U Z A S A D N I E N I E

Transkrypt

1 U Z A S A D N I E N I E do projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 1. Potrzeba i cel wydania ustawy. Zmiana ustawy ma na celu umożliwienie prowadzenia sprzedaży napojów alkoholowych poza obszar Rzeczypospolitej Polskiej przez przedsiębiorców, którzy nie prowadzą obrotu hurtowego ani sprzedaży detalicznej. Jej celem jest także ułatwienie podejmowania działalności gospodarczej w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych, przez uchylenie wymogu opiniowania zezwoleń przez gminną komisję rozwiązywania problemów alkoholowych i zniesienie limitów punktów sprzedaży alkoholu w gminie. Projekt stwarza wiele ułatwień dla przedsiębiorców już prowadzących ww. działalność, np. poprzez wprowadzenie kwartalnego systemu wnoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń. Nowelizacja ma również na celu zmianę przepisów nasuwających dotychczas wątpliwości interpretacyjne w zakresie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych. 2. Podstawowe zmiany ze wskazaniem różnic między stanem faktycznym i projektowanym. 1. Zmiany proponowane w art. 4 1 mają na celu poprawę działania gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Ze względu na istotne rozpiętości w zakresie kwalifikacji członków komisji proponuje się określenie w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw zdrowia standardu szkoleń, które powinien ukończyć członek komisji. 2. Wszystkie regulacje dotyczące obrotu hurtowego i sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych proponuje się umieścić w rozdziale 1a Obrót napojami alkoholowymi. Obrotowi hurtowemu poświęcone będą, jak dotychczas, art , zaś sprzedaży detalicznej art , które zastąpią dotychczasowe art oraz art Zarówno w obrocie hurtowym, jak i w obrocie detalicznym, zamiast zezwoleń na: 1) napoje o zawartości do 4,5% (w tym piwo), 2) napoje o zawartości powyżej 4,5% do 18% alkoholu (z wyjątkiem 1

2 piwa), wprowadza się jedno zezwolenie na obrót napojami alkoholowymi o zawartości do 18% alkoholu. 4. Wprowadza się nowe zezwolenie, umożliwiające zakupy alkoholu przedsiębiorcom prowadzącym sprzedaż napojów alkoholowych poza obszar Rzeczypospolitej Polskiej, ale nie posiadającym zezwolenia ani na obrót hurtowy, ani na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych. Jest to wypełnienie luki prawnej, jaka powstała po zniesieniu konsesji na obrót zagraniczny napojami alkoholowymi, bez równoczesnego umożliwienia zakupu napojów alkoholowych w celu ich wyeksportowania. 5. Dla ułatwienia działalności związanej ze sprzedażą detaliczną przewiduje się wydłużenie minimalnego okresu ważności wszystkich rodzajów zezwoleń do 6 lat, (obecnie są to okresy uzależnione od rodzaju zezwolenia i wynoszą 2 i 4 lata) oraz uchyla się obowiązek opiniowania zezwoleń przez gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych. 6. Aktualnie obowiązujący art. 11 1, poświęcony opłatom za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż alkoholu, zastępuje się art Proponuje się opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych wnoszone z dołu, w wysokości zależnej od rzeczywistej wartości sprzedaży tych napojów. Ponadto umożliwia się przedsiębiorcy składanie korekty oświadczeń o wartości sprzedaży, na podstawie których obliczana jest wysokość opłaty. Nowy system opłat jest korzystniejszy dla małych i średnich firm. Propozycja ta nie powoduje zmiany dotychczasowej wysokości opłat za korzystanie z zezwoleń. 7. W art. 9 2 ust.1 wprowadza się obowiązek dokonania opłaty za wydanie zezwoleń również dla przedsiębiorców zwolnionych z opłat na podstawie innych ustaw. W art. 9 7 ust.1 wprowadza się obowiązek pobierania przez gminy opłaty za korzystanie z zezwoleń również dla przedsiębiorców zwolnionych z opłat na podstawie innych ustaw. Aktualnie przedsiębiorcy, którzy posiadają m.in. status zakładu pracy chronionej stosownie do art. 31 ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych /Dz. U. Nr 123, poz. 776 ze zmianami/ - są zwolnieni z opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej. Uważa się za uzasadnione jednakowe traktowanie przedsiębiorców wobec prawa, w tym obszarze działalności gospodarczej. 8. W proponowanym art. 9 8 zawarto warunki korzystania z zezwoleń 2

