Dokument do dyskusji Przegląd istniejącego prawodawstwa w zakresie obniżonych stawek VAT

Transkrypt

1 KOMISJA EUROPEJSKA DYREKCJA GENERALNA DS. PODATKÓW I UNII CELNEJ Podatki Pośrednie i Administracja Podatkowa VAT i inne podatki obrotowe TAXUD/C1 Dokument do dyskusji Przegląd istniejącego prawodawstwa w zakresie obniżonych stawek VAT Uwaga Niniejszy dokument jest udostępniany w celach konsultacyjnych wszystkim stronom zainteresowanym planem przeglądu obecnej struktury stawek VAT przedstawionym w komunikacie w sprawie przyszłości podatku VAT przyjętym przez Komisję w grudniu 2011 r. Wyłącznym celem tych konsultacji jest zebranie od zainteresowanych stron odpowiednich dowodów i informacji mających pomóc Komisji w wypracowaniu jej stanowiska w tym obszarze Niniejszy dokument niekoniecznie odzwierciedla stanowisko Komisji Europejskiej i nie należy go traktować jako zobowiązania ze strony Komisji do podjęcia jakiejkolwiek oficjalnej inicjatywy w przedmiotowym obszarze. Zainteresowane strony prosi się o nadsyłanie uwag do dnia 4 stycznia 2013 r. 1

2 1. IDENTYFIKACJA ZAINTERESOWANEJ STRONY Służby Komisji są zainteresowane otrzymaniem uwag na temat niżej opisanych kwestii od wszystkich zainteresowanych stron. Na potrzeby analizy odpowiedzi użyteczne będzie ich pogrupowanie według rodzaju respondenta. Z tego powodu uprzejmie prosimy o wypełnienie poniższego formularza. Zaliczacie się Państwo do jednej z następujących grup: Przedsiębiorstwo wielonarodowe Duże przedsiębiorstwo Małe i średnie przedsiębiorstwo (MŚP) 1 Stowarzyszenie krajowe Stowarzyszenie europejskie Organizacja pozarządowa Doradca podatkowy lub specjalista ds. podatków Obywatel Nauczyciel akademicki Inne podmioty. Proszę określić... Nazwa organizacji / jednostki / przedsiębiorstwa... Kraj siedziby... Krótki opis działalności lub sektora.. Czy wyrażają Państwo zgodę na publikację swoich danych osobowych? Tak Nie Czy wyrażają Państwo zgodę na publikację swoich uwag zgłoszonych w ramach konsultacji wraz z uwagami innych podmiotów? Tak Nie 2. WPROWADZENIE I KONTEKST W grudniu 2011 r. Komisja przyjęła komunikat w sprawie przyszłości podatku VAT 2, w którym określono podstawowe cechy, jakie musi posiadać nowy system VAT oraz priorytetowe działania wymagane, aby stworzyć łatwiejszy, skuteczniejszy i bardziej stabilny system VAT w UE. 1 Zgodnie z zaleceniem Komisji (2003) 361 z dnia 6 maja 2003 r. w sprawie definicji mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (tytuł I, art. 2 załącznika do zalecenia) małe i średnie przedsiębiorstwa definiuje się jako przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 250 osób, o obrocie rocznym nieprzekraczającym 50 mln EUR lub o całkowitym rocznym bilansie nieprzekraczającym 43 mln EUR. W ramach kategorii małych i średnich przedsiębiorstw małe przedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 50 osób i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekraczają 10 milionów EUR. Mikroprzedsiębiorstwo definiuje się jako przedsiębiorstwo, które zatrudnia mniej niż 10 osób i którego roczny obrót lub całkowity bilans roczny nie przekraczają 2 mln EUR. 2 COM(2011) 851 final z

3 Jednym z priorytetowych działań jest przegląd aktualnej struktury stawek VAT w oparciu szczegółową ocenę skutków obejmującą wszystkie aspekty i następujące zasady przewodnie: zniesienie stawek obniżonych, które stanowią przeszkodę we właściwym funkcjonowaniu jednolitego rynku. Stawki obniżone, których istnienie było uzasadnione w przeszłości, mogą dzisiaj stanowić czynnik zakłócający, bowiem w międzyczasie zmianie uległo otoczenie ekonomiczne, gospodarcze i prawne; zniesienie stawek obniżonych na towary i usługi, na które popyt jest niewskazany w związku z polityką UE w innych obszarach. dotyczyłoby to głównie towarów i usług szkodliwych dla środowiska, zdrowia i dobrobytu; podobne towary i usługi powinny być objęte taką samą stawką podatku VAT, przy czym należy w tej kwestii wziąć pod uwagę postęp techniczny, tak aby uzyskać zbieżność pomiędzy środowiskiem on-line i światem fizycznym. Komisja wskazuje, że ocenę tę należy rozpocząć w 2012 r. i powinna ona stanowić podstawę dla wniosku przed końcem 2013 r. wraz ze wspomnianymi wyżej wytycznymi po przeprowadzeniu szerokich konsultacji z zainteresowanymi stronami i państwami członkowskimi. Służby Komisji muszą dokonać pierwszej oceny aktualnej struktury stawek VAT oraz sprawdzić, czy wspomniane wyżej towary i usługi są tymi, które wymagają dalszego zbadania w świetle trzech zasad przewodnich. W trakcie tych konsultacji społecznych służby Komisji zbierają obecnie opinie zainteresowanych stron. Należy zaznaczyć, że na tym etapie nie podjęto decyzji w odniesieniu do możliwego zniesienia lub rozszerzenia zakresu obniżonych stawek VAT. Konsultacje te mają głównie charakter techniczny. Ponadto nawet jeśli zniesienie obniżonych stawek okaże się ostatecznie preferowanym wariantem politycznym, nie oznacza to automatycznie, że nastąpi znaczne zwiększenie ogólnych obciążeń podatkiem VAT/obciążeń podatkowych lub zagrożenia dla społecznych lub innych celów polityki, które leżą u podstaw obecnie stosowanych obniżonych stawek. W rzeczywistości dodatkowe dochody ze zniesienia obniżonych stawek mogłyby zostać wykorzystane na bardziej ukierunkowane finansowe wsparcie realizacji tych celów polityki oraz na odpowiednie obniżenie podstawowej stawki VAT. 3. AKTUALNE RAMY PRAWNE UE W art dyrektywy VAT i załączniku III do tej dyrektywy 3 określone są ramy prawne stosowania stawek VAT w państwach członkowskich. Podstawowe zasady są następujące: państwa członkowskie stosują jednolitą stawkę podstawową w wysokości co najmniej 15 %; państwa członkowskie mogą podjąć decyzję o stosowaniu jednej lub dwóch stawek obniżonych nie niższych niż 5 % w odniesieniu do ograniczonego wykazu towarów i usług (załącznik III do 3 Dyrektywa Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r., Dz.U. L 347 z , s. 1. 3

