Jak przywrócić niepodległość? lekcja powtórzeniowa

Transkrypt

1 Jak przywrócić niepodległość? lekcja powtórzeniowa Powtórzenie działu O wolną Polskę Cele lekcji Wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: wiek, rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością. II. Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń odpowiada na proste pytania postawione do tekstu źródłowego, mapy, ilustracji; pozyskuje informacje z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje; stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych. III. Tworzenie narracji historycznej. Uczeń tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami; przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić. V. Współdziałanie w sprawach publicznych. Uczeń współpracuje z innymi planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się z nich. Wymagania szczegółowe Po zakończonych zajęciach uczeń: zna: daty, postacie i wydarzenia związane z tematyką działu O wolną Polskę; najważniejsze dzieła wybitnych twórców kultury i nauki polskiej XIX w.; okoliczności powstania Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego, rozumie: pojęcia związane z tematyką działu O wolną Polskę, potrafi: scharakteryzować sytuację panującą na ziemiach polskich w XIX w.; sytuować w czasie i przestrzeni powstanie listopadowe i powstanie styczniowe; wymienić przyczyny i omówić skutki powstań narodowych; omówić przebieg powstań narodowych; opisać działalność Wielkiej Emigracji; wymienić przejawy polityki rusyfikacji i germanizacji prowadzonej przez państwa zaborcze; omówić metody walki Polaków z rusyfikacją i germanizacją; przedstawić zasługi dla rozwoju kultury i nauki polskiej: Fryderyka Chopina, Adama Mickiewicza, Stanisława Moniuszki, Marii Skłodowskiej-Curie, Jana Matejki, Heleny Modrzejewskiej, Henryka Sienkiewicza, Stanisława Wyspiańskiego i Bolesława Prusa. Środki dydaktyczne podręcznik (s. 7 48), zeszyt ćwiczeń (s ), zestaw kart do gry w skojarzenia, materiały do gry Czarny Piotruś, 63

2 materiały do gry Kółko i krzyżyk, tabela Bilans XIX w., klej lub taśma klejąca. Metody i techniki nauczania gra dydaktyczna, rozmowa nauczająca, praca z mapą. Formy zajęć praca w grupach, praca zbiorowa. Czas zajęć 1 godzina lekcyjna. Struktura i opis lekcji I. Wprowadzenie Podajemy temat, a następnie informujemy uczniów, że celem zajęć będzie próba dokonania bilansu starań Polaków o odzyskanie niepodległości w XIX w. II. Rozwinięcie W celu przypomnienia najistotniejszych wiadomości z działu O wolną Polskę proponujemy uczniom udział w grach dydaktycznych. Dzielimy klasę na trzy grupy (zob. komentarz do lekcji) i każdej z nich przekazujemy materiały. Grupa I otrzymuje zestaw kart do gry w skojarzenia (materiał nr 1), grupa II (podzielona na 2-osobowe zespoły) zestawy materiałów do gry Czarny Piotruś (materiał nr 2), a grupa III zestaw materiałów do gry Kółko i krzyżyk (materiał nr 3). Po upływie ustalonego czasu prosimy przedstawicieli zespołów nr I i II o zaprezentowanie ułożonych kart i korygujemy ewentualne błędy. Wyjaśniamy, że kolejne zadanie uczniów będzie polegało na ustaleniu, które spośród wymienionych w grach wydarzeń i związanych z nimi dat, a także postaci i ich osiągnięć miały pozytywny, a które negatywny wpływ na historię Polski od końca XVIII w. do początków XX w. Wieszamy na tablicy powiększoną tabelę Bilans XIX w. (materiał nr 4). Następnie prosimy poszczególne grupy, aby przykleiły karty w odpowiedniej rubryce tabeli i krótko uzasadniły swoją decyzję. III. Podsumowanie Polecamy zapoznać się z ćwiczeniem 4 (zeszyt ćwiczeń, s. 26), po czym inicjujemy rozmowę nauczającą, w trakcie której uczniowie podają informacje, jakie powinny się znaleźć w artykule. Metody kontroli Ćwiczenie 1 i 2 (zeszyt ćwiczeń, s ). Praca domowa Rozwiąż w Histlandii zadania do działu Polska pod zaborami. 64