3 oraz - dostosowane do pozostałych zmian - przesłanki cofania i wygaszania zezwoleń. Obowiązek posiadania zaświadczenia o dokonanej wpłacie zastąpiono obowiązkiem posiadania dowodu, potwierdzającego dokonanie opłaty. Może to być potwierdzenie przelewu lub dowód wpłaty do kasy gminy. Proponuje się upoważnienie organu zezwalającego do zwrócenia się do organów kontroli państwowej np. PIH lub UKS o przeprowadzenie kontroli prawdziwości oświadczeń o wartości sprzedaży napojów alkoholowych. Proponuje się również, by jedyną przesłanką cofnięcia zezwolenia było nieprzestrzeganie wymienionych enumeratywnie warunków korzystania z zezwolenia. Przepis zakłada nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzjom o cofnięciu zezwolenia. Aktualnie wydanie decyzji podlega, zgodnie z kpa, zawieszeniu do czasu zakończenia postępowania. Utrudnia to znacznie egzekwowanie prawa w tym zakresie oraz powoduje sytuację, gdy - w związku z przewlekłością postępowania administracyjnego przedsiębiorcy, naruszający zasady korzystania z zezwoleń są faktycznie bezkarni. 9. W art wprowadzono przepis, że zezwolenia nie będzie mogła uzyskać osoba, przeciwko której toczy się postępowanie karne za prowadzenie sprzedaży alkoholu bez zezwolenia. W chwili obecnej przedsiębiorca, któremu cofnięto zezwolenie może wystąpić z wnioskiem o ponowne wydanie zezwolenia nie wcześniej niż po upływie 3 lat od dnia wydania decyzji o jego cofnięciu. Prowadzenie działalności bez zezwolenia, nie było sankcjonowane, co stanowiło ewidentną nierówność w traktowaniu przedsiębiorców. Zgodnie z dalszymi propozycjami zmian, za sprzedaż alkoholu bez zezwolenia sądy będą obligatoryjnie orzekać 3- letni zakaz prowadzenia działalności polegającej na sprzedaży napojów alkoholowych. 10. Proponuje się skreślenie art. 12 ustawy, określającego obowiązek ustalania, w drodze uchwały rady gminy, limitu punktów sprzedaży napojów alkoholowych na terenie gminy oraz zasad usytuowania punktów sprzedaży napojów alkoholowych. Propozycje te są zgodnie z wymogami ustawy o działalności gospodarczej, która stanowi, iż wszelkie warunki prowadzenia tej działalności powinny zostać określone w ustawie, nie zaś jak to jest obecnie w przepisach prawa miejscowego, jakimi są uchwały rad gmin. Zmiany te mogą mieć także istotne znaczenie dla ograniczenia możliwości korupcji, związanej z określaniem limitów punktów sprzedaży alkoholu oraz zasadami przyznawania tych limitów przez gminy. 11. Dodanie w art ust. 2 pkt 5a uściśli zasady związane z informowaniem o sponsorowaniu przez producentów i dystrybutorów napojów zawierających do 18% alkoholu oraz uniemożliwi, coraz częściej pojawiające się, praktyki obchodzenia prawa w tym zakresie. 3

4 Niektórzy przedsiębiorcy, chcąc uniknąć wnoszenia określonej w ustawie (art ) opłaty w wysokości 10% ustalonego umownie wynagrodzenia netto za usługę, polegającą na reklamowaniu napoju alkoholowego, inicjują organizację, a następnie sponsorują własne imprezy, o których informują na plakatach ulicznych. W praktyce najważniejszym elementem takich informacji nie jest jednak sponsorowana impreza, np. Festiwal Wolnego Czasu, o której mówi się bardzo niewiele nie podając nawet miejsca, w którym ma się odbywać lecz promocja i reklama własnych produktów, konkretnych marek napojów alkoholowych, których zdjęcie i znak towarowy stanowią centralny i najważniejszy element rzekomej informacji o sponsorowanej imprezie. W ten sposób przedsiębiorcy obchodzą wszelkie istniejące w tym zakresie ograniczenia, związane z reklamowaniem napojów alkoholowych, dotyczące zarówno budowania skojarzeń z określonym kontekstem społecznym, wnoszenia ww. opłaty za reklamowanie tych napojów, a także umieszczania na powierzchniach reklamowych napisów edukacyjnych, które na podstawie rozporządzenia ministra zdrowia mają obowiązek zamieszczać jedynie na reklamach alkoholu. Informowanie o sponsorowaniu stało się w ten sposób skuteczną metodą obejścia wszystkich ww. regulacji, bezpośrednio związanych z reklamą napojów alkoholowych. Projekt zakłada, iż ograniczenia, wprowadzone w ustawie w zakresie treści reklam napojów alkoholowych, będą miały zastosowanie także w przypadku informowania o sponsorowaniu przez producentów napojów zawierających do 18% alkoholu, co uniemożliwi omijanie prawa w tym zakresie. Przewiduje także, że na informacjach o sponsorowaniu przez producentów lub dystrybutorów ww. napojów będą umieszczane zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia - takie same napisy informujące o szkodliwości spożywania alkoholu oraz zakazie jego sprzedaży osobom małoletnim, jak w przypadku reklamy tych napojów. Wymóg ten nie będzie dotyczył jedynie informacji o sponsorowaniu imprez charytatywnych oraz imprez sportu wyczynowego. Przedsiębiorców, świadczących usługi polegające na informowaniu o sponsorowaniu, dotyczyć będzie również wymóg przekazywania 10% wynagrodzenia na środki specjalne, którym dysponuje minister właściwy do spraw sportu. 12. W art. 14 proponuje się wprowadzić zakaz sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych na terenie stadionów i innych obiektów sportowych (podczas trwania imprez sportowych). Celem wprowadzenia przepisu jest poprawa bezpieczeństwa na stadionach, szczególnie podczas imprez sportowych o charakterze masowym. Zgodnie z aktualnie obowiązującym art. 14 ust. 5 ustawy, sprzedaż napojów alkoholowych, głównie piwa, o zawartości poniżej 4,5% alkoholu, może odbywać się bez zezwolenia. Jest to wyjątek, gdyż sprzedaż wszystkich napojów alkoholowych podlega reglamentacji. 4

