Wytwarzanie i właściwości geopolimerów na bazie tufu wulkanicznego
|
|
- Kornelia Stankiewicz
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 JANUSZ MIKUŁA, MICHAŁ ŁACH Wytwarzanie i właściwości geopolimerów na bazie tufu wulkanicznego WPROWADZENIE Dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK, mgr inż. Michał Łach (michallach85@o2.pl) Instytut Inżynierii Materiałowej, Politechnika Krakowska Określenie geopolimery odnosi się do polimerów nieorganicznych, które są amorficznymi materiałami glinokrzemianowymi syntezowanymi w mocno zasadowym środowisku w temperaturze nie przekraczającej 100 C. Termin geopolimer został po raz pierwszy użyty w 1970 roku przez francuskiego naukowca profesora Josepha Davidovitsa [1]. Podstawowe etapy geopolimeryzacji obejmują: roztwarzanie tlenków glinokrzemianowych w roztworze wodorotlenku sodu lub potasu, dyfuzję rozpuszczonego glinu i krzemu z powierzchni cząstek do przestrzeni międzycząsteczkowej, tworzenie się fazy żelu w wyniku polikondensacji pomiędzy dodanym roztworem krzemianu oraz glinem i krzemem, następnie utwardzanie fazy żelowej [2]. Reakcja polikondensacji nie jest reakcją samorzutną i konieczne jest dostarczenie energii z zewnątrz. Jej rozpoczęcie następuje po podwyższeniu temperatury powyżej 35 C. Reakcjom polikondensacji towarzyszy wydzielanie produktu ubocznego, którym najczęściej jest woda [3]. Właściwości i zastosowania geopolimerów są przedmiotem badań wielu dyscyplin naukowych, a zakres potencjalnych zastosowań obejmuje miedzy innymi: materiały odporne na wysoką temperaturę, izolacje termiczne, płytki ceramiczne, przedmioty dekoracyjne, różnego rodzaju materiały budowlane, zbiorniki odpadów radioaktywnych i toksycznych, pokrycia stali itp. [4]. Coraz większe znaczenie spoiwa geopolimerowe zyskują w technologiach unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych i ogólnie w ochronie środowiska. Produkty na bazie geopolimerów o właściwościach takich jak duża wytrzymałość początkowa, szybkie wiązanie, mała przepuszczalność, dobra kwasoodporność, a także niewielki koszt wytwarzania mają liczne możliwości zastosowań do unieszkodliwiania odpadów, np.: osłony powierzchni wysypisk i składowisk odpadów, trwały materiał do hermetyzacji odpadów niebezpiecznych, immobilizacja odpadów toksycznych zawierających arsen, rtęć, ołów itp. [5]. Znane są również możliwości zastosowań materiałów geopolimerowych do pokryć stali, betonu i ceramiki. Wykorzystanie geopolimerów jako powłok ochronnych jest bardzo obiecujące ze względu na ich doskonałe własności mechaniczne, chemiczne i odporność termiczną. Geopolimery mogą być zastosowane jako podkład do malowania lub pokrycia oraz farby wierzchnie na różnych powierzchniach [6]. Materiały takie mają dużą odporność na działanie środowisk agresywnych chemicznie, a w szczególności na działanie kwasów i jonów siarczanowych. Dodatkowo geopolimery zawierające popioły lotne z polskich elektrowni wykazują dobrą odporność na działanie wysokiej temperatury [7]. Ciekawą własnością przemawiającą za spoiwami geopolimerowymi jest również siła ich przylegania do stali (połączenia są silniejsze niż w przypadku cementu portlandzkiego) oraz brak korozji zbrojenia stalowego. Przeprowadzone badania nad alkalicznie aktywowanymi kompozytowymi spoiwami mineralnymi wykazały, że w przypadku zbrojenia takich materiałów stalą, bezpośredni kontakt ze stalą mają główne produkty hydratacji spoiwa, tj. zwarta mieszanina faz C-S-H i N-A-S-H. W strefie bezpośredniego styku zaobserwowano wzbogacenie o jony Fe, co sugeruje możliwość tworzenia się połączeń o charakterze chemicznym. Potwierdzają to badania mechaniczne, które pokazują, że w próbie wyciągania gładkiego pręta z matrycy występuje nagłe zerwanie połączenia przy większych naprężeniach niż w przypadku betonu porównawczego na bazie cementu portlandzkiego [8]. Szerokie spectrum możliwości zastosowań geopolimerów oraz ich właściwości przemawiają za potrzebą ich ciągłych badań i poszerzania wiedzy na ich temat oraz poszukiwania nowych materiałów mogących posłużyć do wytwarzania spoiw geopolimerowych zarówno materiałów odpadowych, jak i naturalnych. Dotychczas najwięcej uwagi poświęca się alkalicznej aktywacji popiołów lotnych, ewentualnie żużli wielkopiecowych, oraz aktywacji materiałów naturalnych typu metakaolinu. Niewiele jest opracowań dotyczących specyficznych materiałów naturalnych występujących lokalnie takich, jak np. tufy wulkaniczne występujące w okolicach Krakowa. W Polsce już w latach 50. ubiegłego stulecia pracowano nad wykorzystaniem tufów filipowickich jako źródła potasu [10], tlenku glinu i surowca do produkcji cementu, a także jako surowca skaleniowego w przemyśle ceramicznym. Już od połowy XIX wieku tuf filipowicki był eksploatowany jako materiał stosowany na bloki dla lokalnego budownictwa, a z czasem tuf ten zaczęto nazywać marmurem filipowickim. Tufy ze złoża Kowalska Góra były cennym materiałem budowlanym ze względu na lekkość, własności izolacyjne i odporność na zmienne warunki atmosferyczne. Obecnie koło Filipowic znajduje się nieczynny kamieniołom na południowym zboczu Kowalskiej Góry. Eksploatacja przemysłowa nie jest prowadzona pomimo tego, iż stwierdzono przydatność tufu filipowickiego i minerałów w nim występujących w różnych gałęziach przemysłu. Celem pracy była próba wytworzenia geopolimerów na bazie wulkanicznego tufu o wytrzymałości porównywalnej do standardowych betonów oraz zbadanie i analiza ich wybranych właściwości. MATERIAŁ DO BADAŃ Tufy filipowickie to tufy i tufity porfirowe występujące pomiędzy Karniowcami a Filipowicami oraz w Myślachowicach. Mają strukturę porfirową z fenokryształami skalenia. Ich barwa jest czerwonoróżowawa, często z białymi plamami wtórnego kalcytu lub zielonymi smugami chlorytu. Tufy filipowickie są utworami czerwonego spągowca (ok. 290 mln lat) [9]. W tufie filipowickim jako główny składnik występuje sanidyn oraz minerały, takie jak: kaolinit, biotyt i illit, a także kwarc. Występujące ziarna biotytu są wielkości do 8 mm, pozostałe składniki mają bardzo zróżnicowane wielkości od kilku milimetrów do 5 cm [11]. Występujące w tufie filipowickim składniki przedstawiono na rysunkach: illit + kaolinit rysunek 1; sanidyn rysunek 2; biotyt rysunek 3. W tabeli 1 przedstawiono skład tlenkowy tufu filipowickiego. Straty prażenia tufu wynoszą około 2,36%. 270 INŻYNIERIA MATERIAŁOWA ROK XXXV