3 Materiały dla nauczyciela Materiał nr 1 Gra w skojarzenia. Instrukcja. 1. Uczniowie rozdzielają między siebie 24 karty. 2. Zadanie polega na dobraniu trzech kart w taki sposób, aby tworzyły logiczną całość. Zestaw kart FRANCJA REWOLUCJA 1797 JAN HENRYK DĄBROWSKI LEGIONY POLSKIE WE WŁOSZECH 1797 JÓZEF WYBICKI MAZUREK DĄBROWSKIEGO 1807 NAPOLEON KSIĘSTWO WARSZAWSKIE 1815 ALEKSANDER I KRÓLESTWO POLSKIE 1830 SPRZYSIĘŻENIE PODCHORĄŻYCH WYBUCH POWSTANIA LISTOPADOWEGO 1863 BRANKA WYBUCH POWSTANIA STYCZNIOWEGO 1901 WRZEŚNIA STRAJK SZKOLNY 65

4 Materiał nr 2 Gra dydaktyczna Czarny Piotruś. Instrukcja. 1. Gra odbywa się w grupach 2-osobowych. 2. Uczniowie rozdzielają między siebie 13 kart. 3. Osoba, która ma ich mniej, rozpoczyna grę. 4. Gra polega na naprzemiennym wybieraniu kart przeciwnika i dopasowywaniu ich do własnych kart, tak by utworzyły parę: pojęcie wyjaśnienie. 5. Karta, która nie pasuje znaczeniowo do żadnej innej, to Czarny Piotruś. 6. Utworzone pary kart odkładane są na bok. 7. Wygrywa osoba, która zakończy rozgrywkę bez karty Czarnego Piotrusia.

5 Plansza do gry. 67

6 Karty. Wersja 1. BOLESŁAW PRUS ADAM MICKIEWICZ JEDEN Z NAJWIĘKSZYCH POETÓW POLSKICH W XIX w. FRYDERYK CHOPIN NAJWIĘKSZY POLSKI KOMPOZYTOR MARIA SKŁODOWSKA-CURIE WYBITNA POLSKA UCZONA. ODKRYWCZYNI PIERWIASTKÓW: POLON I RAD ORAZ LAUREATKA NAGRÓD NOBLA Z FIZYKI I CHEMII WIELKI KSIĄŻĘ KONSTANTY BRAT CARA ALEKSANDRA I. WÓDZ ARMII KRÓLESTWA POLSKIEGO MIKOŁAJ I CAR ROSJI OD 1825 r. HENRYK SIENKIEWICZ AUTOR KSIĄŻEK PISANYCH DLA POKRZEPIENIA SERC. LAUREAT NAGRODY NOBLA Z LITERATURY 68

7 Karty. Wersja 2. KSIĄŻĘ ADAM CZARTORYSKI STANISŁAW MONIUSZKO KOMPOZYTOR OPER KSAWERY DRUCKI-LUBECKI MINISTER SKARBU KRÓLESTWA POLSKIEGO ROMUALD TRAUGUTT JEDEN Z PRZYWÓDCÓW POWSTANIA STYCZNIOWEGO STANISŁAW WYSPIAŃSKI WYBITNY POLSKI DRAMATOPISARZ, POETA, MALARZ I ARCHITEKT HELENA MODRZEJEWSKA JEDNA Z NAJLEPSZYCH AKTOREK TEATRALNYCH W II poł. XIX w. JAN MATEJKO NAJSŁYNNIEJSZY POLSKI MALARZ HISTORYCZNY 69

