ZałoŜenia do planu zaopatrzenia Gminy Czorsztyn w ciepło, energię elektryczną i gaz

Transkrypt

1 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXVI/165/09 Rady Gminy Czorsztyn z/s w Maniowach z dnia 23 marca 2009 roku ZałoŜenia do planu zaopatrzenia Gminy Czorsztyn w ciepło, energię elektryczną i gaz Opracował: mgr inŝ. Andrzej Jurkiewicz Zespół współpracujący: dr inŝ. Zbigniew Jan Schmiegel mgr inŝ. Paweł Kucharczyk mgr inŝ. Tomasz Janiczek 1

2 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP CEL PIERWSZY. OPIS CELÓW STRATEGICZNYCH WYNIKAJĄCYCH Z OBOWIĄZUJĄCEGO PRAWA W UNII EUROPEJSKIEJ, PRAWA KRAJOWEGO, REGIONALNEGO I MIEJSCOWEGO W POŁĄCZENIU Z PRZYJMOWANĄ POLITYKĄ ENERGETYCZNĄ GMINY POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI NA LATA KRAJOWY PLAN DZIAŁAŃ DOTYCZĄCY EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ PROGRAM ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH NA LATA POLITYKA ENERGETYCZNA DLA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata [9] Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego PLANY I PRAWO MIEJSCOWE Strategia rozwoju Gminy do 2103 [14], Plan rozwoju lokalnego Gminy Czorsztyn na lata [13] oraz Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Czorsztyn [12] ZałoŜenia do planu zaopatrzenia gminy Czorsztyn w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe [15,16] CEL DRUGI. OCENA ISTNIEJĄCEGO STANU GOSPODARKI ENERGIĄ NA TERENIE GMINY DANE WYJŚCIOWE STATYSTYCZNE Rocznik statystyczny Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie Informacje Urzędu Gminy Czorsztyn Informacje pozostałe ENERGIA ELEKTRYCZNA ENERGIA CIEPLNA Energia cieplna w jednostkach samorządowych Energia cieplna w budynkach mieszkalnych Energia cieplna w przemyśle i usługach Energia cieplna dla potrzeb ciepłej wody uŝytkowej Łączne zuŝycie energii cieplnej w Gminie PODSUMOWANIE AKTUALNEGO STANU GOSPODARKI ENERGIĄ W GMINIE CEL TRZECI. OCENA WPŁYWU AKTUALNEGO STANU GOSPODARKI ENERGIĄ W GMINIE NA INNE OBSZARY I DZIEDZINY śycia W GMINIE CEL CZWARTY. OPIS PRZEWIDYWANYCH TRENDÓW ZMIAN W GOSPODARCE ENERGIĄ NA TERENIE GMINY Z UWZGLĘDNIENIEM DŁUGOFALOWEJ POLITYKI LOKALNEJ, REGIONALNEJ (POWIAT, WOJEWÓDZTWO) I KRAJOWEJ CEL PIĄTY. OPIS WYBRANYCH MODELI ZAOPATRZENIA GMINY W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE NA TERENIE GMINY PALIWO GAZOWE ENERGIA ELEKTRYCZNA ENERGIA CIEPLNA CEL SZÓSTY. WYBÓR DOCELOWEGO WARIANTU REALIZACJI POLITYKI GMINY W ZAKRESIE GOSPODARKI ENERGIĄ CEL SIÓDMY. OCENA WPŁYWU WYBRANEGO WARIANTU GOSPODARKI ENERGIĄ NA INNE OBSZARY I DZIEDZINY śycia W GMINIE CEL ÓSMY. OCENA ZGODNOŚCI WYBRANEGO WARIANTU GOSPODARKI ENERGIĄ W GMINIE Z POLITYKĄ ENERGETYCZNĄ GMIN SĄSIEDNICH, POWIATU, WOJEWÓDZTWA (REGIONU) I KRAJU CEL DZIEWIĄTY. SPOSÓB WDROśENIA WYBRANEGO MODELU ZAOPATRZENIA GMINY W CIEPŁO, ENERGIĘ ELEKTRYCZNĄ I PALIWA GAZOWE CEL DZIESIĄTY. SPOSÓB KONTROLI I MONITORINGU W TRAKCIE WDRAśANIA WYBRANEGO MODELU, WRAZ Z OKREŚLENIEM ZASAD WPROWADZANIA KOREKT LUB ZMIAN CEL JEDENASTY. EDUKACJA SPOŁECZNA W ZAKRESIE RACJONALIZACJI ZUśYCIA ENERGII

3 13. CEL DWUNASTY. WYPEŁNIENIE OBOWIĄZKU WYNIKAJĄCEGO Z ZAPISÓW USTAWY PRAWO ENERGETYCZNE I USTAWY O SAMORZĄDZIE GMINNYM WAśNIEJSZE TEZY MATERIAŁY, PUBLIKACJE I INFORMACJE WYKORZYSTANE W OPRACOWANIU

4 1. Wstęp 1 Zapewnienie dostępu do energii elektrycznej, cieplnej oraz gaz na terenie danej gminy jest zadaniem własnym samorządu. Obowiązki w tym zakresie wynikają z zapisu art.7 pkt.1 ppkt.3 Ustawy o samorządzie gminnym, oraz z art Ustawy Prawo energetyczne. Sposoby i formy realizacji tego zadania przez gminy są bardzo róŝne, gdyŝ zaleŝą od bardzo wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych. 2 Do najwaŝniejszych z nich zaliczyć moŝemy: - charakter gminy (rodzaj i teren działania, wielkość gminy) - dostępność do sieci przesyłowych energii elektrycznej i gazu - dostępność do scentralizowanych systemów ciepłowniczych - działające na terenie gminy przedsiębiorstwa energetyczne - istniejące systemy zaopatrzenia w energię na terenie gminy - przedsiębiorstwa na terenie gminy - sposób i rodzaj zabudowy mieszkaniowej, usługowej i przemysłowej - walory środowiskowe - plany rozwojowe gminy - polityka energetyczna sąsiednich samorządów lokalnych, regionu i województwa - polityka energetyczna i środowiskowa kraju i unii europejskiej - uregulowania prawne - zasoby finansowe samorządu - programy wsparcia finansowego dla racjonalizacji gospodarki energią i ochrony środowiska - ceny paliw i energii (monopole cenowe) - świadomość i wola mieszkańców gminy oraz wiele innych czynników, których nie sposób wymienić i przewidzieć. 3 Tak zróŝnicowane warunki, które decydują o przyjętej polityce energetycznej przez gminę powodują, Ŝe opracowanie optymalnych ZałoŜeń do planu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (zwanych dalej ZałoŜeniami) jest bardzo trudne, a biorąc pod uwagę wieloletnie plany (10 lub 20 letnie) w zasadzie niemoŝliwe; to, co dzisiaj wydaje się optymalne, za kilka, kilkanaście lat moŝe stać się irracjonalne. 4 Przykładem niech będą decyzje podejmowane w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku w zakresie modernizacji źródeł ciepła opalanych węglem (koksem) na źródła opalane olejem opałowym. W momencie podejmowania decyzji cena oleju opałowego, moŝliwości dofinansowania proekologicznych inwestycji, wygoda i uzyskane efekty ekologiczne wskazywały, Ŝe jest to decyzja jak najbardziej optymalna ( ekonomicznie i środowiskowo ). Dzisiaj, na skutek głownie zmiany cen oleju opałowego, a w zasadzie zmiany polityki w kształtowaniu tej ceny (wzrost ceny sześciokrotny w ciągu 10 lat i zapowiadany dalszy), podejmujemy decyzje o likwidacji tych kotłowni i bardzo często (zwłaszcza osoby fizyczne oraz firmy) wracamy z powrotem do źródeł węglowych. Z punktu widzenia środowiska i jego ochrony są to decyzje wręcz tragiczne, lecz z punktu widzenia zmniejszania kosztów wytwarzania energii, są to decyzje jak najbardziej racjonalne, a w niektórych przypadkach wręcz konieczne. 5 Jak będziemy oceniali te decyzje za kilka lat, kiedy przykładowo do ceny producenta węgla zostaną dodane róŝne obciąŝenia związane z wymogami ochrony środowiska, lub wprowadzone zostaną wysokie opłaty za emisję zanieczyszczeń z takich źródeł? 4

