DYPLOMACJA EKONOMICZNA wspieranie interesów gospodarczych polskich przedsiębiorstw za granicą

Transkrypt

1 DYPLOMACJA EKONOMICZNA wspieranie interesów gospodarczych polskich przedsiębiorstw za granicą Departament Współpracy Ekonomicznej Ministerstwo Spraw Zagranicznych 1

2 Ekonomizacja służby zagranicznej Porozumienia między Ministrem SZ a Ministrem Gospodarki: 1. w/s ustanowienia dyplomacji ekonomicznej ( r.) 2. w/s współpracy przy realizacji zadań Ministra Gospodarki z zakresu promocji handlu i inwestycji zagranicznych przez polskie placówki zagraniczne, w których nie funkcjonują WPHiI ( r.). Dział sprawy zagraniczne obejmuje m.in. wspieranie działań promujących polską gospodarkę, kulturę, język, turystykę, technikę i naukę realizowanych w ramach innych działów. (ustawa o działach administracji rządowej). 2

3 Ekonomizacja służby zagranicznej misja resortu spraw zagranicznych. MSZ widzi konieczność wspierania procesu internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw, a posiadając unikalne możliwości działania, doświadczenie międzynarodowe oraz reprezentację za granicą, podejmuje się roli otwierania drzwi dla współpracy gospodarczej i wspierania ważnych z punktu widzenia gospodarki projektów. Nasze wysiłki koncentrujemy na: budowie pozytywnego wizerunku polskiej gospodarki jako stabilnego partnera handlowego i inwestycyjnego, wspieraniu polskich eksporterów i inwestorów w ich aktywności handlowej i inwestycyjnej za granicą, zwiększeniu udziału polskich przedsiębiorstw w ofercie zamówień publicznych organizacji i agencji międzynarodowych, zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego państwa ze szczególnym naciskiem na dywersyfikację źródeł dostaw surowców energetycznych. 3

4 EKSPORT siła napędowa polskiej gospodarki 4

5 Struktura geograficzna polskiego eksportu Wg GUS-u w 2015r. polski handel zagraniczny kształtował się następująco: eksport: 178,71 mld euro; wzrost o 7,8%, import: 175,03 mld euro; wzrost o 3,9%. Kraje rozwinięte: 85,7% w eksporcie i 66,6% w imporcie; Największy wzrost eksportu w grupie 10-ciu najważniejszych partnerów handlowych odnotowano do: Hiszpanii (16,4%), Holandii (14,4%) i Wlk. Brytanii (14,4%). Udział Niemiec w eksporcie zwiększył o 0,8 punktu procentowego do 27,1%, w imporcie wzrósł do 22,9%. Wysoką nadwyżkę w wymianie z krajami UE niweluje ujemne saldo z krajami rozwijającymi się powyżej 27 mld euro. Największy udział mają tutaj kraje Azji, a głównie Chiny deficyt w handlu przekroczył 20 mld euro. W dalszym ciągu spada udział Rosji w eksporcie do 2,9% (o 1,3 punktu proc. mniej niż rok wcześniej). 5

6 Polski eksport skala porównawcza ok USD wartość eksportu Polski per capita Wskaźnik ten dla: Czech/Słowacji - ponad 15 tys. USD; Węgier ponad 10 tys. USD; Estonii powyżej 12 tys. USD. Wg GUS, w Polsce działa 60 tys. eksporterów, którzy sprzedają swoje towary do ponad 220 państw i terytoriów. Blisko 70% polskiego eksportu to eksport firm kontrolowanych przez kapitał zagraniczny. Wśród polskich firm ogółem zaledwie 3,6% zajmuje się eksportem (to blisko 30% poniżej średniej UE): w kategorii mikroprzedsiębiorstw 95% nie realizuje eksportu, wśród firm małych ok. 30% to eksporterzy, wśród firm średnich blisko 50%, wśród firm dużych 66% eksportuje swoje wyroby. W latach wartość polskiego eksportu wzrosła o 199%, a importu o 115%. Udział eksportu produktów wysokiej techniki wynosi w Polsce ok. 7-8%, przy średniej w UE ok. 15,5%. 6

