Pandemiczne zakażenie wirusem grypy A (H1N1) u ciężarnych
|
|
- Henryk Krupa
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 10-14, 2010 PRACA PRZEGL DOWA Pandemiczne zakażenie wirusem grypy A (H1N1) u ciężarnych KINGA KSIĘŻAKOWSKA 1, MONIKA GRUSZKA 2, JAN WILCZYŃSKI 3, DOROTA NOWAKOWSKA 3 Streszczenie Grypa jest ostrą, wirusową, bardzo zakaźną chorobą układu oddechowego. Wirusy grypy zawierają RNA; należą do rodziny Orthomyxoviridae. Pierwsze przypadki zachorowań na nowy typ wirusa H1N1 u ciężarnych odnotowano w 1988 roku w Stanach Zjednoczonych. W okresie od 15 kwietnia do 18 maja 2009 roku CDC potwierdziło 31 przypadków zakażenia wirusem H1N1 u kobiet ciężarnych. Do dnia 16 czerwca 6 zakażonych kobiet ciężarnych zmarło. Objawy fizykalne zakażenia wirusem pandemicznej grypy u ciężarnych nie różnią się od objawów grypy sezonowej. Wśród kobiet zakażonych wirusem H1N1 odnotowano przypadki przedwczesnego pęknięcia błon płodowych i poronienia. Dotychczas nie zaobserwowano transmisji wirusa H1N1 przez łożysko. Noworodki matek zmarłych w wyniku zakażenia nie miały żadnych objawów grypy. W przypadku pełnoobjawowego zakażenia wirusem H1N1 u rodzącej konieczna jest izolacja noworodka. Po ustąpieniu głównych dolegliwości grypowych kobieta powinna przestrzegać w kontakcie z noworodkiem podstawowych zasad higieny i nosić maseczkę ochronną przez 7 dni. Karmienie piersią przez kobiety zakażone nie jest przeciwwskazane ze względu na przeważające korzyści płynące z naturalnego karmienia. U wszystkich zakażonych kobiet ciężarnych zaleca się wdrożenie leczenia przeciwwirusowego: Oseltamiwir i Zanamiwir. Metodami zapobiegania zakażeniu H1N1 u kobiet ciężarnych jest przestrzeganie zasad higieny, unikanie bezpośredniego kontaktu z osobami zakażonymi. Rekomendowana jest również monowalentna szczepionka. Do tej pory nie obserwowano szkodliwego działania szczepionki u kobiet ciężarnych i rozwijającego się płodu. Słowa kluczowe: H1N1 wirus, ciąża, pandemia grypy Wstęp Grypa jest ostrą, zakaźną, wirusową chorobą układu oddechowego. Zakażenie zwykle trwa około tygodnia i towarzyszy mu wysoka gorączka, bóle mięśniowe i głowy oraz złe samopoczucie [1]. Wirusy grypy zawierają jednoniciową nić RNA (ang. ribonucleic acid, RNA), należą do rodziny Orthomyxoviridae. Wyróżniamy trzy typy wirusa, tj. A, B, C. Wirus typu A jest przyczyną zachorowań prawie każdej zimy, powoduje epidemie średnio co 2-3 lata i pandemie co lat. Ten typ wirusa jest odpowiedzialny również za tegoroczną pandemię grypy. Wirus typu B jest równie częstą przyczyną zachorowań, co typ wirusa A, rzadko natomiast wywołuje pandemię. Wirus typu C często powoduje endemiczne zachorowania, zazwyczaj o łagodnym przebiegu [2-5]. Pandemia (grec. pan,,wszyscy + z grec. demos,,ludzie ), to szerzenie się patogenu wywołującego chorobę o wysokim współczynniku zakaźności. Swoim zasięgiem obejmuje kontynent, bądź też cały świat. Jednym z podstawowych czynników rozpoznania pandemii jest łatwe szerzenie się patogenu z człowieka na człowieka, wywołujące objawy chorobowe. Pandemie powodowane są przez czynniki zakaźne, które nie występowały od dawna bądź nigdy przedtem, a więc populacja nie jest na nie uodporniona [6]. Wirus grypy zbudowany jest z rdzenia, składającego się z ośmiu połączonych ze sobą segmentów RNA o ujemnej polarności oraz z płaszcza o budowie dwuwarstwowej błony lipidowej. Na powierzchni płaszcza znajdują się dwa rodzaje wypustek glikoproteinowych: hemaglutynina (H) i neuraminidaza (N). Hemaglutynina odpowiada za adhezję wirusa do swoistego receptora, znajdującego się na powierzchni komórki gospodarza. Neuraminidaza umożliwia opuszczenie przez wirusa komórki, dzięki inicjacji lizy błony komórkowej. Organizm gospodarza produkuje przeciwciała przeciwko hemaglutyninie i neuraminidazie [2-5]. Wykryto 16 różnych typów hemaglutynin i 9 typów neuraminidaz. Dla wirusów typu A charakterystyczne są trzy typy hemaglutyniny (H 1, H 2 i H 3 ) oraz dwa typy neuraminidazy (N 1 i N 2 ) [2, 3]. Wirusy grypy wykazują dużą zmienność antygenową zależną od okresowych zmian struktury hemaglutyniny i neuraminidazy. Za zmienność tę odpowiadają dwa główne procesy. Przesunięcie antygenowe (z ang. antigenic drift) polega na powstawaniu małych zmian antygenowych glikoprotein wirusowych. Skok antygenowy (z ang. antigenic shift) oznacza natomiast duże zmiany antygenowe. Wynikają one ze złożonej ośmiosegmentowej budowy kwasu nukleinowego wirusa. Wymianie może ulec nawet cały płaszcz. Skok antygenowy może prowadzić do powstania nowego typu wirusa. Atakuje on przede wszystkim osoby, które nigdy nie miały z nim kontaktu, zatem nie posiadają przeciwciał odpornościowych. Wirus stopniowo szerzy 1 SPZOZ Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 2 im. Wojskowej Akademii Medycznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi 2 Studenckie Koło Naukowe przy Klinice Medycyny Matczyno-Płodowej i Ginekologii (KMMPiG), III Katedry Położnictwa i Ginekologii (III KPiG), Uniwersytet Medyczny (UM) w Łodzi 3 KMMPiG Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi
2 Pandemiczne zakażenie wirusem grypy A (H1N1) u ciężarnych 11 się, prowadząc do wybuchu pandemii. Co kilka lat dochodzi do wybuchu nowych epidemii, jednak ich przebieg jest dużo łagodniejszy, niż pierwotna pandemia. Wynika to z uodpornienia się populacji na dany patogen [2, 5]. Historia grypy Hipokrates jako pierwszy opisał grypę w 412 roku p.n.e. Pierwszą pandemię odnotowano w XVI wieku. W XX wieku miały miejsce trzy kolejne pandemie grypy. W latach pandemię spowodował wirus grypy A (H1N1). Grypa nazwana została,,hiszpanką ze względu na lokalizację pierwszych przypadków oraz największej liczby zachorowań. Szybko objęła inne kontynenty. Uważana jest za najbardziej śmiertelną pandemię w historii ludzkości. Zmarło wówczas łącznie około mln osób. Spośród nich w Stanach Zjednoczonych około 600 tysięcy, w Indiach około 17 mln osób, co stanowiło 5% całej populacji tego kraju. Grypa atakowała głównie młode i zdrowe osoby [7]. W latach miała miejsce pandemia wywołana wirusem grypy A (H2N2). Pierwsze zachorowania wykryto w Chinach w styczniu 1957 roku, stąd nazwa z ang. asian flu. W ciągu roku pandemia objęła wszystkie kontynenty. W grudniu 1957 roku ogłoszono jej koniec, po kilku miesiącach doszło jednak do drugiej fali zachorowań. Choroba dotknęła połowę populacji na świecie. Szacuje się, że około miliona osób na całym świecie zmarło wówczas na skutek grypy. Objawy kliniczne manifestowało około 25% zakażonych [7]. Kolejna pandemia grypy pojawiła się w 1968 roku w południowej Azji. Wywołana była wirusem grypy typu A (H3N2). Pierwsze przypadki zachorowań odnotowano w Chinach w lipcu 1968 roku. W ciągu miesiąca wirus rozprzestrzenił się w Hong Kongu, skąd w bardzo krótkim czasie swoim zasięgiem objął cały świat. We wrześniu 1968 roku nowe przypadki zachorowań zarejestrowano w Stanach Zjednoczonych. Stwierdzono większą zachorowalność i śmiertelność niż w latach W ciągu 2 lat