4 dyrektywy VAT). Jednakże państwa członkowskie mają swobodę w stosowaniu obniżonych stawek do całej kategorii lub w ograniczaniu ich stosowania do (nawet niewielkiej) jej części; jednakże ze względu na ryzyko wystąpienia skutków zakłócających rynek wewnętrzny wszystkie usługi świadczone drogą elektroniczną są obecnie wyłączone z zakresu stosowania obniżonych stawek VAT (art. 98 ust. 2 dyrektywy VAT). Tę prostą strukturę zakłóca wiele różnego rodzaju odstępstw. Niektóre z tych odstępstw zostały udzielone poszczególnym państwom członkowskim podczas negocjacji w Radzie lub w aktach przystąpienia. Przykładami takich odstępstw są: stawki zerowe lub super obniżone: państwa członkowskie, które stosowały je w dniu 1 stycznia 1991 r. mogą w dalszym ciągu je stosować (głównie Zjednoczone Królestwo i Irlandia); stawki super obniżone: państwa członkowskie, które od dnia 1 stycznia 1993 r. podwyższyły swoją stawkę podstawową o więcej niż 2 % (Hiszpania i Luksemburg) mogą stosować obniżoną stawkę niższą niż 5 % w odniesieniu do kategorii określonych w załączniku III. stawki parkingowe (lub stawki pośrednie): państwa członkowskie, które w dniu 1 stycznia 1991 r. stosowały obniżone stawki na towary i usługi niewymienione w załączniku III mogą w dalszym ciągu stosować te obniżone stawki, pod warunkiem że nie są one niższe niż 12 % (Belgia, Irlandia, Luksemburg, Austria i Portugalia). Inne odstępstwa są określone w konkretnych artykułach dyrektywy VAT i są dostępne dla wszystkich państw członkowskich, na przykład możliwość stosowania, po konsultacji z Komitetem ds. VAT, obniżonej stawki w odniesieniu do dostaw gazu ziemnego, energii elektrycznej lub systemów lokalnego ogrzewania. Państwa członkowskie mają również możliwość stosowania obniżonych, stawek w odniesieniu do przywozu dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, jak również dostaw żywych roślin i innych produktów upraw kwiatowych oraz drewna używanego jako drewno opałowe. Większość z tych odstępstw ma zastosowanie do czasu przyjęcia ostatecznych uregulowań w zakresie podatku VAT. Ogólny przegląd różnych wspomnianych wyżej odstępstw można znaleźć w informacji dostępnej na stronie internetowej: ates_en.pdf W kontekście przeglądu struktury stawek VAT zapowiadanego w komunikacie z 2011 r. termin obniżone stawki VAT obejmuje wszystkie stawki VAT stosowane w UE inne niż stawka podstawowa. Obejmuje on stawki zerowe, stawki super obniżone jak również stawki parkingowe. Termin ten należy również rozumieć w ten sposób do celów wspomnianych konsultacji społecznych. 4

