Zastrzeżenia dają państwu możliwość modyfikacji lub wyłączenia niekorzystnych dla niego postanowień.

Transkrypt

1 ZASTRZEŻENIA zastrzeżenie - to jednostronne oświadczenie państwa zmierzające do uchylenia lub modyfikacji skutków prawnych niektórych postanowień traktatu w stosunku do państwa zgłaszającego zastrzeżenia, składane w chwili wyrażania zgody na związanie się traktatem (podczas podpisywania, ratyfikacji, przyjęcia, zatwierdzenia lub przystąpienia do umowy). Zastrzeżenia dają państwu możliwość modyfikacji lub wyłączenia niekorzystnych dla niego postanowień. Zastrzeżenia są zgłaszane do traktatów wielostronnych. W przypadku umów dwustronnych koncepcja zastrzeżeń nie ma zastosowania. Momentem zgłoszenia zastrzeżenia może być moment podpisania, zatwierdzenia lub ratyfikacji traktatu CZYLI MOMENT WYRAŻENIA ZGODY NA ZWIĄZANIE SIĘ TRAKTATEM Zastrzeżenie zgłasza państwo w chwili wyrażenia zgody na związanie się traktatem, przy czym jeżeli jest to traktat zawierany w trybie złożonym to jeśli państwo sygnalizowało zastrzeżenie podpisując traktat, musi potwierdzić to zastrzeżenie dokonując aktu ratyfikacji, zatwierdzenia czy przyjęcia. Warunki dopuszczalności zgłaszania zastrzeżeń Traktat może wyłączyć możliwość zastrzeżeń - tu nie można zgłaszać zastrzeżeń, wskazuje artykuły lub postanowienia, co do których nie można zgłaszać zastrzeżeń, JEŚLI TRAKTAT MILCZY NA TEMAT ZASTRZEŻEŃ MOŻNA JE ZGlASZAĆ, POD WARUNKIEM, ŻE NIE NARUSZAJĄ PRZEDMIOTU I CELU TRAKTATU -niektóre umowy wyłączają dopuszczalność zgłaszania zastrzeżeń, traktat może generalnie zakazywać zgłaszania zastrzeżeń, np. Karta NZ Możliwa reakcja pozostałych państw na zastrzeżenie Państwa mogą zastrzeżenie przyjąć lub ZGŁOSIĆ sprzeciw. Art. 21, 22, 23 KW Jeżeli państwo złoży zastrzeżenie (zawsze musi nastąpić w formie pisemnej) to relacja ze strony innych państw-stron traktatu może być dwojakiego rodzaju: I. przyjęcie zastrzeżenia - nie musi być wyraźne. Konwencja wiedeńska o prawie traktatów przewiduje tzw. dorozumiane przyjęcie zastrzeżenia - oznacza, że państwo milczy przez 12 m-cy od chwili zgłoszenia zastrzeżenia lub od chwili wyrażenia zgody na związanie się traktatem