trwania pandemii na grypę zmarło 1 mln osób [7, 8]. Od 2003 roku obserwujemy wzrost zachorowań na nowy typ wirusa grupy A (H5N1). Wywołuje on tzw. ptasią grypę (z ang. avian influenza). Po raz pierwszy wirus pojawił się 100 lat temu we Włoszech. Nie powodował on wówczas zachorowań u ludzi, a jedynie u zwierząt [7, 9]. Epidemiologia Grypa pandemiczna atakuje osoby młode, zdrowe, nieobciążone chorobami przewlekłymi, ze sprawnym układem odpornościowym. Podczas światowych pandemii kobiety ciężarne znajdowały się w grupie podwyższonego ryzyka z powodu zakażeń wirusami grypy [10]. Śmiertelność z powodu zakażenia H1N1 w latach wśród kobiet ciężarnych wynosiła 30%, sięgając do 50% u kobiet z objawami zapalenia płuc [11-13]. Największą liczbę zgonów odnotowano u kobiet w trzecim trymestrze ciąży [13]. We wrześniu 1988 roku w Stanach Zjednoczonych stwierdzono zakażenie wirusem H1N1 u 32-letniej kobiety w 36-tygodniu ciąży. Urodziła ona drogami, siłami natury noworodka ocenionego w pierwszej minucie na dwa punkty, w piątej minucie na pięć punktów w skali Apgar. U dziecka nie występowały objawy zakażenia [14]. Za tegoroczną pandemię grypy odpowiedzialny jest wirus A (H1N1). Pierwsze przypadki zachorowań spowodowanych tym wirusem wykryto w kwietniu 2009 roku w Stanach Zjednoczonych i Meksyku u młodych, zdrowych osób. W dniu 27 kwietnia 2009 roku Światowa Organizacja Zdrowia (ang. World Health Organization, WHO) ogłosiła czwarty stopień pandemii grypy charakteryzujący się transmisją wirusa z człowieka na człowieka. Dwa dni później, ze względu na rozszerzające się zakażenie wirusem A (H1N1) na świecie, ogłoszono piąty, a następnie szósty stopień pandemii [15, 16]. Jedenastego października liczba przypadków zachorowań na świecie potwierdzonych laboratoryjnie sięgała ponad 399 tysięcy. Zmarło 4735 osób, większość z nich z powodu wirusowego zapalenia płuc wywołanego przez H1N1 [15]. Obecnie liczba odnotowanych przypadków zachorowań na świecie wzrosła do 1,7 miliona, w tym około 17,5 tysiąca zakażonych osób zmarło [17]. Polskie dane epidemiologiczne z 3 marca 2010 roku podają 2535 przypadków zachorowań na grypę wywołaną wirusem H1N1 w tym 180 zgonów [17]. W okresie od 15 kwietnia do 18 maja CDC (ang. Center for Disease Control and Pevention, CDC) odnotowało w Stanach Zjednoczonych 34 przypadki zakażenia wirusem H1N1 u kobiet ciężarnych. U 31 z nich potwierdzono laboratoryjnie zakażenie H1N1 za pomocą reakcji odwrotnej transkrypcji polimerazy łańcuchowej (ang. reverse transcriptase polymerase chain reaction, RT-PCR). Do dnia 16 czerwca 6 kobiet ciężarnych zakażonych wirusem H1N1 zmarło. Stanowiło to 13% zgonów z powodu H1N1 w tym okresie. Jedna ze zmarłych ciężarnych była w pierwszym trymestrze ciąży, kolejna z kobiet w drugim, zaś cztery w trzecim trymestrze [18]. Objawy zakażenia u kobiet ciężarnych W ciąży o prawidłowym przebiegu dochodzi między innymi do obniżenia ogólnoustrojowej odporności typu komórkowego. W ten sposób płód nie jest rozpoznawany przez organizm matki jako obcy antygen. Spadek odpowiedzi immunologicznej zwiększa jednakże podatność kobiet ciężarnych na zakażenia wirusowe takie jak grypa [19, 20]. Objawy fizykalne zakażenia wirusem pandemicznej grypy u ciężarnych, nie różnią się od występujących u pozostałych zakażonych osób. Pojawia się złe samopoczucie, gorączka, kaszel, ból gardła, katar, ból głowy, skrócony oddech, bóle mięśniowe oraz brak apetytu [18, 21]. Mogą być także obecne objawy ze strony układu pokarmowego, tj. biegunka, nudności, wymioty lub układu nerwowego, tj.
3 12 K. Księżakowska, M. Gruszka, J. Wilczyński, D. Nowakowska zawroty głowy, drgawki, światłowstręt. Zakażenie wirusem grypy A u kobiet w ciąży wiąże się z większym ryzykiem poważnych powikłań np. zapalenia płuc u matki, zespołu ostrej niewydolności oddechowej ARDS (ang. acute respiratory distress syndrome, ARDS), niewydolności nerek, niewydolności wielonarządowej oraz wstrząsu septycznego. Powikłania te mogą prowadzić do zgonu [22]. Spośród potwierdzonych laboratoryjnie przez CDC zakażeń u 31 ciężarnych prawie połowę z nich stanowiły kobiety pochodzenia hiszpańskiego. Pięć kobiet było w ciąży po raz pierwszy, w tym 65% w pierwszym lub drugim trymestrze. Na podstawie zebranego wywiadu epidemiologicznego przeważały ciężarne, które negowały bezpośredni kontakt z osobami zakażonymi w ciągu ostatnich 7 dni. Kobiety te również nie podróżowały do Meksyku, gdzie wykryto pierwszy przypadek zachorowania. Wśród zakażonych kobiet ciężarnych były zarówno kobiety zdrowe, jak i obciążone chorobami przewlekłymi takimi jak astma, nadciśnienie, cukrzyca. Trzy spośród 34 kobiet były zaszczepione na grypę w sezonie 2008/2009 [19]. U wszystkich sześciu kobiet ciężarnych, które zmarły w wyniku zakażenia wirusem H1N1 rozwinęło się wirusowe zapalenie płuc i zespół zaburzeń oddechowych. U żadnej ze zmarłych kobiet ciężarnych nie obserwowano powikłań w postaci bakteryjnego, czy krwotocznego zapalenia płuc. Pięć z pośród zmarłych ciężarnych urodziło drogą cięcia cesarskiego ze wskazań poza położniczych. Jedna z pośród kobiet ciężarnych, będąca w 11. tygodniu ciąży, zmarła przed porodem. Żadne z urodzonych dzieci nie było zakażone wirusem H1N1. Noworodek urodzony w 27. tygodniu ciąży wymagał tymczasowej tlenoterapii i żywienia za pomocą sondy nosowo-żołądkowej. Wszystkie dzieci zostały wypisane ze szpitala w stanie dobrym [18, 23]. Powikłania ciąży w zakażeniach H1N1 Zakażenie wirusem grypy A u kobiety ciężarnej wiąże się z wysokim ryzykiem powikłań dotyczących zarówno matki jak i płodu. Wśród kobiet zakażonych wirusem H1N1 odnotowano przypadki nieprawidłowego przebiegu ciąży. U jednej z hospitalizowanych kobiet doszło do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych w 35. tygodniu, druga kobieta poroniła w 13. tygodniu ciąży [21]. U płodów matek zakażonych H1N1 obserwowano w zapisie kardiotokograficznym tachykardię. Powikłania u płodu, m. in. przyspieszenie akcji serca płodu w odpowiedzi na stres oraz następową hipoksję wiązano z reakcją emocjonalną towarzyszącą matce w związku z chorobą [22]. Gorączka w przebiegu zakażenia wirusem H1N1 jest jednym z czynników ryzyka porodu przedwczesnego, poronienia jak również wystąpienia napadu padaczkowego, encefalopatii i porażenia mózgowego u noworodka. Zwiększa również ryzyko występowania wad układu nerwowego u płodu spowodowanych nieprawidłowym przebiegiem zamknięcia cewy nerwowej [24-27]. Dotychczas nie odnotowano transmisji wirusa H1N1 przez łożysko do płodu [22]. U noworodków matek zmarłych w wyniku zakażenia nie stwierdzono żadnych objawów grypy [18]. Karmienie naturalne Ryzyko transmisji wirusa H1N1 do mleka matki jest jak dotąd mało poznane. Karmienie piersią przez kobiety zakażone nie jest jednak przeciwwskazane ze względu na przeważające korzyści płynące z naturalnego karmienia. Również leczenie przeciwwirusowe nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią. Dawka leku, jaka przedostaje się do mleka, jest mniejsza