Basznia dolna I JEJ NAJCIEKAWSZE MIEJSCA

Transkrypt

1 Basznia dolna I JEJ NAJCIEKAWSZE MIEJSCA

2 Basznia Dolna leŝy przy drodze z Lubaczowa do Werchraty, 7km na wschód od Lubaczowa. Zabudowania wsi rozciągają się po lewej stronie doliny Sołotwy, po przeciwnej stronie której usadowił się przysiółek Ruda. Basznia naleŝy do najstarszych wsi w okolicach Lubaczowa. W materiałach źródłowych wzmianka jest w 1444 roku. Na przełomie XV i XVI wieku objęta osadnictwem na prawie wołowskim. W XV i I połowie XVII wieku uposaŝona przywilejami: Jana Tarnowskiego hetmana wielkiego koronnego i starosty lubaczowskiego oraz królów: Zygmunta Augusta i Stefana Batorego, Zygmunta III i WładysławaIV. Do końca XVIII wieku Basznia była wsią królewską w starostwie lubaczowskim, na początku XIX wieku trafiła do rąk prywatnych właścicieli ziemskich, z których ostatnimi była rodzina Gołuchowskich.

3 W północno-zachodniej części wsi zachowały się zabudowania dawnego folwarku. Obok licznych rzemieślników w osadzie czynny był młyn, tartak, cegielnia, gorzelnia, istniały duŝe stawy rybne. Na terenie wsi funkcjonowała posiadająca odległe tradycje parafia greckokatolicka, a takŝe parafia rzymskokatolicka, działająca od 1939 roku w oparciu o wzniesiony w tym czasie kościół. Na terenie Baszni Dolnej zachowało się kilka drewnianych domów z początków XX wieku, resztki zabudowań dawnego folwarku z murowanym budynkiem rządcówki(xix XX wiek)

4 Na terenie znajdują się liczne zabytki architektury i cenne pamiątki przeszłości

5 Dawny Cmentarz Greckokatolicki Cmentarz załoŝony został na początku XIX wieku na stoku wzgórza w południowej części wsi. Znajduje się na nim prawie 450 nagrobków, w większości wykutych w bruśnieńskim ośrodku kamieniarskim.

6 Najstarsze krzyŝe nagrobne pochodzą z I połowy XIX wieku, większość powstała na przełomie XIX i XX wieku. Reprezentują one niemal wszystkie odmiany nagrobków wytwarzanych w Starym Bruśnie.

7 Na cmentarzu wyróŝniają się krzyŝe nagrobne Greckokatolickich księŝy, proboszczów i ich rodzin, w tym ks. Pawła Jaworskiego ( ), proboszcza w Baszni i dziekana lubaczowskiego, posła na sejm galicyjski, a takŝe rodzin znaczniejszych włościan Baszyńskich (Np. Jaremów).

8

9 Mogiła ta jest pamiątką.. Ci Ludzie Oddali Swoje śycie Za Ojczyznę W Walce Z Najezca Hitlerowskim.

10

11 Wśród nagrobków znajdują się m.in. dzieła Wasyla Gudza ( ), rzeźbiarza samouka z pobliskiej Sieniawki ( rzeźbiarza św. Mikołaja na nagrobku Teodora Dupira, 1928).

12 Do najczęściej spotykanych nazwisk występujących na nagrobkach naleŝą: Babik, Biłecki, Ferenc, Frys, Gwozd, Hanacz, Parobij, Serkis, Sokił, Szczerba, Szemeczko, Tymiec, ZałuŜec, Załuski, śdań. W 2003 roku cmentarz został odnowiony przez uczniów Szkoły Podstawowej w Baszni Dolnej we współpracy z Fundacją Wspomagania Wsi i Gminą Lubaczów.

13

14 Michał Kowalski zginą w walce o Utrwalenie Władzy Ludowej.

15 ZasłuŜeni ludzie

16

17

18 Kościół Parafialny pw.św. Andrzeja Boboli, zbudowany w latach

19 Kamienny krzyŝ bruśnieński upamiętniający zniesienie pańszczyzny z 1848 roku.

20 Kapliczka św. Jana

21 Wieża cisnień

22 Cerkiew dawniej Cerkiew parafialna w Baszni Dolnej istniała zapewnie juŝ w XVI wieku. Kolejna świątynia ruska została wzniesiona 1644 roku z fundacji gromady wiejskiej przez majstra ciesielskiego Zacharego Smilina z Rudy.

23 Ta drewniana budowla istniała na miejscu obecnego Ośrodka Zdrowia. Po licznych przebudowach została on rozebrana na początku XX wieku. W jej pobliŝu w 1904 roku wzniesiono nową, murowaną cerkiew, która zaprojektował architekt Wasyl Nahorny. Dzięki monumentalnej sylwetce z pięcioma kopułami była to jedna z najciekawszych świątyń w okolicach Lubaczowa. Cerkiew przetrwała działania zbrojne I i II wojny światowej. W 1956 roku uległa rozbiórce na materiał budowlany.

24 a dziś pozostało

25 CMENTARZ EWANGELICKI W PODLESIU Podlesie- dawniej Reichau, było jedną z kilku koloni niemieckich załoŝonych po rozbiorach Rzeczypospolitej w obrębie dawnego starostwa lubaczowskiego. Osada powstała w 1763 roku z inicjatywy władz austriackich na terenie wsi Basznia Dolna. Koloniści pochodzili z północnych Niemiec, byli wyznania ewangelickiego. W 1856 roku, wzniesiony został zachowany do dziś budynek zaboru ( kaplica rzymskokatolicka) i pastorówki. Liczba osadników wyniosła początkowo 91 osób. W II połowie XIX wieku w osadzie zamieszkiwało 170 Niemców, a w latach 20.XX wiek juŝ tylko 45. potomkowie dawnych kolonistów stopniowo opuszczali wieś i ostatecznie w okresie II wojny wyjechali do Niemiec.

26 Cmentarz ewangelicki został załoŝony na początku XIX wieku. PołoŜony jest na skraju wsi, posiada zarys prostokąta obwiedzionego ziemnym wałem. Do naszych czasów zachowało się około 100 nagrobków. Najstarsze z nich datowane są na lata 20. XIX wiek, najmłodsze z okresu międzywojennego. W większości wykute zostały w kamieniu roztoczańskim-grubo i drobnoziarnistym wapieniu pochodzenia morskiego.

27 Nagrobki obok typowych krzyŝy wytwarzanych w bruśnieńskim ośrodku kamieniarskim, posiadają charakterystyczna sylwetkę wysokich obelisków, na cmentarzu znajduje się równieŝ pojedynczy nagrobek w formie Stelli z szerszym półkolistym zwięczeniem.

28

29 CIEKAWOSTKI Za wsią Basznia Dolna w kierunku granicy znajduje się nieczynna kopalnia siarki, pozostawiona bez odpowiedniego zabezpieczenia, groŝąca katastrofą ekologiczną. ZłoŜenia siarki zostały udokumentowane w latach przez prof.. Stanisława Pawłowskiego. Zalegają one na głębokości m, a ich miąŝszość sięga 15m. Powstała w 1976roku doświadczalna kopalnia siarki Basznia I rozpoczęła wydobycie siarki metodą tzw. Podziemnego wytopu.

30 KONIEC