2 WYRAŹNE PISEMNE PRZYJĘCIE, CZYLI ZGADZAMY SIĘ NA ZŁOŻENIE ZASTRZEŻENIA. Skutkiem przyjęcia zastrzeżenia jest zmiana umowy tylko w relacjach między państwem, które zgłosiło zastrzeżenie, a państwem, które je przyjęło, umowa między państwami tymi wchodzi w życie, ale o zmienionej treści: MIĘDZY OBOMA PAŃSTWAMI OBOWIĄZUJE UMOWA O TAKIEJ TREŚCI JAK TREŚĆ ZASTRZEŻENIA. Konkretnie może to oznaczać uchylenie lub zmodyfikowanie pewnych postanowień. Jeśli treścią zastrzeżenia jest uchylenie danego artykułu- między państwem które zgłosiło zastrzeżenie, a państwem które przyjęło je, obowiązuje umowa bez danego artykułu. Jeśli treścią zastrzeżenia była modyfikacja artykułu, obowiązuje umowa z modyfikacją. -państwo może też nie zgodzić się na to co przewidzi zastrzeżenie i zgłosi sprzeciw, co zmienia obowiązywanie umowy między państwem, które zgłosiło sprzeciw a państwem, które zgłosiło zastrzeżenie: II. sprzeciw zwykły PISEMNIE wyłączenie postanowień traktatu, co do których zgłoszono zastrzeżenia, oznacza, że w stosunkach między państwem, które zgłosiło zastrzeżenie i państwem, które zgłosiło zwykły sprzeciw, nie wchodzą w życie te postanowienia, których dotyczyło to zastrzeżenie (z wyłączeniem tych przepisów, do których zgłosiliśmy zastrzeżenie). zatem jeśli treścią zastrzeżenia było wyłączenie art. 8 to między państwem, które zgłosiło zastrzeżenie a państwem, które zgłosiło sprzeciw nie obowiązuje art. 8. zatem taki sam skutek jak przy przyjęciu, ale jeśli treścią zastrzeżenia była modyfikacja art. 8, to skutek przy sprzeciwie zwykłym polega na tym, że ten art. 8 nie obowiązuję między tymi dwoma państwami. III. sprzeciw kwalifikowany - powoduje, że cały traktat nie wchodzi w życie pomiędzy państwem, które zgłosiło zastrzeżenie i które zgłosiło taki sprzeciw. Sprzeciw kwalifikowany to bardzo radykalna reakcja ze strony kontrahenta, który stwierdza, że skoro to inne państwo nie chce być związane jakimiś postanowieniami, czy chce je modyfikować to on wobec tego nie chce mieć żadnych stosunków traktatowych z takim partnerem. Taki traktat nie wchodzi w życie pomiędzy tymi państwami. Wg Konwencji wiedeńskiej zarówno zastrzeżenia jak i sprzeciwy muszą być zgłaszane w formie pisemnej. WE WZAJEMNYCH RELACJACH POZOSTAŁYCH PAŃSTW UMOWA WCHODZI W ŻYCIE W PIERWOTNYM BRZMIENIU. Państwo może wycofać zarówno zastrzeżenie jak i sprzeciw, ale wtedy trzeba powiadomić zainteresowane państwo, bo nastąpią zmiany w stosowaniu umowy między nimi.

3 Tekst umowy międzynarodowej jest publikowany z zastrzeżeniami i reakcją państw na to zastrzeżenie. TYMCZASOWE STOSOWANIE TRAKTATU ART. 25 KONWENCJI Konwencja wiedeńska mówi o tym, że strony mogą przewidzieć tymczasowe stosowanie traktatu albo wtedy kiedy traktat przewiduje taką ewentualność, albo kiedy same strony tak uzgodnią. To pozwala stosować traktat zanim zostanie przeprowadzona czasochłonna procedura ratyfikacyjna, Polska też stosowała niektóre postanowienia traktatowe tymczasowo. Sytuacja może się zmienić, gdy tymczasowy okres wydłuża się niebezpiecznie i dlatego zwracano uwagę, iż ten czas powinien być limitowany i ograniczony. Państwo, które wyrazi opinię, że nie zamierza stać się stroną traktatu, może przestać stosować tymczasowo traktat. PRZESTRZEGANIE TRAKTATÓW (PACTA SUNT SERVANDA) -art. 26 konwencji wiedeńskiej zatytułowany,,pacta sunt servanda" wyraża właśnie tę zasadę, określa najważniejsza regułę dotyczącą przestrzegania umów. W art. 26 zasada ta została rozwinięta i powiązana z zasadą dobrej wiary, w myśl tego artykułu, zasada ta dotyczy każdego traktatu będącego w mocy, który wiąże strony i powinien być przez nie wykonywany w dobrej wierze. -art. 27 odnosi się do prawa wewnętrznego państw, zgodnie z tym art. państwa nie mogą powoływać się na swoje prawo wewnętrzne dla usprawiedliwienia niewypełniania postanowień traktatu. Artykuł ten przypomina, że państwo ma obowiązek dostosowania swojego prawa wewnętrznego do przyjętych przez siebie zobowiązań międzynarodowych. Jeśli państwo nie doprowadzi do zgodności swojego prawa wewnętrznego z tymi zobowiązaniami, wynikającymi z umów międzynarodowych, to nie ma prawa potem wobec innych kontrahentów twierdzić, że niewykonanie tej umowy wynika z niezgodności z jego prawem wewnętrznym. ZAKRES TERYTORIALNY STOSOWANIA TRAKTATÓW aspekt terytorialny art. 29 KW - ogólna zasada, jeśli nic innego nie wynika z traktatu, to traktat wiąże państwo w stosunku do całego terytorium (jest stosowany na całym jego terytorium). wyjątki: -traktaty zlokalizowane - wskazujące obszar gdzie traktat ma zastosowanie, odnoszą się tylko do części terytorium państwa, np. tworzące strefę

