełnosprawnych, branie udziału w zajęciach proponowanych przez Urząd Pracy, szkołę, zatrudnienie w firmie integracyjnej itd. Szczególnie dla kręgu osób psychicznie chorych przygotowano przewodnik branżowy Przedsięwzięcia socjalne w Berlinie, w którym opisane są możliwości zajęć z zakresu rehabilitacji, integracji i zarobkowania dodatkowego. Bliższych informacji uzyskać można na stronie internetowej Poza tym istnieją możliwości podjęcia nauczania zawodowego, które dostosowane jest do potrzeb młodej osoby psychicznie niepełnosprawnej. Nauka odbywa się w warsztatach zawodowych (w Berlinie w BBK-RKI: www. drk-berlin.de/rkinstitut/index.htm). Odpowiedzi na pytania dotyczące wsparcia i zameldowania udzieli państwu właściwe Biuro Pracy. Zarobkowanie dodatkowe Zwłaszcza dla osób chorych od wielu lat praca i zajęcia praktyczne mają szczególnie znaczenie. Odnosi się to udziału w życiu społecznym, podziału czasu i dnia, wiary w siebie i w znacznym stopniu uznania społecznego oraz odnalezienia sensu zatraconego najczęściej po wielu latach wyłączenia ze świata pracy. Jedną z możliwości zajęć proponowanych w rejonowej opiece psychiatrycznej jest zarobkowanie dodatkowe, które w Berlinie finansowane jest częściowo ze środków publicznych. Zarobkowanie dodatkowe daje możliwość zatrudnienia i pracy na niższym szczeblu szczególnie osób przewlekle chorych na schorzenia psychiczne. Przy tym korzystający z tej formy, po ustaleniu dogodnie dobranego czasu pracy, osoby te mają możliwość sprawdzenia się na różnych płaszczyznach działalności. Oferty zarobkowania dodatkowego biorą pod uwagę zakres możliwości osób przewlekle chorych na schorzenie psychiczne i przystosowane są do ich potrzeb. Wypłacana jest nieznaczna rekompensata za poniesione nakłady. Warsztaty dla osób niepełnosprawnych Propozycja zajęć w warsztatach dla osób niepełnosprawnych (niem. WfbM) skierowana jest do tych osób niewpełni sprawnych, które nie mogą, jeszcze nie mogą lub jeszcze ponownie nie mogą być zatrudnione na powszechnym rynku pracy, ale są w stanie świadczyć, w pewnej mierze, określoną pracę, przez co spełniają wymogi przyjęcia. Warsztaty dla osób niepełnosprawnych muszą przyjąć wszystkie osoby niepełnosprawne niezależnie od rodzaju i stopnia niepełnosprawności. Po przeprowadzeniu postępowania wstępnego, w którym sprawdza się, czy warsztaty dla osób niepełnosprawnych są dla danej osoby odpowiednią instytucją, uzyskuje się w dziale kształcenia zawodowego warsztatów z reguły dwuletnie wsparcie mające na celu poprawienie udziału w życiu zawodowym. Osobom niewpełni sprawnym, którym po zakończeniu tych działań nie można będzie znaleźć odpowiedniego zatrudnienia na powszechnym rynku pracy lub szkolenia oświatowego i kwalifikacyjnego, warsztatowe oddziały pracy proponują szeroką ofertę miejsc pracy, uwzględniając jednocześnie 12