5 4. RAMY OGÓLNE PRZEGLĄDU W komunikacie w sprawie przyszłości podatku VAT dokonuje się przeglądu struktury stawek VAT w kontekście obecnej sytuacji gospodarczej i finansowej. W swoich konkluzjach z dnia 15 maja 2012 r. związanych z tym komunikatem Rada podkreśliła, że: obecna sytuacja finansowo-gospodarcza jest trudna i złożona i wymaga silnej konsolidacji fiskalnej budżetów krajowych, zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej 4 obradującej w dniach 1-2 marca 2012 r.. Rada przypomniała także, że Rada Europejska zwróciła się do państw członkowskich, by w stosownych przypadkach dokonały przeglądu swoich systemów podatkowych, tak aby stały się one bardziej skuteczne i wydajne oraz aby wyeliminować nieuzasadnione zwolnienia, poszerzyć podstawę opodatkowania, zmniejszać obciążenie podatkowe pracy, zwiększać skuteczność poboru podatków oraz zwalczać uchylanie się od opodatkowania. Rada wskazała następnie, że Należy to wziąć pod uwagę na szczeblu UE przy realizacji celów określonych w komunikacie. Podatek od wartości dodanej stanowi jedno z głównych źródeł dochodów dla budżetów krajowych, w związku z czym reforma obecnego unijnego systemu VAT powinna w szczególności zmierzać do tego, by system ten stał się bardziej skuteczny i wydajny, do wyeliminowania nieuzasadnionych zwolnień oraz poszerzenia podstawy opodatkowania, aby wspomóc konsolidację fiskalną i wzrost gospodarczy. Ograniczenie stosowania obniżonych stawek jest sposobem poszerzenia podstawy opodatkowania. Te ramy ogólne przeglądu są powodem, dla którego tylko pierwsze dwie zasady przewodnie mówią o zniesieniu obniżonych stawek. Nie przewiduje się zatem jakiegokolwiek rozszerzenia stosowania obniżonych stawek VAT w oparciu o te dwie zasady przewodnie i w związku z tym nie wchodzi ono w zakres konsultacji społecznych. Jedynie trzecia zasada przewodnia jest sformułowana w sposób neutralny, co oznacza, że ta zasada przewodnia może prowadzić albo do rozszerzenia stosowania albo do zniesienia obniżonej stawki VAT. 5. ZNIESIENIE TYCH STAWEK OBNIŻONYCH, KTÓRE STANOWIĄ PRZESZKODĘ WE WŁAŚCIWYM FUNKCJONOWANIU JEDNOLITEGO RYNKU Niniejszy rozdział opiera się na przeglądzie przeprowadzonych już na przestrzeni wielu lat prac dotyczących obniżonych stawek VAT WPROWADZENIE JEDNOLITEGO RYNKU Podstawa dla obecnej struktury stawek, w tym większa część załącznika III, została przyjęta w październiku 1992 r. w celu zapewnienia odpowiedniego stopnia zbliżenia stawki VAT w kontekście wprowadzenia jednolitego rynku. Komisja przedstawiła kilka sprawozdań 5 dotyczących zakresu obniżonych stawek. W sprawozdaniach z 1994 r. i 1997 r. Komisja oceniła, że nie występują rzeczywiste znaczące 4 Pełny tekst konkluzji Rady jest dostępny na jej stronie internetowej: 5 COM(94) 584, COM(97) 559 i COM(2001) 599 5

6 zakłócenia konkurencji lub zakłócenia w handlu będące wynikiem zróżnicowania stawek VAT. Sprawozdanie z 2001 r. było bardziej krytyczne w stosunku do złożoności przepisów. W 2003 r. Komisja przedstawiła wniosek 6, którego uzasadnienie posłużyło również jako sprawozdanie i w którym oceniono wpływ struktury stawek VAT na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Wniosek zawierał zmiany i racjonalizację przepisów i odstępstw EKSPERYMENT DOTYCZĄCY USŁUG PRACOCHŁONNYCH Jedyną ważną zmianą przepisów prawa, którą nastąpiła w okresie od 1992 r. jest wprowadzenie obniżonych stawek VAT na usługi pracochłonne. Realizując konkluzje Rady Europejskiej z grudnia 1998 r., Komisja przedstawiła wniosek 7 umożliwiający państwom członkowskim eksperyment z obniżonymi stawkami VAT na usługi pracochłonne, które nie są narażone na konkurencję transgraniczną, w celu przetestowania ich wpływu na tworzenie miejsc pracy i walkę z szarą strefą gospodarki. Trzyletni eksperyment rozpoczęto w 2000 r. i czterokrotnie go przedłużano. Wreszcie, w 2009 r. wraz z przyjęciem dyrektywy Rady 2009/47/WE fakultatywne stosowanie obniżonych stawek VAT na niektóre świadczone lokalnie usługi pracochłonne, w tym usługi restauracyjne, stało się stałym przywilejem dostępnym dla wszystkich państw członkowskich ANALIZA COPENHAGEN ECONOMICS Z 2007 R. W tym eksperymencie z obniżonymi stawkami VAT na usługi pracochłonne informacje dostarczone przez państwa członkowskie i wewnętrzne ograniczenia stosowanych metod analitycznych nie dały solidnych dowodów, że takie obniżenie prowadzi do tworzenia miejsc pracy. Te same uwagi można poczynić w odniesieniu do obniżenia w szarej strefie gospodarki. A zatem w trakcie negocjacji dotyczących zakresu obniżonych stawek VAT w lutym 2006 r. Rada Europejska zażądała od Komisji przedstawienia ogólnego sprawozdania oceniającego wpływ obniżonych stawek VAT na tworzenie miejsc prac, wzrost gospodarczy i właściwe funkcjonowaniu rynku wewnętrznego, na podstawie analizy przeprowadzonej przez niezależny zespół doradców gospodarczych. Przeprowadzenie analizy powierzono Copenhagen Economics 8. Analiza skupiła się głównie na badaniu wpływu obniżonych stawek VAT szczególnie na podział dochodów, gospodarkę nieformalną i ponoszone przez firmy koszty przestrzegania przepisów. Jeśli chodzi o aspekty jednolitego rynku zdecydowanie stwierdzono, że usługi świadczone lokalnie nigdy nie prowadzą do zakłóceń na jednolitym rynku. Zespół Copenhagen Economics zajął się również analizą handlu transgranicznego. Doszedł do wniosku, że zbywalność jest bardzo ściśle związana z jednym parametrem, a mianowicie z ceną za kilogram. Ponieważ konsumenci muszą przewozić towary, ich waga staje się istotnym problemem, a różnice w wysokości podatku VAT sprawią najprawdopodobniej, że największą popularność w handlu zyskają produkty o dużej wartości wewnętrznej i niewielkiej wadze. 6 COM(2003) COM(1999) 62 final, Dz.U. C 102 z , s Analiza Copenhagen Economics ApS, Nyropsgade 13/1, DK-1602 Copenhague (2007) dotycząca obniżonych stawek VAT stosowanych do towarów i usług w państwach członkowskich UE, dostępna na stronie internetowej Komisji pod adresem: 6