od zalecanej w terapii przeciwwirusowej u noworodków. Zakażone kobiety powinny używać maseczek ochronnych podczas karmienia [21, 28-30]. Diagnostyka i leczenie Kluczem do postawienia trafnej diagnozy jest dokładnie zebrany wywiad i objawy kliniczne, które prezentuje pacjent. Są one zbliżone do objawów grypy sezonowej, dlatego gdy podejrzewamy możliwość zakażenia wirusem A (H1N1) należy wykonać badania laboratoryjne, które potwierdzą nasze podejrzenia. U kobiet ciężarnych z podejrzeniem zakażenia H1N1 zaleca się wykonanie wymazu z nosogardzieli, gardła lub pobranie aspiratu tchawiczego i identyfikacji materiału w kierunku obecności wirusa metodą reakcji odwrotnej transkrypcji łańcuchowej polimerazy, RT-PCR [23, 32]. W przypadku potwierdzenia zakażenia wirusem grypy A (H1N1) u wszystkich kobiet ciężarnych zaleca się wdrożenie leczenia przeciwwirusowego. Rekomendowanymi lekami są inhibitory neuraminidazy takie jak Oseltamiwir i Zanamiwir. Oseltamiwir (Tamiflu) jest prolekiem, który w wątrobie hydrolizowany jest do aktywnych metabolitów. Zanamiwir (Relenza) podawany jest w postaci inhalacji. Potencjalne korzyści z leczenia inhibitorami neuraminidazy przeważają nad teratogennym ryzykiem dla płodu [29, 31, 32]. W piśmiennictwie opisano 90 przypadków kobiet w pierwszym trymestrze ciąży przyjmujących Oseltamiwir w dawce terapeutycznej. Jedno z dzieci urodziło się z wadą wrodzoną o typie malformacji, co stanowiło 1%, przy populacyjnym ryzyku wad wynoszącym 1-3% [30]. Malformacja jest wadą strukturalną, powstającą we wczesnym okresie embriogenezy. Dochodzi wówczas do zahamowania rozwoju tkanek lub układu narządów, w wyniku czego powstają niewielkie wady, jak i wady zagrażające życiu [33]. Zanamiwir w trakcie badań klinicznych stosowany był u trzech kobiet w ciąży. U jednej z nich doszło do poronienia samoistnego, u drugiej kobiety ukończono ciążę, natomiast trzecia kobieta urodziła zdrowe dziecko [29, 34]. Leczenie powinno być rozpoczęte tak szybko, jak to jest możliwe, w przeciągu 48 godzin od wystąpienia pier-
4 Pandemiczne zakażenie wirusem grypy A (H1N1) u ciężarnych 13 wszych objawów zakażenia. Zalecane jest stosowanie Oseltamiwiru (Tamiflu) w kapsułkach, w dawce 75 mg dwa razy dziennie, przez 5 dni i Zanamiwiru (Relenza) wziewnie, w dawce 5 mg 2 razy dziennie [18, 21, 34]. Wskazane jest ponadto podawanie leków przeciwgorączkowych, tj. paracetamolu u zakażonych ciężarnych z podwyższoną temperaturą ciała [21, 35]. Chemioprofilaktyka w ciąży zalecana jest wówczas, gdy kobieta miała bezpośredni kontakt z osobą z potwierdzonym zakażeniem wirusem H1N1 lub u której podejrzewa się zakażenie. Profilaktycznie zalecane jest podawanie wziewnie Zanamiwiru przez 10 dni, w dawce 5 mg raz dziennie. Alternatywą Zanamiwiru jest stosowanie Oseltamiwiru w kapsułkach przez 10 dni, w dawce 75 mg raz dziennie [21]. Prewencja i szczepienia Metody zapobiegania zakażeniu H1N1 u kobiet ciężarnych są podobne do stosowanych w populacji ogólnej. Należy przestrzegać podstawowych zasad higieny, unikać bezpośredniego kontaktu z osobami zakażonymi. Przebywające w szpitalach osoby chore powinny być odizolowane od osób zdrowych [16, 21, 28]. W przypadku pełnoobjawowego zakażenia wirusem H1N1 u rodzącej konieczna jest izolacja noworodka. Po ustąpieniu głównych dolegliwości grypowych jak kaszel, katar, gorączka, kobieta powinna przestrzegać w kontakcie z noworodkiem podstawowych zasad higieny i nosić maseczkę ochronną przez okres 7 dni [21, 28]. W ramach prewencji zakażenia stosowane są monowaletne szczepionki. Dostępne są one pod postacią żywych atentowanych monowalentnych szczepionek LAMV (ang. live attenuated monovalent vaccine, LAMV), w formie donosowej i jako monowalentne inaktywowane MIV (ang. monovalent inactivated vaccines, MIV) zawierające hemaglutyniny wirusa H1N1, stosowane domięśniowo [36]. Szczepionka jest rekomendowana przez WHO, chociaż obecnie nie jest dostępna w Polsce. Szczepieniami objęto częściowo populację m.in. Niemiec, Francji, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych. W pierwszej kolejności, zaleca się szczepienie osób z grup podwyższonego ryzyka. Należą do nich pracownicy służby zdrowia. Następnie zaszczepione powinny być osoby dorosłe chorujące na schorzenia przewlekłe, podobnie jak dzieci powyżej 6. miesiąca życia, zdrowe dzieci i zdrowi dorośli w przedziale wiekowym lat oraz ludzie starsi. Dla kobiet ciężarnych wskazana jest monowalentna, inaktywowana szczepionka [37]. Osobom powyżej 10. roku życia zalecane jest podanie jednej dawki szczepionki. W przypadku osób z osłabioną odpornością niezbędne może być podanie drugiej dawki. Efekty uboczne działania szczepionki przeciw zakażeniu H1N1 są podobne do tych, jakie wywołuje szczepienie na grypę sezonową. Zaliczamy do nich miejscową reakcję odczynową, gorączkę, bóle mięśni i bóle głowy. Rzadko występuje reakcja uogólniona. Do tej pory nie obserwowano szkodliwego działania szczepionki przeciw wirusowi H1N1 u kobiet ciężarnych i płodu. Uważa się, że korzyści wynikające ze szczepienia kobiet ciężarnych przewyższają potencjalne ryzyko [37]. Coroczne szczepienia u kobiet ciężarnych na sezonową grypę rekomendowane są przez Doradczą Komisję Do Spraw Immunologii Klinicznej (ang. The Advisory Committee on Immunization Practices, ACIP) i Amerykańskie Towarzystwo Położniczo-Ginekologiczne (ang. The American College of Obstetricians and Gynecologists, ACOG). Inaktywowana szczepionka na grypę jest zalecana w każdym trymestrze ciąży. Szczepionki zawierające wirusy żywe, o osłabionej zjadliwości, tj. szczepionka donosowa, są przeciwwskazane u kobiet ciężarnych ze względu na teratogenne ryzyko u płodu [38, 39]. Piśmiennictwo [1] Centers for Disease Control and Prevention, Key facts about seasonal influenza, Available at: [2] Virella G. (2000) Wirusy RNA III: Ortomyksowirusy. [W:] Mikrobiologia i choroby zakaźne. (red.) Virella G. (red. tł.) Heczko P.B. Urban & Partner, Wrocław [3] Centers for Disease Control and Prevention, Types of influenza viruses, Available at: [4] Salyers A.A., Whitt D.D. (2003) Wirusy komórek ssaczych. W: Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko. (red.) Salyers A.A., Whitt D.D. (red. tł.) Markiewicz Z. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa [5] Salyers A.A., Whitt D.D. (2003) Płuca, narząd ważny, lecz wrażliwy. [W:] Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko, (red.) Salyers A.A., Whitt D.D., (red. tł.) Markiewicz Z. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa [6] World Health Organization, Available at: [7] Health Protection Agency, History of pandemics, Available at: ard/hpaweb_c/ ?p= [8] Centers for Disease Control and Prevention, Influenza pandemics in Singapore, a tropical, globally connected city, Available at: [9] Gambotto A., Barrat-Boyes S.M., de Jong M.D. i wsp. (2008) Human infection with highly pathogenic H5N1 influenza virus. Lancet 371: [10] Larsen J.W. Jr. (1982) Influenza and pregnancy. Clin. Obstet. Gynecol. 25: [11] Wolstron W.J., Conley D.O. (1918) Epidemic pneumonia (Spanish influenza) in pregnancy: effect In one hundred and one cases. JAMA. 71: [12] Bland P.B. (1919) Influenza in relation to pregnancy and labor. Am. J. Obstet. 79: [13] Harris J.W. (1919) Influenza occurring in pregnant women: a statistical study of thirteen hundred and fifty cases. JAMA. 72: [14] McKinney W.P., Volkert P., Kaufman J. (1990) Fatal swine influenza pneumonia during late pregnancy. Arch. Intern. Med. 150: [15] World Health Organization, Overview of pandemic (H1N1) 2009 in the WHO European Region, Available at:
