Historia Konarzewa. Lidia Nawrocka. Opracowała: Konarzewo 2009

Transkrypt

1 Historia Konarzewa Opracowała: Lidia Nawrocka Konarzewo 2009

2 Położenie Konarzewa Konarzewo jest wsią leżącą na pd-zach od Poznania, a 6,5 km od Stęszewa, na skraju Wielkopolskiego Parku Narodowego. Kiedyś przepływała przez wieś rzeka, rozdzielając ją na dwie części. Dzisiaj pozostałością po korycie starej rzeki jest dolina rozciągająca się na przestrzeni kilkunastu kilometrów i dwa rynnowe jeziorka: mniejsze Konarzewskie przy osiedlu Glinianki Wypalanki i jezioro Chomęcickie koło Chomęcic. Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od wyrazu koniarz. Koniarze albo, jak inaczej mówiono, koniuchy byli osadnikami, którzy utrzymywali i dozorowali konie stadniny książęcej albo biskupiej. Prawdopodobnie przez Konarzewo przebiegał historyczny trakt królewski z Poznania do Buku i tu znajdowała się stacja zaprzęgów konnych.

3 Mapa Konarzewa i okolic z 1889 r.

4 Pierwsze wzmianki Najstarsze przekazy archiwalne wymieniają Konarzewo w 1386r. Jego dziedziczką była wtedy pani Hanka, która w tym czasie toczyła proces z Mikołajem, synem Frącka. Konarzewo dzieliło się w tamtych czasach na dwie części: na Konarzewo, zwane inaczej Maior Konarzewo i Konarzewko, czyli Minus Konarzewo. Pierwsze należało do rodu Porajów, drugie zaś do rodu Drogosławów z Dąbrowy i Palędzia, a więc także było własnością szlachecką. Jako pierwszy właściciel Konarzewka wspomniany jest Stanisław Słap Palędzki albo Dąbrowski już w 1380 r., ale jeszcze ok r. mowa jest o Andrzeju Dąbrowskim jako posiadaczu tego majątku. Na przełomie XVI i XVII w. podział na Konarzewo i Konarzewko zanika. Obie te posiadłości zespalają się w ręku jednego właściciela i od tej pory całe Konarzewo jest własnością Ostaszewskich a w XVIII w. przechodzi w ręce Radomickach. Naturalną granicą między Konarzewem a Konarzewkiem była pradolina pozostała po przepływającej tam w dawnych czasach rzece. Obie posiadłości od sąsiedniej wsi Chąmęcice odgradzał, umieszczony w środku jeziora Rosnowskiego, pal. Połowa jeziora należała do Konarzewa i połowa do Konarzewka. Podobnie został też podzielony staw, jaki znajdował się na końcu jeziora. Pojawienie się parafii na ty terenie ma niewątpliwie związek z pojawieniem się kościoła. Kościół parafialny przypuszczalnie został założony w XII w., a pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1370 r.. Nosił on zaś tytuł św. Marcina i św. Piotra w Okowach. Powstały kościół miał ten sam tytuł, co sąsiedni w Skórzewie, również św. Marcina. Skórzewo było starą siedzibą rodu Drogosławów, podobnie jak Konarzewo, więc prawdopodobnie to oni byli fundatorami kościoła parafialnego w Konarzewku i nadali mu ten sam tytuł, co kościołowi w Skórzewie. Konarzewo było własnością Drogosławów do końca XVI w., później zespoliły się obie posiadłości w ręku jednych właścicieli stanowiąc wieś zwaną Konarzewo.

5 Właściciele Konarzewa W XIV wieku Konarzewo było własnością szlachecką i należało do rodu Porajów. Z tego rodu wywodzili się kolejni dziedzice, którzy drogą sprzedaży i spadków rezydowali w Konarzewie. Pierwszą znaną z imienia właścicielką była w 1386 r. pani Hanka. Po niej Konarzewo odziedziczyła rodzina Owieczków wywodząca się też z tego rodu: w latach Mikołaj Owieczka z Konarzewa, Konarzewski, później Wojciech Żbik syn Hanki ( ) oraz Wojciech Owieczka ( ) i jego syn Tomasz ( ). W tym czasie Konarzewo musiało być podzielone na więcej działów, gdyż jako jego właściciel figurował też niejaki Wojciech Tatarzyn. Znani jeszcze byli Jan Mleczko z Konarzewa i bracia Piotr i Wojciech z Konarzewa, Konarzewscy. Jako ostatni właściciele z tego rodu wspomniani zostali w 1537 r. Andrzej Konarzewski i jego żona Dorota, która dostała od męża w dożywocie wieś Konarzewo i przebywała tam do 1580 r.

