Analiza czynności życiowych bakterii i określanie roli tych procesów w środowisku przyrodniczym
|
|
- Maja Zając
- 7 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Analiza czynności życiowych bakterii i określanie roli tych procesów w środowisku przyrodniczym Salmonella Clostridium Escherischia coli Pseudomonas
2 Bakterie (łac. bacteria, od gr. bakterion pałeczka) grupa mikroorganizmów, stanowiących osobne królestwo. Są to jednokomórkowce lub zespoły komórek o budowie prokariotycznej. Badaniem bakterii zajmuje się bakteriologia, gałąź mikrobiologii
3 Budowa bakterii
4 SPOSOBY ODŻYWIANIA SIĘ BAKTERII AUTOTROFY HETOROTROFY FOTOAUTOTROFY CHEMOAUTOTROFY PASOŻYTY SAPROFITY SYMBIOTYCZNE
5 FOTOAUTOTROFY Bakterie purpurowe i zielone można uznawać za relikty najwcześniejszego okresu ewolucji fotosyntezy. Nie są one zdolne do wykorzystania wody jako donora wodoru, tak jak robią to rośliny zielone, lecz muszą korzystać z bardziej zredukowanych donorów tego pierwiastka (H 2 S, H 2 ). W rezultacie fotosynteza przebiega bez uwzględniania tlenu. Jest to fotosynteza anosksygenowa.
6 Reakcja fotosyntezy anoksygenicznej, przeprowadzonej przez bakterie purpurowe: 6CO 2 +12H 2 S C 6 H 12 O 6 +12S+ 6H 2 O
7 Katedra Mikrobiologii Środowiskowej podjęła wyzwanie hodowania mikroorganizmów w Kolumnie Winogradskiego, a pierwsze efekty można obserwować poniżej na fotografiach (Fot. R. Kwiatkowski) Fot. 1. Kolumna Winogradskiego. Efekty wzrostu bakterii purpurowych po okresie sześciu miesięcy Fot. 2. Kolumna Winogradskiego. Obraz w powiększeniu
8 Chemosynteza starszy ewolucyjnie od fotosyntezy i mniej od niej skomplikowany sposób samożywności. Przeprowadzają go organizmy nazywane chemoautotrofami, wyłącznie bakterie, których źródłem energii do asymilacji dwutlenku węgla (CO2) są reakcje utlenienia prostszych związków nieorganicznych - chemolitotrofy, lub związków organicznych (jak na przykład metan) - chemoorganotrofy. Pełni ona bardzo ważną rolę w obiegach pierwiastków ważnych biologicznie (azotu, węgla, fosforu). Tak jak u fotosyntetyzujących autotrofów, chemosynteza jest źródłem związków organicznych, czyli sześciowęglowych cukrów (jak na przykład glukoza) i ewentualnie związków trzywęglowych.
9 Chemosyntezę można podzielić na dwa etapy: Etap I - utlenianie związku chemicznego (odpowiednik fazy jasnej fotosyntezy, w którym dany organizm przetwarza energię na użyteczną biologicznie (ATP), Etap II związanie CO 2 i produkcja glukozy (na tej samej zasadzie co faza ciemna fotosyntezy).
10 Bakterie nitryfikacyjne Etap I 2NH 3 + 3O 2 2HNO 2 + H 2 O + energia Nitrosomonas 2HNO 2 + O 2 2HNO 3 + energia Nitrobacter Etap II CO 2 +H 2 O+energia C 6 H 12 O 6 +O 2
11 Znaczenie nitryfikacji Proces ten zachodzi wszędzie tam, gdzie powstaje wolny amoniak (głównie z rozkładu materii organicznej) lub jest on sztucznie wprowadzany do środowiska (np. nawożenie pól uprawnych). Obejmuje środowiska takie jak: gleba, ścieki, osady oraz wody powierzchniowe, w tym morza i oceany. Jest to bardzo ważny proces w obiegu azotu w środowisku naturalnym. Zaburzenia w procesie nitryfikacji zakłócają prawidłowy cykl biochemiczny azotu. Gospodarka człowieka często powoduje, że proces nitryfikacji przeważa nad procesem denitryfikacji, co prowadzi do nagromadzenia się azotanów. Przyczynia się to do zanieczyszczenia wód gruntowych oraz eutrofizacji jezior.