7 Eksport czynnikiem wzrostu gospodarczego W 1990r. eksport stanowił niespełna 20% PKB - do 2018r. udział eksportu w PKB będzie nadal rósł, choć znacznie wolniej - dynamika wzrostu eksportu: 6,9% w 2016r.; 5,6% w 2017r. i 5,5% w 2018r. w rezultacie udział eksportu w PKB osiągnie 49,2%. W 2016r. wartość eksportu: 191,2 mld euro (wzrost o 6,9%); wartość importu: 183,8 mld euro (wzrost o 5%)- prognozy MR. Nadwyżka w obrotach usługami wyniosła w 2015r. 9,8 mld euro głównie dzięki dobrym wynikom w usługach transportowych, uszlachetnianiu, biznesowych i telekomunikacyjnych. 7

8 Udział eksportu w PKB Polska i wybrane kraje Austria 38,9% Belgia 88,5% Czechy 73,4% Estonia 70,6% Francja 20% Polska - 49% Hiszpania 22,7% Litwa 70,5% Łotwa 44% Niderlandy 65,7% Słowacja 88% 8

9 Bezpośrednie inwestycje zagraniczne Międzynarodowa pozycja inwestycyjna netto Polski (różnica między aktywami i pasywami) wyniosła w 2015r. minus mln zł (wg NBP). Oznacza to, że więcej inwestują u nas firmy zagraniczne niż polskie przedsiębiorstwa za granicą jesteśmy nadal importerem kapitału. Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą (aktywa) w 2015r mln zł. Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w Polsce (pasywa)w 2015r mln zł. Polskie firmy (wg NBP) inwestują przede wszystkim w krajach UE (77% ogółu należności z tego tytułu), ale także w niewielkim stopniu w Ameryce (4%) oraz w Azji (2%). Wśród państw europejskich największe inwestycje lokalizowane są w Luksemburgu, na Cyprze oraz w Wlk. Brytanii - inwestycje te częściowo mają charakter finansowy i wiążą się przede wszystkim ze strukturą kapitałową spółek, czy też z operacjami wykonywanymi przez polskie firmy na rynkach trzecich. Wniosek: bliskość geograficzna i kulturowa mają decydujące znaczenie przy podejmowaniu decyzji inwestycyjnych. 9

10 System promocji gospodarczej zróżnicowana skala aktywności promocyjnej instytucji publicznych, prywatnych i samorządowych niedostateczny stopień spójności i koordynacji działań instytucjonalnych w sferze promocji gospodarczej Wśród rekomendacji ekspertów OECD, zawartych w ramach Przeglądu Gospodarczego Polska 2010 proponuje się wzmocnienie pozycji agencji inwestycji zagranicznych (PAIiIZ S.A.) oraz rozważenie utworzenia oddzielnej agencji zajmującej się promocją eksportu. izby gospodarcze /handlowe wspieranie eksportu PARP wspieranie eksportu PAIiIZ S.A wspieranie napływu BIZ System promocji gospodarczej (MR/MSZ) WPHiI - promocja handlu i inwestycji COIE centra obsługi inwestora i eksportera POT promocja turystyczna BGK/KUKE S.A. wspieranie eksportu i inwestycji 10

11 Dyplomacja ekonomiczna/dyplomacja handlowa Państwo Y Państwo X Firma krajowa A Firma krajowa B Dyplomacja ekonomiczna Dyplomacja handlowa WTO MFW Firma zagraniczna Y Firma zagraniczna X Na podstawie R.Saner, L.Yiu, International Economic Diplomacy : 11 Mutation In Post-modern Times, Discussion Papers In Diplomacy, Netherlands Institute of International Relations Clingendael 2003

12 Dyplomacja ekonomiczna główne obszary działania Naruszanie praw polskich przedsiębiorstw wynikających z podpisanych umów/porozumień oraz z ogólnie przyjętych norm i reguł dot. międzynarodowej wymiany towarowej i przepływu kapitału. Kluczowa rola administracji przy podejmowaniu decyzji gospodarczych. Udział polskich przedsiębiorstw w przetargach/zakupach rządowych kontakty z administracją oraz w zamówieniach publicznych organizacji międzynarodowych, których Polska jest członkiem. Uwzględnianie interesów gospodarczych przedsiębiorstw w ramach realizacji programów współpracy rozwojowej. Realizacja kontraktów handlowych/projektów inwestycyjnych o istotnym znaczeniu dla gospodarki oraz korzystających z innych instrumentów wsparcia (ubezpieczenia kredytów eksportowych, gwarancje, kredyty rządowe, pomoc rozwojowa). 12