7 W swojej analizie zespół Copenhagen Economics zwrócił w szczególności uwagę na zwyczaje duńskich konsumentów dokonujących zakupów transgranicznych. W przypadku żywności (która jest objęta 7 % stawką VAT w Niemczech i 25 % stawką VAT w Danii) udział w ogólnej konsumpcji zagranicą wynosi 0,6 %, podczas gdy w przypadku sprzętu sportowego (objętego w obu państwach członkowskich stawką podstawową) przekracza 25 %. Zespół Copenhagen Economics doszedł do wniosku, że o ile obowiązująca w Niemczech obniżona stawka na żywność różni się znacznie bardziej niż stawka na inne produkty, to nie równoważy to faktu, że żywność nie jest naturalnym celem zakupów transgranicznych. Analiza nie ujawniła żadnych szczególnych towarów lub usług, w przypadku których stosowanie obniżonej stawki stwarza problemy z punktu widzenia jednolitego rynku. Jednakże analiza zdecydowanie przemawia za tym, że obniżone stawki VAT kreują znaczne koszty przestrzegania przepisów dla przedsiębiorstw i organów podatkowych KONSULTACJE SPOŁECZNE W LATACH 2008 I W 2008 r. Komisja zainicjowała konsultacje społeczne dotyczące przeglądu istniejącego prawodawstwa w zakresie obniżonych stawek VAT 9, w ramach których otrzymała w sumie 560 odpowiedzi. Te konsultacje społeczne nie ujawniły żadnych szczególnych problemów w funkcjonowaniu jednolitego rynku. Wielu respondentów podnosiło jednak kwestię złożoności struktury stawek VAT i wynikających z tego kosztów przestrzegania przepisów. Przedstawiona w grudniu 2010 r. zielona księga w sprawie przyszłości podatku VAT zainicjowała szeroko zakrojone konsultacje na temat wszystkich aspektów systemu VAT. Zawierała ona konkretne pytanie, czy obecna struktura stawek VAT stwarza poważne przeszkody w sprawnym funkcjonowaniu jednolitego rynku. Wielu respondentów podkreśliło, że te zakłócenia konkurencji mogą pojawić się w regionach granicznych, w których przedsiębiorstwa prywatne i przedsiębiorstwa zwolnione z VAT mogą wykorzystywać zróżnicowanie stawek VAT, jeżeli różnice między tymi stawkami są znaczące. Jeden z wymienionym przykładów dotyczył rolników korzystających ze specjalnego systemu organizacji zakupów w państwach członkowskich, w których na niektóre produkty obowiązuje obniżona stawka VAT pod warunkiem dokonywania zakupów w ramach ustalonych progów ilościowych. Ze względu na progi skala takich transgranicznych zakupów jest ograniczona RETROSPEKTYWNA OCENA SYSTEMU VAT Równolegle z konsultacjami zainicjowanymi zieloną księgą w sprawie przyszłości podatku VAT Komisja zamówiła analizę dotyczącą retrospektywnej oceny ekonomicznych skutków funkcjonowania najbardziej istotnych elementów obecnego systemu VAT UE 10. Analiza ta nie wskazała na żadne szczególne zakłócenia na jednolitym rynku wynikające z obniżonych stawek

8 Na podstawie modeli ekonometrycznych analiza ta wykazała, że zmniejszenie zróżnicowania stawek VAT na konkretne towary i usługi o 50 % prowadzi do wzrostu wewnątrzunijnej wymiany handlowej o 9,8 %. Jednakże wykonawca, który na zlecenie Komisji przygotował analizę, bezzwłocznie złagodził ten wynik, wskazując, że jest on najprawdopodobniej zawyżony WNIOSKI JAKIE MOŻNA WYCIĄGNĄĆ ODNOŚNIE ASPEKTU JEDNOLITEGO RYNKU Istnieje wiele kategorii towarów i usług wymienionych w załączniku III do dyrektywy VAT, w odniesieniu do których zgromadzono wystarczające materiały, aby stwierdzić, że fakultatywne stosowanie obniżonej stawki nie powoduje jakiegokolwiek zakłócenia konkurencji na jednolitym rynku. Jest to logiczne w przypadku usług świadczonych lokalnie, ponieważ są one opodatkowane w miejscu dostawy (kategorie 10, 10a, 10b, 11, 12a, 19, 20, 21). Jednak w bardziej ogólnym ujęciu, chociaż kwestia możliwości zakłócenia konkurencji była wielokrotnie poruszana w przeszłości, ani obie konsultacje społeczne (ostatnia przeprowadzona w 2011 r. w związku z zieloną księgą w sprawie przyszłości podatku VAT) ani obie analizy nie ujawniły jakichkolwiek większych anomalii w tej kwestii w odniesieniu do obniżonych stawek, które są stosowane obecnie. Q1 Czy wiedzą Państwo o konkretnych sytuacjach, w których zastosowanie obniżonej stawki na niektóre towary i usługi przez jedno lub większą liczbę państw członkowskich faktycznie spowodowało istotne zakłócenie konkurencji na jednolitym rynku? Proszę wyjaśnić i, o ile jest to możliwe, opisać gospodarcze skutki tego zakłócającego wpływu. 6. ZNIESIENIE STAWEK OBNIŻONYCH NA TOWARY I USŁUGI, NA KTÓRE POPYT JEST NIEWSKAZANY W ZWIĄZKU Z POLITYKĄ UE W INNYCH OBSZARACH Służby Komisji odpowiedzialne za politykę inną niż polityka podatkowa brały udział w pierwszej ocenie i zwróciły uwagę na pewne niespójności między stosowaniem obniżonych stawek VAT na pewne towary i usługi a celami realizowanymi w ich obszarze polityki, zwłaszcza jeśli chodzi o łagodzenie zmian klimatu i politykę ochrony środowiska. Te niespójności, które dotyczą w szczególności zaopatrzenia w wodę, energię i świadczenia usług związanych ze sprzątaniem ulic, zbieraniem odpadów i ich przetwarzaniem, opisane są poniżej. Zainteresowane strony mają możliwość zwięzłego przedstawienia swoich argumentów za lub przeciw zniesieniu lub ograniczeniu stosowania obniżonej stawki VAT. Należy zwrócić uwagę, że poruszono również kwestię obniżonej stawki VAT na usługi transportu pasażerskiego. Jest to jednak kwestia znacznie szersza od kwestii stawki VAT. Wciąż nierozwiązane pozostają kwestie miejsca opodatkowania międzynarodowego transportu pasażerskiego, zwolnienia mającego zastosowanie do niektórych rodzajów usług transportowych i zakłócenia konkurencji między rodzajami transportu. Bardziej stosowne jest zatem globalne zarządzanie wszystkimi aspektami usług transportu pasażerskiego. Zatem nie będziemy tutaj poruszać kwestii stawki VAT na usługi transportu pasażerskiego. 8