12 Jest to również niebezpieczne dla zwierząt oraz człowieka, szczególnie dla kobiet w ciąży. Wysoki poziom azotanów może być niezwykle niebezpieczny dla noworodków, ponieważ może spowodować niedotlenienie, a nawet uduszenie. Najczęstszym objawem zatrucia azotanami u dzieci jest niebieskawy odcień skóry, szczególnie wokół oczu i ust. Powszechnie te objawy zatrucia są nazywane jako tzw. zespół blue-baby. Należy pamiętać, że gotowanie nie zmniejsza ilości azotanów. Poszukuje się alternatywnych źródeł wody, jeżeli przekraczany jest dopuszczalny poziom azotanów. Równie niebezpieczne jest nagromadzenie się azotanów w zbiornikach wodnych, ponieważ prowadzi m. in. do zatrucia ryb. Do charakterystycznych objawów należą: rozległe uszkodzenia tkanek, w tym skrzeli i nerek, zaburzenia wzrostu oraz odporności. Jednakże szybki proces nitryfikacji jest niezbędny w rekultywacji ścieków, gdzie usuwanie amoniaku jest pożądane.
13 Większość bakterii to organizmy heterotroficzne, które czerpią związki organiczne z innych organizmów. Wśród heterotroficznych bakterii występują głownie wolno żyjące saprobionty, odżywiające się martwą materią organiczną. Inne z kolei uzyskują związki organiczne w wyniku symbiozy z innymi organizmami. Istnieją wreszcie bakterie pasożytnicze, powodujące choroby roślin, lub zwierząt.
14 BAKTERIE CUDZOŻYWNE Bakterie brodawkowe, bakterie korzeniowe bakterie glebowe z rodzaju Rhizobium i Bradyrhizobium żyjące w symbiozie z roślinami motylkowatymi, które tworzą na swych korzeniach narośla, tzw. brodawki korzeniowe. Bakterie te mają zdolność wiązania wolnego azotu (N 2 ), dzięki czemu zaopatrują rośliny w związki azotu ( kg N/ha/rok) w zamian bakterie otrzymują asymilaty.w wyniku tej symbiozy rośliny dają plony o dużej zawartości azotu. Rośliny motylkowe - łubin - soja - groch, bób i soczewica - fasola - koniczyna
15 BAKTERIE CUDZOŻYWNE Bakterie saprobiontyczne ( wydzielając enzymy trawienne) rozkładają martwe szczątki organiczne na związki proste uwalniając pierwiastki takie jak węgiel, azot, siarka, fosfor umożliwiając tym samym ich ponowne wykorzystanie przez producentów Bakterie należące do destruentów (reducentów) przyczyniają się tym samym do obiegu pierwiastków azotu, węgla, tlenu, siarki, fosforu w biosferze.
16 BAKTERIE CUDZOŻYWNE Wiele bakterii, to organizmy pasożytnicze, zdobywające związki organiczne kosztem swojego żywiciela. Powodują one choroby roślin, ludzi i zwierząt.
17 Choroby wywoływane przez bakterie Gram-dodatnie a) Wywołane przez paciorkowce - Angina bakteryjna gardła - choroba, która w erze przedantybiotykowej powodowała ciężkie wady serca i niewydolność nerek. - Szkarlatyna - typowa choroba zakaźna wieku dziecięcego. Znana pod nazwą płonica, z uwagi na wysypkę rumieniową (zaczerwienienie skóry) b) Gronkowce - Gronkowcowe zapalenie płuc - bardzo ciężkie zapalenie płuc, z uwagi na masywne niszczenie tkanki płucnej spowodowane powstawaniem ogromnych jam z ropą. - Gronkowcowe zapalenie jelit - ciężka choroba, najczęściej będąca skutkiem zabiegu operacyjnego jamy brzusznej, czasami po stosowaniu uprzednio antybiotyków. c) Pneumokoki (dwoinki) - Zapalenie ucha środkowego, zatok obocznych nosa - Zapalenie płuc d) Pałeczki - Wąglik - choroba odzwierzęca, używana również jako broń biologiczna.występuje w trzech postaciach - skórnej,jelitowej i płucnej. Z reguły po 2-3 dniach od pojawienia się objawów następuje zgon.