2 Rys. 1. Obraz SEM tufu filipowickiego. Illit i kaolinit Fig. 1. SEM image of Filipowice tuff. Illite and kaolinite Stosunek molowy /Al 2 w badanym tufie filipowickim wynosi 5,69. Na rysunku 4 przedstawiono dyfraktogram tufu filipowickiego. Analiza wykazała, że wszystkie główne piki pochodzą od fazy KAlSi 3 O 8 oraz. W tabeli 2 przedstawiono właściwości fizyczne tufu filipowickiego. Tuf wulkaniczny poddano obróbce cieplno-mechanicznej. Bryły tufu pobrane ze złoża zostały rozdrobnione i zmielone do wielkości cząstek poniżej 100 µm. Tak przygotowany proszek tufu poddano wyprażeniu w temperaturze 850 C przez czas 4 h. Prażenie miało na celu pozbycie się cząstek organicznych oraz wilgoci. Przeprowadzone badania zmiany masy tufu w funkcji zmiany temperatury wykazały, że powyżej 800 C masa tufu pozostaje niezmieniona, a straty prażenia wynoszą około 2,5%. Następnie wyżarzony proszek zmielono tak, aby średni wymiar cząstek był mniejszy niż 40 µm. Na rysunku 5 przedstawiono wyniki badań rozkładu wielkości cząstek metodą laserową. Średnia arytmetyczna średnicy cząstek wynosiła 31,52 µm. Badania porozymetryczne metodą BET wykazały, że wartość powierzchni właściwej dla tufu w postaci naturalnej wynosi około 9,708 m 2 /g. Rys. 2. Obraz SEM tufu filipowickiego sanidyn Fig. 2. SEM image of Filipowice tuff sanidine Rys. 4. Dyfraktogram tufu filipowickiego Fig. 4. Diffractogram of Filipowice tuff Tabela 2. Właściwości fizyczne tufu filipowickiego z rejonu Krzeszczowic [13] Table 2. The physical properties of Filipowice tuff [13] Gęstość kg/dm 3 Porowatość % Nasiąkliwość % Ścieralność na tarczy Boehmego cm Wytrzmałość na ściskanie MPa 2,63 23,1 8,3 0,5 27,5 Rys. 3. Przykład występującej w tufie frakcji biotytu Fig. 3. Biotite fraction in tuff Tabela 1. Zawartość tlenków w tufie filipowickim użytym do badań Table 1. Oxide content of Filipowice tuff Al 2 Fe 2 CaO K 2 O MgO TiO 2 Na 2 O 56,04 16,73 5,38 5,39 9,16 0,60 0,85 0,39 Rys.5. Rozkład wielkości cząstek tufu użytego do badań Fig. 5. The particle size distribution of tuff NR 3/2014 INŻYNIERIA MATERIAŁOWA 271
3 Badania przeprowadzone w Narodowym Instytucie Zdrowia Publicznego, w Zakładzie Ochrony Radiologicznej i Radiobiologii wykazały aktywność pierwiastków promieniotwórczych na dopuszczalnym poziomie. Wyniki tych badań przedstawiono w tabeli 3. Wyniki te pozwalają stwierdzić, że tuf filipowicki spełnia wymogi zawarte w 3 pkt 1 z Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 r. (Dz.U. nr 4/07, poz. 29) w sprawie wymagań dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych w surowcach i materiałach stosowanych w budownictwie w odniesieniu do surowców i materiałów budowlanych stosowanych w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi lub inwentarza żywego. CEL I ZAKRES BADAŃ Celem badań było określenie wybranych własności tufu filipowickiego, jego obróbka oraz stwierdzenie przydatności do wytwarzania spoiw aktywowanych alkalicznie zwanych geopolimerami. Wykonano szereg próbek o różnych proporcjach molowych tlenków. Oceniano mikrostrukturę otrzymanych materiałów oraz dla wybranych kompozycji wykonano badania wytrzymałości na ściskanie. Dla materiału charakteryzującego się największą wartością wytrzymałości na ściskanie wykonano badania odporności na wysoką temperaturę. Przeprowadzono również wizualną ocenę pojawiania się wykwitów i zbadano ich strukturę. WYNIKI BADAŃ Sposób wytwarzania geopolimerów Do wytworzenia geopolimerów zastosowano techniczny wodorotlenek sodu i potasu w postaci płatków. Zastosowano wodny roztwór krzemianu sodu R-145 o module molowym 2,5 i gęstości około 1,45 g/cm 3 oraz wodny roztwór krzemianu potasu R-40 o module molowym 3,0 i gęstości 1,38 g/cm 3. Dodawana woda zarobowa była wodą wodociągową, nie stosowano wody destylowanej. Roztwór alkaliczny przygotowywano w ten sposób, że stały wodorotlenek sodu lub potasu zalewano wodnym roztworem krzemianu sodu lub potasu i wodą. Roztwór dokładnie mieszano i pozostawiono do czasu wyrównania się stężeń i osiągnięcia stałej temperatury. Stałe składniki mieszanki, czyli proszek tufu z ewentualnym dodatkiem piasku mieszano na sucho do czasu uzyskania jednolitej mieszanki, następnie dodawano roztwór alkaliczny i dokładnie mieszano. Czas mieszania wynosił od 5 do 10 minut. Po uzyskaniu jednorodnej masy o konsystencji gęsto plastycznej, mieszaninę przenoszono do cylindrycznych form z tworzywa sztucznego o wymiarach mm. Próbki formowano, stosując docisk ręczny, a następnie, aby pozbyć się pęcherzyków powietrza, próbki poddano wibrowaniu przez około 15 minut. Szczelnie zamknięte formy wygrzewano w suszarce laboratoryjnej przez 24 h w różnej temperaturze pod ciśnieniem atmosferycznym. Po 24 godzinach próbki wyjmowano i rozformowywano. Do czasu badania wytrzymałości na ściskanie próbki przechowywano w temperaturze pokojowej w szczelnie zamkniętych pojemnikach. Wybrane proporcje molowe w zaczynach geopolimerowych przedstawiono w tabeli 4 dla kompozycji z użyciem wodorotlenku potasu KOH i szkła wodnego potasowego R-40. Dla kompozycji z użyciem wodorotlenku sodu NaOH i szkła wodnego sodowego R-145, proporcje molowe w wytworzonych zaczynach geopolimerowych przedstawiono w tabeli 5. Istotna różnica pomiędzy zaczynami z użyciem KOH a zaczynami z użyciem NaOH polega na proporcji wody do części stałych W/S. Z użyciem wodorotlenku potasu proporcje te są znacznie mniejsze. W tym przypadku było możliwe uzyskanie mieszanki o żądanej konsystencji przy znacznie mniejszej zawartości substancji ciekłych, głównie wody. Mikrostruktura Badania strukturalne i fraktograficzne wytworzonych spoiw geopolimerowych zostały wykonane na skaningowym mikroskopie elektronowym z mikroanalizatorem rentgenowskim EDS. Wyniki badań dla wybranych kompozycji z wykorzystaniem wodorotlenku sodu jako aktywatora alkalicznego przedstawiono na rysunkach 6 8. Widoczne na zdjęciach mikropęknięcia są wynikiem wcześniejszego poddania badanych próbek badaniu wytrzymałości na ściskanie. Na podstawie analizy SEM/EDS stwierdzono, że w próbkach występują w przeważającej większości najprawdopodobniej fazy N-A- -S-H wzbogacone również w żelazo i potas, który pochodzi z tufu. Mikrostruktura próbek wyraźnie różni się od siebie. Wynika to z różnych stosunków molowych Na 2 w wytworzonych kompozycjach. Na rysunku 7 w punktach 1 i 2 są widoczne cząstki nieprzereagowanego. W punkcie 3 obserwowano typową fazę N-A-S-H. Na rysunkach 6 8 są widoczne nieroztworzone cząstki, głównie krzemionki niereaktywnej pochodzącej ze skały wulkanicznego tufu, oraz ziarna biotytu. Mikrostruktury poszczególnych kompozycji różnią się ilością występującej w nich fazy amorficznej i fazy krystalicznej. Powstają w nich również odmienne fazy krystaliczne. Ich dokładna interpretacja wymaga przeprowadzenia bardziej szczegółowych analiz. Na rysunkach 9 11 przedstawiono mikrostrukturę spoiw