5 6 Z drugiej strony, jako autorzy tego opracowania, oświadczamy, Ŝe powyŝsze stwierdzenia nie są bynajmniej próbą ucieczki od odpowiedzialności za zaproponowane rozwiązania, ani tym bardziej, nie jest to próba zniechęcenia do podejmowania decyzji na juŝ przez władze i mieszkańców Gminy w zakresie polityki energetycznej. Zwracamy jednak uwagę na złoŝoność problemu i konieczność w zasadzie ciągłej pracy nad optymalizacją polityki energetycznej gminy. Ta ciągła praca i optymalizacja w zakresie gminnej polityki energetycznej polegać ma na dostosowywaniu się do zmiennych uwarunkowań zewnętrznych (a czasem i wewnętrznych), przy czym pragniemy dodać, Ŝe w niektórych przypadkach, przyjęcie zaproponowanych w niniejszym dokumencie rozwiązań, powinno wręcz spowodować maksymalne uniezaleŝnienie się od niektórych, często nieprzewidywalnych i kosztownych, zdarzeń zewnętrznych. 7 Wychodzimy takŝe z załoŝenia, Ŝe niezaleŝnie od tych zmiennych uwarunkowań zewnętrznych, kaŝda gmina winna prowadzić taką politykę energetyczną na swoim terenie, która będzie jak najmniej szkodziła środowisku, a tym samym zdrowiu mieszkańców i gości (czytaj: turystów), przyczyniała się do pośredniego wzrostu zamoŝności lokalnej społeczności i była przykładem tzw. dobrych technologii i technik. 8 Przy pracy nad tym dokumentem przyjęliśmy następujące cele, jakie powinien on spełniać: Cel pierwszy: opis celów strategicznych wynikających z obowiązującego prawa w Unii Europejskiej, prawa krajowego, regionalnego i miejscowego w połączeniu z przyjmowaną polityką energetyczną gminy Cel drugi: ocena istniejącego stanu gospodarki energią na terenie gminy Cel trzeci: ocena wpływu aktualnego stanu gospodarki energią w gminie na inne obszary i dziedziny Ŝycia w gminie Cel czwarty: określenie przewidywanych trendów zmian w gospodarce energią na terenie gminy z uwzględnieniem długofalowej polityki lokalnej, regionalnej (powiat, województwo) i krajowej Cel piąty: opis wybranych modeli zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na terenie gminy Cel szósty: wybór docelowego wariantu realizacji polityki gminy w zakresie gospodarki energią Cel siódmy: ocena wpływu wybranego wariantu gospodarki energią na inne obszary i dziedziny Ŝycia w gminie Cel ósmy: ocena zgodności wybranego wariantu gospodarki energią w gminie z polityką energetyczną gmin sąsiednich, powiatu, województwa (regionu) i kraju Cel dziewiąty: sposób wdroŝenia wybranego modelu zaopatrzenia gminy w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Cel dziesiąty: sposób kontroli i monitoringu w trakcie wdraŝania wybranego modelu, wraz z określeniem zasad wprowadzania korekt lub zmian Cel jedenasty: edukacja społeczna w zakresie racjonalizacji zuŝycia energii Cel dwunasty: wypełnienie obowiązku wynikającego z zapisów Ustawy Prawo energetyczne i Ustawy o samorządzie gminnym Uwaga: Treść akapitów, których numery zostały wskazane pogrubioną czcionką, naszym zdaniem, będą odgrywały duŝą rolę przy opracowywaniu tych konkretnych ZałoŜeń. 5

6 2. Cel pierwszy. Opis celów strategicznych wynikających z obowiązującego prawa w Unii Europejskiej, prawa krajowego, regionalnego i miejscowego w połączeniu z przyjmowaną polityką energetyczną gminy 2.1 Polityka energetyczna Polski na lata Polityka energetyczna Polski do 2025 roku określona została w Obwieszczeniu Ministra Gospodarki i Płacy z dnia 01 lipca 2005 roku [4]; jednocześnie jednak, juŝ obecnie dostępny jest Projekt Ministerstwa Gospodarki z dnia pod nazwą Polityka energetyczna Polski do 2030 roku [3], który uwzględnia przyjęte zobowiązania Unii Europejskiej (marzec 2007) w zakresie zmiany polityki energetycznej państw członkowskich. Spodziewamy się, Ŝe w/w Projekt zostanie szybko przyjęty przez Rząd Polski i dlatego opierać się będziemy na tym opracowaniu. 10 Jak czytamy w tym Projekcie [3]: Konieczność sformułowania niniejszej polityki energetycznej wynika m.in. z przyjęcia przez Radę Europejską w marcu 2007 r. ambitnego Planu Działań na lata : Polityka Energetyczna dla Europy, który stanowi waŝny etap w tworzeniu europejskiej polityki energetycznej i nadaje impuls dalszym działaniom, w których realizacji Polska będzie aktywnie uczestniczyć. Istotne są równieŝ zachodzące zmiany uwarunkowań geopolitycznych w Europie mające wpływ na bezpieczeństwo energetyczne. Zwiększające się zapotrzebowanie na paliwa i energię związane z duŝa dynamiką rozwoju polskiej gospodarki wymaga zaprogramowania działań zmierzających do zapewnienia odpowiednich inwestycji w zdolności wytwórcze i przesyłowe, przeciwdziałania znacznemu wzrostowi cen energii oraz obniŝenia negatywnego oddziaływania działalności energetycznej na środowisko. 11 Rada Europejska w dniach 8 9 marca 2007 r. podkreśliła, Ŝe europejska polityka energetyczna ma na celu: zwiększenie bezpieczeństwa dostaw, zapewnienie konkurencyjności gospodarek europejskich i dostępności energii po przystępnej cenie, promowania równowagi ekologicznej i przeciwdziałania zmianom klimatu. 12 Cele te Unia Europejska zamierza osiągnąć poprzez: pogłębienie i urzeczywistnienie unijnego wewnętrznego rynku gazu ziemnego i energii elektrycznej, pełne wykorzystanie dostępnych instrumentów w celu poprawy dwustronnej współpracy UE ze wszystkimi dostawcami energii oraz zapewnienia stabilnych przepływów energii do Unii, bardzo ambitne, określone ilościowo cele dotyczące ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, racjonalnego wykorzystania energii, źródeł odnawialnych i stosowania biopaliw. Cele Unii Europejskiej zostały wyznaczone na 2020 r. i są następujące: zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do roku 1990, zmniejszenie do 2020 r. zuŝycia energii o 20% w porównaniu z prognozami dla UE na 2020 r., zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii do 20% całkowitego zuŝycia energii w UE [tzw. pakiet 3*20 dopisek autorów]oraz zwiększenie udziału biopaliw w paliwach transportowych do 10%, wpieranie rozwoju nowoczesnych technologii w energetyce. 13 Nie ulega wątpliwości, Ŝe głównym celem polityki energetycznej w Unii Europejskiej i w konsekwencji w Polsce, będzie bezpieczeństwo energetyczne (tym problemem w skali gminy nie będziemy się zajmowali, a jeŝeli juŝ, to raczej z punktu pewności dostaw energii i bezpieczeństwa energetycznego samej gminy) i szeroko pojęta ochrona środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. Pakietu 3*20 (20% mniej gazów cieplarnianych; 20% mniejsze zuŝycie 6