18 Choroby wywołane przez bakterie gram-ujemne a) Pałeczki - Salmonelloza - wywołująca zapalenia jelita cienkiego i grubego choroba zakaźna układu pokarmowego. Typowymi objawami są: kurczowe bóle brzucha, biegunka, gorączka i wymioty. Nazwa pochodzi od nazwiska odkrywcy, amerykańskiego uczonego Daniela Salmona. - Dżuma - ostra bakteryjna choroba zakaźna gryzoni i (rzadziej) innych drobnych ssaków, a także człowieka (zoonoza).w przeszłości nazywana czarną śmiercią. - Czerwonka - Objawem jej są uporczywe, krwawo-śluzowe biegunki i obecność krwi w stolcu oraz gorączka. Bakterie przenoszone są z wydalin chorego za pośrednictwem wody, pożywienia i much. b) Przecinkowce - Cholera - to ostra i zaraźliwa choroba zakaźna przewodu pokarmowego, której przyczyną jest spożycie pokarmu lub wody skażonej przecinkowcem cholery.początkowym okresie zakażenia dominuje biegunka, wymioty, zwykle bez gorączki i bólu brzucha. Stolec ma charakterystyczny wygląd - przypomina wodę po płukaniu ryżu i posiada swoisty, słodkawy zapach
Wirusy i bakterie. Barbara Lewicka
Wirusy i bakterie Barbara Lewicka Budowa wirusa HIV a) glikoproteina 120, b) glikoproteina 41, c) lipidowa osłonka zewnętrzna, d) białkowa osłonka rdzenia, e) proteaza, f) kapsyd, g) RNA, h) odwrotna
Bardziej szczegółowoŻywność w łańcuchu troficznym człowieka
Żywność w łańcuchu troficznym człowieka Łańcuch troficzny jest to szereg grup organizmów ustawionych w takiej kolejności, że każda poprzednia jest podstawą pożywienia dla następnej. ELEMENTY ŁAŃCUCHA TROFICZNEGO
Bardziej szczegółowoCYKL AZOTU W BIOSFERZE
CYKL AZOTU W BIOSFERZE Stopień utlenienia związek +5 N 2 O 5 HNO 3, NO 3 - +4 NO 2 N 2 O 4 +3 HNO 2 NO 2 - +2 NO +1 N 2 O 0 N 2 (-1, -2) (NH 2 OH, N 2 H 4 ) -3 NH 3, NH + 4 CH 3 NH 2 Stopień utlenienia
Bardziej szczegółowoBIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU
BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU W procesach samooczyszczania wód zanieczyszczonych związkami organicznymi zachodzą procesy utleniania materii organicznej przy współudziale mikroorganizmów tlenowych.
Bardziej szczegółowoSZKARLATYNA PŁONICA NADAL GROŹNY PRZECIWNIK
SZKARLATYNA PŁONICA NADAL GROŹNY PRZECIWNIK OBJAWY Pierwsze objawy szkarlatyny są bardzo gwałtowne. Pojawia się silny ból gardła, kaszel i wymioty. Towarzyszą jej wysoka gorączka, bóle głowy i znaczne
Bardziej szczegółowoWYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU
WYZWANIA EKOLOGICZNE XXI WIEKU ZA GŁÓWNE ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZEŃ UWAŻANE SĄ: -przemysł -transport -rolnictwo -gospodarka komunalna Zanieczyszczenie gleb Przyczyny zanieczyszczeń gleb to, np.: działalność
Bardziej szczegółowoWYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Bardziej szczegółowoKrętki: Leptospira spp
Krętki: Leptospira spp Taksonomia Spirochaetes; Spirochaetes (klasa); Spirochaetales; Leptospiraceae Gatunki fenotypowe: L. alexanderi, L. alstoni, L. biflexa sp., L. borgpetersenii sp., L. fainei, L.