geopolimerowych na bazie tufu filipowickiego, gdzie jako aktywator alkaliczny wykorzystano wodorotlenek potasu KOH. Mikrostruk- Tabela 4. Proporcje molowe w zaczynach geopolimerowych na bazie tufu filipowickiego (KOH, szkło wodne potasowe R-40) Table 4. The molar ratios of the geopolymers based on Filipowice tuff (KOH, potassium silicate solution R-40) /Al 2 K 2 K 2 O/Al 2 H 2 O/Na 2 O W/S 1 6,50 0,17 1,08 8,29 0,19 2 6,50 0,21 1,35 6,62 0,19 3 6,50 0,29 1,90 4,72 0,17 4 6,60 0,23 0,97 13,14 0,27 5 6,50 0,19 1,24 7,20 0,19 6 6,54 0,19 1,25 7,38 0,19 Tabela 3. Aktywność pierwiastków promieniotwórczych w tufie Table 3. Activity of radioactive elements in tuff Potasu K-40 Radu Ra-226 Toru Th ,07±35,53 Bq/kg 17,67±2,85 Bq/kg 24,72 ± Bq/kg Wskaźniki f 1 = 1,05±0,05; f 2 = 17,67±2,85 gdzie: f 1 wskaźnik aktywności określający zawartość naturalnych izotopów promieniotwórczych, f 2 wskaźnik określający zawartość izotopu radu Ra-226. Tabela 5. Proporcje molowe w zaczynach geopolimerowych na bazie tufu filipowickiego (NaOH, szkło wodne sodowe R-145) Table 5. The molar ratios of the geopolymers based on Filipowice tuff (NaOH, sodium silicate solution R-145) /Al 2 Na 2 Na 2 O/Al 2 H 2 O/Na 2 O W/S A 7,05 0,25 1,75 11,53 0,40 B 7,39 0,40 2,95 8,57 0,44 C 6,54 0,17 1,10 11,53 0,27 D 6,54 0,23 1,48 10,86 0, INŻYNIERIA MATERIAŁOWA ROK XXXV
4 Rys. 6. Mikrostruktura geopolimeru na bazie tufu filipowickiego (aktywator NaOH + szkło wodne sodowe) Fig. 6. Microstructure of geopolymer based on Filipowice tuff (NaOH activator + sodium silicate solutions) Rys. 8. Mikrostruktura obserwowanej powierzchni dla geopolimeru na bazie tufu filipowickiego Fig. 8. Microstructure of the observed surface for geopolymer based on Filipowice tuff Rys. 9. Mikrostruktura geopolimeru na bazie tufu filipowickiego (aktywator KOH + szkło wodne potasowe) Fig. 9. Microstructure of geopolymer based on Filipowice tuff (KOH activator + potasium silicate solutions) Rys. 10. Mikrostruktura geopolimerów na bazie tufu wulkanicznego z aktywatorem potasowym Fig. 10. Microstructure of geopolymer with potassium activator Rys. 7. Mikrostruktura i widma promieniowania rentgenowskiego w wybranych punktach dla geopolimeru na bazie tufu filipowickiego Fig. 7. Microstructure and X-Ray spectra at selected points for geopolymer based on Filipowice tuff NR 3/2014 tura tych próbek różni się od poprzednich uzyskanych z użyciem NaOH. Widoczne są obszary, w których występuje duża ilość fazy powstałej z żelu zasadowego glinowo-krzemowego. Duża koncentracja potasu potwierdzona analizą EDS świadczy o efektywności procesu alkalicznej aktywacji. INŻYNIERIA MATERIAŁOWA 273
5 Rys. 12. Zależność wytrzymałości na ściskanie od temperatury wyżarzania spoiw na bazie tufu filipowickiego Fig. 12. The dependence of the compressive strength on the annealing temperature, of binders based on Filipowice tuff Rys. 11. Analiza SEM/EDS zaczynu na bazie tufu filipowickiego próbka 1 Fig. 11. SEM/EDS analysis of product based on Filipowice tuff specimen 1 Wytrzymałość na ściskanie próbek zawierających NaOH i szkło wodne sodowe zawierała się w przedziale MPa i zwiększała się wraz ze wzrostem proporcji Na 2, przy czym wpływ na zmniejszenie tej wytrzymałości miał stosunek W/S. Przy dużych wartościach modułu Na 2 na próbkach pojawiały się bardzo wyraźne wykwity. Wykwity na powierzchniach geopolimerów Wytrzymałość na ściskanie Dla wybranych kompozycji geopolimerów na bazie tufu filipowickiego przeprowadzono badania wytrzymałości na ściskanie po 28 dniach sezonowania. Wyniki przedstawiono w tabeli 6. Dla materiału charakteryzującego się największą wytrzymałością na ściskanie przeprowadzono badania odporności na wysoką temperaturę. Wyniki przedstawia tabela 7 i rysunek 12. Próbki po 28 dniach sezonowania, które nie były poddawane ekspozycji w podwyższonej temperaturze charakteryzują się dużą wytrzymałością na ściskanie na poziomie 45 MPa. Przedstawione w tabeli 7 wyniki badania wytrzymałości na ściskanie w zależności od temperatury ekspozycji pokazują, że materiał ten charakteryzuje się wysoką żaroodpornością. Wytrzymałość na ściskanie zwiększa się w miarę wzrostu temperatury, osiągając w temperaturze 800 C wartość ok. 74 MPa. Zaobserwowano spadek wytrzymałości w temperaturze 600 C, co prawdopodobnie jest związane z występującą w tej temperaturze przemianą fazową. Tabela 6. Wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach Table 6. The values of compressive strength after 28 days A B C D MPa Tabela 7. Wytrzymałość na ściskanie po ekspozycji w podwyższonej temperaturze Table 7. The values of compressive strength after exposure to elevated temperature C MPa W geopolimerach mogą ujawniać się na powierzchniach nieestetyczne wykwity spowodowane nadmiarem tlenków sodu lub potasu (rys. 13, 14). Są to pozostałości nieprzereagowanego materiału. Gdy geopolimery mają kontakt z wilgocią, woda przemieszcza się przez działanie sił kapilarnych, następnie odparowuje z powierzchni, pozostawiając alkaliczne kationy. Mogą one reagować z CO 2 znajdującym się w atmosferze, co powoduje powstawanie białych osadów (węglanów sodu lub potasu) [12]. Próby jakościowe na pojawianie się wykwitów przeprowadzono przez wizualne porównanie próbek. Próbki zanurzone były w 50 ml wody destylowanej i przechowywane na świeżym powietrzu w temperaturze pokojowej do momentu, aż woda całkowicie odparuje. Pojawianie się wykwitów i nalotów jest zjawiskiem bardzo niekorzystnym nie tylko ze względu na walory estetyczne. Może to prowadzić również w skrajnych przypadkach do całkowitej degradacji struktury. Zaobserwowano wpływ pojawiających się wykwitów na własności wytrzymałościowe otrzymywanych spoiw, dlatego eliminacja tego zjawiska ma duże znaczenie. Kompozycje, które zawierały znaczne ilości wodorotlenku sodu z czasem ulegały degradacji, co zaprezentowano na rysunku 13. Po kilku dniach na powierzchniach próbek pojawiły się wykwity i z czasem zjawisko to zaczęło penetrować w głąb materiału, co doprowadziło do wykruszania się znacznej części spoiwa. Analiza EDS potwierdziła, że pojawiające się białe naloty to węglany sodu w postaci różnego rodzaju pręcików, wyrostków (rys Ze względu na ograniczenia metody EDS na rysunku 17 nie zarejestrowano widma od węgla. Prowadzone badania dowiodły, że jest możliwe odpowiednie dobranie składu geopolimeru tak, aby wykwity nie pojawiały się na powierzchni, a struktura materiału była stabilna i nie ulegała degradacji (rys. 14). Przedstawione rozwiązanie wykorzystania tufu jako materiału do wytwarzania spoiw geopolimerowych zostało zgłoszone w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej numer zgłoszenia: P INŻYNIERIA MATERIAŁOWA ROK XXXV