8 Materiał nr 3 Gra dydaktyczna Kółko i krzyżyk. Instrukcja. 1. Gra odbywa się pomiędzy dwiema drużynami. 2. Do gry są potrzebne: plansza z 25 polami, 12 karteczek z krzyżykami, 12 karteczek z kółkami i 1 karteczka ze znakiem plusa oraz karty z pojęciami i ich definicjami. 3. Każda drużyna otrzymuje 12 karteczek z kółkami lub krzyżykami. Karty z pojęciami nauczyciel układa przy planszy. 4. Grę rozpoczyna nauczyciel, układając w wybranym przez siebie miejscu karteczkę ze znakiem plusa. Jest to tzw. ślepe pole, którego podczas gry nie może wykorzystać żadna z drużyn. Pole to może zostać odkryte tylko wtedy, gdy gra zakończy się w sposób nierozstrzygnięty wówczas nauczyciel zadaje obu drużynom dodatkowe pojęcie do wyjaśnienia. 5. Drużyny kolejno losują karty z pojęciami, które przeciwnik musi wyjaśnić. Jeśli pytana grupa poda dobrą definicję, układa w dowolnym miejscu planszy karteczkę z krzyżykiem lub kółkiem. Jeśli tego nie zrobi, swoją karteczkę układa grupa pytająca. 6. Wygrywa ta drużyna, która pierwsza zajmie trzy pola w pionie, poziomie lub na ukos. Plansza. 70

9 Karteczki z krzyżykami i kółkami oraz karteczka ze znakiem plusa. Karty z pojęciami i definicjami. republika Państwo, w którym obywatele wybierają władze na określony czas. Deklaracja praw człowieka i obywatela Pierwszy dokument na świecie, który wprowadził pojęcie praw człowieka. wojny napoleońskie Wojny toczone przez Francję z wieloma państwami europejskimi w latach Wielka Armia kongres wiedeński Królestwo Kongresowe Armia, dzięki której Napoleon planował pokonać Rosję. Zjazd monarchów w Wiedniu po wojnach napoleońskich. Państwo na ziemiach polskich utworzone z inicjatywy cara Aleksandra I. ziemie zabrane Wschodnie obszary dawnej Rzeczypospolitej, wcielone do Rosji. tajne związki Organizacje, których zadaniem było przygotowanie kraju do walki o niepodległość. Syberia Miejsce zesłania wielu uczestników powstań narodowych. 71

10 Cytadela emigracja polityczna Wielka Emigracja Więzienie zbudowane w Warszawie z rozkazu cara. Opuszczanie kraju w obawie przed prześladowaniami ze strony władz. Grupa ok. 11 tys. Polaków, którzy emigrowali po upadku powstania listopadowego. romantyzm wieszcz narodowy III część Dziadów Okres w dziejach kultury trwający od przełomu XVIII i XIX w. do połowy XIX w. Wielki, natchniony poeta. Dramat o zmaganiach Polaków z carską Rosją. Pan Tadeusz Rząd Narodowy tajne państwo Poemat o polskiej i litewskiej szlachcie. Tajna organizacja kierująca powstaniem styczniowym. Państwo utworzone przez Polaków podczas powstania styczniowego. represje rusyfikacja Rzesza Niemiecka Prześladowania, którym podlegali Polacy po klęskach powstań narodowych. Przymusowa przemiana jakiegoś narodu w Rosjan. Od 1871 r. nazwa zjednoczonego państwa niemieckiego. germanizacja pozytywizm muzyka narodowa Przymusowa przemiana jakiegoś narodu wniemców. Okres w kulturze europejskiej, który nastał po romantyzmie. Muzyka na wskroś polska, tworzona przez wybitnych kompozytorów XIX w. Galicja branka sprzysiężenie podchorążych Nazwa zaboru austriackiego. Przymusowy pobór polskiej młodzieży do rosyjskiego wojska. Tajny związek wojskowych, który dał sygnał do wybuchu powstania listopadowego. promieniotwórczość Zjawisko, nad którym pracowali Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie.

11 Materiał nr 4 Tabela Bilans XIX w. BILANS XIX w. +++ Komentarz do lekcji Przed rozpoczęciem gier dydaktycznych autor poradnika proponuje podzielić klasę na grupy tak, aby w grupie I znaleźli się uczniowie najsłabsi, w grupie II przeciętni, a w III zdolni. Aby uniknąć wrażenia segregacji, należy zwrócić klasie uwagę, że wykorzystanie efektów pracy wszystkich grup będzie możliwe tylko wtedy, gdy każda z nich wywiąże się ze swojego zadania i weźmie aktywny udział w dalszej części lekcji.