Bardziej szczegółowoI BIOLOGIA JAKO NAUKA
I BIOLOGIA JAKO NAUKA Zadanie. Rozwiąż krzyżówkę, a następnie odczytaj i wyjaśnij hasło. 0. Bada skład chemiczny organizmów i zachodzące w nich reakcje.. Zajmuje się procesami dziedziczenia.. Przedmiotem
Bardziej szczegółowoDLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY. Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby Substancja organiczna po wprowadzeniu do gleby ulega przetworzeniu i rozkładowi przez
Bardziej szczegółowoTechnologia otoczkowania nasion w uprawie lucerny
https://www. Technologia otoczkowania nasion w uprawie lucerny Autor: agrofakt.pl Data: 13 kwietnia 2018 Uprawa lucerny i innych rośliny bobowatych (nazywanych kiedyś motylkowatymi) jest niezbędna przy
Bardziej szczegółowoEKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884. Wykład 5 Obieg pierwiastków (Biogeochemia)
EKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884 Wykład 5 Obieg pierwiastków (Biogeochemia) 2007 Skład chemiczny organizmów Pierwiastki Związki chemiczne Zawartość w organizmach Bakteria Roślina grzyb ryba świnia H O Woda 75
Bardziej szczegółowoKomórka organizmy beztkankowe
Grupa a Komórka organizmy beztkankowe Poniższy test składa się z 12 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie całego testu możesz otrzymać
Bardziej szczegółowoTemat: Higiena i choroby układu oddechowego.
Temat: Higiena i choroby układu oddechowego. 1. Sprawność układu oddechowego - ważnym czynnikiem zdrowotnym. a) zanieczyszczenia powietrza Pyły miedzi, aluminium, żelaza, ołowiu, piaskowe, węglowe, azbestowe,
Bardziej szczegółowoBILANS WĘGLA A ZMIANY GLOBALNE (jeszcze raz)
BILANS WĘGLA A ZMIANY GLOBALNE (jeszcze raz) Nauka, pseudonauka, ideologia: Bilans węgla w biosferze i zmiany klimatu Wzrost zawartości CO 2 w atmosferze: poza dyskusją Zmiana parametrów efektu cieplarnianego:
Bardziej szczegółowoń Ż Ń Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia PSSE Brzesko - Barbara Jewiarz
5 1 0 2 ia w o I r C d Ś Z O ń zie WN Y D Ż y O ow t W a T i S w Ń Ś E Z C E I BEZP Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia PSSE Brzesko - Barbara Jewiarz 7 kwietnia 2015 r. Światowy Dzień Zdrowia hasło tegorocznej
Bardziej szczegółowoEkologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany
Bardziej szczegółowoZatrucia bakteriami z rodzaju Salmonella
Zatrucia bakteriami z rodzaju Salmonella Drobnoustroje z rodzaju Salmonella są pierwotnymi patogenami wielu zwierząt, tj. ssaków i ptaków zarówno domowych, jak i hodowlanych oraz wolno żyjących. JAKIE
Bardziej szczegółowoEkologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz
Bardziej szczegółowoĆWICZENIE NR 3 BADANIE MIKROBIOLOGICZNEGO UTLENIENIA AMONIAKU DO AZOTYNÓW ZA POMOCĄ BAKTERII NITROSOMONAS sp.