5 Można tu również mówić o powstaniu nierówności przedsiębiorców, ponieważ osoby prowadzące sprzedaż alkoholu do 4,5%, nie muszą spełniać wymogów wiążących się z uzyskaniem zezwolenia (lub wpisu do rejestru) oraz nie ponoszą opłat za korzystanie z zezwoleń (lub wpisu). Nie ma również możliwości przeprowadzenia kontroli przestrzegania ustawowych warunków wykonywania działalności. Proponuje się zatem, by podczas imprez na otwartym powietrzu, można było prowadzić sprzedaż jedynie napojów o zawartości do 18% alkoholu, po uzyskaniu zezwolenia. 13. Zmiana art. 17 ma ułatwić podejmowanie przez pracodawcę kontroli stanu trzeźwości pracowników, w szczególności w przypadku grup zawodowych, których praca związana jest z obsługą pojazdów mechanicznych lub urządzeń technicznych albo może spowodować zagrożenie zdrowia lub bezpieczeństwa osób, np. kierowców autobusów, lekarzy, policjantów, pracowników ochrony mienia itp. Istotne znaczenie ma szybka i skuteczna możliwość sprawdzenia przez pracodawcę, czy pracownik w czasie wykonywanej pracy jest trzeźwy. Obecnie pracodawca ma obowiązek niedopuszczenia pracownika do pracy, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajduje się on w stanie nietrzeźwości, ale nie ma możliwości potwierdzenia stanu trzeźwości pracownika podczas wykonywanej przez niego pracy, jeśli ten odmówi poddania się takiemu badaniu. 14. Proponuje się wykreślenie w art. 24 słów uchylanie się od pracy. Przepis niniejszy stracił rację bytu w obecnej sytuacji gospodarczo ekonomicznej kraju. 15. Wyrokiem z dnia 11 czerwca 2002 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, iż art. 40 ust. 3b ww. ustawy jest niezgodny z 45 ust. 1 Konstytucji RP, gwarantującym prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy w zakresie, w jakim nie gwarantuje osobie zatrzymanej w izbie prawa do udziału w posiedzeniu sądu. Trybunał w uzasadnieniu wyroku stwierdził między innymi, iż orzeczenie sądu musi zostać wydane niezwłocznie, zaś udział osoby zatrzymanej w izbie uzależniony jest od decyzji sądu. Prawo do udziału w postępowaniu oznacza głównie obowiązek zawiadomienia przez sąd o terminie posiedzenia. Nie ma natomiast obowiązku stawienia się danej osoby, ani zakazu rozpoznania zażalenia pod nieobecność wnoszącego zażalenie, jeżeli został on powiadomiony o terminie posiedzenia sądu. Przepis, w zaproponowanym brzmieniu, spowoduje dostosowanie rozpatrywania zażaleń do wymogów konstytucyjnych. Z praktycznego punktu widzenia, osobie zatrzymanej w izbie służyć będzie możliwość złożenia zażalenia już podczas pobytu w izbie. Zażalenie przekazane zostanie niezwłocznie do sądu rejonowego i sąd w ramach 5

