HISTORIA. rozwiązując jednocześnie krainę lipecką, a wójtostwo w roku 1787 zostało podzielone pomiędzy osadników.

Transkrypt

1 LIPIE 46

2 47 HISTORIA Najstarsza wzmianka o wsi Lipie pochodzi z roku Przywilej pozwalający Damianowi Mansowiczowi na ulokowanie wsi Lipie niedaleko Michniowca nad rzeką Lipie został wydany przez Zygmunta Augusta. Miejscowość była lokowana na prawie wołoskim. Rejestr dóbr królewskich z roku 1564 informuje, Ŝe we wsi Lipie osiadło 24 kmieci. W roku 1566 sołtys Damian Mansowicz uzyskał zgodę na zbudowanie tutaj młynów i karczmy. Wsie w tym rejonie łączyły się i tworzyły krainy. Lipie stało się stolicą krainy lipeckiej W tej krainie znalazły się wsie: Lipie, Łomna, Chaszczów, Łopuszanka, Lechnowa, Michniowiec, Mszaniec, Grąziowa, Gałkówka, Płoskie i Bystre. Michniowiec, Bystre i Lipie leŝą w granicach dzisiejszej Polski. Kraina lipecka wraz z pięcioma innymi krainami tworzyła ekonomię samborską i była własnością królewską. Dzięki tej przynaleŝności Lipie było zobowiązane do płacenia dziesięcin snopowych do kościoła parafialnego w Samborze. Lipie w XVI wieku było siedzibą starostwa niegrodowego, mieszkało tu około 1100 osób. 1577r. We wsi 12 i ¼ łana była juŝ osiedlona, z czego 3 łany popie i 1 sołtysi. Znajdował się tu jeden młyn. W roku 1686 Lipie zajmowało powierzchnię 30 łanów, z czego 22 łany kmiece, 6 wójtowskich, 1 popi i 1 hajducki. Wiadomo, Ŝe w roku 1766 stało tu 30 gospodarstw, 5 hajduków ziemi przemyskiej i 2 popowiczów oraz mieszkał tu jeden duchowny. Podczas pierwszego zaboru Rzeczypospolitej wieś przejął rząd austriacki, rozwiązując jednocześnie krainę lipecką, a wójtostwo w roku 1787 zostało podzielone pomiędzy osadników.

3 48 Pierwsza wzmianka o tutejszej szkole pochodzi z roku 1831, była to szkoła parafialna przy cerkwi, w roku 1848 uczęszczało do niej 10 uczniów. Pierwsza szkoła państwowa w Lipiu powstała dopiero w roku 1909 i była tylko jednoklasowa. W roku 1911 kształciło się tu 50 uczniów. Wieś wraz z innymi ziemiami ekonomii samborskiej została sprzedana spółce czesko-niemieckiej w roku 1868 z siedzibą w Wiedniu. Spółkę tę nazywano Towarzystwem dla Produkcji Leśnej. TegoŜ samego roku Wydział Krajowy Galicyjski wniósł protest do Sejmu dotyczący bezprawnej sprzedaŝy dóbr koronnych. W okresie międzywojennym wieś naleŝała do parafii rzymskokatolickiej w Turce, a parafia grekokatolicka była na miejscu. Funkcjonował tutaj tartak parowy zbudowany na początku wieku XX przez spółkę Eisler i Bracia. Znajdował się przy drodze do Michniowca w północnej części wsi. W roku 1904 pracowało w nim 96 robotników. Usytuowany był tu takŝe folwark około 300m na północny wschód od cerkwi. Lipie w tym czasie zamieszkiwało około 593 osób. Rok 1914 przyniósł ze sobą emigrację osadników do Ameryki prowadzoną na większą skale. Od tej pory liczba mieszkańców ciągle spadała. Dane z roku 1921: we wsi znajdowało się 98 domów, w których mieszkało 550 osób, w tym: 514 wyznania grekokatolickiego, 35 wyznania mojŝeszowego, 1 wyznania ewangelickiego, W czasie spisu podało narodowość: polską - 24 osoby rusińską osób Ŝydowską - 12 osób