5 14 K. Księżakowska, M. Gruszka, J. Wilczyński, D. Nowakowska [16] Carlson A., Thung S.F., Norwitz E.R. (2009) H1N1 influenza in pregnancy: What all obstetric care providers ought to know. Rev. Obstet. Gynecol. 2: [17] Komunikat Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego- Państwowego Zakładu Higieny. Dostępny na: [18] Jamieson D.J., Honein M.A., Rasmussen S.A. i wsp. (2009) H1N influenza virus infection during pregnancy in the USA. Lancet 374: [19] Goodnight W.H., Soper D.E. (2005) Pneumonia in pregnancy. Crit. Care Med. 33: [20] Jamieson D.J., Theiler R.N., Rasmussen S.A. (2006) Emerging infections and pregnancy. Emerg. Infect. Dis. 12: [21] Centers for Disease Control and Pevention, Pregnant Women and Novel Influenza A (H1N1) Virus: Considerations for Clinicians, Available at: [22] Saleeby E., Chapman J., Morse J. i wsp. (2009) H1N1 influenza and pregnancy. Obstet. Gynecol. 114: [23] Centers for Disease Control and Prevention. (2009) Novel influenza A (H1N1) virus infections in three pregnant women United States, April May MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 58: [24] Moretti M.E., Bar-Oz B., Fried S. i wsp. (2005) Maternal hyperthermia and the risk for neural tube defects in offspring: systematic review and meta-analysis. Epidemiology. 16: [25] Glass H.C., Pham T.N., Danielsen B. i wsp. (2009) Antenatal and intrapartum risk factors for seizures in term newborns: a population-based study. California J. Pediatr. 154: [26] Grether J.K., Nelson K.B. (1997) Maternal infection and cerebral palsy in infants of normal birth weight. JAMA. 278: [27] Petrova A., Demissie K., Rhoads G.G. i wsp. Association of maternal fever during labor with neonatal and infant morbidity and mortality. Obstet. Gynecol. 98: [28] Centers for Disease Control and Prevention, Considerations regarding novel H1N1 flu virus in obstetric settings, Available at: [29] Tanaka T., Nakajima K., Murashima A. i wsp. Safety of neuraminidase inhibitors against novel influenza A(H1N1) in pregnant and breastfeeding women. CMAJ. 181: [30] Wentges van Holthe N., van Eijkeren M., van der Laan J.W. (2008) Oseltamiwir and breastfeeding. Int. J. Infect. 12: 451. [31] De Rosa F.G., Montrucchio C., Di Perri G. (2009) Management of H1N1 influenza virus respiratory syndrome. Rev. Minerva. Anest. 75: [32] He G., Massarella J., Ward P. (1999) Clinical pharmacokinetics of the prodrug oseltamivir and its active metabolite Ro Clin. Pharmacokinet. 37: [33] Bartel H. (2004) Wady wrodzone. [W:] Embriologia (red.) Bartel H. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa: [34] Freud B., Gravenstein S., Elliott M. i wsp. (1999) Zanamivir: a review of clinical safety. Druf. Saf. 21: [35] Rasmussen S.A., Jamieson D.J., Mac Farlane K. i wsp. (2009) Pandemic Influenza and Pregnant Women: Summary of a Meeting of Experts. Am. J. Public. Health. 99: [36] Centers for Disease Control and Prevention. (2009) Safety of influenza A (H1N1) 2009 monovalent vaccines United States, October 1 November 24, MMWR Morb. Mortal. Wkly. Rep. 58: [37] [38] American College of Obstetrician and Gynecologists (ACOG) Committee on Obstetric Practice. (2004) Influenza vaccination and treatment during pregnancy. ACOG committee opinion no 305, November Obstet. Gynecol. 104: [39] Fiore A.E., Shay D.K., Haber P. i wsp. (2007) Prevention and control of influenza. Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP), MMWR Recomm. Rep. 56: J Dorota Nowakowska Klinika Medycyny Matczyno-Płodowej i Ginekologii Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki Rzgowska 281/289, Łódź dnowakowska@yahoo.com Pandemic infection with flu A (H1N1) virus in pregnancy Influenza is an acute, viral, highly contagious infection of a respiratory system. Influenza s viruses have ribonucleic acid genome and belong to the Orthomyxoviridae family. The first cases of new H1N1 virus type were reported in pregnant women in United States in CDC reported 31 pregnant women with confirmed H1N1 virus infection between April 15 and May Six pregnant infected women died by June 16. Symptoms of pandemic flu virus infection in pregnant women do not differ from symptoms of seasonal flu. Cases of premature rupture of membranes and miscarriages were reported among infected women. Transmission of the virus through placenta has not been observed so far. Infants of the mothers who died from the infection had no symptoms of flu. In case of full-symptomed infections in parturient isolation of the infant is necessary. After the release of main symptoms women should follow the basic hygiene rules and wear protective mask for 7 days in contacts with their babies. Breastfeeding by infected women is not contraindicated due to its predominant benefits. Antiviral treatment (Oseltaivir and Zanamivir) is recommended in all pregnant infected women. Prevention of H1N1 infection includes following the hygienic rules and avoiding close contact with infected people. Monovalent vaccine is also recommended. No harmful effects of the vaccine in pregnant women and developing fetus have been observed so far. Key words: H1N1 virus, pregnancy, pandemic flu
GRYPA. Jak zapobiec zakażeniom grypy? m. st. Warszawie. Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA Jak zapobiec
Bardziej szczegółowoGRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl GRYPA JAK ZAPOBIEC ZAKAŻENIOM GRYPY?
Bardziej szczegółowoKOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU
KOMUNIKAT GŁÓWNEGO INSPEKTORATU SANITARNEGO W ZWIĄZKU Z WYSTĄPIENIEM PRZYPADKÓW ZAKAŻENIA WIRUSEM GRYPY ŚWIŃ TYPU A/H1N1 U LUDZI W USA I MEKSYKU z dnia 26 kwietnia 2009 r. (godz. 19.00 ) (Źródło: WHO,
Bardziej szczegółowoZakażenie wirusem H5N1 podczas ciąży
Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 1, 15-19, 2010 PRACA PRZEGL DOWA Zakażenie wirusem H5N1 podczas ciąży KINGA KSIĘŻAKOWSKA 1, MONIKA GRUSZKA 2, JAN WILCZYŃSKI 3, DOROTA NOWAKOWSKA
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE
PROFILAKTYKA PRZECIW GRYPIE Koordynator profilaktyki : mgr piel. Anna Karczewska CELE: zwiększanie świadomości pacjenta na temat szczepionek przeciwko grypie zapobieganie zachorowań na grypę zapobieganie
Bardziej szczegółowoGRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ O GRYPIE? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ O GRYPIE? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST GRYPA?