ĆWICZENIE NR 3 BADANIE MIKROBIOLOGICZNEGO UTLENIENIA AMONIAKU DO AZOTYNÓW ZA POMOCĄ BAKTERII NITROSOMONAS sp. Uwaga: Ze względu na laboratoryjny charakter zajęć oraz kontakt z materiałem biologicznym,
Bardziej szczegółowoInwazyjna Choroba Meningokokowa
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21,, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl Inwazyjna Choroba Meningokokowa Profilaktyka
Bardziej szczegółowoMakro- i mikroskładniki w dokarmianiu dolistnym kukurydzy
https://www. Makro- i mikroskładniki w dokarmianiu dolistnym kukurydzy Autor: mgr inż. Kamil Młynarczyk Data: 14 maja 2018 Kukurydza posiada jedne z największych potrzeb pokarmowych ze wszystkich zbóż.
Bardziej szczegółowoScenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum. Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne
Scenariusz lekcji chemii w klasie III gimnazjum Temat lekcji: Białka skład pierwiastkowy, budowa, właściwości i reakcje charakterystyczne Czas trwania lekcji: 2x 45 minut Cele lekcji: 1. Ogólny zapoznanie
Bardziej szczegółowowydanie IV LUTY 2015 numer 1 EKOSYSTEMY i mechanizmy ich funkcjonowania
wydanie IV LUTY 2015 numer 1 EKOSYSTEMY i mechanizmy ich funkcjonowania ...Mimo że naszą uwagę przyciągają przede wszystkim organizmy, to jednak kiedy staramy się rozumować w sposób zasadniczy, nie możemy
Bardziej szczegółowoEkologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii
Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków
Bardziej szczegółowoZATRUCIA. Edukacja dla bezpieczeństwa PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA. Opracował: mgr Mirosław Chorąży
ZATRUCIA Edukacja dla bezpieczeństwa PAMIETAJ!! TEKST PODKREŚLONY LUB WYTŁUSZCZONY JEST DO ZAPAMIĘTANIA Opracował: mgr Mirosław Chorąży ZATRUCIA TO ZESPÓŁ OBJAWÓW WYWOŁANYCH DZIAŁANIEM TRUCIZNY NA ORGANIZM
Bardziej szczegółowoPróchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku
Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Rodzaje zębów Zęby (łac. dens ząb, l.mn. dentes) złożone, twarde twory anatomiczne w jamie ustnej. Stanowią element układu trawienia i służą do rozdrabniania
Bardziej szczegółowoPraca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr III
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr III Poniższa praca składa się z 25 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań
Bardziej szczegółowoI. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki.
I. Biologia- nauka o życiu. Budowa komórki. Zaznacz prawidłową definicję komórki. A. jednostka budulcowa tylko bakterii i pierwotniaków B. podstawowa jednostka budulcowa i funkcjonalna wszystkich organizmów
Bardziej szczegółowoZASADY BADAŃ BAKTERIOLOGICZNYCH
ZASADY BADAŃ BAKTERIOLOGICZNYCH Joanna Kądzielska Katedra Mikrobiologii Lekarskiej Warszawski Uniwersytet Medyczny METODY HODOWLI BAKTERII METODY MIKROSKOPOWE MORFOLOGIA BAKTERII TOK BADANIA DIAGNOSTYCZNEGO
Bardziej szczegółowoBiologiczne oczyszczanie ścieków
Biologiczne oczyszczanie ścieków Ściek woda nie nadająca się do użycia do tego samego celu Rodzaje ścieków komunalne, przemysłowe, rolnicze Zużycie wody na jednego mieszkańca l/dobę cele przemysłowe 4700
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOBRY. DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin)
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z BIOLOGII KLASA 5 DOPUSZCZAJĄCY DOSTATECZNY DOBRY BARDZO DOBRY CELUJĄCY DZIAŁ 1. Biologia jako nauka ( 4godzin) wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe
Bardziej szczegółowoSytuacja epidemiologiczna w powiecie wschowskim w I półroczu 2014 r.
