Historia lotniska w Sochaczewie

Transkrypt

1 Historia lotniska w Sochaczewie Dariusz Mechecki Pierwsze znaczące związki miasta Sochaczew z lotnictwem miały miejsce już podczas II wojny światowej. Niestety wyniknęły one z wojennych działań wojsk niemieckich, które okupowały ten teren od końca września 1939 do stycznia 1945 r 1. Jeszcze wiosną 1941 r. niemieccy okupanci rozpoczęli po wschodniej stronie miasta, w pobliżu wsi Bielice, budowę lotniska polowego. Teren pola wzlotów usytuowano pomiędzy torami linii kolejowej Łowicz-Warszawa i drogą biegnącą z Sochaczewa do Żyrardowa, w odległości około 6 km od miasta. Lotnisko to miało służyć do obsługi określonego odcinka frontu. Pas startowy ukierunkowany został w osi wschód-zachód, co było cechą charakterystyczną dla wielu lotnisk w rejonie centralnej Polski. Lotnisko to rozpoczęło dość intensywne funkcjonowanie z chwilą agresji Niemiec na ZSRR. Jednak w miarę sukcesów wojsk niemieckich i dość szybkiej inwazji w głąb terytorium ZSRR, lotnisko to traciło swoje znaczenie. Przez kolejne lata ruch lotniczy był niemal sporadyczny. Dopiero wiosną 1944 r. lotnisko ponownie ożyło, a to z powodu zbliżającego się do ziem polskich frontu wschodniego. Także w sierpniu 1944 r., z racji wybuchu w Warszawie powstania, niemieckie samoloty startowały wielokrotnie do bombardowań placówek powstańczych mimo, iż większość lotów wykonywali z warszawskiego lotniska na Bielanach. Szybko przemieszczający się się front zmusił niemiecki garnizon do pospiesznej ewakuacji. Załoga lotniska w Bielicach opuszczając je, dokonała pewnych zniszczeń istniejącej od niedawna infrastruktury w postaci kilkunastu różnego typu budynków. Zaminowano i zdetonowano także utwardzony pas startowy. Od jesieni lotnisko w Bielicach było kilkakrotnie rozpoznawane i atakowane przez lotnictwo Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego. W rezultacie rozpoczętej w połowie stycznia operacji warszawskiej stolica została oswobodzona, a wojska sojusznicze opanowały także znaczne połacie ziemi mazowieckiej. Niemal równocześnie wyzwolono Sochaczew, przejmując zdewastowane lotnisko. Szybko przemieszczające się na zachód wojska spowodowały, iż równolegle przesuwała się z nimi 1 M.Mikołajczuk 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego, Wyd. Rossagraph, Warszawa 2004, s.7.