9 6.1. WODA Ramowa dyrektywa wodna 11 stanowi, że do 2010 r. państwa członkowskie dopilnują, aby polityki opłat za wodę przewidywały odpowiednie działania zachęcające użytkowników do wykorzystywania zasobów wodnych efektywnie oraz przyczyniały się tym samym do osiągnięcia celów środowiskowych tej dyrektywy. Zaopatrzenie w wodę znajduje się w wykazie towarów i usług, do których może mieć zastosowanie obniżona stawka VAT. Mając na uwadze obecne niedobory w niektórych regionach i oczekiwania, że z powodu zmian klimatycznych wody zacznie brakować, pojawia się pytanie, czy obniżona stawka VAT jest zgodna z celami efektywnego gospodarowania zasobami. Obniżona stawka VAT na wodę uzasadniona jest względami społecznymi, ponieważ zaspokaja ona podstawowe potrzeby gospodarstw domowych. Woda jest jednak znaczącym elementem w wielu gałęziach działalności gospodarczej, co obrazuje, jak trudne jest dopilnowanie, by stosowanie obniżonej stawki VAT było ukierunkowane na realizację wyznaczonego celu. Niemniej nawet zużycie wody w gospodarstwach domowych może być zróżnicowane, a woda może być używana w innych celach niż zaspokajanie podstawowych potrzeb, na przykład w basenach, stawach rybnych, ogrodnictwie dekoracyjnym itp. Można zatem wysunąć argument, że cele społeczne można by łatwiej osiągnąć poprzez krajową politykę społeczną skierowaną na słabsze grupy społeczne. Q2 Jakie argumenty (społeczne, ekonomiczne, prawne itd.) chcieliby Państwo przedstawić w ramach oceny obniżonej stawki VAT na wodę? 6.2. ENERGIA UE opracowała silne strategie polityczne celem poprawy efektywności energetycznej będącej wkładem w zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego oraz stanowiącą część polityki w zakresie łagodzenia zmian klimatu. Opodatkowanie może odgrywać istotną rolę w tej polityce i z tego powodu głównym celem wniosku 12 w sprawie zmiany dyrektywy w sprawie opodatkowania energii (która nie dotyczy VAT), przedstawionego przez Komisję w kwietniu 2011 r., jest jej ściślejsze dostosowanie do unijnych celów w zakresie energii i zmian klimatu. Stosowanie obniżonych stawek VAT może znacząco zakłócać decyzje w sprawie optymalizacji zaopatrzenia w energię oraz optymalnego poziomu jej zużycia. W rzeczywistości państwa członkowskie stosują obniżone stawki VAT do bardziej zanieczyszczających produktów, których wyższe opodatkowanie zaproponowano w dyrektywie w sprawie opodatkowania energii. Wydaje się, że stosowanie obniżonej stawki VAT w takich okolicznościach osłabia zamierzone cele dyrektywy w sprawie opodatkowania energii. Stosowanie podstawowej stawki VAT do wszystkich produktów energetycznych zapewnia neutralność i nie koliduje z tymi celami. 11 Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej. 12 COM(2011) 169/3 Wniosek dotyczący DYREKTYWY RADY zmieniającej dyrektywę 2003/96/WE w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej 9