7 energii; 20% więcej udziału odnawialnych źródeł energii). Ten ostatni element polityki energetycznej UE zostanie uwzględniony w niniejszym dokumencie, tym bardziej, Ŝe jest on zgodny takŝe z polityką na szczeblu kraju, województwa i regionu. Stwierdzić moŝna takŝe, Ŝe właśnie ten kierunek działań jest i będzie mocno wspierany finansowo przez środki pochodzące z UE oraz krajowe instytucje finansujące (WFOŚ, NFOŚ, środki samorządu Województwa Małopolskiego i inne). 14 Zacytujmy jeszcze fragment z Projektu Polityka energetyczna Polski do 2030 roku [3] dotyczący Odnawialnych Źródeł Energii (OZE) wymienionych jako Działanie ODNAWIALNE ZRÓDŁA ENERGII Zwiększenie zuŝycia energii ze źródeł odnawialnych jest elementem polityki zrównowaŝonego rozwoju, przyczyniającym się do zmniejszenia negatywnego oddziaływania sektora energetycznego na środowisko. Odnawialne źródła energii, w tym biopaliwa, przyczyniają się do zwiększenia dywersyfikacji źródeł energii, a przez to do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski. W związku z powyŝszym rozwój wykorzystania OZE jest jednym z priorytetów polityki państwa w odniesieniu do sektora energetycznego. Polska będzie rozwijać wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych. Przewiduje się, Ŝe dzięki dalszemu wspieraniu odnawialnych źródeł energii, ich znaczenie będzie rosło. Z przyczyn obiektywnych zakres tego rozwoju ma ograniczenia związane przede wszystkim z dostępnością zasobów energii odnawialnej oraz z ewentualnymi kolizjami środowiskowymi wynikającymi z nadmiernej eksploatacji tych zasobów. NaleŜy wyraźnie podkreślić, Ŝe rozwój energetyki odnawialnej nieuwzględniający takich ograniczeń moŝe prowadzić do bardzo powaŝnych zagroŝeń środowiska, a tym samym podwaŝając sens takich działań. Przykładowymi zagroŝeniami są: ograniczenie bioróŝnorodności oraz zanieczyszczenie wód wywołane nadmiernym rozwojem upraw roślin energetycznych, naruszenie stosunków wodnych w wyniku budowy elektrowni wodnych, lokalizowanie elektrowni wiatrowych wbrew wymaganiom środowiskowym. 15 Priorytet Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym Pełna implementacja dyrektywy 2001/77/WE [5] do polskiego systemu prawnego oraz działające mechanizmy wsparcia dla energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii (OZE) przynoszą zakładane korzyści w postaci stałego zwiększania się udziału OZE w bilansie energetycznym kraju. 16 Celem strategicznym Polski jest osiągniecie 7,5% udziału OZE w bilansie energii pierwotnej w 2010 r. Cel ten wpisuje się w strategiczne działania Unii Europejskiej zawarte w Dyrektywie 2001/77/WE oraz Komunikacie Komisji do Rady Europejskiej i Parlamentu Europejskiego z dnia 10 stycznia 2007 r. - Europejska Polityka Energetyczna. 17 Prowadzone będą działania zmierzające do zwiększenia udziału odnawialnych źródeł energii w ramach ogólnego celu Unii Europejskiej, która dąŝyć będzie do osiągnięcia poziomu 20% udziału OZE w bilansie energetycznym. JednakŜe cel krajowy powinien uwzględniać rzeczywiste moŝliwości rozwoju odnawialnych źródeł energii w naszym kraju, a takŝe koszty dla gospodarki. Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii moŝe skutkować wzrostem cen energii. NaleŜy dołoŝyć starań, aby zwiększenie udziału OZE w bilansie energetycznym Polski nie miało nadmiernego wpływu na ceny energii na rynku, a przez to negatywnego wpływu na gospodarkę. 18 Polska zamierza utrzymać istniejące mechanizmy wsparcia dla odnawialnych źródeł energii w postaci systemu świadectw pochodzenia, preferencji przy przytłaczaniu i korzystaniu z sieci, uzyskiwaniu koncesji oraz obowiązku zakupu przez przedsiębiorstwa pełniące role sprzedawcy z urzędu całej energii wytworzonej z OZE, a takŝe odmiennego sposobu bilansowania elektrowni wiatrowych (do końca 2010 r.). Polska zamierza równieŝ utrzymać wsparcie w systemie fiskalnym dla energii elektrycznej wytworzonej z odnawialnych źródeł, poprzez zwolnienie z podatku akcyzowego. 7

8 19 W celu realizacji priorytetu Rząd RP podejmie następujące działania krótkoterminowe: 8