2 także cała infrastruktura. W międzyczasie w Bielicach zjawiła się ekipa wojskowa, której celem było odbudowanie obiektów lotniskowych i usprawnienie pola wzlotów 2. Przełom lat 40. i 50. XX wieku był okresem burzliwych wydarzeń politycznych w ówczesnym świecie. W 1950 r. gwałtownie zaostrzyła się sytuacja w Azji Południowo- Wschodniej, nastąpił wybuch wojny w Korei. Wydarzenia te miały bezpośredni wpływ na rozwój sytuacji militarnej w Europie. Dwa przeciwstawne bloki polityczne uruchomiły na wielką skalę proces zbrojeń. W wyniku tego w Polsce następuje gwałtowna rozbudowa struktur Wojska Polskiego, w tym szczególnie lotnictwa. Zgodnie z opracowanymi planami przystąpiono do formowania wielu jednostek wszystkich rodzajów lotnictwa. Jednocześnie podjęto prace nad rozbudową sieci kilkunastu nowoczesnych lotnisk. Na początku lat 50-tych XX wieku rozpoczęto budowy lotnisk wojskowych w: Zegrzu Pomorskim, Debrznie, Słupsku, Świdwinie, Łasku, Mińsku Mazowieckim, Sochaczewie, Nowym Mieście, Białej Podlaskiej. Rozbudowano także klilkanaście już istniejących nie mających utwardzonych pasów startowych. Na lotnisku w Sochaczewie rozpoczęto pierwsze prace niwelacyjne i ziemne wiosną 1950 r. Wytyczono główny kierunek startu, który pokrywał sie w zasadzie z wersją niemiecką i przebiegał na kierunku wschód-zachód. Rozplanowano całą infrastrukturę lotniskową, a także wytyczono miejsce pod budowę koszar. Do prowadzenia podstawowych prac ziemnych zatrudniono pobliską ludność w większości posiadającą wozy konne. Wiosną 1951 r. mimo, iż na lotnisku prowadzone były prace budowlane, przebazowano z Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie 1. Eskadrę Wyszkolenia Pilotażu Bombowego. Wybór lotniska w Sochaczewie był nieprzypadkowy, gdyż właśnie tam w 1945 roku szkoliły się dwa pułki bombowe. Mimo prowadzonych prac budowlanych, szkolenie eskadry przebiegało bez większych zakłóceń. W październiku po zakończeniu całego programu szkolenia, eskadra powróciła na lotnisko macierzyste w Dęblinie, natomiast prace budowlane na Bielicach nabierały coraz większego tempa. Co prawda okres zimowy znacznie spowalniał wszelkie roboty, lecz okres jesienny z każdym rokiem odsłaniał kolejne elementy infrastruktury. Przez dwa kolejne lata poczyniono znaczne postępy, zakończono budowę betonowej drogi startowej, dróg kołowania i płaszczyzn postoju samolotów. Dobre tempo 2 Tamże, s.7.

3 budowy odnotowano także przy budowie i montażu hangaru oraz budynków pomocniczych. W następnym 1953 r. przystąpiono do budowy koszar i innych obiektów lotniskowych 3. W tym też czasie ukończono formowanie na lotnisku Ławica pod Poznaniem 21. Pułku Lotnictwa Zwiadowczego, który 19 maja 1954 przebazował się na lotnisko w Sochaczewie. Na lotnisku w Bielicach wylądowały zarówno samoloty bombowe z napędem tłokowym typu PE-2 i TU-2, jak i nowe, po raz pierwszy na ziemi sochaczewskiej, odrzutowe Jak-23. W roku 1963 nastąpiło wykonanie dyrektywy Ministerstwa Obrony Narodowej na podstawie zarządzenia szefa Sztabu Generalnego Wojska Polskiego o sformowaniu 32. Pułku Rozpoznania Artyleryjskiego. Na miejsce formowania wyznaczono położone w centrum kraju lotnisko Sochaczew-Bielice. Do 1968 r. na sochaczewskim lotnisku stacjonowały dwa pułki lotnicze: 21. i 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego i Artyleryjskiego. Jesienią 1968 r. zapadła decyzja o przebazowaniu z lotniska w Sochaczewie jednego z dwóch bazujących tam pułków. Przedsięwzięcie to miało polepszyć warunki funkcjonowania tego garnizonu. Pułkiem, który pozostał w Sochaczewie był 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego i Artyleryjskiego. W kwietniu 1975 r. pułk przebazowano do Mirosławca, a na lotnisku w Sochaczewie rozpoczęto remont związany z położeniem warstwy utwardzonego asfaltu tzw. dywanika. Po remoncie pułk powrócił do Sochaczewa. W 1983 r. zmieniono nazwę pułku na 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego. W tym czasie pułk jako jedyny w kraju użytkował rozpoznawczą wersję samolotu Mig-21 R, wykonując wiele zadań szkolno-bojowych. Jednymi z najtrudniejszych były loty rozpoznawcze w rejon duńskiej wyspy Bornholm, gdzie wielokrotnie dochodziło do przechwycenia naszych samolotów przez myśliwce zza żelaznej kurtyny. Rozpoczęte w czerwcu 1989 r. przemiany ustrojowe spowodowały nowe uwarunkowania także w odniesieniu do sił zbrojnych. Opracowano nowe założenia doktrynalne w zakresie obronności państwa. Na przełomie 1989 i 1990 r. wypracowano projekt reorganizacji struktur armii, w tym lotnictwa sił zbrojnych. Spowodowało to decyzję o rozformowaniu lub przeobrażeniu kilku pułków lotniczych, w tym sochaczewskiego. 3 Tamże, s.9-10.