Sytuacja epidemiologiczna w powiecie wschowskim w I półroczu 14 r. W I półroczu 14 roku na terenie powiatu wschowskiego nie odnotowano chorób zakaźnych określanych jako importowane, wiążące się z wyjazdami
Bardziej szczegółowoII BUDOWA I FUNKCJONOWANIE BAKTERII, PROTISTÓW, GRZYBÓW I WIRUSÓW
II BUDOWA I FUNKCJONOWANIE BAKTERII, PROTISTÓW, GRZYBÓW I WIRUSÓW Zadanie 1. Jeśli zdanie jest prawdziwe, wpisz literę P; jeśli fałszywe, wpisz literę F. Wśród bakterii są organizmy samożywne i cudzożywne.
Bardziej szczegółowoph roztworu (prawie) się nie zmieniło. Zawiesina soi ma ph obojętne (lekko kwaśne). Zapach nie zmienił się.
Ureaza - dodatek krajowy 1. Odniesienie do podstawy programowej (starej) Kształcenie w zakresie podstawowym Odżywianie się człowieka - budowa i funkcja układu pokarmowego, główne składniki pokarmowe i
Bardziej szczegółowoPowiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olecku
Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olecku Zaopatrzenie ludności w wodę W 2010 roku Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Olecku objęła nadzorem 17 urządzeń służących do zaopatrzenia
Bardziej szczegółowoProbiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt
.pl Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w żywieniu zwierząt Autor: dr inż. Barbara Król Data: 2 stycznia 2016 W ostatnich latach obserwuje się wzmożone zainteresowanie probiotykami i prebiotykami zarówno
Bardziej szczegółowoZadanie 5. (2 pkt) Schemat procesu biologicznego utleniania glukozy.
Metabolizm Zadanie 1 (1 pkt) Oddychanie jest przykładem procesu katabolicznego. Uzasadnij to stwierdzenie jednym argumentem. Zadanie 2 (2 pkt.) Napełniono termos kiełkującymi nasionami grochu, włożono
Bardziej szczegółowoKrąŜenie materii i przepływ energii w ekosystemie. Piotr Oszust
KrąŜenie materii i przepływ energii w ekosystemie Piotr Oszust Materia krąŝy w ekosystemie poniewaŝ rośliny pobierają ją z gleby w postaci związków nieorganicznych w procesie fotosyntezy przekształcają
Bardziej szczegółowoSYSTEM HACCP W GASTRONOMII HOTELOWEJ. Opracował: mgr Jakub Pleskacz
Opracował: mgr Jakub Pleskacz HACCP to skrót pierwszych liter angielskiej nazwy Hazard Analysis and Critical Control Point po polsku Analiza Zagrożeń i Krytyczny Punkt Kontroli CEL SYSTEMU HACCP HACCP
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej I PÓŁROCZE wskazuje biologię jako określa przedmiot naukę o
Bardziej szczegółowoI BIOLOGIA JAKO NAUKA
I BIOLOGIA JAKO NAUKA Zadanie 1. Przeczytaj opisy zakresu badań (I-IV) i przyporządkuj je odpowiednim dziedzinom biologii z zestawu A-E. Zakres badań: I Nazywa, opisuje i klasyfikuje organizmy. II Bada
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoTechnika ochrony jezior inaktywacja ścieków. prof. Stanisław Podsiadłowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Technika ochrony jezior inaktywacja ścieków prof. Stanisław Podsiadłowski Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu Oczyszczanie ścieków bytowych polega na usuwaniu zawartych w nich zanieczyszczeń w celu zminimalizowania
Bardziej szczegółowoMateriały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia
Człowiek najlepsza inwestycja Materiały dydaktyczne do kursów wyrównawczych z przedmiotu biologia Autor: dr inż. Anna Kostka Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania i zapadalność na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i w powiecie białostockim od 1 stycznia do
Bardziej szczegółowoMETABOLIZM. Zadanie 1. (3 pkt). Uzupełnij tabelę, wpisując w wolne kratki odpowiednio produkt oddychania tlenowego i produkty fermentacji alkoholowej.
Zadanie 1. (3 pkt). Uzupełnij tabelę, wpisując w wolne kratki odpowiednio produkt oddychania tlenowego i produkty fermentacji alkoholowej. Zadanie 3. (3 pkt). Schemat mechanizmu otwierania aparatu szparkowego.