9 20 W dalszej części tego dokumentu czytamy: 5.6 EFEKTYWNOSC ENERGETYCZNA Wzrost efektywności energetycznej jest istotnym elementem zrównowaŝonego rozwoju kraju. Prowadzi do ograniczenia szkodliwego oddziaływania sektora na środowisko oraz do poprawy bezpieczeństwa energetycznego Polski. Działania w zakresie efektywności energetycznej będą się koncentrować w obszarach: zwiększenia efektywności wytwarzania i dostarczania paliw i energii oraz zwiększenia efektywności wykorzystania energii przez odbiorców końcowych. 21 Priorytet Przygotowanie rozwiązań systemowych zwiększenia efektywności energetycznej w gospodarce Polska podejmie działania zmierzające do aktywnego udziału w realizacji, wynikającego z marcowego szczytu Unii Europejskiej, ambitnego celu obniŝenia o 20% zuŝycia energii w UE w porównaniu z prognozami na rok W związku z faktem, Ŝe obecnie PKB na mieszkańca w Polsce jest znacznie niŝsze niŝ średnia starych państw członkowskich Unii Europejskiej, zuŝycie energii pierwotnej w Polsce, odniesione do liczebności populacji, jest niemal 40% niŝsze niŝ w krajach UE-15. Zmniejszanie róŝnic w rozwoju gospodarczym pomiędzy Polska a starymi państwami członkowskimi Unii oraz osiągany przez Polskę szybki wzrost gospodarczy powodują wzrost zuŝycia energii. W związku z tym aspekty wzrostu gospodarczego oraz róŝnic w rozwoju pomiędzy członkami UE powinny być brane pod uwagę przy ustalaniu celów w zakresie efektywności energetycznej. 22 Polska będzie dąŝyć do wypełnienia celu referencyjnego Dyrektywy 2006/32/WE [6], zakładającej osiągniecie przez państwa członkowskie 9% oszczędności energii w 2016 r. w stosunku do średniego zuŝycia energii finalnej w latach Jednostki sektora publicznego powinny podjąć intensywne działania, by słuŝyć jako wzór w zakresie oszczędnego gospodarowania energia. 23 Stworzone zostaną ramy prawne systemu działań na rzecz zwiększenia efektywności energetycznej gospodarki, obejmujące system wsparcia oraz zapewniające uzyskanie wymiernych oszczędności energii. Działania te będą się koncentrować w trzech obszarach: - zmniejszenia zuŝycia energii, - podwyŝszenia sprawności wytwarzania energii, - ograniczenia strat energii w przesyle i dystrybucji. 9

10 24 W celu realizacji priorytetu Rząd RP podejmie następujące działania krótkoterminowe: 10

11

12 27 Priorytet Poprawa warunków funkcjonowania ciepłowniczych systemów sieciowych Rozwój scentralizowanych lokalnie systemów ciepłowniczych umoŝliwia osiągnięcie poprawy efektywności i parametrów ekologicznych procesu zaopatrzenia w energię cieplną oraz podniesienia lokalnego poziomu bezpieczeństwa energetycznego. Skala funkcjonowania sieci ciepłowniczych stanowi pośrednio, poprzez agregowanie popytowej strony rynków ciepła, o efektywnym ekonomicznie potencjale skojarzonej produkcji energii cieplnej i elektrycznej, w tym wykorzystującej odnawialne źródła energii. 28 Analiza obecnego stanu prawnego wskazuje na istnienie elementów mogących wpływać ograniczająco na dalszy, oparty na efektywności ekonomicznej, rozwój systemów ciepłowniczych. W związku z tym podjęte zostaną działania zmierzające do zwiększenia liberalizacji polityki regulacyjnej w tym sektorze, w szczególności w odniesieniu do modelu stanowienia cen ciepła i usług przesyłowych. Wprowadzone w tym zakresie rozwiązania będą miały na celu zapewnienie zdolności inwestycyjnych przedsiębiorstwom oraz zagwarantowanie kontroli nad poziomem ewentualnego wzrostu cen. 29 Lokalny charakter zaopatrzenia w ciepło sprawia, Ŝe działania podejmowane w tym obszarze będą w zasadniczej mierze naleŝały do zadań własnych gmin lub związków gmin. Działania organów państwa będą się sprowadzać do tworzenia ram prawnych sprzyjających racjonalnej gospodarce ciepłem. W tym zakresie poddane zostaną analizie i w razie potrzeby zweryfikowane przepisy związane z obowiązkami organów gminy w odniesieniu do planowania zaopatrzenia w ciepło. 30 W celu promocji efektywnych technologii zaopatrzenia w energie naleŝy dąŝyć do wzmocnienia kompetencji gmin np. poprzez nadanie znamion prawa miejscowego, tworzonym na poziomie gminy, załoŝeniom do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczna i paliwa gazowe przy jednoczesnych preferencjach dla ciepła sieciowego, w szczególności z wysokosprawnej kogeneracji. 31 Dodatkowo kontynuowane będą systemy wsparcia ze środków publicznych realizacji inwestycji prowadzących do zwiększenia efektywności procesu wytwarzania i dystrybucji energii cieplnej. 12

13 2.2 Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej 32 Kolejnym waŝnym dokumentem opracowanym przez Ministerstwo Gospodarki jest Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (opracowanie z czerwca 2007r.) [7]. Dokument ten przedstawia przewidywany sposób wdraŝania zaleceń UE w zakresie efektywności energetycznej przez Polskę w najbliŝszych latach. W dokumencie tym zakłada bardzo aktywną politykę państwa (legislacyjną i finansową) dla przedsięwzięć, które powodować będą zmniejszenie energochłonności w praktycznie kaŝdej dziedzinie, gdzie mamy do czynienia z energią (wytwarzanie, przesył i dystrybucja, odbiorcy energii). 33 PoniŜej przedstawiamy fragmenty tego dokumentu, które były brane pod uwagę przy opracowaniu niniejszych ZałoŜeń:

14 36 14

15 37 15

16 38 16

17 2.3 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Program [8] ten został opracowany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w lipcu 2007 roku. Jak czytamy we wstępie: Program ten będzie realizowany w latach na terenie całego kraju. Podstawą realizacji załoŝeń strategicznych Programu, opisanych w Krajowym Planie Strategicznym Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , będą działania na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach czterech osi priorytetowych. Wszystkie te działania będą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rolnego na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze środków krajowych przeznaczonych na ten cel w ustawie budŝetowej. 40 Z punktu widzenia potrzeb niniejszego opracowania przedstawiamy fragmenty tego obszernego dokumentu (ponad 400 stron), których zapisy mogą zostać wykorzystane przy ustalaniu polityki energetycznej gminy o charakterze takim jak Gmina Czorsztyn. Fragmenty zapisów Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata [8] Strona Energia odnawialna. Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii staje się coraz bardziej istotne w obliczu wdraŝania filozofii rozwoju zrównowaŝonego, w tym na obszarach wiejskich. W ciągu najbliŝszych lat energia ze źródeł odnawialnych stanowić będzie znaczący składnik bilansu energetycznego Unii Europejskiej. Przyczyni się to do realizacji celów Protokołu z Kioto. 42 NaleŜy podkreślić, Ŝe Rzeczpospolita Polska posiada duŝe moŝliwości w zakresie wytwarzania energii odnawialnej przez rolnictwo, o czym świadczyć mogą dane przedstawione na rysunku 14 oraz w tabeli 35. W roku 2004 Polska wytwarzała odpowiednio w kilotonach i kilotonach ekwiwalentu oleju 1,48% i 7,26% ogółu surowców energetycznych krajów UE-25. Wskazuje to na ogromny potencjał tkwiący w tej gałęzi gospodarowania na gruntach rolnych. Biorąc pod uwagę duŝe zainteresowanie takimi uprawami moŝna przypuszczać, iŝ w Polsce sektor ten znajduje się na progu dynamicznego rozwoju