4 zdemilitaryzowaną, traktat dotyczący rzeki międzynarodowej, przestrzeni powietrznej, traktat graniczny -traktaty zawierające klauzulę federalną (federacyjna) - dotyczy państw związkowych, wyposażających swoje części składowe do stanowienia o tym, czy dana umowa będzie stosowana na terytorium państwa związkowego, np. landu niemieckiego, klauzula stosowna w przypadku traktatów zawieranych przez państwa federacyjne, w szczególności te, które przyznały swoim częściom składowym pewne uprawnienia międzynarodowe. Klauzula federalna jest zamieszczana w traktacie, jeżeli stroną takiego traktatu ma być państwo federacyjne, które przyznało uprawnienia do zawierania umów międzynarodowych swoim częściom składowym (np. RFN, Szwajcaria). Istota tej klauzuli polega na tym, że władze poszczególnych części składowych państwa federalnego wyrażają zgodę na stosowanie tego traktatu na swoich terytoriach. Umowa obowiązuje w częściach składowych federacji, w których zostanie zaakceptowana przez ich władze, np. kantony w Szwajcarii) -traktaty zawierające klauzulę kolonialną - często była stosowana przez państwa posiadające terytoria kolonialne, to klauzula na mocy której państwometropolia ogranicza stosowanie traktatu albo do swojego terytorium, albo państwo mogło określić, do których terytoriów kolonialnych taki traktat będzie stosowany. Na podstawie tej klauzuli ustala się czy traktat będzie miał zastosowanie tylko na terytorium metropolii czy również będzie stosowany na terytoriach zależnych, ale rozciągnięcie go na terytoria zależne będzie wymagało dodatkowego oświadczenia. ZAKRES CZASOWY STOSOWANIA TRAKTATÓW Obowiązują dwie reguły intertemporalne: -LEX RETRO NON AGIT ART. 28 traktaty nie mają mocy retroaktywnej, pod warunkiem, że nic innego nie wynika z traktatu, traktat nie wiąże stron w odniesieniu do czynności i sytuacji, które wystąpiły przed wejściem w życie traktatu. Traktat wiąże strony tylko w odniesieniu do faktów i sytuacji, które zaistniały po jego wejściu życie w stosunku do państw, które związały się traktatem, chyba, że traktat przewiduje swoje działanie wsteczne, traktat może niekiedy przewidywać retro aktywną moc (działanie wstecz). -LEX POSTERIOR DEROGAT LEGI PRIORI - art. 30 DOTYCZY STOSOWANIA UMÓW DOTYCZĄCYCH TEGO SAMEGO PRZEDMIOTU ZAWARTYCH JEDNA PO DRUGIEJ (UMOWA WCZEŚNIEJSZA I UMOWA PÓŹNIEJSZA). GDY MAMY TE SAME STRONY UMÓW traktat późniejszy (dotyczący tego samego przedmiotu) JEST STOSOWANY W ODNIESIENIU DO TYCH PAŃSTW, A WCZEŚNIEJSZY może być stosowany w takim zakresie w jakim nie jest sprzeczny z traktatem późniejszym. Traktat wcześniejszy

5 wiąże o tyle, o ile można pogodzić jego postanowienia z postanowieniami traktatu późniejszego. GDY MAMY RÓŻNE STRONY OBU UMÓW, STOSUJEMY TĄ UMOWĘ, KTÓRA JEST WSPÓLNA DLA OBU STRON - Dlatego jeżeli krąg kontrahentów nie jest identyczny, to w stosunkach pomiędzy dwoma państwami zawsze stosowny jest ten traktat, którego stronami są oba państwa. Ale zgodnie z konwencją obowiązuje zasada, że pomiędzy państwami, które zawarły obydwa traktaty wiąże traktat późniejszy, a wcześniejszy w razie zgodności z późniejszym. WYKŁADNIA (INTERPRETACJA) TRAKTATÓW ujęte w 3 zasadniczych koncepcjach (szkoły interpretacji): -obiektywistyczna (tekstualna) - podstawą wykładni jest tekst traktatu, które należy interpretować zgodnie ze zwykłym znaczeniem słów i wyrażeń użytych w tym traktacie, na ogół w umowach zamieszczane są słowniczki, które wyjaśniają terminy zawarte w traktacie, wykładnia językowa. -subiektywistyczna (intencjonalna) - w świetle intencji stron w chwili zawarcia umowy, z innym zamiarem państwa przystępują do rokowań, a często inny tekst udaje się im wypracować, interpretacja ta opiera się na materiałach z prac przygotowawczych, celem tej wykładni jest ustalenie pierwotnej intencji stron. -teleologiczna (celowościowa, funkcjonalna) interpretacji dokonujemy z punktu widzenia celu i przedmiotu konwencji. tzw. interpretacja dynamiczna interpretacja w świetle dzisiejszych potrzeb stron, podporządkowuje się wykładnie traktatu jego celowi i przedmiotowi. Przygotowując projekt Konwencji Wiedeńskiej starano się uwzględnić te koncepcje, ostatecznie zawarto w niej OGÓLNĄ REGUŁĘ INTERPRETACJI ORAZ REGUŁĘ UZUPEŁNIAJĄCĄ. REGUŁY interpretacji art KW -REGUŁA ogólna - w dobrej wierze, zgodnie ze zwykłym znaczeniem słów i wyrażeń zawartych w traktacie (w ich kontekście) oraz w świetle przedmiotu i celu u.m., a inne znaczenie, jeśli taki była zamiar stron -kontekst to prócz tekstu (wstęp i załączniki) obejmuje porozumienia dot. tekstu umowy oraz dokumenty jednostronne, przyjęte przez inne strony u.m.