Bardziej szczegółowoStatystyczna analiza chorób zakaźnych, jakie wystąpiły w Krakowie w 2001 r. w porównaniu z ich występowaniem w Polsce Jednostka chorobowa
Załącznik nr Statystyczna analiza chorób zakaźnych, jakie wystąpiły w Krakowie w 00 r. w porównaniu z ich występowaniem w Polsce Jednostka chorobowa Polska Symbole wg Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowoZAGROŻENIA CZEKAJĄCE NA PODRÓŻNYCH W KRAJACH TROPIKALNYCH
ZAGROŻENIA CZEKAJĄCE NA PODRÓŻNYCH W KRAJACH TROPIKALNYCH dolegliwości związane ze zmianą stref czasowych biegunka podróżnych choroby przenoszone przez owady choroby wywołane przez pasożyty żyjące w wodzie
Bardziej szczegółowoWymagania programowe z przyrody. Klasa 4. Dział 1 MY I PRZYRODA. Dział 2 MOJA OKOLICA
Wymagania programowe z przyrody Klasa 4 Dział 1 MY I PRZYRODA wyjaśnia, co to jest przyroda, wymienia elementy przyrody ożywionej i nieożywionej oraz wskazuje zachodzące między nimi zależności, wymienia
Bardziej szczegółowoOkresy rozwojowe. Najczęściej występujące objawy chorób u dzieci. płód i noworodek okres niemowlęcy małe dziecko okres dojrzewania
Ogólne zasady postępowania z chorym dzieckiem. Interpretacja podstawowych badań dodatkowych. Najczęściej występujące schorzenia w poszczególnych okresach rozwojowych. dr n. med. Jolanta Meller Okresy rozwojowe
Bardziej szczegółowow sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej;
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 10 lipca 2013 r. w sprawie zgłoszeń podejrzenia lub rozpoznania zakażenia, choroby zakaźnej lub zgonu z powodu zakażenia lub choroby zakaźnej Na podstawie art.
Bardziej szczegółowoSzkolenie z zakresu stosowania nawozów BLOK 5
Szkolenie z zakresu stosowania nawozów BLOK 5 opracowanie: Kierownik DAOR OSChR mgr inż. Krzysztof Skowronek Starszy Specjalista DAOR OSChR mgr inż.. Grażyna Sroka Program szkolenia Blok 5. Zasady stosowania
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Mycia Rąk
Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w m. st. Warszawie ul. Kochanowskiego 21, Oddział Promocji Zdrowia, ul. Cyrulików 35; tel. 22/311-80-07 08; e-mail: oswiatazdrowotna@pssewawa.pl Światowy Dzień
Bardziej szczegółowoLp. Zakres świadczonych usług i procedur Uwagi
Choroby układu nerwowego 1 Zabiegi zwalczające ból i na układzie współczulnym * X 2 Choroby nerwów obwodowych X 3 Choroby mięśni X 4 Zaburzenia równowagi X 5 Guzy mózgu i rdzenia kręgowego < 4 dni X 6
Bardziej szczegółowoŚwiatowy Dzień Zdrowia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) powstała 7 kwietnia 1948 r. Biuro WHO w Polsce utworzone zostało w lipcu 1992 r.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) powstała 7 kwietnia 1948 r. Główna siedziba Organizacji znajduje się w Genewie. Polska jest krajem członkowskim WHO od początku jej istnienia. Biuro WHO w Polsce utworzone
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania na wybrane choroby zakaźne- porównanie listopad 2011/2012. Jednostka chorobowa Liczba zachorowań 2012 2011
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania na wybrane choroby zakaźne- porównanie lipiec 2011/2012. Jednostka chorobowa Liczba zachorowań 2012 2011
Bardziej szczegółowoYou created this PDF from an application that is not licensed to print to novapdf printer (http://www.novapdf.com)
Żywienie roślin Nawożenie i problemy z nim związane Żywienie roślin Część składników do budowy swoich organizmów rośliny pobierają z powietrza (CO 2 ) Częściowo jednak pobierają je z roztworu glebowego
Bardziej szczegółowoTERAZ BAKTERIE MOGĄ DZIAŁAĆ NA NASZĄ KORZYŚĆ!