18 44 W Rzeczypospolitej Polskiej systematycznie wzrasta znaczenie produkcji energii odnawialnej. W 2005 roku udział produkcji energii odnawialnej w produkcji energiiogółem wyniósł prawie 5,5% (Tabela 36). Przewiduje się, Ŝe udział energii odnawialnej w bilansie paliwowo-energetycznym kraju do 2010 roku wyniesie do 7,5%. Podejmowane inicjatywy powinny skutkować, w perspektywie do 2025 roku, dalszym wzrostem produkcji paliw i energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. 34 Ktoe ton oleju ekwiwalentnego (umownego) ton of oil equivalent stosowana w bilansach międzynarodowych jednostka miary energii. 35 Dane odnoszą się do produkcji energii odnawialnej ze wszystkich jej źródeł (biomasa, energia geotermalna, energia wiatrowa, energia wodna). 36Toe tona oleju ekwiwalentnego (umownego) ton of oil equivalent stosowana w bilansach międzynarodowych jednostka miary energii. 45 Biorąc pod uwagę postanowienia Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla rozwoju obszarów wiejskich w zakresie odnawialnych źródeł energii a takŝe przyjęte przez Rzeczpospolitą Polską załoŝenie osiągnięcia w 2010 roku 7,5% udziału energii odnawialnej w bilansie paliwowoenergetycznym kraju, w Programie przewiduje się wsparcie inwestycji mających na celu produkcję energii ze źródeł odnawialnych. Do wypełnienia powyŝszych postanowień moŝna zaliczyć produkcję energii z następujących źródeł: elektrownie wodne, wiatrowe, źródła wytwarzające energię z biomasy czy biogazu, słoneczne ogniwa fotowoltaiczne albo kolektory do produkcji ciepła, źródła geotermalne. 46 Polska posiada duŝy potencjał w zakresie wytwarzania energii odnawialnej przez rolnictwo, szczególnie wartym podkreślenia jest wzrastająca powierzchnia uŝytków rolnych, na których prowadzone są uprawy roślin energetycznych. Wsparcie związane z produkcją energii odnawialną będzie realizowane w ramach płatności bezpośrednich do gruntów rolnych. Zakłada się, Ŝe producenci rolni uprawiający rośliny przeznaczone na biopaliwa lub biomasę będą mogli ubiegać się o jednolitą płatność obszarową do gruntów rolnych oraz płatność z tytułu roślin energetycznych w wysokości do 45 euro. 47 Zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 do przyznania pomocy w ramach systemu jednolitej płatności obszarowej kwalifikują się wszystkie działki rolne, na których jest prowadzona uprawa zagajników o krótkiej rotacji, które były utrzymywane w dobrej kulturze rolnej w dniu 30 czerwca 2003 r. i do których stosuje się pomoc do powierzchni upraw roślin energetycznych. 48 Maksymalna powierzchnia gruntów rolnych na terenie Unii Europejskiej, objęta systemem pomocy do upraw roślin energetycznych wynosi ha. Przekroczenie tej maksymalnej powierzchni skutkuje redukcją stawki płatności w całej Wspólnocie, czyli obniŝeniem stawki poniŝej 45 euro. Przyjmuje się, Ŝe roślina została przeznaczona na cele energetyczne, jeŝeli producent rolny podpisał umowę na jej odbiór z podmiotem skupującym albo jednostką przetwórczą, pod warunkiem, Ŝe podmiot taki został zweryfikowany i zatwierdzony przez dyrektora oddziału terenowego Agencji Rynku Rolnego. Drugą moŝliwością przeznaczenia na cele energetyczne jest zuŝycie roślin w gospodarstwie przez producenta rolnego uprawiającego te rośliny. 18

19 49 Ponadto Polska zamierza skorzystać z moŝliwości przewidzianej na podstawie przepisów art. 90a rozporządzenia Rady (WE) nr 1782/2003 i wprowadzić system dofinansowywania kosztów zakładania plantacji roślin wieloletnich przeznaczonych na cele energetyczne. 50 Mając powyŝsze na uwadze przedsięwzięcia polegające na zakładaniu plantacji roślin na cele energetyczne zostały wyłączone z zakresu wsparcia PROW W ramach Programu wsparcie dotyczące energii odnawialnej (produkcja roślin energetycznych, urządzenia słuŝące wytwarzaniu energii odnawialnej), będzie realizowane w zakresie działań: Modernizacja gospodarstw rolnych, Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej. 51 Modernizacja gospodarstw rolnych Pomoc udzielana w ramach tego działania moŝe dotyczyć inwestycji związanych z podjęciem lub modernizacją produkcji produktów rolnych Ŝywnościowych lub nieŝywnościowych, w tym produktów przeznaczonych na cele energetyczne. Wsparcie moŝe być przyznane m.in. na zakup maszyn i urządzeń słuŝących do uprawy, zbioru, magazynowania, przygotowania do sprzedaŝy produktów rolnych, wykorzystywanych następnie jako surowiec energetyczny lub substrat do produkcji materiałów energetycznych w tym biopaliw. W zakres przedsięwzięć mogą wchodzić inwestycje w urządzenia słuŝące wytwarzaniu energii ze źródeł odnawialnych na potrzeby produkcji rolnej w danym gospodarstwie. 52 Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej Wspierane są inwestycje w zakresie przetwórstwa wyłącznie produktów rolnych na artykuły spoŝywcze lub produkty nie Ŝywnościowe, w tym równieŝ produkty rolne wykorzystywane na cele energetyczne (np. do produkcji biopaliw - oleje, alkohol etylowy). Inwestycje związane z chemiczną modyfikacją produktów rolnych w procesie produkcji biopaliw, niebędących produktami rolnymi nie będą wspierane w ramach PROW, natomiast mogą być współfinansowane w ramach Funduszy Strukturalnych (m.in. ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego). W zakres operacji objętych działaniem Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej mogą wchodzić takŝe inwestycje w urządzenia słuŝące wytwarzaniu energii ze źródeł odnawialnych lub produktów odpadowych (biogaz) na potrzeby produkcji w danym zakładzie przetwórstwa rolnego. 53 RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej oraz Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw W zakres obydwu działań wchodzi m.in. działalność w zakresie produkcji materiałów energetycznych z biomasy (wytwarzanie brykietów). 54 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Działanie obejmuje inwestycje słuŝące wykorzystaniu, wytwarzaniu lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych (np. energia z biomasy, słoneczna, geotermalna, wiatrowa). 19

20 OŚ 3 Jakość Ŝycia na obszarach wiejskich i róŝnicowanie gospodarki wiejskiej Nazwa działania RóŜnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Cel RóŜnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małŝonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. Całkowita wartość inwestycji w : EUR Nazwa działania Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw Cel Poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich, obejmujących elementy infrastruktury technicznej, warunkujących rozwój społeczno-gospodarczy, co przyczyni się do poprawy warunków Ŝycia oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Całkowita wartość inwestycji w : EUR Zakres działania dla obu celów: Pomocy udziela się z tytułu podjęcia lub rozwoju działalności w zakresie: 1) usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa; 2) usług dla ludności; 3) sprzedaŝy hurtowej i detalicznej; 4) rzemiosła lub rękodzielnictwa; 5) robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych; 6) usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem; 7) usług transportowych; 8) usług komunalnych; 9) przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych; 10) magazynowania lub przechowywania towarów; 11) wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; 12) rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. 56 Nazwa działania Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Cel działania Poprawa podstawowych usług na obszarach wiejskich, obejmujących elementy infrastruktury technicznej, warunkujących rozwój społeczno-gospodarczy, co przyczyni się do poprawy warunków Ŝycia oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Całkowita wartość inwestycji: EUR Zakres działania Pomocy udziela się na realizację projektów w zakresie: 1) gospodarki wodno-ściekowej w szczególności: a) zaopatrzenia w wodę, 20