6 własnych uprawnień będzie podejmował decyzję o ewentualnym niezwłocznym wezwaniu osoby zatrzymanej w izbie, wezwaniu jej np. po wytrzeźwieniu lub wyznaczeniu innego terminu rozpatrzenia zażalenia. Przyjęcie powyższego rozwiązania nie spowoduje sytuacji, w której w rozprawie będą uczestniczyły osoby znajdujące się w stanie nietrzeźwości. Na podstawie dostarczonych materiałów sąd podejmie decyzję o prawidłowości lub uchybieniach związanych z zatrzymaniem lub umieszczeniem w izbie. 16. Propozycja nowego przepisu art. 40 ust. 7, daje izbom wytrzeźwień oraz placówkom utworzonym lub wskazanym przez jednostki samorządu, możliwość przetwarzania danych osobowych osób tam doprowadzonych. Przepis dotyczy jedynie realizacji zadań ustawowych tych jednostek. 17. Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 43 ustawy, czynem karalnym jest prowadzenie sprzedaży napojów alkoholowych w wypadkach,gdy jest to zabronione albo bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom. Orzekanie odbywa się w oparciu o przepisy kpk. Ustawa przewiduje karę w postaci grzywny oraz fakultatywnie nakładany na sprawcę środek karny w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Zaproponowana w projekcie zmiana polega na zakwalifikowaniu jako przestępstwa jedynie sprzedaży bez wymaganego zezwolenia oraz obligatoryjnego nałożenia środka karnego w postaci zakazu prowadzenia działalności gospodarczej związanej ze sprzedażą napojów alkoholowych. 18. Propozycja zmiany kwalifikacji prawnokarnej czynu polegającego na sprzedaży napojów alkoholowych osobie nieletniej, nietrzeźwej lub na kredyt oraz określenie wysokości grzywny ( zł) ma na celu poprawę skuteczności egzekwowania powyższych zakazów. 3. Zgodność projektu z prawem Unii Europejskiej Przepisy ustawy stanowią przedmiot uregulowań wewnętrznych kraju, a zatem nie jest wymagane ich dostosowywanie do prawa Unii Europejskiej. 4. Ocena skutków regulacji 1) Konsultacje społeczne. Projekt ustawy został przygotowany przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej we współpracy z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Minister Gospodarki, 6

7 Pracy i Polityki Społecznej jako organ wnioskujący dokona szerokiej konsultacji z przedstawicielami gmin, województw i organizacjami przedsiębiorców, m.in.: Polską Izbą Handlową, Radą Zrzeszeń Handlu i Usług, Związku Pracodawców Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji, Wielkopolskiego Zrzeszenia Handlu i Usług, Wielkopolską Izbą Przemysłowo-Handlową. 2) Zakres oceny skutków regulacji. Przygotowana ocena obejmuje minimalny jej zakres. Z uwagi na to, że regulacja nie pociąga kosztów nie jest konieczne przygotowanie pogłębionej analizy. 3) Skutki wprowadzenia ustawy w życie. - wpływ regulacji na dochody i wydatki budżetu i sektora publicznego. Przygotowanie projektu ustawy nie spowodowało wydatków budżetowych. Wejście w życie ustawy nie spowoduje skutków finansowych dla budżetu państwa i budżetów gmin, - podmioty, na które oddziaływuje projekt. - Projektowane zmiany mają pozytywny wpływ na małe i średnie przedsiębiorstwa. Będą one mogły podejmować działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży napojów alkoholowych poza obszar Rzeczypospolitej Polskiej bez potrzeby uzyskiwania kosztownych zezwoleń ( zł) na obrót hurtowy napojami alkoholowymi w kraju, - Przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych dla których - uzyskanie zezwolenia na ten rodzaj działalności gospodarczej będzie uzależnione wyłącznie od spełnienia warunków określonych w ustawie, a nie jak dotychczas również od niekiedy subiektywnej opinii gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych i rad gmin, - Przedsiębiorców prowadzących sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych poprzez wydłużenie minimalnego okresu ważności wszystkich rodzajów zezwoleń z 2-4 lat do lat 6, co stwarza większą stabilność prowadzenia tej działalności gospodarczej i zmniejsza częstotliwość ubiegania się o ponowne zezwolenie i związane z tym utrudnienia formalne. - wpływ regulacji na rynek pracy. Wejście w życie ustawy nie spowoduje skutków związanych z rynkiem pracy. - Wpływ regulacji na konkurencyjność wewnętrzną i zezwnętrzną gospodarki. 7

8 Wejście w życie ustawy nie będzie miało bezpośredniego wpływu na konkurencyjność gospodarki. Pośrednio przyczyni się do jej wzrostu ze względu na zwiększenie bezpieczeństwa obrotu oraz uproszczenie procedur związanych z podejmowaniem i wykonywaniem działalności gospodarczej. - Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów. Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na sytuacje i rozwój regionów. - Skutki prawne regulacji. Wejście w życie ustawy wyeliminuje wątpliwości interpretacyjne, ułatwi przedsiębiorcom, a także organom wydającym zezwolenia posługiwanie się przepisami tej ustawy oraz spowoduje uproszczenie stosowanych procedur administracyjnych. 8