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
SZCZEPIONKA WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ!
Bardziej szczegółowoGRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ?
GRYPA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY WYKORZYSTAŁŚ WSZYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI BY USTRZEC SIĘ PRZED GRYPĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! SZCZEPIONKA PRZECIW GRYPIE CZYM JEST
Bardziej szczegółowodystrybucji serotypów powodujących zakażenia inwazyjne w poszczególnych grupach wiekowych zapadalność na IChP w poszczególnych grupach wiekowych
Warszawa, 15.06.2015 Rekomendacje Pediatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych (PZEdsPSO) dotyczące realizacji szczepień obowiązkowych, skoniugowaną szczepionką przeciwko pneumokokom;
Bardziej szczegółowoWZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B?
WZW TYPU B CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ? CZY WYKORZYSTAŁEŚ WSYSTKIE DOSTĘPNE ŚRODKI ABY USTRZEC SIĘ PRZED WIRUSOWYM ZAPALENIEM WĄTROBY TYPU B? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! szczepionka przeciw
Bardziej szczegółowoCzy warto diagnozować u dzieci grypę
Czy warto diagnozować u dzieci grypę Prof. nadzw dr hab. n. med. Teresa Jackowska Klinika Pediatrii, CMKP Kliniczny Oddział Pediatryczny, Szpital Bielański Pediatria przez przypadki 18-19 listopada; Warszawa
Bardziej szczegółowoEpidemia definiowana jest jako wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we
Epidemia definiowana jest jako wystąpienie na danym obszarze zakażeń lub zachorowań na chorobę zakaźną w liczbie wyraźnie większej niż we wcześniejszym okresie. Epidemie grypy zaobserwować można najczęściej
Bardziej szczegółowoOSPA WIETRZNA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY JESTEŚ PEWIEN, ŻE JESTEŚ CHRONIONY PRZED OSPĄ WIETRZNĄ?
OSPA WIETRZNA CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY JESTEŚ PEWIEN, ŻE JESTEŚ CHRONIONY PRZED OSPĄ WIETRZNĄ? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! szczepionka przeciw ospie wietrznej PAMIĘTAJ,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr.. Rady Miejskiej w Policach
UCHWAŁA Nr.. Rady Miejskiej w Policach z dnia Projekt w sprawie realizacji w 2012 roku przez gminę Police programu profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców gminy Police po 65
Bardziej szczegółowoMateriały informacyjne dla pacjentów
Materiały informacyjne dla pacjentów Grypa Rozdziały tego tematu: Wprowadzenie Objawy Przyczyny Rozpoznanie Leczenie Powikłania Zapobieganie Piśmiennictwo Wybrane linki Krótkie nagrania dźwiękowe Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoNie daj się grypie! Grypa przenosi się z osoby na osobę drogą kropelkową podczas
Nie daj się grypie! Jesień i zima to okres wzmożonych zachorowań na choroby górnych dróg oddechowych. Zachorowania mogą być wywoływane przez ponad 200 różnych gatunków wirusów. Najczęstszą przyczyną zachorowań
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr X/81/2015 Rady Miejskiej w Policach z dnia 25 sierpnia 2015 r.
UCHWAŁA Nr X/81/2015 Rady Miejskiej w Policach z dnia 25 sierpnia 2015 r. w sprawie realizacji w 2015 roku przez gminę Police programu profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców
Bardziej szczegółowoODRA, ŚWINKA, RÓŻYCZKA (MMR)
ODRA, ŚWINKA, RÓŻYCZKA (MMR) CO POWINIENEŚ WIEDZIEĆ NA TEN TEMAT? CZY JESTEŚ PEWIEN, ŻE JESTEŚ CHRONIONY PRZED MMR? ZDOBĄDŹ INFORMACJE! ZASZCZEP SIĘ! ZDOBĄDŹ OCHRONĘ! szczepionka przeciw MMR CZY WIESZ,
Bardziej szczegółowoWirusowe zapalenie płuc. Critical Care 2009.
Wirusowe zapalenie płuc Critical Care 2009. Grypa wywołana przez wirusa A H1N1 dotyka społeczeństwo w wielu regionach geograficznych. Obecnie wirusowe zapalenie płuc uznawane jest za najpoważniejsze powikłanie
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców powiatu piskiego po 70 roku życia
UCHWAŁA Nr XLVI/300/14 Rady Powiatu Pisz z dnia 30 października 2014r. w sprawie przyjęcia do realizacji w 2014 roku powiatowego programu profilaktyki szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców
Bardziej szczegółowoSzczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenia
Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenia Tabela 2.2. Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenia Szczepienie przeciw WZW typu B Zakażeniom Haemophilus
Bardziej szczegółowoUchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku
Uchwała Nr XIX/169/2008 Rady Miasta Marki z dnia 18 czerwca 2008 roku w sprawie wyrażenia zgody na realizację programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie, dla mieszkańców Miasta
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne o grypie
ABY ZMNIEJSZYĆ RYZYKO ZACHOROWANIA NA PTASIĄ GRYPĘ Jako światowy lider w opracowywaniu rozwiązań zapewniających właściwe warunki sanitarne, Ecolab przyjął aktywną postawę mającą na celu ochronę naszych
Bardziej szczegółowoPROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH
PROFIALKTYKA GRYPY W GMINIE CZAPLINEK W LATACH 2010-2016 CO WARTO WIEDZIEĆ O GRYPIE Każdego roku na całym świecie zaraża się 5-10% populacji osób dorosłych i 20-30%dzieci Wirusy grypy ludzkiej łatwiej
Bardziej szczegółowoWYSOCE ZJADLIWA GRYPA PTAKÓW D. POMÓR DROBIU
WYSOCE ZJADLIWA GRYPA PTAKÓW D. POMÓR DROBIU Wysoce zjadliwa grypa ptaków (Highly pathogenic avian influenza, HPAI) jest wirusową chorobą układu oddechowego i pokarmowego ptaków. Objawy mogą także dotyczyć
Bardziej szczegółowoGRYPA epidemiologia, charakterystyka biologiczna i kliniczna, zapobieganie
GRYPA epidemiologia, charakterystyka biologiczna i kliniczna, zapobieganie 03.02.2016 ELŻBIETA PŁOŃSKA SEKCJA NADZORU NAD CHOROBAMI ZAKAŹNYMI ODDZIAŁ NADZORU EPIDEMIOLOGII WSSE W WARSZAWIE Właściwości
Bardziej szczegółowoMariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice
Mariola Winiarczyk Zespół Szkolno-Gimnazjalny Rakoniewice Szkolny Konkurs Wiedzy o AIDS i HIV obejmuje dwa etapy. Etap pierwszy przeprowadzany jest ok. 25 października. Biorą w nim udział trój osobowe
Bardziej szczegółowoTesty dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci.
Testy dla kobiet w ciąży. Zakażenie HIV i AIDS u dzieci. dr n. med. Agnieszka Ołdakowska Klinika Chorób Zakaźnych Wieku Dziecięcego Warszawski Uniwersytet Medyczny Wojewódzki Szpital Zakaźny w Warszawie
Bardziej szczegółowoInwazyjna Choroba Meningokokowa
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl Inwazyjna Choroba Meningokokowa Profilaktyka
Bardziej szczegółowoSZCZEPIENIA OCHRONNE U DOROSŁYCH lek. Kamil Chudziński Klinika Anestezjologii i Intensywnej Terapii CSK MSW w Warszawie 10.11.2015 Szczepionki Zabite lub żywe, ale odzjadliwione drobnoustroje/toksyny +
Bardziej szczegółowoWIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV
WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU C PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ HCV Wątroba to największy i bardzo ważny narząd! Produkuje najważniejsze białka Produkuje żółć - bardzo istotny czynnik w procesie trawienia
Bardziej szczegółowoIlość zachorowań na grypę stale rośnie.