10 Jeżeli miałoby to oznaczać, że wydatki na towary energetyczne staną się zbyt uciążliwe dla słabszych grup społecznych, problem ten powinna rozwiązać ukierunkowana polityka krajowa. Q3 Jakie argumenty (społeczne, ekonomiczne, prawne itd.) chcieliby Państwo przedstawić w ramach oceny obniżonej stawki VAT na niektóre produkty energetyczne? 6.3. ODPADY Państwa członkowskie mogą stosować obniżoną stawkę VAT w odniesieniu do świadczenia usług związanych ze sprzątaniem ulic, zbieraniem odpadów i ich przetwarzaniem. Stosowanie obniżonej stawki VAT może być niezgodne z celami unijnej polityki zarządzania odpadami. Dyrektywa ramowa w sprawie odpadów 13 wprowadza pięciostopniową hierarchię odpadów, w której najlepszym rozwiązaniem jest zapobieganie, a w dalszej kolejności ponowne użycie, recykling oraz inne formy odzysku, a w ostateczności unieszkodliwianie odpadów, takie jak ich składowanie. Celem prawodawstwa UE dotyczącego odpadów jest podniesienie pozycji gospodarki odpadami w hierarchii. Usługi, w odniesieniu do których można stosować obniżoną stawkę VAT, są określone w sposób dość ogólnikowy, nie uwzględniający hierarchii ustalonej w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów. Q4 Jakie argumenty (społeczne, ekonomiczne, prawne itd.) chcieliby Państwo przedstawić w ramach oceny obniżonej stawki VAT na sprzątanie ulic, zbieranie odpadów i ich przetwarzanie? W jaki sposób, Państwa zdaniem, hierarchia określona w dyrektywie ramowej w sprawie odpadów może znaleźć odzwierciedlenie w strukturze stawek VAT? 6.4. MIESZKALNICTWO Dostawy i usługi związane z mieszkalnictwem (dostawa, budowa, remont i przebudowa) są w niektórych państwach członkowskich, na różnych warunkach, objęte obniżonymi stawkami VAT. We wrześniu 2011 r. Komisja przedstawiła Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy 14 Mieszkalnictwo jest wymienione jako jeden z sektorów mających znaczący wpływ na środowisko. Lepsze budownictwo i eksploatacja budynków w UE mogłyby mieć wpływ na 42 % końcowego zużycia energii, 35 % emisji gazów cieplarnianych i 50 % zużycia wszystkich wydobywanych surowców. Znaczące usprawnienia w zakresie zużycia zasobów i energii w cyklu życia wraz z udoskonalonymi trwałymi materiałami, recyklingiem większej ilości odpadów i lepszym projektowaniem powinny przyczynić się do powstania zasobooszczędnych zasobów budownictwa. Spójność z tą polityką UE wymaga ograniczenia zakresu obniżonych stawek VAT, które mogą być stosowane przez państwa członkowskie w odniesieniu do mieszkalnictwa, do dostaw i usług uwzględniających ten aspekt efektywnego gospodarowania zasobami. Z drugiej strony można postawić pewne pytania odnośnie praktycznego wprowadzenia takiego zróżnicowania stawki VAT i tego, czy nie doprowadzi to do znacznych komplikacji w przypadku podatników prowadzących działalność w sektorze mieszkalnictwa. 13 Dyrektywa 2008/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów. 14 COM(2011) 571 z dnia 20 września 2011 r. 10

11 Q5 W jaki sposób, Państwa zdaniem, obniżona stawka VAT na mieszkalnictwo może być najlepiej stosowana w celu uwzględnienia elementu efektywnego gospodarowania i w jaki sposób można/należy to osiągnąć przy jak najmniejszym zwiększeniu obciążeń administracyjnych dla przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich, zapewniając dostawy towarów i świadczenie usług w sektorze mieszkalnictwa? 7. PODOBNE TOWARY I USŁUGI POWINNY BYĆ OBJĘTE TAKĄ SAMĄ STAWKĄ VAT Ta trzecia zasada przewodnia podnosi kwestię niektórych towarów lub usług, w odniesieniu do których państwa członkowskie mogą stosować obniżoną stawkę zgodnie z załącznikiem III i w wyniku rozwoju technicznego porównywalny do nich produkt jest dostępny w internecie. Oczywiście dalszej analizy w świetle trzeciej zasady przewodniej wymagają następujące zagadnienia: publikacje w internecie w porównaniu do publikacji w formie papierowej (książki, gazety, czasopisma itp.) i audiobooków rozpowszechnianie radiowe i telewizyjne on-line i off-line. Mając na uwadze coraz szybszy rozwój nowych technologii, w przyszłości mogą pojawić się inne przykłady, ale parametry, które mogą decydować o równoważności, nie zawsze są oczywiste WPŁYW ZMIANY PRZEPISÓW DOTYCZĄCYCH MIEJSCA DOSTAWY TOWARÓW LUB ŚWIADCZENIA USŁUG Z DNIEM 1 STYCZNIA 2015 R. Publikacje w internecie oraz rozpowszechnianie radiowe i telewizyjne on-line są dla celów VAT uznawane za usługi świadczone drogą elektroniczną, które zgodnie z art. 98 ust. 2 dyrektywy VAT są wyłączone z zakresu stosowania obniżonych stawek VAT. Obecnie miejsce świadczenia usług drogą elektroniczną przez podatnika mającego siedzibę w UE na rzecz osoby niebędącej podatnikiem jest określone zgodnie z zasadą ogólną art. 45 dyrektywy VAT, a mianowicie jest to miejsce, w którym usługodawca ma siedzibę swojej działalności gospodarczej. Od dnia 1 stycznia 2015 r. świadczenia te będą jednak opodatkowane z zastosowaniem stawki państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę konsument, niezależnie od miejsca, w którym ma siedzibę usługodawca. Z tego też powodu analizę możliwości stosowania obniżonej stawki w odniesieniu do tych produktów należy w każdym razie przeprowadzić w kontekście po 2015 r. Zmiana kontekstu w przypadku opodatkowania tych usług B2C świadczonych drogą elektroniczną w miejscu siedziby usługodawcy jest w rzeczywistości sprzeczna z pierwszą zasadą przewodnią niniejszego przeglądu (ze skutkami zakłócającymi rynek wewnętrzny). Ponieważ wszystkie usługi świadczone drogą elektroniczną powinny podlegać podstawowej stawce VAT, do tej pory nie pojawił się problem definicji, co jest e-bookiem, gazetą on-line itd., a co jest innym produktem. Sytuacja jest jednak inna, biorąc pod uwagę możliwość zezwolenia państwom członkowskim na stosowanie obniżonej stawki w odniesieniu do tych produktów. Na przykład jeżeli e-booki i gazety on-line włączymy do załącznika III, szczegółowe definicje pozostawiając w kompetencji państw członkowskich, usługodawca (zarówno unijny jak i nieunijny) nie tylko musiałby wiedzieć, które państwa członkowskie stosują obniżoną stawkę 11