6 Rys. 13. Próbki spoiwa geopolimerowego po testach na pojawianie się wykwitów Fig. 13. Samples of geopolymer binder after testing the appearance of efflorescence Rys. 16. Obraz SEM wykwitów pojawiających się na geopolimerach na bazie tufu filipowickiego Fig. 16. SEM image of efflorescence Rys. 14. Próbka bez wykwitów oraz próbka, która uległa całkowitej degradacji na skutek pojawienia się wykwitów Fig. 14. The sample without efflorescence and sample, which has been completely degraded Rys. 15. Obraz SEM wykwitów pojawiających się na geopolimerach na bazie tufu filipowickiego Fig. 15. SEM image of efflorescence WNIOSKI W pracy przedstawiono krótką charakterystykę tufu wulkanicznego z rejonu Krzeszowic oraz opisano sposób wytwarzania spoiw geopolimerowych na bazie tufu. Przedstawiono wyniki badań własności geopolimerów, takich jak: wytrzymałość na Rys. 17. Analiza SEM/EDS wykwitów pojawiających się na geopolimerach. Fig. 17. SEM/EDS analysis of efflorescence ściskanie, odporność termiczna, mikrostruktura, skład chemiczny oraz zjawisko pojawiania się wykwitów. Przeprowadzone badania pozwalają stwierdzić przydatność tufu filipowickiego do wytwarzania spoiw geopolimerowych. Uzyskane geopolimery mogą być wykorzystywane w produkcji materiałów NR 3/2014 INŻYNIERIA MATERIAŁOWA 275
7 budowlanych. Wyniki badań potwierdziły, że jest możliwy dobór parametrów, takich jak: warunki reakcji, stężenia substancji aktywujących i sposób obróbki materiału bazowego tak, aby uzyskać właściwości wytrzymałościowe geopolimerów porównywalne do wytrzymałości tradycyjnych spoiw hydraulicznych. Spoiwa geopolimerowe na bazie tufu filipowickiego charakteryzują się dużą wytrzymałością na ściskanie rzędu MPa oraz żaroodpornością do temperatury rzędu 1000 C. Po ekspozycji w temperaturze 900 C wytrzymałość na ściskanie wytworzonych spoiw wynosi 66 MPa. Przeprowadzona analiza jakościowa i obserwacje wizualne pozwalają stwierdzić, że jest możliwe ograniczenie lub całkowite wyeliminowanie występowania wykwitów alkalicznych na powierzchni elementów z tego typu spoiwa przez odpowiedni dobór aktywujących substancji alkalicznych. W badaniach zaobserwowano, że uzyskanie żądanej konsystencji gęsto plastycznej spoiw jest możliwe dla aktywatorów potasowych przy niższych stosunkach W/S niż dla kompozycji z wykorzystaniem aktywatorów sodowych. Wpływa to na wzrost wytrzymałości gotowych wyrobów. Rodzaj użytej zasady wpływa również na mikrostrukturę otrzymanych geopolimerów. Mikrostruktura różni się stopniem przereagowania materiału, występowaniem w różnych ilościach odmian amorficznych i krystalicznych poszczególnych faz, a także różna jest zwartość czy porowatość próbek. Analiza prac badawczych prowadzonych na świecie [14] oraz wyniki przedstawionych badań pozwalają stwierdzić, że możliwość sterowania właściwościami wytrzymałościowymi i strukturą geopolimerów sprawia, że są one perspektywicznym materiałem mogącym w przyszłości zastąpić w wybranych zastosowaniach spoiwa na bazie cementu portlandzkiego. LITERATURA [1] Provis L., Jannie S. J. van Deventer: Geopolymers: structure, processing, properties and industrial applications. Wyd. Woodhead Publishing Limited and CRC (2009). [2] Xu H., Van Deventer J.: The geopolymerisation of aluminosilicate minerals. International Journal of Mineral Processing 59 (3) (2000) [3] Skupień P., Hilbig A., Müller E.: Wytwarzanie i właściwości kompozytów na osnowie geopolimerowej zbrojonych włóknem bazaltowym. Inżynieria Materiałowa 3 (2005) [4] Davidovits J.: Geopolymer. Chemistry and application. Institut Geopolymere, France (2008). [5] Jaarsveld J. G. S., Denventer J. S. J., Lorenzen L.: The potential use of geopolymeric materials to immobilise toxic metals: Part I. Theory and applications. Materials Engineering 10 (7) (1997) [6] Yong S. L., Feng D. W., Lukey G.C., van Deventer J.S.J. ; Chemical characterisation of the steel geopolymeric gel interface; Colloids and Surfaces A: Physicochem. Eng. Aspects 302 (2007) [7] Wala D.; Rosiek G.; Adhezja kompozytów geopolimerowych do betonu, stali i ceramiki; Kompozyty 8:1 (2008) [8] Petri M.; Alkalicznie aktywowane kompozytowe spoiwa mineralne. Granica kontaktowa pomiędzy stalą a stwardniałym zaczynem; Kompozyty 10:3 (2010) [9] Głogowska M.; Walory edukacyjne odsłonięć geologicznych i obiektów górniczych w okolicy Trzebini,; Rozprawa doktorska AGH, Kraków 2007 [10] Szafnicki J.; Tufy filipowieckie potencjalne źródło potasu nawozowego; Chemik Nauka-Technika-Rynek; 1961, 14, Nr 3 [11] Smolak W., Michalik M.; The lower permian filipowice tuff are there primary components in it?, Mineralogical society of poland special papers, vol 20, 2002 [12] Najafi Kani E.; Allahverdi A.; Provis J. L.; Efflorescence Control In Geopolymer Binders Based on Natural Pozzolan; Cement & Concrete Composites 34 (2012) [13] Piasta J.; Beton zwykły: Dobór kruszyw i cementów. Projektowanie betonu. Trwałość betonu. Odporność chemiczna i termiczna. Arkady, Warszawa 1994 [14] Provis L. J.; Jannie S.J. van Deventer; Alkali Activated Materials; Springer; INŻYNIERIA MATERIAŁOWA ROK XXXV
WYTWARZANIE I ZASTOSOWANIA GEOPOLIMERÓW NA BAZIE SUROWCÓW ODPADOWYCH. dr hab. inż. Janusz Mikuła, prof. PK.
WYTWARZANIE I ZASTOSOWANIA GEOPOLIMERÓW NA BAZIE SUROWCÓW ODPADOWYCH dr hab. inż. Janusz Mikuła, prof. PK. Geopolimery informacje podstawowe Geopolimer termin obejmujący klasę nowoczesnych, badanych od
Bardziej szczegółowoNieorganiczne polimery glinokrzemianowe (geopolimery) otrzymywanie, właściwości, przykłady zastosowania
Politechnika Krakowska Im. Tadeusza Kościuszki Instytut Inżynierii Materiałowej Wydział Mechaniczny Nieorganiczne polimery glinokrzemianowe (geopolimery) otrzymywanie, właściwości, przykłady zastosowania
Bardziej szczegółowoGeopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach
Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca
Bardziej szczegółowoGeopolimery z tufu wulkanicznego. dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach
Geopolimery z tufu wulkanicznego dr hab. inż. Janusz Mikuła prof. PK mgr inż. Michał Łach Tuf wulkaniczny skład i właściwości Tuf wulkaniczny jest to porowata skała należąca do skał okruchowych, składająca
Bardziej szczegółowoEDF POLSKA R&D EDF EKOSERWIS
EDF POLSKA R&D EDF EKOSERWIS SYNTEZA MATERIAŁÓW AKTYWOWANYCH ALKALICZNIE NA BAZIE POPIOŁÓW LOTNYCH BARTOSZ SARAPATA XXIII Konferencja POPIOŁY Z ENERGETYKI ZAKOPANE, 2016-10-20 SYNTEZA GEOPOLIMERÓW NA BAZIE
Bardziej szczegółowoWYTWARZANIE I ZASTOSOWANIA GEOPOLIMERÓW NA BAZIE SUROWCÓW ODPADOWYCH. dr hab. inż. Janusz Mikuła, prof. PK.