4 49 Po I wojnie światowej szkoła nadal funkcjonowała. W roku 1930 zbudowano nowy budynek szkolny około 300m na południe od cerkwi. Budynek ten spłonął w roku Po zakończeniu działań wojennych w roku 1939 Lipie znalazło się w granicach ZSRR. Od roku 1941 do 1944 trwała okupacja niemiecka. Do roku 1951 Lipie wchodziło w skład Ukraińskiej Republiki Ludowej. W tym teŝ roku na mocy porozumienia pomiędzy Polską a ZSRR wysiedlono ludność w głąb Ukrainy, a wieś wraz z zabudowaniami przekazano państwu polskiemu. Ponownie zasiedlono miejscowość repatriantami z Sokalskiego. CERKIEW GREKOKATOLICKA Pierwsza wzmianka o cerkwi w Lipiu pochodzi z roku Wiadomo, Ŝe w roku 1600 została zbudowana drewniana cerkiew p.w. Świątyni Matki BoŜej, utrzymana w stylu bojkowskim. Ksiądz Dionizy Hyczko Nieistniejąca cerkiew w Lipiu miejscowy pop, był prawdopodobnie inicjatorem budowy kolejnej drewnianej cerkwi. Została ona zbudowana roku 1900 w stylu narodowym ukraińskim, była drewniana, zrębowa, trójdzielna, na planie krzyŝa i bliźniaczo podobna do cerkwi w Bystrem. WyposaŜenie zostało przeniesione ze starej cerkwi po jej zburzeniu. Większość obrazów przeniesionych pochodziła z wieku XVII. Po roku 1951 została zdewastowana, przejęta przez PGR i wykorzystywana jako magazyn. Najcenniejsze wyposaŝenie cerkwi zostało

5 50 przewiezione w latach 60 tych do muzeów w Łańcucie i Sanoku. W roku 1981 cerkiew spłonęła. Do dzisiaj pozostały jedynie kamienna podmurówka i murowane schody. Miejsce po cerkwi DZWONNICA CERKIEWNA Kilkanaście metrów od cerkwi stała dzwonnica. Została zbudowana w XIX wieku. Była murowana z kamienia i cegły. Dzwon został przewieziony do muzeum łańcuckiego w roku 1969, skąd trafił do cerkwi w Chotyńcu. Dzwonnica pełniła teŝ rolę bramy, świadczy o tym arkada znajdująca się w jej dolnej części. Obecnie pozostały ruiny. Ruiny dzwonnicy CMENTARZ Zachowało się tu około 20 krzyŝy. Większość stanowią bloki z piaskowca, na których kiedyś były osadzone krzyŝe. Jeden krzyŝ kamienny zachował się w całości. Na tablicy moŝemy odczytać Jakub Wachal Dwa groby leŝą poza granicami cmentarza.

6 51 KOŚCIÓŁ RZYMSKOKATOLICKI Po poŝarze cerkwi został wybudowany kościół, który obecnie funkcjonuje jako filia parafii w Czarnej. Kościół w Lipiu KRZYśE PRZYDROśNE W miejscowościach naleŝących do krainy lipeckiej znajdowało się bardzo duŝo krzyŝy przydroŝnych. Obecnie po polskiej stronie krainy najmniej krzyŝy zachowało się właśnie w Lipiu. Pozostał tu tylko jeden kamienny postument, który znajduje się juŝ poza zabudowaniami wsi. Starsi mieszkańcy Lipia poinformowali nas, Ŝe znajdowały się tu jeszcze dwa krzyŝe: jeden około 200m powyŝej cerkwi i drugi, około 700m powyŝej cerkwi, którego fragment przetrwał do dziś. Obydwa znajdowały się przy starej drodze. ZABUDOWANIA Do dzisiaj nie pozostało zbyt wiele z dawnych zabudowań. Dawne drewniane chaty zastąpiły zbudowane juŝ po roku 1951 murowane budynki. Te, które przetrwały, uległy znacznym modernizacjom.

7 52 DWÓR Nie pozostało nic po zabudowaniach dworskich. MŁYNY Wiadomo, Ŝe znajdował się tu jednokołowy młyn w roku 1577, ale nie moŝna zlokalizować miejsca po jego zabudowie. ROPA NAFTOWA W latach były prowadzone badania, które wykazały obecność ropy na terenie wsi. Z początkiem roku 1936 rozpoczęto eksploatację złóŝ. Pierwszy odwiert wydobywał 20 ton ropy na dobę, co budziło wielkie nadzieje. Jego wydajność jednak po krótkim czasie spadła. Rok 1937 był najlepszym okresem rozwoju kopalni. Do roku 1969 wydobyto tutaj 2361 ton ropy. STAN OBECNY Dzisiaj w Lipiu stoi 48 budynków, zamieszkałych przez 225 osób.