21 b) odprowadzania i oczyszczania ścieków, w tym systemów kanalizacji sieciowej lub kanalizacji zagrodowej, 2) tworzenia systemu zbioru, segregacji, wywozu odpadów komunalnych; 3) wytwarzania lub dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych, w szczególności wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca, biogazu albo biomasy (dofinansowanie dla jednej gminy do 3 mln zł). 21

22 2.4 Polityka energetyczna dla województwa małopolskiego na lata Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata [9] 57 W w/w Strategii w Rozdziale Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej Małopolski czytamy: 83. Województwo małopolskie w dalszym ciągu zajmuje 3 miejsce w kraju pod względem emisji pyłów i 4 miejsce pod względem emisji gazów (za Śląskim, Łódzkim i mazowieckim). 84. Od 1999 r. do 2003 r. następował niewielki, ale systematyczny spadek emisji zanieczyszczeń do powietrza. W 2004 r. tendencja ta uległa załamaniu i emisja, zarówno pyłów (z 11,5 do 12,4 tys. ton), jak i gazów (z 174,9 do 187,5 tys. ton) wyraźnie wzrosła. 85. W ostatnich latach widoczny jest wzrost znaczenia energii elektrycznej pochodzącej ze źródeł niekonwencjonalnych i odnawialnych. Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej z września 2000 r. zakłada, Ŝe do końca 2010 r. 7,5% całej zuŝywanej energii w Polsce pochodzić będzie ze źródeł odnawialnych (w Unii Europejskiej w 2010 r. zaspokajać będzie 12% potrzeb). Pod względem wykorzystania odnawialnych źródeł energii województwo małopolskie zajmuje czwartą pozycję w kraju (371 tys. MWh tj. 9% krajowej produkcji energii ze źródeł odnawialnych), po województwach: pomorskim (32,8%), śląskim (24,7%) i kujawsko-pomorskim (9,7%). 58 W rozdziale Obszar VJ- ochrona środowiska czytamy: Ochrona powietrza i zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Wskaźniki do osiągnięcia: - wzrost udziału energii odnawialnej w produkcji energii elektrycznej (%) - zmniejszenie poziomu maksymalnych notowanych stęŝeń podstawowych zanieczyszczeń powietrza (ug/m3) ZałoŜenia programowe: 59 Celem działań w zakresie ochrony powietrza jest spełnienie norm jakości powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza oraz wzrost wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Będzie to realizowane poprzez następujące przedsięwzięcia: 1. Redukcja emisji komunikacyjnej poprzez: rozwój komunikacji miejskiej połączony z ograniczeniem jej uciąŝliwości, rozwój transportu kolejowego i kolejowo-tramwajowego, poprawę systemu dróg oraz tworzenie warunków dla rozwoju ruchu rowerowego, 2. Eliminowanie paliw stałych jako paliwa w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych, promocja ekologicznych nośników energii, 3. Budowa, rozbudowa i modernizacja infrastruktury słuŝącej do wykorzystania energii odnawialnej, ze szczególnym uwzględnieniem terenów cennych przyrodniczo oraz uzdrowiskowych, w tym: budowa małych elektrowni wodnych m.in. w połączeniu z realizacją zbiorników małej retencji, wykorzystanie energii geotermalnej na potrzeby rekreacji, turystyki i ciepłownictwa, pozyskanie energii słonecznej zwłaszcza dla budynków uŝyteczności publicznej (szkoły, szpitale, ośrodki zdrowia itp.), budowa pilotaŝowych instalacji do wykorzystania biomasy, budowa instalacji odzyskujących biogaz ze składowisk odpadów i oczyszczalni ścieków (produkcja energii elektrycznej w skojarzeniu z produkcją energii cieplnej). 22

23 2.4.2 Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego 60 Uchwałą Nr XI/1333/07 w dniu 24 września 2007 r., Sejmik Województwa Małopolskiego przyjął Program ochrony środowiska Województwa Małopolskiego na lata [11]. Dokument ten prezentuje działania do realizacji w latach oraz w ogólnym zarysie kierunki działań do roku Celem nadrzędnym polityki ekologicznej województwa, sformułowanym w Programie, jest poprawa jakości Ŝycia mieszkańców województwa małopolskiego poprzez działania zmierzające do likwidacji zaniedbań w ochronie środowiska i racjonalnego gospodarowania jego zasobami. 61 Długoterminowa polityka ochrony środowiska do roku 2014 Cel: Spełnienie norm jakości powietrza atmosferycznego poprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń do powietrza. Kierunek działań: - Zwiększanie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii geotermalnej oraz wodnej. 62 Plan działań krótkoterminowy na lata Cel: Zwiększenie wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii. Działania obejmują: - Budowę, rozbudowę i modernizację infrastruktury słuŝącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej (energia wiatrowa, wodna, geotermalna, ogniwa słoneczne, biomasa). - Aktywizację i wspieranie samorządów lokalnych w kierunku wykorzystania lokalnych zasobów OŹE. - Rozeznanie potrzeb i moŝliwości wykorzystania niekonwencjonalnych źródeł energii w województwie małopolskim. - Stworzenie bazy informacji o wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii. - Zwiększenie udziału biopaliw w odniesieniu do paliw uŝywanych w transporcie. - Promocję i wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii oraz technologii zwiększających efektywne wykorzystanie energii i zmniejszających materiałochłonność gospodarki. - Prowadzenie upraw roślin energetycznych zwłaszcza na terenach o słabych parametrach rolniczych. 2.5 Plany i prawo miejscowe. 63 Informacja poniŝsza ogranicza się jedynie do zacytowania odpowiednich fragmentów przyjętych przez Gminę Uchwał lub Planów, które dotyczą szeroko rozumianej Polityki energetycznej Gminy Strategia rozwoju Gminy do 2103 [14], Plan rozwoju lokalnego Gminy Czorsztyn na lata [13] oraz Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Czorsztyn [12] 64 Wyciąg z w/w dokumentów: System energetyczny Przez teren gminy przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego (WN) i średniego napięcia (ŚN). Mają one znaczenie ponadlokalne, są to: - linia napowietrzna 110 kv relacji Niedzica Krościenko Nowy Sącz, - linia napowietrzna 15 kv relacji GPZ Szaflary Krościenko. Źródła zaopatrzenia gminy Czorsztyn w energię elektryczną są usytuowane wyłącznie poza obszarem Gminy. Energia z tych źródeł (przede wszystkim z GPS Szaflary, a takŝe z GPZ Niedzica) jest doprowadzana liniami napowietrznymi średniego napięcia 15 kv do stacji transformatorowych 15/0,4 kv rozmieszczonych w poszczególnych 23