WYTWARZANIE I ZASTOSOWANIA GEOPOLIMERÓW NA BAZIE SUROWCÓW ODPADOWYCH dr hab. inż. Janusz Mikuła, prof. PK. Geopolimery informacje podstawowe Geopolimer termin obejmujący klasę nowoczesnych, badanych od
Bardziej szczegółowoKRUSZYWA WAPIENNE ZASTOSOWANIE W PRODUKCJI BETONU TOWAROWEGO I ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH
KRUSZYWA WAPIENNE ZASTOSOWANIE W PRODUKCJI BETONU TOWAROWEGO I ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH Marek Krajewski Instytut Badawczy Materiałów Budowlanych Sp. z o.o. 13 KRUSZYWA WAPIENNE I ICH JAKOŚĆ Kruszywo
Bardziej szczegółowoZASTOSOWANIE POPIOŁÓW LOTNYCH Z WĘGLA BRUNATNEGO DO WZMACNIANIA NASYPÓW DROGOWYCH
ZASTOSOWANIE POPIOŁÓW LOTNYCH Z WĘGLA BRUNATNEGO DO WZMACNIANIA NASYPÓW DROGOWYCH prof. UZ, dr hab. Urszula Kołodziejczyk dr inż. Michał Ćwiąkała mgr inż. Aleksander Widuch a) popioły lotne; - właściwości
Bardziej szczegółowoBeton - skład, domieszki, właściwości
Beton - skład, domieszki, właściwości Beton to najpopularniejszy materiał wykorzystywany we współczesnym budownictwie. Mimo, że składa się głównie z prostych składników, warto pamiętać, że produkcja mieszanki
Bardziej szczegółowoODPORNOŚĆ BETONÓW SAMOZAGĘSZCZALNYCH NA BAZIE CEMENTU ŻUŻLOWEGO (CEM III) NA DZIAŁANIE ŚRODOWISK ZAWIERAJĄCYCH JONY CHLORKOWE
ROCZNIKI INŻYNIERII BUDOWLANEJ ZESZYT 7/2007 Komisja Inżynierii Budowlanej Oddział Polskiej Akademii Nauk w Katowicach ODPORNOŚĆ BETONÓW SAMOZAGĘSZCZALNYCH NA BAZIE CEMENTU ŻUŻLOWEGO (CEM III) NA DZIAŁANIE
Bardziej szczegółowoPL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 12/13
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 229864 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 401393 (22) Data zgłoszenia: 29.10.2012 (51) Int.Cl. C04B 28/04 (2006.01)
Bardziej szczegółowoPL B1. Zestaw surowcowy przeznaczony do otrzymywania autoklawizowanych wyrobów wapienno-piaskowych
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 230731 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 407793 (22) Data zgłoszenia: 03.04.2014 (51) Int.Cl. C04B 28/18 (2006.01)
Bardziej szczegółowoWpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych
Międzynarodowa Konferencja Popioły z Energetyki- Zakopane 19-21.X.2016 r. Wpływ popiołów lotnych krzemionkowych kategorii S na wybrane właściwości kompozytów cementowych Mikołaj Ostrowski, Tomasz Baran
Bardziej szczegółowoSpecyfikacja techniczna wykonania i odbioru hydroizolacji z wykorzystaniem środka PENETRON ADMIX
przy realizacji projektu:.................................................................................................. - 1 - SPIS TREŚCI 1. Zakres stosowania... 3 2. Materiały... 3 2.1. Ogólna charakterystyka
Bardziej szczegółowoSpecyfikacja techniczna wykonania i odbioru hydroizolacji z wykorzystaniem środka PENETRON ADMIX
hydroizolacji z wykorzystaniem środka PENETRON ADMIX SPIS TREŚCI 1. Zakres stosowania 2. Materiały 2.1. Ogólna charakterystyka techniczna środka 2.2. Stosowanie środka Penetron ADMIX 3. Sprzęt 4. Składowanie
Bardziej szczegółowoSYNTEZA MATERIAŁÓW AKTYWOWANYCH ALKALICZNIE NA BAZIE POPIOŁÓW LOTNYCH
Bartosz Sarapata, Karol Witkowski EDF Polska S.A. SYNTEZA MATERIAŁÓW AKTYWOWANYCH ALKALICZNIE NA BAZIE POPIOŁÓW LOTNYCH STRESZCZENIE Geopolimer to termin obejmujący klasę nowoczesnych, nieorganicznych,
Bardziej szczegółowoMożliwości zastosowania fluidalnych popiołów lotnych do produkcji ABK
Sekcja Betonów Komórkowych SPB Konferencja szkoleniowa ZAKOPANE 14-16 kwietnia 2010 r. Możliwości zastosowania fluidalnych popiołów lotnych do produkcji ABK doc. dr inż. Genowefa Zapotoczna-Sytek mgr inż.
Bardziej szczegółowoPL B1. Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica,Kraków,PL BUP 15/06
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198350 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 372230 (22) Data zgłoszenia: 13.01.2005 (51) Int.Cl. C04B 28/20 (2006.01)
Bardziej szczegółowoSpecyfikacja techniczna wykonania i odbioru hydroizolacji z wykorzystaniem środka PENETRON ADMIX
przy realizacji projektu:.................................................................................................. - 1 - SPIS TREŚCI 1. Zakres stosowania... 3 2. Materiały... 3 2.1. Ogólna charakterystyka
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE. Wpływ nano- i mikroproszków na udział wody związanej przez składniki hydrauliczne ogniotrwałych cementów glinowych
LABORATORIUM z przedmiotu Nanomateriały i Nanotechnologie ĆWICZENIE Wpływ nano- i mikroproszków na udział wody związanej przez składniki hydrauliczne ogniotrwałych cementów glinowych I WĘP TEORETYCZNY
Bardziej szczegółowoMożliwości wykorzystania frakcjonowanych UPS z kotłów fluidalnych w produkcji zapraw murarskich i tynkarskich
Możliwości wykorzystania frakcjonowanych UPS z kotłów fluidalnych w produkcji zapraw murarskich i tynkarskich Seminarium: Innowacyjne rozwiązania w wykorzystaniu ubocznych produktów spalania (UPS) Realizowane
Bardziej szczegółowoPL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 24/14
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 230545 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 403936 (51) Int.Cl. C04B 18/08 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 17.05.2013
Bardziej szczegółowoA. PATEJUK 1 Instytut Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej WAT Warszawa ul. S. Kaliskiego 2, Warszawa
56/4 Archives of Foundry, Year 22, Volume 2, 4 Archiwum Odlewnictwa, Rok 22, Rocznik 2, Nr 4 PAN Katowice PL ISSN 1642-538 WPŁYW CIŚNIENIA SPIEKANIA NA WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTU Z OSNOWĄ ALUMINIOWĄ ZBROJONEGO
Bardziej szczegółowoPopiół lotny jako dodatek typu II w składzie betonu str. 1 A8. Rys. 1. Stosowanie koncepcji współczynnika k wg PN-EN 206 0,4
Popiół lotny jako dodatek typu II w składzie betonu str. 1 A8 Według normy PN-EN 206:2014 Beton Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność popiół lotny może być stosowany do wytwarzania betonu, jeżeli
Bardziej szczegółowoWŁAŚCIWOŚCI KRUSZYW LEKKICH MODYFIKOWANYCH ZUśYTYMI ADSORBENTAMI
WŁAŚCIWOŚCI KRUSZYW LEKKICH MODYFIKOWANYCH ZUśYTYMI ADSORBENTAMI MAŁGORZATA FRANUS, LIDIA BANDURA KATEDRA GEOTECHNIKI, WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY, POLITECHNIKA LUBELSKA KERAMZYT Kruszywo lekkie,
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 14 Data wydania: 5 lutego 2016 r. AB 097 Kod identyfikacji
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11) Prefabrykat betonowy ogniotrwały i sposób wytwarzania prefabrykatu betonowego ogniotrwałego.
RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)190443 (21) Numer zgłoszenia 322430 (22) Data zgłoszenia 02.10.1997 (13) B1 (51) IntCl7 C04B 35/443 Prefabrykat
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób otrzymywania nieorganicznego spoiwa odlewniczego na bazie szkła wodnego modyfikowanego nanocząstkami
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 231738 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 404416 (51) Int.Cl. B22C 1/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 24.06.2013
Bardziej szczegółowoWstęp... CZĘŚĆ 1. Podstawy technologii materiałów budowlanych...