Ilość zachorowań na grypę stale rośnie. Od początku 2010 roku zachorowalność na grypę z roku na rok stale rośnie. W sezonie 2010/11 na grypę zachorowało 1 085 471 osób. Sezon 2016/17 to aż 4 841 678 zachorowań
Bardziej szczegółowoCZYM JEST SZCZEPIONKA?
CZYM JEST SZCZEPIONKA? Szczepionka to preparat biologiczny, stosowany w celu uodpornienia organizmu. Ogólna zasada działania szczepionki polega na wprowadzeniu do organizmu antygenu, który jest rozpoznawany
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZDROWOTNY. Załącznik nr 4. Profilaktyka grypy - szczepienia ochronne dla dzieci w okresie wczesnoszkolnym oraz dla seniorów 65+
Załącznik nr 4 PROGRAM ZDROWOTNY Profilaktyka grypy - szczepienia ochronne dla dzieci w okresie wczesnoszkolnym oraz dla seniorów 65+ PROGRAM OPRACOWANY PRZEZ WYDZIAŁ ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH URZĘDU
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W OLEŚNICY GRYPA SEZONOWA I NOWA GRYPA TYPU A/H1N1/
GRYPA SEZONOWA I NOWA GRYPA TYPU A/H1N1/ Czym jest grypa? Grypa sezonowa - jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą lub ze skażonymi
Bardziej szczegółowoINFORMACJE DOTYCZĄCE WSKAZAŃ DO SZCZEPIEŃ PRZECIWGRYPOWYCH
G Ł Ó W N Y II N S P E K T O R A T S A N II T A R N Y INFORMACJE DOTYCZĄCE WSKAZAŃ DO SZCZEPIEŃ PRZECIWGRYPOWYCH (opracowane na podstawie danych Krajowego Ośrodka ds. Grypy) Grypa (influenza) jest jednym
Bardziej szczegółowoSzczepienia ochronne. Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak
Szczepienia ochronne Dr hab. med. Agnieszka Szypowska Dr med. Anna Taczanowska Lek. Katarzyna Piechowiak Klinika Pediatrii Warszawski Uniwersytet Medyczny Szczepienie (profilaktyka czynna) Podanie całego
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH MIESZKAŃCÓW GMINY ZAGNAŃSK PRZECIWKO GRYPIE NA LATA 2013-2017
Załącznik do Uchwały Nr 69/2013 Rady Gminy Zagnańsk z dnia 26 sierpnia 2013 r. PROGRAM SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH MIESZKAŃCÓW GMINY ZAGNAŃSK PRZECIWKO GRYPIE NA LATA 2013-2017 Autor programu: Gmina Zagnańsk,
Bardziej szczegółowoPROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ
Zał. nr 4 PROGRAM POLITYKI ZDROWOTNEJ Profilaktyka grypy w Jaworznie - szczepienia ochronne dla seniorów 65+ PROGRAM OPRACOWANY PRZEZ WYDZIAŁ ZDROWIA I SPRAW SPOŁECZNYCH URZĘDU MIEJSKIEGO W JAWORZNIE OKRES
Bardziej szczegółowoPRZEZIĘBIENIE CZY GRYPA?
PRZEZIĘBIENIE CZY GRYPA? Na pierwszy rzut oka trudno rozpoznać, czy to zwykłe przeziębienie, czy też groźna grypa. Pomimo różnych przyczyn, objawy kliniczne obu schorzeń są podobne. Skutki grypy mogą być
Bardziej szczegółowoInformacja GIS dotycząca aktualnej sytuacji epidemiologicznej grypy
Materiał szkoleniowy z epidemiologii Luty 2016r Informacja GIS dotycząca aktualnej sytuacji epidemiologicznej grypy W ramach monitoringu sytuacji epidemiologicznej grypy w sezonie grypowym 2015/2016 w
Bardziej szczegółowoPowiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Wieruszowie
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Wieruszowie Hcv HCV to wirus zapalenia wątroby typu C EPIDEMIOLOGIA Wg danych Państwowego Zakładu Higieny i Instytutu Hematologii i Transfuzjologii, uznawanych
Bardziej szczegółowoGrypa - zagrożeniem życia bez względu na wiek i stan zdrowia człowieka. Prof. dr hab. Lidia B. Brydak
Grypa - zagrożeniem życia bez względu na wiek i stan zdrowia człowieka. Prof. dr hab. Lidia B. Brydak Grypa, choroba zakaźna powoduje co sezonowe zachorowania, szczególnie liczne powikłania, zgony w grupach
Bardziej szczegółowoGrypa, grypa ptasia i pandemia grypy Ważne informacje dla Ciebie i Twojej rodziny
Grypa, grypa ptasia i pandemia grypy Ważne informacje dla Ciebie i Twojej rodziny Opracowali m.in. na podstawie zaleceń National Health Service (Wielka Brytania), Centers for Disease Control and Prevention
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Szczepień kwietnia 2017 r.
Europejski Tydzień Szczepień 24-30 kwietnia 2017 r. Europejski Tydzień Szczepień Inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia WHO (World Health Organization). Celem wydarzenia jest zwrócenie uwagi na znaczenie
Bardziej szczegółowoMeningokoki trzeba myśleć na zapas
Meningokoki trzeba myśleć na zapas prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr n. med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Specjalistyczny
Bardziej szczegółowoZAKAŻENIA SZPITALNE. Michał Pytkowski Zdrowie Publiczne III rok
ZAKAŻENIA SZPITALNE Michał Pytkowski Zdrowie Publiczne III rok REGULACJE PRAWNE WHO Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi Rozporządzenie Ministra
Bardziej szczegółowoDzisiejsza pandemia rozpoczęła się w Meksyku. Szybko jednak zaczęła przekraczać granice trafiając do USA, Kanady, Nowej Zelandii i w końcu Europy.
Świńska grypa - ten temat nie schodzi od dłuższego czasu z pierwszych stron gazet, portali internetowych oraz mediów naziemnych. Zimowy sezon imprezowy - jeśli tak to możemy określić, właśnie się zaczął.
Bardziej szczegółowoINFORMACJA DLA OSÓB POWRACAJĄCYCH Z REGIONU AFRYKI ZACHODNIEJ. Gwinea, Liberia, Sierra Leone, Nigeria
INFORMACJA DLA OSÓB POWRACAJĄCYCH Z REGIONU AFRYKI ZACHODNIEJ Gwinea, Liberia, Sierra Leone, Nigeria Od lutego 1014r. wystepują zachorowania na gorączkę krwotoczną Ebola w państawach Afryki Zachodniej.
Bardziej szczegółowoSZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1)
SZKOLENIE DOTYCZĄCE PROFILAKTYKI GRYPY SEZONOWEJ I NOWEJ GRYPY A(H1N1) Grypa sezonowa jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową, bądź też przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą
Bardziej szczegółowoPOLIOMYELITIS. (choroba Heinego Medina, nagminne porażenie dziecięce, porażenie rogów przednich rdzenia, polio)
W latach 50. na chorobę Heinego-Medina chorowało w Europie i USA jedno na 5000 dzieci. Po wdrożeniu w Polsce masowych szczepień przeciw poliomyelitis, już w 1960 roku zarejestrowano mniej zachorowań. W
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 321/VI/2013 Rady Miasta Józefowa z dnia 20 września 2013 roku
Uchwała Nr 321/VI/2013 Rady Miasta Józefowa z dnia 20 września 2013 roku w sprawie uchwalenia programu zdrowotnego w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców Miasta Józefowa z grupy
Bardziej szczegółowoTy i Twoje dziecko Wirusowe zapalenie wątroby typub
Ty i Twoje dziecko Wirusowe zapalenie wątroby typub Jeżeli chorujesz na wirusowe zapalenie wątroby typu B i jesteś w ciąży, planujesz ciążę, właśnie urodziłaś, albo masz już dzieci, ta ulotka dostarczy
Bardziej szczegółowoSZCZEPIENIE PRZECIW ŚWIŃSKIEJ GRYPIE:
Polish SZCZEPIENIE PRZECIW ŚWIŃSKIEJ GRYPIE: informacje dla rodziców dzieci w wieku od sześciu miesięcy do pięciu lat Grypa. Chroń siebie i innych. 1 Spis treści O niniejszej ulotce 3 Czym jest świńska
Bardziej szczegółowoSamodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku
1 Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku Sezon grypowy Grypa jest jedną z najczęściej występujących wirusowych chorób zakaźnych i istotną przyczyną zachorowań oraz zgonów w wielu regionach
Bardziej szczegółowoEpidemiologia zakażenia HIV. Specyfika pacjenta zakażonego.