24 miejscowościach gminy, a następnie dostarczana do odbiorców siecią rozdzielczą niskiego napięcia 0,4 kv. Energia elektryczna dostarczana jest mieszkańcom gminy przez przedsiębiorstwa energetyczne: Zakład Energetyczny Kraków S.A. oraz Zespół Elektrowni Wodnych Niedzica S.A ZałoŜenia do planu zaopatrzenia gminy Czorsztyn w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe [15,16] 65 W dniu 22 listopada 2001 roku Rada Gminy przyjęła Uchwałę Nr XXVI/245/01 w sprawie załoŝeń do planu zaopatrzenia gminy Czorsztyn w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe [15]. Uchwałę tę zamieszczamy w Załączniku nr 1, gdyŝ wiele z jej zapisów jest w dalszym ciągu aktualna. 66 Uchwałę tą podjęto na podstawie opracowania pt. ZałoŜenia do planu zaopatrzenia Gminy Czorsztyn w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (opracowanie z grudnia 2000 roku zweryfikowane w maju 2001) [16] przygotowanego przez JES Energy Elektrowatt-Ekono Sp. z o.o. Warszawa 67 PoniŜej przedstawiamy podstawowe załoŝenia i wnioski z tego opracowania wraz z naszym komentarzem (pisanym kursywą) Infrastruktura energetyczna na terenie gminy; deklarowana aktywność i plany inwestycyjne spółek dystrybucyjnych zasilających dotychczas mieszkańców w energię elektryczną, ciepło i paliwa gazowe Gazownictwo Do gminy nie dociera magistralna sieć gazowa. Gmina jest natomiast objęta programem gazyfikacji Szczawnicy; w ramach tego programu gazyfikacją mają być objęte gminy Krościenko i Czorsztyn. Dostawy gazu mają być realizowane z tranzytowego gazociągu relacji Tarnów - Oświęcim i z gazociągu relacji Łąkta - Słopnice, poprzez projektowany gazociąg ze Słopnic do Krościenka, ze stacją redukcyjną w Krościenku. Karpacki Okręgowy Zakład Gazownictwa nie określił jednak daty rozpoczęcia tej inwestycji. Obecny przebieg sieci gazowniczej na terenie Województwa Małopolskiego przedstawia mapa, zamieszczona poniŝej. 69 Komentarz. Na dzień dzisiejszy sytuacja w zasadzie nie uległa zmianie. UwaŜamy, Ŝe rozbudowa sieci gazu ziemnego, na terenie obszaru wokół Zbiornika Czorsztyńskiego, nie będzie realizowana takŝe w najbliŝszych latach, dlatego nie naleŝy opierać strategii rozwoju systemów ciepłowniczych oraz ewentualnie budowy układów skojarzonych w oparciu o źródła zasilane gazem ziemnym. Drugim waŝnym elementem, który naleŝy uwzględnić są szybko rosnące ceny gazu ziemnego; jest to bardzo nieprzewidywalny, w dłuŝszej perspektywie, element polityki, który zaleŝeć będzie nie tylko od woli Rządu Polski, ale takŝe od polityki krajów UE, Rosji, jako głównego dostawcy tego medium, oraz ceny ropy naftowej na rynkach światowych. W ostatnich kilku latach obserwujemy stały wzrost ceny gazu ziemnego i to znacznie powyŝej inflacji (w ciągu pięciu lat cena ta wzrosła około dwukrotnie). W tej sytuacji lepszym rozwiązaniem będzie uniezaleŝnienie się od tego rodzaju gazu, a ewentualna rozbudowa sieci gazowniczych przez dystrybutorów gazu ziemnego będzie, co najwyŝej, alternatywą dla zasilania nowobudowanych kotłowni (układów skojarzonych). 24

25 70 Elektroenergetyka Przez teren gminy przebiegają napowietrzne linie elektroenergetyczne wysokiego i średniego napięcia. Są to linie o ponadlokalnym znaczeniu: Linia napowietrzna 110 kv relacji Niedzica - Krościenko - Nowy Sącz Linia napowietrzna 15 kv relacji GPZ Szaflary - Krościenko Natomiast źródła zaopatrzenia gminy w energię elektryczną są usytuowane poza jej obszarem. Są to przede wszystkim GPZ Szaflary i GPZ Niedzica. Energia elektryczna z tych źródeł jest doprowadzona liniami napowietrznymi średniego napięcia 15 kv do stacji transformatorowych 15/0,4 kv zlokalizowanych w poszczególnych miejscowościach gminy, a następnie dostarczana odbiorcom siecią rozdzielczą niskiego napięcia 0,4 kv. Na terenie gminy zlokalizowane są następujące stacje transformatorowe, będące własnością ZE Kraków: ZE Kraków nie przewiduje rozbudowy istniejącej sieci przesyłowej na terenie gminy; przewiduje natomiast w swoich planach rozbudowę sieci rozdzielczej wysokiego i średniego napięcia, tj. budowę GPZ 110/15 kv na terenie gminy Krościenko, czyli w sąsiedztwie gminy. RównieŜ PSE S.A. planuje budowę linii 400 kv i systemowej stacji elektroenergetycznej 400 kv Podhale", co wzmocni zasilanie całego regionu energią elektryczną, choć nie będzie miało bezpośredniego wpływu na sytuację gminy. Ostatnio działalność inwestycyjną w zakresie budowy sieci dystrybucji energii elektrycznej, niezaleŝnej od ZE Kraków, podjęła elektrownia wodna ZZW Niedzica S.A. Jest to linia w wykonaniu kablowym, obecnie docierająca do miejscowości Kluszkowce i Maniowy. 71 Ciepłownictwo W gminie nie funkcjonują centralne systemy ogrzewania. Budynki są ogrzewane indywidualnie, poprzez źródła ciepła opalane paliwem stałym (węgiel, koks) lub olejem opałowym (niektóre budynki uŝyteczności publicznej, będące w gestii Urzędu Gminy). Podsumowanie Energia elektryczna dostarczana jest odbiorcom przez przedsiębiorstwa energetyczne, posiadające koncesje na dystrybucję i obrót energią elektryczną, wydane przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki; są to Zakład Energetyczny Kraków oraz ZZW Niedzica S.A. Stan techniczny jak i zdolność przesyłowa juŝ istniejących sieci dystrybucji energii elektrycznej średnich i niskich napięć, jak i zamierzone działania Zakładu Energetycznego Kraków na rzecz rozwoju tych sieci, są dostateczne i nie będą powodem ograniczania rozwoju aktywności gospodarczej na terenie Gminy. Istnienie na terenie gminy Łapsze NiŜne źródeł wytwarzania energii elektrycznej ZZW Niedzica S.A. pozwala stwierdzić, Ŝe prawdopodobieństwo wystąpienia trwałych przerw w dostawie energii elektrycznej na terenie gminy Czorsztyn, wykorzystywanej do oświetlenia gospodarstw domowych i rolniczych oraz zasilania urządzeń powszechnego uŝytku tych gospodarstw, jest małe. Na terenie gminy ciepło wytwarzane jest dotychczas w znakomitej ilości przypadków, tradycyjnymi technologiami, z wykorzystaniem węgla jako paliwa podstawowego. Są to piece i małe kotłownie. Jako paliwo wykorzystywane są równieŝ odpady drewna. W ograniczonej ilości przypadków do wytwarzania ciepła wykorzystywane są technologie wykorzystujące paliwa płynne i skroplony gaz (propan butan). Na terenie gminy nie ma sieci rurociągów dystrybucji gazu. Gaz w postaci skroplonej jak i paliwa płynne są dostarczane przez firmy o zasięgu ogólnokrajowym lub przez lokalnych półhurtowych dystrybutorów gazu skroplonego (w butlach) lub paliw płynnych. Rynek dostawców gazu płynnego w butlach i paliw płynnych moŝna uznać za częściowo konkurencyjny, pamiętając, Ŝe 25