4 Wiosną 1991 r. lotnisko w Sochaczewie po raz kolejny musiano poddać remontowi. Przebazowanie sił i środków do pobliskiego Modlina odbyło się w dniach maja 1991r., gdzie pułk stacjonował i prowadził działalność szkoleniową przez okres trzech miesięcy. W wyniku postępującego procesu demokratyzacji w poszczególnych państwach Europy Środkowo-Wschodniej i rozpoczętego rozpadu ZSRR doszło do pokojowego rozwiązania Układu Warszawskiego (11 kwietnia 1991 r.) Był to wyraźny sygnał dla młodych demokracji do poszukiwania własnej samodzielności i kształtowania swoich dalszych losów. W poszukiwaniach tych uwidoczniło się dążenie do pogodzenia potrzeb z realnymi możliwościami. Wychodząc temu naprzeciw dowództwo WLOP w pierwszej kolejności postanowiło utworzyć dwa korpusy Obrony Powietrznej. Zamierzano także zredukować lotnictwo myśliwsko-bombowe oraz szkolnictwo lotnicze. fot. M.Mikołajczuk 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego,op.cit. Jesienią 1993 r. określono nowe cele i założenia polityki obronnej RP. Wiązało się to z wyraźnym dążeniem naszego kraju do integracji z Unią Europejską oraz NATO. Proces ten wiązał się z kilkuletnim okresem przystosowania. Kierownictwo sojuszu opracowało specjalny program Partnerstwo dla Pokoju, w którym zawarto podstawowe etapy integracji. Zgodnie z tym programem rozpoczął się w całych siłach zbrojnych proces reorganizacyjny, który miał na celu w jak najszybszym czasie osiągnąć wyznaczone cele. Wiązało się to z wieloma przedsięwzięciami reorganizacyjnymi i kadrowymi. Wszystko to spowodowało, że stacjonujący w Sochaczewie 32 PLrt został rozformowany 30 czerwca 1997

5 r., a w sierpniu 1998 r. odbyła się uroczysta, ostatnia zbiórka pułku, na której pożegnano kadrę i żołnierzy, a także sztandar. 4 Po 34 latach funkcjonowania na jedynym lotnisku Sochaczew 32 PLrt przeszedł do historii powojennego lotnictwa polskiego. Przez okres ten pułkiem dowodziło 12 dowódców reprezentujących różne pokolenia lotników. Jednostka eksploatowała 5 typów samolotów bojowych, 2 typy szkolno-bojowych, 2 szkolno-treningowe, 3 typy śmigłowców oraz 1 typ samolotu transportowo-łącznikowego. W pułku służyło kilkanaście tysięcy ludzi i pracowało kilkaset osób cywilnych. 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego w przeciągu swojej prawie 35-letniej działalności stacjonował nieprzerwanie w jednym miejscu bazowania, a zatem jego funkcjonowanie doskonale wtopiło się zarówno w ten mazowiecki region, jak i mocno zacieśniły się jego więzy z miejscową społecznością. 5 Od 1998 r. na lotnisku Sochaczew-Bielice stacjonuje jednostka rakietowa, a z drogi startowej i hangaru korzysta prężnie działająca sekcja motolotniowa. Jej założyciel Witold Antuszewicz jest organizatorem corocznych Mikrolotowych Mistrzostw Mazowsza odbywających się na tzw. Polach Czerwonkowskich w Sochaczewie. Tekst jest fragmentem pracy magisterskiej Dariusz Mecheckiego Lotnisko w Sochaczewie jako komunikacyjny port lotniczy napisanej pod pod kierownictwem naukowym prof. dr. hab. Eugeniusza Zabłockiego w Akademii Obrony Narodowej. 4 Tamże, s Tamże, s.81.