13 Dyplomacja ekonomiczna zadania Tworzenie sprzyjających warunków dla umacniania pozycji polskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych i ochrona ich interesów gospodarczych - współpraca z przedsiębiorstwami o znaczeniu strategicznym. Inicjowanie dwustronnych umów i porozumień regulujących relacje gospodarcze. Współpraca z samorządem gospodarczym i organizacjami przedsiębiorców. Promocja potencjału naukowo-technologicznego polskiej gospodarki za granicą. Zaangażowanie na forum organizacji międzynarodowych, w szczególności tych o profilu gospodarczym - na rzecz wsparcia zagranicznej ekspansji przedsiębiorców na rynki pozaeuropejskie i zwiększenia ich udziału w pozyskiwaniu zamówień publicznych organizacji i agencji międzynarodowych. Dyplomacja wielostronna - umacnianie pozycji Polski w dyskusji nad wyzwaniami o charakterze globalnym (bezpieczeństwo energetyczne, zmiany klimatu, budowa nowego ładu gospodarczego). 13

14 Zasady wsparcia dyplomatycznego Przestrzeganie zasad obowiązujących w międzynarodowym obrocie handlowym i inwestycyjnym oraz zwyczajów lokalnych. Procedury antykorupcyjne Konwencja OECD o zwalczaniu przekupstwa zagranicznych funkcjonariuszy publicznych w międzynarodowych transakcjach handlowych i odnośnych przepisów polskiego Kodeksu Karnego (art , art , art i art. 230a) Zapobieganie konfliktowi interesów: a. wykluczone zaangażowanie z motywów osobistych, b. brak dyskryminacji lub jakiegokolwiek uprzywilejowania. Sankcje międzynarodowe (ustawa z r. o obrocie z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa Dz. U. nr 119/2000, poz znowelizowana w 2012r.) organem kontroli obrotu jest minister rozwoju. Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa. 14

15 Ochrona tajemnicy przedsiębiorstwa Zgodnie z art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji - Czynem nieuczciwej konkurencji jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy. Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje mające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności. Uznaje się, że informacja jest poufna, gdy przedsiębiorca kontroluje zasięg podmiotowy osób mających dostęp do informacji i podejmuje niezbędne działania służące ochronie poufności. 15

16 Kategorie wsparcia dyplomatycznego (A) wsparcie informacyjne nt. prowadzenia działalności gospodarczej (sytuacja gospodarcza, przepisy prawne, warunki działania na lokalnym rynku, potencjalni partnerzy do współpracy) + Informator Ekonomiczny; (B) wsparcie samoorganizacji - inicjowanie/wspieranie (w krajach o znaczącej obecności polskich przedsiębiorców) zakładania bilateralnych izb/klubów gospodarczych oraz regularne spotkania z polskimi przedsiębiorcami aktywnymi na rynku kraju/-ów akredytacji; (C) interwencje w przypadkach dyskryminacji lub naruszania praw - wynikających zarówno z umów międzynarodowych, jak i prawa miejscowego; (D) wsparcie kluczowych transakcji handlowych lub projektów inwestycyjnych - istotnych/strategicznych z punktu widzenia rozwoju gospodarki transakcji/projektów; (E) ogólna promocja polskiej gospodarki - promocja polskiej gospodarki, w tym klimatu inwestycyjnego w Polsce. 16

17 Ekonomizacja służby zagranicznej współpraca z innymi resortami Wspieranie inicjatyw promocyjnych Ministerstwa Gospodarki /Rozwoju za granicą, m.in. w Turcji, Kazachstanie, Algierii, Brazylii, Kanadzie, Meksyku i ZEA, a także projektów: GoAfrica, GoChina, GoIndia, GoIran oraz programu - Aktywizacja eksportu na wybranych rynkach (Azerbejdżan, Bałkany Zachodnie, Indie, Indonezja, Malezja, Mongolia, Turkmenistan, Wietnam). MG/MR wytypowało ( r.) 12 kolejnych branż, które będą wspierane w ramach nowej perspektywy finansowej: sprzęt medyczny, maszyny i urządzenia, kosmetyki, IT/ICT, biotechnologia i farmaceutyki, moda polska, budowa i wykańczanie budowli, jachty i łodzie, meble, polskie specjalności żywnościowe, usługi prozdrowotne, części samochodowe i lotnicze. Wsparcie będzie udzielane w ramach programów: Promocja gospodarki w oparciu o polskie marki produktowe Marka Polskiej Gospodarki Brand oraz Wsparcie MSP w promocji marek produktowych - Go to Brand. 17