12 a które stosują stawkę podstawową, ale musiałby również wiedzieć, co dokładnie należy rozumieć pod pojęciem e-book, gazeta on-line i czasopismo on-line w każdym poszczególnym państwie członkowskim, które stosuje obniżoną stawkę. Prowadziłoby to do ogromnej złożoności, z którą poradzić mogą sobie duże przedsiębiorstwa, ponosząc dodatkowe koszty, ale która może również utrudnić małym przedsiębiorstwom rozwój działalności transgranicznej. Zezwolenie na stosowanie obniżonej stawki VAT na niektóre usługi świadczone drogą elektroniczną wymaga, zdaniem Komisji, jednolitego podejścia na poziomie UE do definicji kwalifikowalnych produktów. Q6 Czy uważacie Państwo, że te usługi świadczone drogą elektroniczną. Które można zakwalifikować do zastosowania obniżonej stawki powinny być dokładnie i jednolicie zdefiniowane na poziomie UE, czy też Państwa zdaniem wystarczy szeroka definicja zawarta dyrektywie VAT? 7.2. KSIĄŻKI W PORÓWNANIU DO E-BOOKÓW W większości państw członkowskich książki podlegają obecnie obniżonej stawce VAT a w niektórych państwach członkowskich nawet super obniżonej stawce zerowej. Audiobooki również mogą być objęte tą obniżoną stawką. Jednakże zakres stosowania obniżonej stawki jest różny w poszczególnych państwach członkowskich. E-booka można zasadniczo zdefiniować jako elektroniczną wersję książki drukowanej (lub książki audio), którą można czytać na komputerze lub specjalnie zaprojektowanym urządzeniu przenośnym. Jednakże technologia ma wpływ na sam charakter książek, zarówno na nośniku fizycznym (do wersji papierowych dołączone są czasami płyty CD-ROM lub kody dostępu umożliwiające korzystanie z dodatkowych funkcji on-line) jak i w środowisku on-line. Usytuowane pomiędzy nimi usługi druku na życzenie przyczyniają się do zatarcia tradycyjnych podziałów. Czy produkt elektroniczny, który poza treścią książki drukowanej zawiera podkład muzyczny lub wideoklip z aktorem interpretującym całość lub część tekstu, można jeszcze uznać za produkt podobny w rozumieniu trzeciej określonej wyżej zasady przewodniej? Ponadto e-booki działają tylko w połączeniu z dodatkowym sprzętem i oprogramowaniem, co nadaje im również dodatkowe cechy charakterystyczne. Dodatkowo produkcja i dystrybucja oraz związane z tym koszty książek drukowanych i e-booków są zupełnie różne. Definicja e-booków do celów stosowania obniżonej stawki VAT może budzić kontrowersje, ponieważ coraz częściej występują złożone funkcje (muzyka, wideo, łącza do transmisji na żywo itp.). Mając na uwadze coraz szybszy rozwój nowych technologii, stopień podobieństwa między publikacjami drukowanymi a publikacjami elektronicznymi wydaje się trudny do przewidzenia. Q7 Mając na uwadze potrzebę jednolitego i nie poddającego się próbie czasu podejścia na poziomie UE, jaka powinna być definicja e-booków w prawie UE? 12

13 7.3. GAZETY I CZASOPISMA W PORÓWNANIU Z PUBLIKACJAMI ON-LINE Opisana powyżej sytuacja dotycząca książek wydaje się całkiem podobna do sytuacji gazet i czasopism. Jednakże różnice między definicjami gazet i czasopism kwalifikujących się do zastosowania obniżonej stawki w prawodawstwie krajowym poszczególnych państw członkowskich są jeszcze większe. Zgodnie z dyrektywą VAT kryterium określającym, czy można zastosować obniżoną stawkę, jest często ilość reklam. W niektórych państwach członkowskich publikacje o charakterze pornograficznym lub mogące nakłaniać do przemocy są wyłączone z zakresu stosowania obniżonej stawki VAT. Częstotliwość publikacji lub szczególny charakter treści są kryteriami stosowanymi na poziomie krajowym do celów rozróżnienia stawki podstawowej od stawki obniżonej VAT. W niektórych państwach członkowskich obniżona stawka VAT ma zastosowanie tylko do publikacji sprzedawanych w prenumeracie na określony czas. Na usługi świadczone on-line przez wydawców gazet lub czasopism składają się bardzo często różne elementy. Przede wszystkim są to zamieszczane na stronie internetowej informacje przedstawiające ogólny przegląd najważniejszych wiadomości. Strona internetowa jest regularnie aktualizowana, często kilka razy dziennie. Strona internetowa może umożliwiać dostęp do fotoreportaży, sondaży, forów dyskusyjnych, blogów oraz klipów telewizyjnych lub wideo. Dostęp do takiej strony internetowej jest często bezpłatny ale, w przypadku gdy jest odpłatny, powstaje pytanie, czy strona spełnia kryteria produktu podobnego. Inna usługa on-line polega na zwykłym dostarczaniu cyfrowej wersji drukowanej gazety lub czasopisma. Wersja ta stanowi dokładne odzwierciedlenie treści papierowego czasopisma lub gazety, np. w formacie PDF. Zasadniczo usługa ta nie jest bezpłatna. Jednakże prenumerata wersji papierowej może obejmować dostęp do wersji on-line bez dodatkowej opłaty. Dodatkową usługą on-line, która przeważnie jest płatna, jest funkcja wyszukiwania w archiwach gazety lub czasopisma. Zasadniczo usługę tę oferuje się wraz z prenumeratą on-line. Z coraz szybszym rozwojem nowych funkcji trudne staje się określenie, w jakim zakresie publikacje online i publikacje drukowane nadal można uznać za produkty podobne, nawet jeśli praktyka handlowa skłania do powiązania prenumeraty wersji papierowej z dostępem on-line do dodatkowych funkcji. Q8 Mając na uwadze potrzebę jednolitego i nie poddającego się próbie czasu podejścia na poziomie UE, jaka powinna być definicja gazety on-line i czasopism on-line w prawie UE? 7.4. ROZPOWSZECHNIANIE RADIOWE I TELEWIZYJNE ON-LINE I OFF-LINE Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych 15 zawiera szereg definicji istotnych w tej kwestii. Zgodnie z ta dyrektywą: rozpowszechnianie telewizyjne oznacza audiowizualną usługę medialną świadczoną przez dostawcę usług medialnych, umożliwiającą równoczesny odbiór audycji na podstawie układu audycji [art. 1 ust. 1 lit. e)] poprzez sieci łączności elektronicznej [art. 1 ust. 1 lit. a)]; 15 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) (Dz.U. L 95 z , s. 1). 13