26 większość dostawców gazu i paliw płynnych zakupywana jest od przedsiębiorstw zajmujących pozycję dominującą na rynku. Obecne zapotrzebowanie na energię elektryczną na terenie gminy moŝna szacować na ok. 0,73 MW (w szycie wieczornym w grudniu) i około 4074 MWh rocznie. W roku 2015 zapotrzebowanie na energię elektryczną na cele oświetlenia jak i do zasilania urządzeń powszechnego uŝytku gospodarstw domowych i rolnych powinno ukształtować się na poziomie około 0,76 MW i 4262 MWh rocznie, przy załoŝeniu, Ŝe nie zostaną zrealizowane. 72 Komentarz. Aktualne dane na temat zuŝycia energii elektrycznej i cieplnej na terenie Gminy przedstawiono w kolejnych punktach tego opracowania. MoŜemy dodać, Ŝe w dotychczasowych ZałoŜeniach do planu zaopatrzenia Gminy Czorsztyn w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe [16] jako kierunek modernizacji systemów ogrzewania analizowano dwie koncepcje: pierwsza z zastosowaniem gazu, a druga z zastosowaniem ogrzewania energią elektryczną. W opracowaniu tym wspomniano takŝe o moŝliwości zastosowania układów skojarzonych opartych o gaz ziemny. Biorąc pod uwagę brak sieci gazowych oraz cenę samego nośnika w postaci gazu jest to rozwiązanie praktycznie nie do zrealizowania w perspektywie najbliŝszych 15 lat. Podobnie z moŝliwością zastosowania energii elektrycznej dla celów grzewczych; cena dostawy takiej energii będzie bardzo wysoka (ok. 100 zł/gj). Dodatkowo naleŝałoby znacznie rozbudować sieci energetyczne na terenie Gminy (zapotrzebowanie na energię elektryczną w przypadku zastosowania jej dla celów grzewczych, wg szacunków autorów, wzrosłoby co najmniej trzykrotnie). Koncepcja budowy układów skojarzonych moŝe być rozwaŝana tylko w przypadku zastosowania biogazu jako paliwa do takich układów. 26

27 3. Cel drugi. Ocena istniejącego stanu gospodarki energią na terenie gminy 3.1 Dane wyjściowe statystyczne Rocznik statystyczny Podstawowym źródłem informacji jest Rocznik Statystyczny 2007 Województwa Małopolskiego [18] (dane za rok 2006) 1. Powierzchnia i ludność Gminy Czorsztyn powierzchnia: 62 km 2 ludność: 7213 zaludnienie: 116 osób/km 2 przyrost naturalny: 3,9/1000 mieszkańców przewidywana liczba mieszkańców (wg danych dla powiatu nowotarskiego) w kolejnych latach: Roczne zuŝycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych: 10 m3/osobę 3. Ścieki odprowadzone w Gminie: m3/rok 4. ZuŜycie energii elektrycznej w powiecie nowotarskim: 742 kwh/mieszkańca 5. Ilość mieszkań w Gminie: Ilość izb w Gminie: Powierzchnia uŝytkowa mieszkań: m 2 8. Liczba izb w mieszkaniu: 5,48/mieszkanie 9. Liczba osób na mieszkanie: 3,9osób/mieszkanie 10. Powierzchnia uŝytkowa mieszkania: 106,5 m Powierzchnia uŝytkowa na osobę: 27,3 m2/osobę 12. Szkoły podstawowe/liczba uczni: 4/ Gimnazja/liczba uczni: 2/ Przedszkola/dzieci: 5/ Lasy ogółem/publiczne/lasy Państwowe/zasoby Gminy: 2787,2/1495,3/402,4/653 ha 16. Lesistość: 44,8% 17. Dochód/wydatki/inwestycje Gminy na jednego mieszkańca: 2232/2610/767 zł/mieszkańca 18. Podmioty zarejestrowane/publiczne/prywatne/os.fiz.prowadzace działalność: 770/16/754/ Podmioty wg sekcji razem/os.fizyczne: 770/690 - rolnictwo i leśnictwo: 80 - przemysł: 60/52 - budownictwo: 45/40 - handel i usługi drobne: 65/57 - hotele i restauracje: 62/56 - transport, magazyny, łączność: 319/315 - pośrednictwo finansowe i obsługa firm i nieruchomości: 28/ Dochody i wydatki Gminy w 2006 roku 27

28 Dochody (w tys. zł) ogółem własne Dotacje celowe państwowe Dotacje z inne dotacje subwencja funduszy na zadania ogólna celowych zlecone , , , , ,4 Wydatki (w tys.zł) ogółem dotacje świadczenia dla os. fiz. wynagrodzenia ZUS od wynagrodzeń zakup materiałów i usług dofinansowan ie z innych źródeł inwestycje ,8 832, , , , , , Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Krakowie 74 Zwróciliśmy się z prośbą do WIOŚ w Krakowie o udostępnienie danych dotyczących zanieczyszczenia powietrza dla obszaru Powiatu Nowotarskiego i Pienińskiego Parku Narodowego Otrzymaliśmy odpowiedź z Delegatury w Nowym Sączu pismem nr NM /08 z dnia 28 marca 2008 roku. Zgodnie z obowiązującymi przepisami na obszarach parków narodowych obowiązują bardziej rygorystyczne dopuszczalne poziomy zanieczyszczeń w powietrzu niŝ dla obszarów niechronionych. Dopuszczalny poziom średniorocznego stęŝenia NO2 wynosi 20 µg/m3, natomiast dopuszczalny poziom średniorocznego stęŝenia SO2 wynosi 15 µg/m3. PoniŜej przedstawimy dane z tego pisma w formie tabelarycznej. 75 Zestawienie wyników pomiarów średniomiesięcznych NO 2 i SO 2 metodą pasywną w Pienińskim Parku Narodowym w latach Pomiary NO 2 w 2004 roku lokalizacja sty luty marz kwie maj czer lip sie wrz paź lis Gru 2004 Wąwóz Sobczyński tło 6,5 4,0 1,6 1,1 1,1 3,8 1,7 1,1 1,4 2,3 1,8 9,0 3,0 Kras 10,4 4,9 2,5 1,5 1,4 3,6 1,9 2,6 3,5 0,5 2,7 9,5 3,8 emisja lokalna Majerz 9,4 4,8 1,8 1,3 1,4 b.p. 2,2 11,7 1,9 12,0 6,6 11,1 5,8 napływ zanieczsz. 28