18 Ekonomizacja służby zagranicznej współpraca z innymi resortami cd. Współpraca z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w obszarze promocji polskiej żywności najbardziej perspektywiczne rynki dla naszego eksportu rolnospożywczego w 2016r.: ZEA, Singapur, Indie, Japonia, Chiny, Kanada, Algieria, RPA, USA, Arabia Saudyjska, Egipt, Wietnam, Iran. Współpraca z Ministerstwem Finansów oraz instytucjami finansującymi eksport i inwestycje (BGK i KUKE S.A.) działania na rzecz szerszego stosowania finansowych instrumentów wspierania eksportu i inwestycji oraz efektywnego wykorzystania rządowych kredytów eksportowych (Mołdawia, Ukraina, Kirgistan, Etiopia, Wietnam, Kenia, Tanzania). Promocja polskiego rynku kapitałowego (MSP). Współpraca w obszarze promocji polskich zielonych technologii - MSZ jako partner Ministerstwa Środowiska - realizacja programu Akcelerator Zielonych Technologii GreenEvo. Współpraca z PAN - Porozumienie z r. między Prezesem PAN a Ministrem Spraw Zagranicznych dot. współpracy polskich placówek zagranicznych z zagranicznymi stacjami naukowymi PAN w obszarze promocji Polski. 18

19 Dyplomacja ekonomiczna działania wspierające Organizacja (po raz kolejny) indywidualnych spotkań przedstawicieli zarządów przedsiębiorstw z szefami polskich placówek dyplomatycznych (podczas dorocznej Narady Ambasadorów-2015) - miało miejsce blisko 700 tego typu spotkań, w których uczestniczyli przedstawiciele ponad 90 przedsiębiorstw i ok. 80 ambasadorów. Inicjatywa ta spotkała się ze znaczącym odzewem ze strony przedsiębiorstw (odbyło się, podobnie jak i w 2014r. ponad dwukrotnie więcej spotkań niż w roku 2013) i po raz kolejny została określona jako cenna i wychodząca naprzeciw potrzebom firm. Dla ambasadora o największych osiągnięciach w dziedzinie dyplomacji ekonomicznej ustanowiono w 2014r. specjalną nagrodę Amicus Oeconomiae, która w roku 2015 została wręczona już po raz drugi - podczas dorocznych obchodów Dnia Służby Zagranicznej. 19

20 Wspieranie przedsiębiorstw aktywność dyplomatyczna Rok 2015 obfitował w wydarzenia z obszaru dyplomacji ekonomicznej. Departament Współpracy Ekonomicznej zorganizował kilkadziesiąt wydarzeń zarówno w Polsce, jak i za granicą, w większości we współpracy z zewnętrznymi partnerami i placówkami dyplomatyczno-konsularnymi. Były to liczne wizyty, seminaria, konferencje i warsztaty biznesowe oraz spotkania z delegacjami zagranicznymi - niemal jedno wydarzenie każdego tygodnia poświęcone było wspieraniu polskich przedsiębiorców na rynkach zagranicznych. W 2015r. miały miejsce wizyty m.in. do Indii, Sri Lanki, Turcji, Iranu, Izraela, Arabii Saudyjskiej, Kataru, Omanu, Chin, Kanady, Senegalu, Mozambiku, Botswany, Nigerii, Togo, Słowenii, Serbii, Chorwacji, Białorusi i Mołdawii. W każdej uczestniczyli polscy przedsiębiorcy obecnie, współpracujemy już z ponad 1600 firmami. Nasze wysiłki skierowane były w głównej mierze na rozwijanie współpracy gospodarczej z państwami pozaeuropejskimi i pomoc w nawiązywaniu kontaktów z partnerami z krajów Afryki, Bliskiego Wschodu, Azji oraz Ameryki Północnej i Łacińskiej, które z reguły cechuje wyższy poziom ryzyka zarówno handlowego, jak i politycznego. 20