14 dostawca usług medialnych oznacza osobę fizyczną lub prawną, która ponosi odpowiedzialność redakcyjną za wybór audiowizualnej treści audiowizualnej usługi medialnej i decyduje o sposobie zestawienia tej treści [art. 1 ust. 1 lit. d)]; audiowizualna usługa medialna na żądanie oznacza audiowizualną usługę medialną świadczoną przez dostawcę usług medialnych, umożliwiającą użytkownikowi odbiór audycji w wybranym przez niego momencie i na jego życzenie w oparciu o katalog audycji przygotowany przez dostawcę usług medialnych [art. 1 ust. 1 lit. g)] poprzez sieci łączności elektronicznej [art. 1 ust. 1 lit. a)]; Odbiór usług nadawczych radiowych i telewizyjnych jest objęty zakresem załącznika III do dyrektywy VAT. Ze względu na wyłączenie z zakresu stosowania obniżonych stawek VAT zgodnie z art. 98 ust. 2 dyrektywy VAT usługi te są objęte stawką podstawową, jeżeli są świadczone drogą elektroniczną. Rozwój usług typu telewizyjnego, takich jak oferowanie wcześniej nadanych audycji telewizyjnych, stwarza problemy interpretacyjne, ponieważ są one rozszerzeniem zakresu usług nadawczych (przestrzeganie układu programu z możliwością dostępu do programu w ograniczonym czasie po jego emisji) i spełniają tą samą funkcję. Z drugiej strony same audiowizualne usługi medialne na żądanie, takie jak wideo na żądanie, udostępniane w internecie, są w każdym przypadku opodatkowane z zastosowaniem stawki podstawowej. Jednakże zasadniczo rzeczywistość jest taka, że granice między telewizją a internetem coraz bardziej się zacierają. Wielu nadawców oferuje swoje programy również w internecie. Jednocześnie producenci oferują coraz więcej odbiorników telewizyjnych, które umożliwiają dostęp nie tylko do tradycyjnej telewizji ale również do treści z internetu. Ponieważ zbieżność między rozpowszechnianiem tradycyjnym a rozpowszechnianiem w internecie staje się w chwili obecnej faktem, powstaje pytanie, czy takie zróżnicowanie utrzyma się w przyszłości. W szczególności chodzi o to, czy kwestię równego traktowania dla celów VAT można ograniczyć do usług telewizyjnych dostarczanych przez sieci IP lub przez internet w sytuacjach równoczesnego oglądania programów na podstawie układu audycji. Q9 Czy definicje zawarte w dyrektywie o audiowizualnych usługach medialnych byłyby wystarczająco jasne w przypadku zezwolenia na stosowanie obniżonej stawki VAT na rozpowszechnianie radiowe i telewizyjne on-line? 8. ISTOTNE KWESTIE DOTYCZĄCE TYCH KONSULTACJI Służby Komisji chciałyby zwrócić uwagę, że przedmiotowe konsultacje społeczne są precyzyjnie ukierunkowane w ścisłych ramach zasad przewodnich zaproponowanych w odniesieniu do przeglądu stawek VAT i przedstawionych na początku niniejszego dokumentu. Dlatego zaleca się, aby zainteresowane strony skupiły się na kwestiach poruszanych w dokumencie będącym przedmiotem konsultacji. Z tego samego powodu wzywa się zainteresowane strony do udzielenia odpowiedzi na dotyczące ich pytania. Bylibyśmy bardzo wdzięczni za podanie liczb i konkretnych przykładów zakłócenia konkurencji na rynku wewnętrznym lub konkretnych problemów związanych z obowiązującymi przepisami dotyczącymi podatku VAT. 14

15 Jak wskazano powyżej, należy pamiętać, że te konsultacje społeczne są częścią procesu oceny i że na tym etapie nie podjęto żadnej decyzji politycznej. 9. UWAGI KOŃCOWE Istotne jest, aby respondenci wyraźnie podali: nazwę, adres, , rodzaj działalności, inne informacje oraz, w przypadku zrzeszeń i stowarzyszeń, poziom reprezentacji. Aby zapoznać się z ważnymi informacjami na temat przetwarzania danych osobowych i treści odpowiedzi, należy przeczytać informacje o ochronie prywatności umieszczone na stronie internetowej: Zgodnie z informacją o ochronie danych osobowych tych otwartych konsultacji społecznych respondenci powinni być świadomi, że odpowiedzi zostaną opublikowanie na stronie internetowej DG TAXUD wraz z nazwiskiem ich autora, chyba sprzeciwi się on publikacji swoich danych osobowych, powołując się na konieczność ochrony swoich uzasadnionych interesów. W takim przypadku odpowiedzi mogą zostać opublikowane anonimowo. W przeciwnym razie odpowiedź nie zostanie opublikowana, a jej treść nie zostanie uwzględniona. Podsumowanie wyników znajdzie się sprawozdaniu, które zostanie opublikowanie na tej samej stronie internetowej. Informacje zwrotne zostaną również przedstawione w sprawozdaniu z oceny skutków i uzasadnieniu wniosku dyrektywy, jeśli Komisja postanowi pójść w tym kierunku. 15