6 Radomiccy właścicielami Konarzewa Od 1644 r. Konarzewo było w rękach Radomickich. W 1696 r. nadal dziedzicami majętności Konarzewskiej są Radomiccy a konkretnie Andrzej, kasztelan kaliski i starosta osiecki. Natomiast w XVIII w. Konarzewo było w ręku Macieja Radomickiego, generała wielkopolskiego, który wyprawiał się na Szwedów, gdy zajęli oni w 1704 r. Poznań. Pobity pod Stęszewem musiał się wycofać, a Konarzewo zajął wtedy na krótko Meierfeld ze Szwedami. Niemniej jednak można powiedzieć, że za czasów Radomickach Konarzewo przeżyło swój złoty wiek. Szczególnie warto odnotować zasługi Andrzeja Radomickiego. W latach zbudował on piękny pałac według projektu Jana Krawani. Pałac powstał na rzucie prostokąta, o układzie wnętrz niemal analogicznym na parterze i na piętrze, w stylu barokowym. Był on zwrócony frontem na północ poprzedzony obszernym zajazdem i otoczony murem z barokową bramą. Andrzej Radomicki zasłużył się także przy budowie kościoła. Z jego inicjatywy budynek kościelny został powiększony, zbudowano nową wieżę i pod prezbiterium wykopano kryptę.

7 Natomiast w 1737 r. odbył się ślub Anny Radomickiej z Augustynem Działyńskim. Wkrótce po nim, bo ok r. Anna z Radomickich Działyńska została właścicielką dóbr Konarzewskich. W 1808 r. dobra Konarzewskie objął syn Anny z Radomickach, Działyńskiej, Gurowskiej, senator i wojewoda Księstwa Warszawskiego Ksawery Działyński ożeniony z Justyną z hrabiów Dzieduszyckich Działyńską. Ich synem był Tytus hrabia Działyński, który starożytne wizerunki dziedziców i patronów kościoła przeniósł do swych dóbr w Kórniku. Natomiast jego siostra, Anna Paulina Działyńska otrzymała majątek Konarzewski w posagu. Dziedzicami dóbr Konarzewskich byli również Anna Paulina z Działyńskich hrabina Dzieduszycka wraz z mężem Józefem hrabią Dzieduszyckim. Po jej śmierci majątek przeszedł na jedynego syna Włodzimierza Dzieduszyckiego. Po śmierci hrabiego Włodzimierza Dzieduszyckiego Konarzewo odziedziczyła jego córka Jadwiga, żona księcia Witolda Czartoryskiego z Pełkiń w Małopolsce. W latach dwudziestych ubiegłego wieku właścicielem Konarzewa był książę Roman Czartoryski i jego żona Teresa. W czasie wojny cała majętność została przejęta po wysiedleniu księcia przez okupanta. Później majątek przeszedł na własność skarbu państwa

8 Pałac Konarzewski W 1697 roku z inicjatywy Andrzeja Radomickiego (starosty poznańskiego) w miejscowości Konarzewo wybudowano barokowy pałac, który stał się letnią rezydencją rodu Radomickich. Budowla niedługo pozostała pod pieczą zacnego rodu Radomickich. Poprzez pokrewieństwo zabytek przeszedł w ręce Dzieduszyckich i Konarzewskich. W połowie XVIII w. pałac przejął Ksawery Działyński i podarował go swemu synowi Tytusowi. Gromadził on w Konarzewie zbiory książkowe i pamiątki rodzinne, które później przeniósł do zamku w Kórniku. Po Tytusie Działyńskim właścicielami budynku stali się Czartoryscy. Oni to gospodarzyli zabytkiem aż do drugiej wojny światowej, kiedy wszystko odebrali Niemcy.

9 Nad wejściem do pałacu świetnie zachowała się tablica fundatora z herbem Kotwicz. Warto jest zobaczyć malowidła sufitowe w sali konferencyjnej. Charakterystycznym elementem budynku są półokrągłe schody. Konarzewo było rezydencją naprawdę reprezentacyjną, otoczoną parkiem założonym w XVII wieku. Pałac był wykwintnie urządzony, pełen cennych dzieł sztuki. W parku znajdował się teatr, kulisami ze szpalerów, szpalery formowały również loże.

10 fragment elewacji frontowej

11 salon na piętrze z okresu międzywojennego

12 widok na ryzalit ogrodowy od północnego wschodu

13 widok od południowego wschodu

14 widok z wieży kościelnej

15 widok z wieży na zabudowania po stronie północnej pałacu

16 tablica fundacyjna i dekoracyjna między kondygnacyjna

17 ołtarz główny

18 Figura Marii Królowej Polski

19 dzwon Bogarodzica z Konarzewa

20 dzwon Marcin z Konarzewa

21

22

23

24

25

26

27