Spis treści Wstęp... CZĘŚĆ 1. Podstawy technologii materiałów budowlanych... 1. Spoiwa mineralne... 1.1. Spoiwa gipsowe... 1.2. Spoiwa wapienne... 1.3. Cementy powszechnego użytku... 1.4. Cementy specjalne...
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 10, Data wydania: 23 marca 2015 r. Nazwa i adres FERROCARBO
Bardziej szczegółowoKompozyty Ceramiczne. Materiały Kompozytowe. kompozyty. ziarniste. strukturalne. z włóknami
Kompozyty Ceramiczne Materiały Kompozytowe intencjonalnie wytworzone materiały składające się, z co najmniej dwóch faz, które posiadają co najmniej jedną cechę lepszą niż tworzące je fazy. Pozostałe właściwości
Bardziej szczegółowo11.4. Warunki transportu i magazynowania spoiw mineralnych Zasady oznaczania cech technicznych spoiw mineralnych 37
SPIS TREŚCI ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE 11 11.1. Klasyfikacja 11 11.2. Spoiwa powietrzne 11 11.2.1. Wiadomości wstępne 11 11.2.2. Wapno budowlane 12 11.2.3. Spoiwa siarczanowe 18 11.2.4. Spoiwo
Bardziej szczegółowoInstytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 31 (październik grudzień) Prace są indeksowane w BazTech i Index Copernicus ISSN 1899-3230
Bardziej szczegółowoCO WARTO WIEDZIEĆ O CEMENCIE?
CO WARTO WIEDZIEĆ O CEMENCIE? str. 1 A1 Cement to spoiwo hydrauliczne, tj. drobno zmielony materiał nieorganiczny, który po zmieszaniu z wodą daje zaczyn, wiążący i twardniejący w wyniku reakcji i procesów
Bardziej szczegółowoWskaźniki aktywności K28 i K90 popiołów lotnych krzemionkowych o miałkości kategorii S dla różnych normowych cementów portlandzkich
Wskaźniki aktywności K28 i K90 popiołów lotnych krzemionkowych o miałkości kategorii S dla różnych normowych cementów portlandzkich Tomasz Baran, Mikołaj Ostrowski OSiMB w Krakowie XXV Międzynarodowa Konferencja
Bardziej szczegółowoINSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW 03-301 Warszawa, ul. Jagiellońska 80 tel. sekr.: (0-22) 811 03 83, fax: (0-22) 811 1792
INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW 03-301 Warszawa, ul. Jagiellońska 80 tel. sekr.: (0-22) 811 03 83, fax: (0-22) 811 1792 APROBATA TECHNICZNA mdim Nr AT/2009-03-251O Nazwa wyrobu: Hydrauliczne spoiwo drogowe
Bardziej szczegółowow_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych
w_08 Chemia mineralnych materiałów budowlanych c.d. Chemia metali budowlanych Spoiwa krzemianowe Kompozyty krzemianowe (silikatowe) kity, zaprawy, farby szkło wodne Na 2 SiO 3 + 2H 2 O H 2 SiO 3 +
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH
Imię i Nazwisko Grupa dziekańska Indeks Ocena (kol.wejściowe) Ocena (sprawozdanie)........................................................... Ćwiczenie: MISW2 Podpis prowadzącego Politechnika Łódzka Wydział
Bardziej szczegółowoPL 198188 B1. Instytut Chemii Przemysłowej im.prof.ignacego Mościckiego,Warszawa,PL 03.04.2006 BUP 07/06
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 198188 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 370289 (51) Int.Cl. C01B 33/00 (2006.01) C01B 33/18 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Bardziej szczegółowoSPIS TRE ŚCI ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE Klasyfikacja Spoiwa powietrzne...11
SPIS TRE ŚCI ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE..............................11 11.1. Klasyfikacja..............................................11 11.2. Spoiwa powietrzne.........................................11
Bardziej szczegółowoDrewno. Zalety: Wady:
Drewno Drewno to naturalny surowiec w pełni odnawialny. Dzięki racjonalnej gospodarce leśnej w Polsce zwiększają się nie tylko zasoby drewna, lecz także powierzchnia lasów. łatwość w obróbce, lekkość i
Bardziej szczegółowoMożliwości zastosowania frakcjonowanych UPS w budownictwie komunikacyjnym
Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Materiałów Budowlanych Możliwości zastosowania frakcjonowanych UPS w budownictwie komunikacyjnym Marek Gawlicki Radosław Mróz Wojciech Roszczynialski
Bardziej szczegółowoMateriały budowlane. T. 2, Wyroby ze spoiwami mineralnymi i organicznymi / Edward Szymański, Michał Bołtryk, Grzegorz Orzepowski.
Materiały budowlane. T. 2, Wyroby ze spoiwami mineralnymi i organicznymi / Edward Szymański, Michał Bołtryk, Grzegorz Orzepowski. Białystok, 2015 Spis treści ROZDZIAŁ 11 MINERALNE SPOIWA BUDOWLANE 13 11.1.
Bardziej szczegółowoWłaściwości fizykochemiczne popiołów fluidalnych
Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Materiałów Budowlanych Właściwości fizykochemiczne popiołów fluidalnych Prof. dr hab. inż. Jan Małolepszy Zakopane 15 kwiecień 2010 POPIÓŁ
Bardziej szczegółowoPROTECT 390 Karta Techniczna LT Karta techniczna PROTECT 390 Podkład akrylowy WŁAŚCIWOŚCI
Karta techniczna Podkład akrylowy WŁAŚCIWOŚCI PODKŁAD AKRYLOWY podkład wypełniający na bazie żywic akrylowych. Charakteryzuje się możliwością aplikacji grubych warstw oraz bardzo dobrą obróbką. Przy zadanej
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoPolitechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH
Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 1 Laboratorium z przedmiotu:
Bardziej szczegółowoWIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW
WIKTOR JASIŃSKI INSTYTUT BADAWCZY DRÓG I MOSTÓW FILIA WROCŁAW SUWAŁKI, 15-16 marca 2018 Szacunkowy udział produkowanych kruszyw w drogownictwie Podział kruszyw - naturalne kruszywa z recyklingu 6% kruszywa
Bardziej szczegółowoZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY KATEDRA KONSTRUKCJI ŻELBETOWYCH I TECHNOLOGII BETONU
ZACHODNIOPOMORSKI UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNY W SZCZECINIE WYDZIAŁ BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY KATEDRA KONSTRUKCJI ŻELBETOWYCH I TECHNOLOGII BETONU Autorzy: imię i nazwisko WPŁYW POPIOŁÓW LOTNYCH NA WYBRANE
Bardziej szczegółowoAutoklawizowany beton komórkowy : technologia, właściwości, zastosowanie / Genowefa Zapotoczna-Sytek, Svetozar Balkovic. Warszawa, 2013.
Autoklawizowany beton komórkowy : technologia, właściwości, zastosowanie / Genowefa Zapotoczna-Sytek, Svetozar Balkovic. Warszawa, 2013 Spis treści Od Autorów 9 Wstęp 13 1. Rodzaje betonów komórkowych
Bardziej szczegółowoMateriałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA
Materiałoznawstwo optyczne CERAMIKA OPTYCZNA Szkło optyczne i fotoniczne, A. Szwedowski, R. Romaniuk, WNT, 2009 POLIKRYSZTAŁY - ciała stałe o drobnoziarnistej strukturze, które są złożone z wielkiej liczby
Bardziej szczegółowo(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 170477 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 298926 (51) IntCl6: C22B 1/24 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 13.05.1993 (54)
Bardziej szczegółowoMożliwość stosowania frakcjonowanych UPS w produkcji autoklawizowanego betonu komórkowego
Możliwość stosowania frakcjonowanych UPS w produkcji autoklawizowanego betonu komórkowego Marek Petri Seminarium: Innowacyjne rozwiązania w wykorzystaniu ubocznych produktów spalania (UPS) Realizowane
Bardziej szczegółowoWłaściwości tworzyw autoklawizowanych otrzymanych z udziałem popiołów dennych
Właściwości tworzyw autoklawizowanych otrzymanych z udziałem popiołów dennych dr inż. Zdzisław Pytel Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Technologii Materiałów Budowlanych V Międzynarodowa
Bardziej szczegółowohttp://www.chem.uw.edu.pl/people/ AMyslinski/Kaim/cze14.pdf BOEING 747 VERSUS 787: COMPOSITES BUDOWNICTWO Materiały kompozytowe nadają się do użycia w budownictwie w szerokiej gamie zastosowań:
Bardziej szczegółowoWYNIKI BADAŃ. Otrzymane wyniki podzielono na kilka grup, obejmujące swym zakresem: Parametry charakteryzujące wyrób.