6 -uzupełniające środki interpretacji ART Korzystając z reguły uzupełniającej odwołujemy się do okoliczności towarzyszących zawarciu traktatu, do materiałów z prac przygotowawczych w celu ustalenia pierwotnego zamiaru stron. Regułę uzupełniającą wykładni można zastosować w odniesieniu do 3 sytuacji: -w celu potwierdzenia wyniku uzyskanego przy użyciu reguły ogólnej, chcemy potwierdzić wykładnie wynikłą z reguły ogólnej -gdy mimo zastosowania reguły ogólnej nadal istnieje jakaś niejasność lub dwuznaczność, gdy po zastosowaniu zasady ogólnej przepisy są niejasne -gdy reguła ogólna doprowadziła do uzyskania rezultatu absurdalnego (wykładnia subiektywistyczna i intencjonalna), Przykład: Karta NZ nie zawiera żadnych postanowień dotyczących wystąpienia państwa z ONZ, brak tych postanowień mógł być podstawą do sformułowania wniosku, że z ONZ nie można wystąpić. Natomiast materiały z prac przygotowawczych wyraźnie wskazują na to, że podczas konferencji założycielskiej w San Francisco sprawa ta była przedmiotem dyskusji i państwa uznały, że można wystąpić z ONZ. INTERPRETACJA ZE WZGLĘDU NA RÓŻNE JĘZYKI AUTENTYCZNE Art. 33 dotyczy traktatów zawartych w kilku językach autentycznych i są z tego powodu trudności interpretacyjne. Wykładnia traktatu może budzić wątpliwości szczególnie w przypadku traktatów zawartych w kilku językach autentycznych. W przypadku, gdy traktat przewiduje, że wszystkie języki mają jednakową moc prawną i nie ma języka uprzywilejowanego, Konwencja Wiedeńska przyjmuje, że we wszystkich tych językach znaczenie traktatu jest takie samo. Może także z samego traktatu wynikać, że jeden z tych języków jest uprzywilejowany i w oparciu o ten język będą wyjaśniane wątpliwości, TZW. JĘZYK ROZSTRZYGAJĄCY. Natomiast jeżeli takiego języka nie określono, poszukujemy znaczenia, które najlepiej godzi wszystkie teksty autentyczne biorąc pod uwagę przedmiot i cel traktatu. Wykładnia ukierunkowana jest tu na koncepcję teleologiczną, biorąc pod uwagę znaczenia godzące. TRAKTATY A PAŃSTWA TRZECIE (które NIE SĄ STRONĄ TRAKTATU) państwo trzecie - państwo, które nie jest stroną traktatu. Zgodnie z art. 34 KW traktat nie tworzy ani praw ani obowiązków dla państw trzecich bez ich zgody pacta tertiis nec prosunt nec nocent). Wyjątkiem od tej zasady są:

7 -traktaty na korzyść państw trzecich (pacta in favorem tertii) - przewidują uprawnienie dla państw trzecich (dla konkretnego państwa, grupy lub wszystkich państw), np. traktaty dotyczące żeglugi na kanałach międzynarodowych - traktat z Konstantynopola 1888 r, dotyczący Kanału Sueskiego, wolność żeglugi bez względu na banderę. Wg Konwencji Wiedeńskiej nie jest konieczna wyraźna zgoda państwa trzeciego na przyjęcie uprawnienia (o ile nie wymaga tego traktat), akceptacja uprawnienia może być wyrażona po prostu przez korzystanie z niego - DOMNIEMANIE ZGODY. Konsekwencja przyjęcia uprawnienia przez państwo jest to, że jeżeli państwo trzecie zacznie z przyznanych praw korzystać, strony traktatu nie powinny tego uprawnienia odebrać ani ograniczyć bez zgody państwa trzeciego. -traktaty na niekorzyść państw trzecich (pacta in detrimendum tertii) - według Konwencji Wiedeńskiej przyjęcie tego zobowiązania powinno nastąpić w sposób WYRAŹNY, W FORMIE PISEMNEJ. Wyjątkowo zgoda taka nie jest wymagana w przypadku, gdy obowiązek taki wynika z ogólnie przyjętych i obowiązujących zwyczajowych norm prawa międzynarodowego. ART. 36 Przykład - obowiązek naprawienia (reperacji ) szkody w stosunku do ofiar, agresji przez państwo, które takiego aktu się dopuściło, nie jest konieczne aby takie państwo wyraziło zgodę. MODYFIKACJA, ZMIANA, REWIZJA TRAKTATU Zmiana traktatu art SĄ TO POPRAWKI, KTÓRE DOTYCZĄ WSZYSTKICH STRON, BO KAŻDA STRONA MOŻE JE ZAPROPONOWAĆ, WSZYSTKIE MAJĄ PRAWO ICH NEGOCJACJI, ALE WIĄŻĄ TYLKO TE PAŃSTWA KTÓRE WYRAŻĄ NA TO ZGODĘ, BO PRZYJMUJE SIĘ NOWY TEKST UMOWY. (zmiany zatem są wprowadzane poprzez zawarcie nowej umowy z poprawkami. Ci którzy, nie zwiążą się nową umową są związani umową bez poprawek. Wyjątek jeśli przyjmuje się poprawki większością głosów: Np. zmiana KNZ musi uzyskać akceptację 2/3 państw członkowskich, wtedy zmiana obowiązuje wszystkich, nawet tych, którzy głosowali przeciw. W ten sposób powiększono skład Rady Bezpieczeństwa(z 11 do 15 państw) i Rady Gospodarczej i Społecznej ONZ(z 18 do 27, potem do 54 członków). Jeśli wola wprowadzenia zmian w traktacie pochodzi od wszystkich stron traktatu, to można dokonać takich zmian.

8 Modyfikacja traktatu - wniesienie poprawek do postanowień traktatu, ale tylko takich które będą dotyczyły (wiązały) tylko niektóre strony traktatu - art. 41 Konwencji Wiedeńskiej. ZATEM MODYFIKACJA TO POPRAWKI, KTÓRE DOTYCZĄ DWÓCH LUB WIĘCEJ STRON TRAKTATU, ALE NIGDY WSZYSTKICH. WARUNKI DOPUSZCZALNOŚCI modyfikacji: -MODYFIKACJA MOŻE BYĆ WYŁĄCZONA PRZEZ SAM TRAKTAT DO NIEKTÓRYCH TRAKTATÓW NIE MOŻNA WPROWADZAĆ MODYFIKACJI -JEŚLI UMOWA MILCZY NA TEMAT MODYFIKACJI TO: dokonując modyfikacji należy uwzględnić prawa i obowiązki pozostałych stron traktatu- modyfikacja nie może wpływać niekorzystnie na sytuację pozostałych stron traktatu, modyfikacja nie może dotyczyć tych postanowień, których istnienie jest niezbędne dla osiągnięcia celu i przedmiotu traktatu Konwencja wiedeńska nie wprowadza pojęcia rewizji traktatu Rewizja traktatu - dostosowanie całego traktatu do nowych potrzeb stron tego traktatu, wprowadzenie tzw. Głębokich zmian, wnikających w istotę traktatu, najczęściej jest to dostosowanie traktatu do nowych potrzeb jego stron lub do nowej sytuacji. Różnica miedzy zmianą a rewizją (różnica przedmiotowa) polega na jakości, niekiedy traktat przewiduje odmienne tryby dla zmiany i rewizji (rewizja jest trudniejsza) Często tryb rewizji jest bardziej skomplikowany niż tryb zmiany, np. Karta NZ przewiduje następujące tryby: zmiany uchwala Zgromadzenie Ogólne większością 2/3 wszystkich państw natomiast rewizja może być dokonana wyłącznie przez konferencję rewizyjną również większością 2/3 wszystkich państw członkowskich i 2/3 członków MUSI NASTĘPNIE TE ZMIANY RATYFIKOWAĆ. Różnica miedzy zmianą a modyfikacją (różnica podmiotowa) -różna liczba stron, KTÓRYCH poprawki DOTYCZĄ: przy zmianie - wszystkie strony, przy modyfikacji tylko niektóre strony (dwie lub więcej)