Spytek Ligęza - właściciel i dobrodziej Rzeszowa. Robert Pięta Zespół Szkół Mechanicznych w Rzeszowie Klasa: 3LT

Transkrypt

1 Spytek Ligęza - właściciel i dobrodziej Rzeszowa Robert Pięta Zespół Szkół Mechanicznych w Rzeszowie Klasa: 3LT

2 Informacje ogólne Mikołaj Spytek Ligęza- urodził się w 1562 roku, zmarł w 1637 roku w Dąbrowie koło Tarnowa syn kasztelana wiślickiego Mikołaja Ligęzy i Elżbiety Jordanówny W 1590r w wieku 28 lat został kasztelanem czchowskim. W 1592r otrzymał starostwa żydaczowskie i bieckie. W 1613r został kasztelanem żarnowskim, w 1614r starostą ropczyckim, a w 1619r kasztelanem sandomierskim. Trzykrotnie żonaty (z Zofią Rzeszowską, Elżbietą Kormanicką, Zofią Krasińską). Dzięki swojemu pierwszemu małżeństwu stał się właścicielem Rzeszowa i okolicznych wsi. Szybko pomnożył swój majątek, głównie na drodze wykupu włości od sióstr pierwszej żony.

3 Ród Ligęzów herbu Półkozic Ród wywodzi się w prostej linii z Rodziny Rzeszowskich tego samego herbu, jako że jeden z Janów Rzeszowskich nosił przydomek Ligęza. Mikołaj Spytek Ligęza był najstarszym synem Mikołaja kasztelana wiślickiego i Elżbiety z Jordanów. Kasztelan sandomierski i żarnowski, starosta czechowski, żydaczowski, biecki i ropczycki, stronnik króla Zygmunta III Wazy w czasie rokoszu Mikołaja Zebrzydowskiego i w wojnie o sukcesję szwedzką. Bardzo aktywny poseł na sejm, jego mowy sejmowe w 1859 roku pod tytułem Pisma Mikołaja Spytka Ligęzy kasztelana sandomierskiego... w cyklu Biblioteka Polska zeszyt nr 50 wydał Kazimierz Turowski. Nasz bohater był także komisarzem komisji skarbu i wojska w polskim sejmie.

4 Majątek Mikołaja Spytka - Ligęzy Po rodzicach odziedziczył ogromne włości w skład których wchodziły Gorzyce, Dąbrowa (Tarnowska), Skotnik, Głowów (Głogów) i Sędziszów, które pomnożył jeszcze drogą zakupów, a także dzięki wianom jakie wnosiły jego trzy kolejne małżonki. Z ręką Zofii Rzeszowskiej w 1580 roku otrzymał dobra rzeszowskie, czyli miasto i kilkanaście okolicznych wsi. Po jej śmierci ożenił się z Elżbietą (Halszką) Kormanicką wdową po Adamie Rzeszowskim, a po niej około 1625 roku z Zofią Krasińską wraz z ręką której otrzymał klucz dóbr, którego centrum stanowiło Krasne koło Rzeszowa.

5 Działania polityczne Właściciel Rzeszowa miał spore ambicje polityczne. Uczestniczył w sejmach jako senator (zwłaszcza za panowania Zygmunta III Wazy), a wygłaszane przez niego mowy były uznawane przez współczesnych za wzór godny do naśladowania. Popierając interesy kolejnych władców Ligęza otrzymywał nominacje i przywileje dla swoich miast. Prawdopodobnie "w podziękowaniu" od władcy otrzymał Głogów, a także liczne wolności po wielkim pożarze Rzeszowa w 1594r.

6 Co Mikołaj Spytek - Ligęza zrobił dla Rzeszowa? Ufundował Kościół i klasztor Ojców Bernardynów i szpital dla ubogich

7 Mauzoleum rodowe Ligęzów

8 Wybudował Zamek w Rzeszowie

9 Wybudował rzeszowski Ratusz

10 Odbudował i rozbudował Kościół Farny

11 Odbudował Kościół Świętej Trójcy

12 Inne inwestycje W latach 20. XVII wieku Ligęza ufortyfikował także okoliczne miejscowości budując szereg ziemno-drewnianych warowni m.in. w Mrowli, Świlczy, Krasnem i Malawie. Jako starosta biecki troszczył się o dokończenie rozpoczętego przez ojca dzieła odbudowy fortyfikacji miejskich. Na podstawie królewskiego zezwolenia z 17 maja 1630 r. zbudował Klasztor i Kościół reformatów w Bieczu Ze względu na szczupłość miejsca na terenie Starego Rzeszowa podjął budowę Nowego Miasta na wzór pobliskiego Głogowa, które po jego śmierci rozbudowali Lubomirscy i które zostało włączone w system obronny Rzeszowa. Uposażył kościoły w Świlczy i w Głogowie, a kościółek Marii Magdaleny z Malawy polecił przenieść do Krasnego i zestawić na miejscu spalonego przez Tatarów. Fundował także stypendia i wspierał studentów Akademii Krakowskiej, którzy pochodzili z jego włości. Założył także fundację posagową przeznaczając dla niej kwotę 1000 zł na wsparcie...panien cnotliwych i do małżeństwa sposobnych..., którym ubóstwo nie pozwalało wyjść za mąż.

13 Śmierć Mikołaja Spytka - Ligęzy Ligęza zmarł w Dąbrowie k. Tarnowa w sierpniu 1637r w wieku 75 lat. Wedle swego życzenia został pochowany pod progiem Kościoła Bernardynów w Rzeszowie. Swoją olbrzymią jak na owe czasy fortunę pozostawił dwóm córkom z małżeństwa z Zofią Krasińską - Pudencjanie i Konstancji. Pierwsza z nich otrzymała miasto Rzeszów i 39 wsi, druga natomiast 25 wsi. W rok później w efekcie wyroku Trybunału Koronnego zignorowano ostatnią wolę Ligęzy i cały jego majątek trafił w ręce Konstancji, a tym samym również jej męża Jerzego Sebastiana Lubomirskiego.

14 Bibliografia Marek Czarnota, Rzeszowskie ulice, Rynek i różne sprawy, Rzeszów 2005r. Władysław Łoziński, Prawem i Lewem, Warszawa 2009 r. rzeszow.pl pl.wikipedia.org