21 Dyplomacja ekonomiczna - priorytety Od kilku lat jednym z priorytetów dyplomacji ekonomicznej jest zwiększenie udziału polskich przedsiębiorstw w przetargach i projektach organizacji międzynarodowych, których Polska jest członkiem. Organizowane są warsztaty i szkolenia nt. procedur przetargowych (m.in. z Międzynarodową Korporacją Finansową z Grupy Banku Światowego, Europejskim Bankiem Inwestycyjnym - EBI, Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OECD, czy Organizacją Rozwoju Przemysłowego Narodów Zjednoczonych - UNIDO). Z satysfakcją odnotowujemy, że w tego typu szkoleniach i warsztatach uczestniczy coraz większa liczba firm (w 2014r. blisko 280, natomiast w 2015r. ponad 800). Naszą intencją jest, wykorzystanie potencjału tych organizacji przy wspieraniu zagranicznej ekspansji naszych przedsiębiorców, w głównej mierze na rynki pozaeuropejskie. Do współpracy przy tych wydarzeniach angażowane są: MG/MR, MF, NBP, PARP. 21

22 1) Liczba przedsiębiorstw, którym udzielono wsparcia 2) Liczba spotkań przedstawicieli placówki z przedsiębiorcami 3) Liczba spotkań (roboczych i oficjalnych) z przedstawicielami instytucji/władz kraju akredytacji 4) Liczba współorganizowanych misji gospodarczych 5) Liczba seminariów, forów, wydarzeń promocyjnych 6) Liczba wspartych kluczowych transakcji i/lub projektów inwestycyjnych polskich firm w kraju akredytacji 7) Liczba podjętych interwencji Aktywność naszych placówek 8) Liczba odpowiedzi na zapytania informacyjne 9) Aktualizacja materiałów informacyjnych - Informatory Ekonomiczne o krajach świata (dostępne na stronach internetowych MSZ). 10) Satysfakcja przedsiębiorców (ujednolicenie procesu odnotowywania kontaktów z przedsiębiorcami w ramach udzielanego wsparcia oraz bieżąca aktualizacja danych dot. liczby przedsiębiorstw, sektorów/branż ich działalności, preferowanych kierunków geograficznych aktywności za granicą oraz kategorii udzielonego wsparcia system IBIZ każdorazowo generuje krótką ankietę n/t oceny uzyskanego wsparcia, wypełnianą przez przedsiębiorców) - obecnie w systemie zarejestrowano ok firm. 22

23 Aktywność dyplomatyczna polskich placówek dyplomatycznych w 2015r. W 2015r. polskie placówki dyplomatyczne udzieliły blisko 30 tys. odpowiedzi na zapytania kierowane przez przedsiębiorców. Około 18 tys. przedsiębiorstw udzielono wsparcia dyplomatycznego. Zorganizowano blisko 800 seminariów, forów, i innych wydarzeń promocyjnych - z udziałem przedsiębiorstw. Podjęto 345 skutecznych interwencji w przypadku dyskryminacji lub naruszania praw polskich przedsiębiorców. 23

24 Dyplomacja ekonomiczna ocena efektywności Prezydent i MSZ stawiają na promocję polskiej gospodarki. Ministerstwo nie tylko wspiera misje gospodarcze, ale robi znacznie więcej rozwija dyplomację ekonomiczną - Krzysztof Domarecki Założyciel, Właściciel, Przewodniczący Rady Nadzorczej SELENA FM Przedsiębiorcy chwalą szczególnie działania MSZ ( )- Dziennik Gazeta Prawna Udział w rządowej misji otwiera mi w kilku miejscach w Brazylii drzwi. To ja zapraszam potencjalnych klientów na forum gospodarcze do Sao Paulo, a dla nich jest nobilitujące, że mogą wziąć w nim udział - Bartosz Świderek, Wiceprezes, Pol-Inowex. Jesienią [Unibep] ma promować produkt wśród przedstawicieli administracji tych miast, którzy przyjadą [na zaproszenie MSZ] do Polski po nasze doświadczenia z EURO Jan Mikołuszko Prezes UNIBEP. W ostatnich dwóch latach znacząco poprawiło się wsparcie dla polskiej przedsiębiorczości przez naszych ambasadorów. Chętnie uczestniczą w spotkaniach, ułatwiają kontakt z lokalnym biznesem, pomagają zdobyć informacje na temat rynków. Wcześniej o takiej pomocy polscy przedsiębiorcy mogli tylko marzyć Roman Karkosik, Grupa Boryszew S.A. A skąd pomysł właśnie na Etiopię? Zadzwonił do nas polski ambasador i powiedział, żebyśmy zainteresowali się tym rynkiem, bo warto. Po pierwszym wyjeździe nasz zespół wrócił z ciekawymi spostrzeżeniami, które zachęciły nas do dalszych działań. Poznawanie rynku trwało ponad rok Adam Góral, Prezes Asseco. 24

25 DYPLOMACJA EKONOMICZNA DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ 25