W celu oceny właściwości Materiału termoizolacyjnego THERMOHIT wykonano szereg badań. Przeprowadzone one były w : Instytucie Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników Oddział Farb i Lakierów w Gliwicach,
Bardziej szczegółowoPROTECT 320 Karta Techniczna LT Karta techniczna PROTECT 320 Podkład akrylowy WŁAŚCIWOŚCI
Karta techniczna Podkład akrylowy WŁAŚCIWOŚCI PODKŁAD AKRYLOWY szybki podkład wypełniający na bazie żywic akrylowych. Charakteryzuje się znacznie mniejszą tendencją do zaklejania papieru, szczególnie przy
Bardziej szczegółowoZaczyny i zaprawy budowlane
Zaczyny budowlane to mieszanina spoiw lub lepiszczz wodą. Rozróżnia się zaczyny: wapienne, gipsowe, cementowe, zawiesiny gliniane. Spoiwa charakteryzują się aktywnością chemiczną. Lepiszcza twardnieją
Bardziej szczegółowoPrzykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego. mgr inż. Katarzyna Kasprzyk
Przykłady wykorzystania mikroskopii elektronowej w poszukiwaniach ropy naftowej i gazu ziemnego mgr inż. Katarzyna Kasprzyk Mikroskop skaningowy Pierwszy mikroskop elektronowy transmisyjny powstał w 1931r
Bardziej szczegółowoPL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA W KRAKOWIE, Kraków, PL BUP 21/12
PL 220265 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 220265 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 394385 (51) Int.Cl. C04B 18/08 (2006.01) C04B 28/02 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej
Bardziej szczegółowoWYKORZYSTANIE ODPADOWYCH POPIOŁÓW LOTNYCH DO WYTWARZANIA BETONU JAKO ELEMENT BUDOWNICTWA ZRÓWNOWAŻONEGO
Budownictwo o Zoptymalizowanym Potencjale Energetycznym 2(20) 2017, s. 67-74 DOI: 10.17512/bozpe.2017.2.09 Mohamed AHMAD Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego w Kaliszu
Bardziej szczegółowoLEKKIE KRUSZYWO SZTUCZNE KOMPLEKSOWE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH I PRZEMYSŁOWYCH. Jarosław Stankiewicz
LEKKIE KRUSZYWO SZTUCZNE KOMPLEKSOWE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH I PRZEMYSŁOWYCH Jarosław Stankiewicz ZAKOPANE 20.10.2016 KRUSZYWO LEKKIE WG TECHNOLOGII IMBIGS EKOLOGICZNY PRODUKT POWSTAJĄCY W
Bardziej szczegółowoKONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA
II Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 26 listopada 2014 KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA Dr hab. inż. Jerzy Myalski
Bardziej szczegółowoCERAMIKA POCHODZENIA WULKANICZNEGO W SPIEKANYCH KOMPOZYTACH METALOWYCH BADANIA MIKROSTRUKTURY
Michał Łach Technical Issues 3/2015 pp. 40-47 ISSN 2392-3954 CERAMIKA POCHODZENIA WULKANICZNEGO W SPIEKANYCH KOMPOZYTACH METALOWYCH BADANIA MIKROSTRUKTURY VOLCANIC CERAMICS IN SINTERED METAL MATRIX COMPOSITES
Bardziej szczegółowoPL B1. POLITECHNIKA ŁÓDZKA, Łódź, PL BUP 16/16
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 228088 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 411011 (22) Data zgłoszenia: 21.01.2015 (51) Int.Cl. C08L 83/04 (2006.01)
Bardziej szczegółowoCEMENT W INŻYNIERII KOMUNIKACYJNEJ W ŚWIETLE WYMAGAŃ OST GDDKiA
CEMENT W INŻYNIERII KOMUNIKACYJNEJ W ŚWIETLE WYMAGAŃ OST GDDKiA Dariusz Bocheńczyk Lafarge Cement S.A. 181 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA TRANSPORTU I GOSPODARKI MORSKIEJ z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków
Bardziej szczegółowoWpływ mikrocementu na parametry zaczynu i kamienia cementowego
NAFTA-GAZ grudzień 2011 ROK LXVII Łukasz Kut Instytut Nafty i Gazu, Oddział Krosno Wpływ mikrocementu na parametry zaczynu i kamienia cementowego Wprowadzenie Mikrocement jest środkiem o bardzo szerokim
Bardziej szczegółowoZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 097 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 26 lutego 2013 r. AB 097 Nazwa i adres INSTYTUT
Bardziej szczegółowoPLUS 750 Przyspieszacz do wyrobów akrylowych. LT PLUS 760 Dodatek antysilikonowy. LT-04-04
Karta techniczna Podkład akrylowy WŁAŚCIWOŚCI PODKŁAD AKRYLOWY podstawowy podkład akrylowy w naszej ofercie. Dzięki zastosowaniu wysokiej jakości żywic i specjalnych dodatków posiada bardzo dobrą przyczepność
Bardziej szczegółowoZadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej
Zadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej Łukasz Ciupiński Politechnika Warszawska Wydział Inżynierii Materiałowej Zakład Projektowania Materiałów Zaangażowanie
Bardziej szczegółowoInstytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 9 ISSN 1899-3230 Rok V Warszawa Opole 2012 ELŻBIETA GIERGICZNY * KRYSTYNA RAJCZYK ** Słowa
Bardziej szczegółowogospodarka odpadami Anna Król Politechnika Opolska
Unieszkodliwianie odpadów poprzez ich zestalanie, gospodarka odpadami Anna Król Politechnika Opolska 1 Przemysł cementowy swoimi działaniami wpisuje się w filozofię zrównoważonego rozwoju Działania przemysłu
Bardziej szczegółowoWłaściwości kruszywa wapiennego jako surowca do produkcji betonów dla infrastruktury drogowej
Właściwości kruszywa wapiennego jako surowca do produkcji betonów dla infrastruktury drogowej Dominika Maruszewska Artur Łagosz Damian Chełmecki Beton w drogownictwie Suwałki, 10-12 kwietnia 2019 Geneza
Bardziej szczegółowoGeopolimery z odpadów górniczych
Geopolimery z odpadów górniczych Barbara Tora Krynica Krynica 16-18 października 2018 Paweł Rybowicz i zespół: Parametry charakteryzujące Krynica 2018 Wprowadzenie W Polsce odpady wydobywcze w znacznej
Bardziej szczegółowoSEMINARIUM NAUKOWE W RAMACH PROJEKTU
SEMINARIUM NAUKOWE W RAMACH PROJEKTU OPRACOWANIE INNOWACYJNEGO MODELU TRANSGRANICZNEGO WYKORZYSTANIA TUFÓW W ZEOLITOWYCH 14 maja 2014 r. Wydział Budownictwa i Architektury Politechniki Lubelskiej Właściwości
Bardziej szczegółowoMateriały budowlane : spoiwa, kruszywa, zaprawy, betony : ćwiczenia laboratoryjne / ElŜbieta Gantner, Wojciech Chojczak. Warszawa, 2013.
