Rola historii drzewostanu w diagnozie typu siedliskowego lasu. Dr hab. Paweł Rutkowski

Transkrypt

1 Rola historii drzewostanu w diagnozie typu siedliskowego lasu Dr hab. Paweł Rutkowski

2 Elementy składające się na cząstkową diagnozę typu siedliskowego dotyczącą drzewostanu: Skład gatunkowy Bonitacja (wiek, wysokość) Jakość

3

4 Zmiany składu gatunkowego 200-letniego drzewostanu na gruncie porolnym

5

6 Ap Obraz drzewostanu z roku 2002

7 mapy historyczne

8 Data Wiek drzewostanu Wysokość warstwy a1 (m) Wysokość warstwy a2 (m) Pokrycie warstwy a Pokrycie warstwy a2 75 Pokrycie warstwy krzewów b 25 + Pokrycie warstwy runa c Pokrycie warstwy mchów d 30 + Powierzchnia zdjęcia (m 2 ) (2500)

9 Gatunki charakterystyczne klasy Querco-Fagetea Melica nutans Poa nemoralis - r Carex digitata - r Gatunki charakterystyczne rzędu Fagetalia sylvatice Milium effusum - + Viola reichenbachiana 1.1 -

10 Nieznany zespół roślinny Okres bezleśny Nieznany zespół roślinny, ale prawdopodobnie Leucobryo-Pinetum Pojawienie się dębu pod okapem sosny Querco roboris-pinetum Calamagrostio arundinaceae-quercetum Sukcesja w kierunku grądu? Okres (w latach) ? Lata

11 Wnioski 1. Decydującym czynnikiem dla badanej powierzchni, który umożliwił pełną regenerację ekosystemu, było wydłużenie czasu życia drzewostanu do aktualnego wieku około 200 lat. Pod względem przyrodniczym ekosystem osiągnął pełną zgodność szaty roślinnej z warunkami siedliskowymi, choć trzeba przyznać, że odbyło sięto kosztem deprecjacji surowca drzewnego.

12 2. Stan ekosystemu nadal jest dynamiczny i przewiduje się, że od zbiorowiska zbliżonego aktualnie do zespołu Calamagrostio arundinaceae Quercetum petraeae ewoluować on będzie w kierunku uboższych postaci grądu (Galio sylvatici Carpinetum, podzespołu G.s.-C. holcetosum mollis). Wymagana jest jednak przy tym aktywna rola człowieka, poprzez którą ograniczona zostanie presja zwierzyny niszczącej nie tylko młode pokolenie dębów (brak dębu w warstwie b), ale także wkraczające gatunki z klasy Querco Fagetea (zgryzanie Carex digitata), a przede wszystkim potencjalnie ważny składnik grądu, jakim jest Carpinus betulus (obserwacja z sąsiedztwa drzewostanu).

13 3. Istotna zmiana w ekosystemie zaszła od roku 1959 do roku W okresie tym, prawdopodobnie w wyniku wzrostu udziału dębu bezszypułkowego w warstwie a2, zacieniającego dno lasu, skład gatunkowy runa nabrał charakteru typowo leśnego, a ustąpiły z niego takie gatunki jak: Rumex acetosella, Agrostis vulgaris, Euphorbia cyparissias, Hieracium pilosella, Cerastium semidecandrum. 4. W glebie, pomimo upływu około 200 lat, w dalszym ciągu zaznacza się jeszcze ślad po dawnej orce (warstwa płużna), ale dominujący aktualnie w profilu proces brunatnienia nadaje już glebie cechy typowego profilu gleby leśnej.

14 5. Proces brunatnienia zachodzący w glebie oraz korzystny stosunek węgla do azotu mogą być dodatkową przesłanką przemawiającą, pomimo lekkiego składu mechanicznego gleby, za dalszym rozwojem roślinności w kierunku zbiorowiska grądowego. 6. Wykazano, jak istotną rolę odgrywa prawidłowa diagnoza typu siedliskowego lasu dla możliwości rozwoju drzewostanu.

15 Złota Góra

16 Złota Góra D-stany

17 Złota Góra TSL

18 Złota Góra 1

19 Złota Góra 2

20 Złota Góra 3

21 Złota Góra 4

22 Złota Góra 5

23 Zielona Góra

24 Zielona Góra 1

25 Zielona Góra 2

26 Zielona Góra 3

27 Zielona Góra 4

28 Zielona Góra 5

29 Zielona Góra 6 Odnowienie brekini (encykl. leśna) na obrzeżach drzewostanu dębowego

30 Zielona Góra 7

31

32

33 Podsumowanie Niezależnie od warunków siedliskowych na ocenę drzewostanów, z historycznego punktu widzenia, wpływ mają takie czynniki jak: użytkowanie rolnicze, presja zwierzyny płowej, gradacje owadów, pozyskiwanie kory (głównie dębowej) na surowiec garbarski, pozyskiwanie ściółki gospodarka odroślowa selekcja negatywna, obce pochodzenie nasion i sadzonek Jednocześnie analiza historyczne pomaga odtworzyć potencjalny skład gatunkowy drzewostanu

34 Aby zdać sobie sprawę z rozmiarów francuskiego zapotrzebowania na drewno masztowe warto przypomnieć, że w 1750 roku marynarka jedynie z portu w Rydze sprowadziła 4000 masztów i 15 tysięcy mniejszych sztuk masztowych, a w 1763 roku masztów i około 53 tysięcy mniejszych sztuk (Bamford 1956). W następnych latach możliwości zakupów w Rydze zmniejszyły się. Raporty marynarki wydatnie pokazują jak duże wymagania stawiano drewnu masztowemu, ale także informują nas o ogromnym marnotrawstwie, które było jedną z przyczyn konieczności tak dużych zakupów sosny masztowej w Rydze. W punkcie siódmym raportu z 30 kwietnia 1784 roku Zaopatrzenie w maszty raport z Północy (Fonds de Marine, Archives Nationales à Paris, Ser. B1/99) przeczytać można: Szacujemy, że aby otrzymać 600 wyborowych sztuk sosny masztowej konieczne jest zakupienie 4 do 5 tysięcy drzew, co będzie kosztować około dwóch milionów funtów z Tour [livres tournois]. ROCZNIK DENDROLOGICZNY VOL PIOTR DASZKIEWICZ1, JACEK OLEKSYN2 INTRODUKCJA SOSNY RYSKIEJ W OSIEMNASTO- I DZIEWIĘTNASTOWIECZNEJ FRANCJI

35 Boryna pogroził jeszcze za nim, opasał się i wrócił do chałupy, i zajrzał na Antkową stronę. - Słońce już na dwa chłopa, a ty się jeszcze wylegujesz! - krzyknął do syna. - Zmogłem się wczoraj kiej bydlę, to muszę się wywczasować. - Do sądu pojadę... Zwieź ziemniaki, a jak ludzie skończą kopanie, to zagnać je do grabienia ściółki, a ty mógłbyś kołki pozabijać do ogacenia. - Ogaćcie se sami chałupę, nam tutaj nie wieje. - Rzekłeś... to swoją stronę ogacę, a ty marznij, kiejś wałkoń. Trzasnął drzwiami i poszedł na swoją stronę W. Reymont. Chłopi, t.1., rozdz. 3.

36

37

38