Epidemiologia zakażenia HIV. Specyfika pacjenta zakażonego. dr med. Monika Bociąga-Jasik 1981 stwierdza się liczne przypadki pneumocystozowego zapalenia płuc i mięska Kaposiego u młodych, dotychczas zdrowych
Bardziej szczegółowoSzczepienia dla dziewięcio- i dziesięciolatków (klasy P6) Polish translation of Protecting your child against flu - Vaccination for your P6 child
Chroń dziecko przed grypą Szczepienia dla dziewięcio- i dziesięciolatków (klasy P6) Polish translation of Protecting your child against flu - Vaccination for your P6 child Chroń dziecko przed grypą Program
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 27/VII/2015 Rady Miasta Józefowa z dnia 23 stycznia 2015 roku
UCHWAŁA Nr 27/VII/2015 z dnia 23 stycznia 2015 roku w sprawie uchwalenia programu polityki zdrowotnej w zakresie szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców Miasta Józefowa z grupy szczególnego
Bardziej szczegółowo[logo Rządu Walii] www.cymru.gov.uk. Twój poradnik na temat szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) Pokonać raka szyjki macicy
[logo Rządu Walii] www.cymru.gov.uk Twój poradnik na temat szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV) Pokonać raka szyjki macicy Co to jest rak szyjki macicy? Ten typ raka rozwija się w
Bardziej szczegółowoOddział Kliniczny Neonatologii SPSK im. Prof. W Orłowskiego CMKP w Warszawie Ewa Głuszczak-Idziakowska Justyna Witek
Oddział Kliniczny Neonatologii SPSK im. Prof. W Orłowskiego CMKP w Warszawie Ewa Głuszczak-Idziakowska Justyna Witek Dlaczego? Ryzyko powikłań choroby zakaźnej u matki lub dziecka przewyższa ryzyko rozwoju
Bardziej szczegółowoNA ZAKAŻENIE HBV i HCV
NA ZAKAŻENIE HBV i HCV Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku 18.04.2016r. Aneta Bardoń-Błaszkowska HBV - Hepatitis B Virus Simplified diagram of the structure of hepatitis B virus, Autor
Bardziej szczegółowoDoustna szczepionka przeciwko rotawirusom
Doustna szczepionka przeciwko rotawirusom Na tej stronie można znaleźć krótkie podsumowanie informacji o zapobieganiu chorobie i szczepionce, która jest dostępna. Łącza do bardziej szczegółowych informacji
Bardziej szczegółowoCel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt
Cel 3: Zapewnić wszystkim ludziom w każdym wieku zdrowe życie oraz promować dobrobyt Zapewnienie wszystkim w każdym wieku zdrowego życia oraz promowanie dobrostanu stanowi podstawę zrównoważonego rozwoju.
Bardziej szczegółowoVI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości
VI.2 Podsumowanie planu zarządzania ryzykiem dla produktu Zanacodar Combi przeznaczone do publicznej wiadomości VI.2.1 Omówienie rozpowszechnienia choroby Szacuje się, że wysokie ciśnienie krwi jest przyczyną
Bardziej szczegółowo01.10 Międzynarodowy Dzień Walki z WZW typu C
01.10 Międzynarodowy Dzień Walki z WZW typu C Problem HCV - epidemiologia Wirusowe zapalenie wątroby typu C zostało uznane przez Światową Organizację Zdrowia za jedno z największych światowych zagrożeń
Bardziej szczegółowoAnna Skop. Zachęcam do zapoznania się z prezentacja na temat szczepień.
W ostatnim tygodniu kwietnia obchodziliśmy Europejski Tydzień Szczepień. Jest to inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia, WHO. W związku z tą inicjatywą w naszej szkole w maju prowadzona jest kampania,
Bardziej szczegółowoSZCZEPIENIA OCHRONNE
SZCZEPIENIA OCHRONNE Informacja dla Rodziców/Opiekunów Dziecka 1. Szczepienia ochronne stanowią jedną z najskuteczniejszych metod zapobiegania chorobom zakaźnym. Przy masowych szczepieniach powstająca
Bardziej szczegółowoEFEKTY SZCZEPIEŃ: OCHRONA INDYWIDUALNA OSOBY ZASZCZEPIONEJ
EFEKTY SZCZEPIEŃ: OCHRONA INDYWIDUALNA OSOBY ZASZCZEPIONEJ zależy od: wystarczalności odpowiedzi układu odpornościowego (miana przeciwciał); czasu utrzymywania się ochronnego poziomu przeciwciał (częstość
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIASTA BIAŁYSTOK. z dnia r.
Projekt UCHWAŁA NR... RADY MIASTA BIAŁYSTOK z dnia... 2017 r. w sprawie przyjęcia Programu szczepień ochronnych przeciwko grypie dla mieszkańców Białegostoku po 60 roku życia na lata 2017-2020 Na podstawie
Bardziej szczegółowoZAPRASZAMY Rodziców uczniów. klas VII na spotkanie
ZAPRASZAMY Rodziców uczniów klas VII na spotkanie PROGRAM PROFILAKTYKI ZAKAŻEŃ WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) ósma edycja 2017-2018 Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu Dolnośląskie
Bardziej szczegółowoGrypa jest jedną z najczęściej występujących wirusowych chorób zakaźnych.
WIRUS GRYPY Grypa jest jedną z najczęściej występujących wirusowych chorób zakaźnych. Wirus grypy przenosi się drogą kropelkową poprzez kichanie, kaszel, rozmowę. W czasie kichnięcia wirus grypy porusza
Bardziej szczegółowoZalecane postępowanie w przypadku kontaktu z chorym na chorobę zakaźną i profilaktyka epidemii w placówkach opieki zdrowotnej Odra
Zalecane postępowanie w przypadku kontaktu z chorym na chorobę zakaźną i profilaktyka epidemii w placówkach opieki zdrowotnej Odra 1. Zalecamy, aby w przypadku podejrzenia odry u osoby przebywającej w
Bardziej szczegółowoakażenie wirusem AH1N1 w położnictwie
P R A C A P O G L Ą D O W A Krystyna Piekut 1, Daria Foremska 2, Bożena Kulesza-Brończyk 1, Julita Chlewicka 2, Sławomir Jerzy Terlikowski 1 1 Zakład Położnictwa, Ginekologii i Opieki Położniczo-Ginekologicznej,
Bardziej szczegółowoPrawo do wolności i etyka szczepień. Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia PZH Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.
Prawo do wolności i etyka szczepień Zbigniew Szawarski Narodowy Instytut Zdrowia PZH Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN z.szawarski@uw.edu.pl Innowacje w systemie szczepień ochronnych obraz Polski na
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XVI/153/2016 Rady Miejskiej w Policach z dnia 23 lutego 2016 r.