Materiały budowlane : spoiwa, kruszywa, zaprawy, betony : ćwiczenia laboratoryjne / ElŜbieta Gantner, Wojciech Chojczak. Warszawa, 2013 Spis treści Przedmowa 9 1. SPOIWA POWIETRZNE (E. Gantner) 11 1.1.
Bardziej szczegółowoMETODY BADAŃ I KRYTERIA ZGODNOŚCI DLA WŁÓKIEN DO BETONU DOŚWIADCZENIA Z BADAŃ LABORATORYJNYCH
H. Jóźwiak Instytut Techniki Budowlanej Poland, 00-611, Warszawa E-mail: h.jozwiak@itb.pl METODY BADAŃ I KRYTERIA ZGODNOŚCI DLA WŁÓKIEN DO BETONU DOŚWIADCZENIA Z BADAŃ LABORATORYJNYCH Jóźwiak H., 2007
Bardziej szczegółowoTechnologie Materiałów Budowlanych Wykład 3. Mineralne spoiwa budowlane cz. II
Technologie Materiałów Budowlanych Wykład 3 Mineralne spoiwa budowlane cz. II Spoiwa gipsowe surowce naturalne : kamień gipsowy - CaSO 4 *2 H 2 O (95%) anhydryt - CaSO 4 gipsy chemiczne (syntetyczne) gipsy
Bardziej szczegółowohttp://www.chem.uw.edu.pl/people/ AMyslinski/Kaim/cze14.pdf BUDOWNICTWO Materiały kompozytowe nadają się do użycia w budownictwie w szerokiej gamie zastosowań: elementy wzmacniające przemysłowych
Bardziej szczegółowoSKURCZ BETONU. str. 1
SKURCZ BETONU str. 1 C7 betonu jest zjawiskiem samoistnym spowodowanym odkształceniami niewynikającymi z obciążeń mechanicznych. Zachodzi w materiałach o strukturze porowatej, w wyniku utarty wody na skutek
Bardziej szczegółowoPLUS 750 Przyspieszacz do wyrobów akrylowych. LT PLUS 760 Dodatek antysilikonowy. LT-04-04
Karta techniczna Podkład akrylowy +1 WŁAŚCIWOŚCI PODKŁAD AKRYLOWY - silnie wypełniający podkład na bazie żywic akrylowych. Dzięki wysokiej lepkości natryskowej pozwala na nanoszenie bardzo grubych warstw,
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowoINSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PŁ LABORATORIUM TECHNOLOGII POWŁOK OCHRONNYCH ĆWICZENIE 2
INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ PŁ LABORATORIUM TECHNOLOGII POWŁOK OCHRONNYCH ĆWICZENIE 2 BADANIA ODPORNOŚCI NA KOROZJĘ ELEKTROCHEMICZNĄ SYSTEMÓW POWŁOKOWYCH 1. WSTĘP TEORETYCZNY Odporność na korozję
Bardziej szczegółowoDługoterminowa obserwacja betonu komórkowego wyprodukowanego z popiołu fluidalnego. Dr inż. Svetozár Balcovic PORFIX Słowacja
Długoterminowa obserwacja betonu komórkowego wyprodukowanego z popiołu fluidalnego Dr inż. Svetozár Balcovic PORFIX Słowacja WSTĘP Próbki betonu komórkowego z dodatkiem popiołu fluidalnego 0 30 100 % zostały
Bardziej szczegółowoPLUS 750 Przyspieszacz do wyrobów akrylowych. LT PLUS 760 Dodatek antysilikonowy. LT-04-04
Karta techniczna Podkład akrylowy WŁAŚCIWOŚCI PODKŁAD AKRYLOWY silnie wypełniający podkład na bazie żywic akrylowych. Dzięki wysokiej lepkości natryskowej pozwala na nanoszenie bardzo grubych warstw, doskonale
Bardziej szczegółowoCement czysty czy z dodatkami - różnice
Cement czysty czy z dodatkami - różnice Jaka jest różnica pomiędzy cementem czystym a cementem z dodatkami? Dariusz Bocheńczyk, dyrektor ds. badań i normalizacji Lafarge Cement S.A. Na polskim rynku budowlanym,
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób wytwarzania dodatku o właściwościach przewodzących do kompozytów cementowych
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 229764 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 408318 (22) Data zgłoszenia: 26.05.2014 (51) Int.Cl. C04B 22/02 (2006.01)
Bardziej szczegółowoOCENA MOŻLIWOŚCI WYTWARZANIA KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE PA6 NAPEŁNIANYCH CZĄSTKAMI MINERALNYMI
93/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 26, Rocznik 6, Nr 21(2/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 26, Volume 6, Nº 21 (2/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-538 OCENA MOŻLIWOŚCI WYTWARZANIA KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE PA6 NAPEŁNIANYCH
Bardziej szczegółowoInstytut Techniki Budowlanej. SPRAWOZDANIE Z BADAŃ Nr LZK /16/Z00NZK
Instytut Techniki Budowlanej jakość w budownictwie ZESPÓŁ LABORATORIÓW BADAWCZYCH akredytowany przez Polskie Centrum Akredytacji certyfikat akredytacji nr AB 023 AB 023 Strona 1 z 5 Warszawa, 29.09.2016
Bardziej szczegółowoPL B1. Sposób wytwarzania ceramizujących kompozytów silikonowych na osłony przewodów elektrycznych
PL 224058 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 224058 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 397997 (22) Data zgłoszenia: 03.02.2012 (51) Int.Cl.
Bardziej szczegółowoRaport z badań betonu zbrojonego włóknami pochodzącymi z recyklingu opon
P O L I T E C H N I K A Ś L Ą S K A Wydział Budownictwa Katedra Inżynierii Budowlanej ul. Akademicka 5, -100 Gliwice tel./fax. +8 7 88 e-mail: RB@polsl.pl Gliwice, 6.05.017 r. betonu zbrojonego włóknami
Bardziej szczegółowoInstytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 17 (kwiecień czerwiec) Prace są indeksowane w BazTech i Index Copernicus ISSN 1899-3230 Rok
Bardziej szczegółowoPoznajemy rodzaje betonu
Poznajemy rodzaje betonu Beton to podstawowy budulec konstrukcyjny, z którego wykonana jest "podstawa" naszego domu, czyli fundamenty. Zobacz także: - Materiały budowlane - wysoka jakość cementu - Beton
Bardziej szczegółowoRozcieńczalnik do wyrobów epoksydowych
Podkład epoksydowy antykorozyjny Szybkoschnący antykorozyjny podkład epoksydowy utwardzany adduktem aminowym. PRODUKTY POWIĄZANE Utwardzacz do podkładu epoksydowego Utwardzacz do podkładu epoksydowego
Bardziej szczegółowoAdsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych
Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych mgr Ewelina Ślęzak Opiekun pomocniczy: dr Joanna Poluszyńska Opiekun: prof. dr hab. inż. Piotr Wieczorek
Bardziej szczegółowoPlan prezentacji. Podsumowanie. - wnioski i obserwacje z przeprowadzonych badań
Plan prezentacji Część ogólna wprowadzenie do tematu - rola polimerowych modyfikatorów spoiw mineralnych - korzyści ze stosowania domieszek polimerowych do zapraw i betonów - rodzaje stosowanych obecnie
Bardziej szczegółowoChemia nieorganiczna Zadanie Poziom: podstawowy
Zadanie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 (Nazwisko i imię) Punkty Razem pkt % Chemia nieorganiczna Zadanie 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Poziom: podstawowy Punkty Zadanie 1. (1 pkt.) W podanym
Bardziej szczegółowoPLUS 750 Przyspieszacz do wyrobów akrylowych. LT PLUS 760 Dodatek antysilikonowy. LT-04-04
Karta techniczna Podkład akrylowy WŁAŚCIWOŚCI Podkład akrylowy Protect 330 jest podkładem akrylowym, który dzięki zastosowaniu wysokiej jakości żywic i specjalnych dodatków zapewnia dobrą ochronę antykorozyjną
Bardziej szczegółowo