UCHWAŁA Nr XVI/153/2016 Rady Miejskiej w Policach z dnia 23 lutego 2016 r. w sprawie realizacji w 2016 roku przez gminę Police programu profilaktyki zakażeń pneumokokowych wśród dzieci zamieszkałych na
Bardziej szczegółowoBezpieczeństwo niemowlęcia w rękach dorosłych
Bezpieczeństwo niemowlęcia w rękach dorosłych na przykładzie profilaktyki krztuśca prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr n. med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej Uniwersytet Medyczny
Bardziej szczegółowoWZW A. wątroby typu A. Zaszczep się przeciwko WZW A
WZW A Wirusowe zapalenie wątroby typu A Zaszczep się przeciwko WZW A 14 dni po zaszczepieniu u ponad 90% osób z prawidłową odpornością stwierdza się ochronne miano przeciwciał PSSE Tomaszów Maz. ul. Majowa
Bardziej szczegółowoMenB Information - Polish
Meningokoki grupy B Na tej stronie można znaleźć krótkie podsumowanie informacji o zapobieganiu chorobie i szczepionce, która jest dostępna. Łącza do bardziej szczegółowych informacji można znaleźć u dołu
Bardziej szczegółowoWojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Wrocławiu GORĄCZKA KRWOTOCZNA E B O L A. Dr n. med. Jacek Klakočar
GORĄCZKA KRWOTOCZNA E B O L A Dr n. med. Jacek Klakočar Dolnośląski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny we Wrocławiu Gorączka krwotoczna Ebola (inaczej: choroba wywołana przez wirusa Ebola [Ebola
Bardziej szczegółowoWirus HPV przyczyny, objawy i leczenie
Wirus HPV przyczyny, objawy i leczenie Spis treści: 1. 2. 3. 4. 5. Informacje ogólne Przyczyny Objawy Leczenie Rodzaje HPV Informacje ogólne Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV Human Papilloma Virus) stanowi
Bardziej szczegółowoGrypa sezonowa Dlaczego warto się zaszczepić
Grypa sezonowa Dlaczego warto się zaszczepić Grypa. Chroń siebie i innych. GRYPA SEZONOWA: DLACZEGO WARTO SIĘ ZASZCZEPIĆ Ostatnio dużo się mówiło o różnych rodzajach wirusa grypy, włącznie z sezonową i
Bardziej szczegółowoPrzeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi.
Raport z badania ankietowego Przeziębienia - badanie ankietowe dotyczące zagadnień związanych z infekcjami sezonowymi. Strona 1/32 Spis treści Komentarz autora..................................................
Bardziej szczegółowoCzy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B?
Czy grozi mi wirusowe zapalenie wątroby typu B? Co to jest? Wirus zapalenia wątroby typu B (HBW) powoduje zakażenie wątroby mogące prowadzić do poważnej choroby tego organu. Wątroba jest bardzo ważnym
Bardziej szczegółowoOspa wietrzna czy na pewno łagodna choroba zakaźna? Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej UM w Poznaniu SZOZ nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu
Ospa wietrzna czy na pewno łagodna choroba zakaźna? Prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej UM w Poznaniu SZOZ nad Matką i Dzieckiem w Poznaniu Epidemiologia
Bardziej szczegółowoPROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA. Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny
PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA Zakład Ortodoncji IS Warszawski Uniwersytet Medyczny PROFILAKTYKA WAD NARZĄDU ŻUCIA kierowanie wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie rozwojowym dziecka poprzez:
Bardziej szczegółowoEpidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę?
Epidemia niewydolności serca Czy jesteśmy skazani na porażkę? Piotr Ponikowski Klinika Chorób Serca Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Ośrodek Chorób Serca Szpitala Wojskowego we Wrocławiu Niewydolność
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR 194/VII/2016 Rady Miasta Józefowa z dnia 28 lipca 2016 roku
UCHWAŁA NR 194/VII/2016 z dnia 28 lipca 2016 roku w sprawie uchwalenia programu polityki zdrowotnej pn.: Szczepienia profilaktyczne przeciwko grypie osób powyżej 50 roku życia Na podstawie art. 7 ust.
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr IV/18/2015 Rady Miejskiej w Policach z dnia 27 stycznia 2015 r.
UCHWAŁA Nr IV/18/2015 Rady Miejskiej w Policach z dnia 27 stycznia 2015 r. w sprawie realizacji w 2015 roku przez gminę Police programu profilaktyki zakażeń pneumokokowych wśród dzieci zamieszkałych na
Bardziej szczegółowoWirusowe zakażenia układu pokarmowego. Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego
Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Problemy związane z grypą pochodzenia zwierzęcego Anna Majewska Katedra i Zakład Mikrobiologii Lekarskiej, WUM 2014 Wirusowe zakażenia układu pokarmowego Wirusy wnikające
Bardziej szczegółowoAnalysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn
Analiza powikłań infekcyjnych u dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną leczonych w Wojewódzkim Specjalistycznym Szpitalu Dziecięcym w Olsztynie Analysis of infectious complications inf children with
Bardziej szczegółowoOstre infekcje u osób z cukrzycą
Ostre infekcje u osób z cukrzycą Sezon przeziębień w pełni. Wokół mamy mnóstwo zakatarzonych i kaszlących osób. Chorować nikt nie lubi, jednak ludzie przewlekle chorzy, jak diabetycy, są szczególnie podatni
Bardziej szczegółowoAutor programu: Miasto Kielce, ul. Rynek 1, 25-303 Kielce
Załącznik do Uchwały w sprawie uchwalenia Programu szczepień przeciw grypie na lata 2013-2016 Program szczepień przeciw grypie na lata 2013-2016 Okres realizacji: 2013-2016 rok Autor programu: Miasto Kielce,
Bardziej szczegółowoJedna bakteria, wiele chorób
Jedna bakteria, wiele chorób prof. dr hab. med. Jacek Wysocki dr n. med. Ilona Małecka Katedra i Zakład Profilaktyki Zdrowotnej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Specjalistyczny
Bardziej szczegółowoPodsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 2016/2017
Profilaktyka zakażeń RSV w Polsce od 1.1.213 Profilaktyka zakażeń wirusem RS (ICD-1 P 7.2, P 27.1) Podsumowanie sezonu zachorowań oraz program profilaktyki zakażeń 216/217 Ewa Helwich Klinika Neonatologii
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZCZEPIEŃ PROFILAKTYCZNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY GMINY ZAGNAŃSK PRZECIWKO MENINGOKOKOM NA LATA 2013-2017
Załącznik do Uchwały Nr 67/2013 Rady Gminy Zagnańsk z dnia 26 sierpnia 2013 roku PROGRAM SZCZEPIEŃ PROFILAKTYCZNYCH DZIECI I MŁODZIEŻY GMINY ZAGNAŃSK PRZECIWKO MENINGOKOKOM NA LATA 2013-2017 Autor programu:
Bardziej szczegółowoSZCZEPIONKA PRZECIW ŚWIŃSKIEJ GRYPIE: co należy wiedzieć
Polish SZCZEPIONKA PRZECIW ŚWIŃSKIEJ GRYPIE: co należy wiedzieć Grypa. Chroń siebie i innych. 1 Spis treści Czym jest świńska grypa? 3 O szczepionce przeciw świńskiej grypie 4 O czym jeszcze należy wiedzieć?
Bardziej szczegółowoAnaliza sytuacji epidemiologicznej zachorowań na ospę wietrzną na terenie powiatu raciborskiego w latach 2010 2014
PSSE RACIBÓRZ Analiza sytuacji epidemiologicznej zachorowań na ospę wietrzną na terenie powiatu raciborskiego w latach 21 214 CEL OPRACOWANIA: Celem niniejszego opracowania była ocena sytuacji epidemiologicznej
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W BIERUNIU. z dnia r.
Projekt z dnia 21 kwietnia 2017 r. Zatwierdzony przez... UCHWAŁA NR... RADY MIEJSKIEJ W BIERUNIU z dnia... 2017 r. w sprawie przyjęcia programu zdrowotnego na 2017 rok "Szczepienia ochronne przeciwko grypie
Bardziej szczegółowoProgram szczepień ochronnych przeciwko grypie sezonowej mieszkańców Miasta Krakowa po 65 roku Ŝycia 1. Opis problemu zdrowotnego
Program szczepień ochronnych przeciwko grypie sezonowej mieszkańców Miasta Krakowa po 65 roku Ŝycia 1. Opis problemu zdrowotnego W skali globalnej na grypę zapada rocznie 5-15% populacji. Ocenia się, Ŝe
Bardziej szczegółowo