TERAZ BAKTERIE MOGĄ DZIAŁAĆ NA NASZĄ KORZYŚĆ! Zaawansowana Europejska technologia wykorzystała siły natury do całkowitego usuwania zanieczyszczeń organicznych oraz nieprzyjemnych zapachów naszych pupili.
Bardziej szczegółowoWOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA w GDAŃSKU ul. Dębinki 4, Gdańsk
Szkodliwe czynniki biologiczne które mogą wystąpić na stanowiskach pracy w oczyszczalniach ścieków Uwaga W przypadku szkodliwych czynników ch występujących na tej liście skrót spp. odnosi się do innych
Bardziej szczegółowoSUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA.
SUBSTANCJE PROMIENIOTWÓRCZE. SKAŻENIA I ZAKAŻENIA. EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Pamiętaj!!! Tekst podkreślony lub wytłuszczony jest do zapamiętania Opracował: mgr Mirosław Chorąży Promieniotwórczość (radioaktywność)
Bardziej szczegółowo1 p. za jeden poprawny merytorycznie przykład z wyjaśnieniem Rozwiązanie: przykładowe odpowiedzi Kaktusy liście przekształcone w kłujące ciernie
Model odpowiedzi i schemat punktowania do zadań stopnia wojewódzkiego Wojewódzkiego Konkursu Przedmiotowego z Biologii dla uczniów szkół podstawowych województwa śląskiego w roku szkolnym 2018/2019 Za
Bardziej szczegółowoG C C A T C A T C C T T A C C
Praca kontrolna z biologii LO dla dorosłych semestr III Poniższa praca składa się z 25 zadań. Przy każdym poleceniu podano liczbę punktów możliwą do uzyskania za prawidłową odpowiedź. Za rozwiązanie zadań
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania na wybrane choroby zakaźne- porównanie sierpień 2011/2012. Jednostka chorobowa Liczba zachorowań 2012 2011
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania na wybrane choroby zakaźne- porównanie wrzesień 2011/2012. Liczba zachorowań 2012 2011 Cholera Dur brzuszny
Bardziej szczegółowoZakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów
Zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A. Informacje dla pacjentów Health Protection Scotland Co to są zakażenia wywołane przez paciorkowce z grupy A? Paciorkowce z grupy A (ang. Group A Streptococcus,
Bardziej szczegółowoZachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim
Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w mieście Białystok i powiecie białostockim Zachorowania na wybrane choroby zakaźne- porównanie grudzień 2011/2012. Jednostka chorobowa Liczba zachorowań 2012 2011
Bardziej szczegółowoSubstancje o Znaczeniu Biologicznym
Substancje o Znaczeniu Biologicznym Tłuszcze Jadalne są to tłuszcze, które może spożywać człowiek. Stanowią ważny, wysokoenergetyczny składnik diety. Z chemicznego punktu widzenia głównym składnikiem tłuszczów
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Biologia (klasa piąta)
Przedmiot: Biologia (klasa piąta) Wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych w podstawie programowej, programie nauczania oraz podręczniku dla klasy piątej szkoły
Bardziej szczegółowoTemat: Glony przedstawiciele trzech królestw.
Temat: Glony przedstawiciele trzech królestw. Glony to grupa ekologiczna, do której należą niespokrewnieni ze sobą przedstawiciele trzech królestw: bakterii, protistów i roślin. Łączy je środowisko życia,
Bardziej szczegółowoEkologia i ochrona środowiska
Ekologia i ochrona środowiska Wykład 3 dr Tomasz Kruszyński 1 NAUKA O SYSTEMACH zbiór a system (układ) właściwości systemu biosystem systemy wykazują pewną ciekawą własność, którą wyraża zasada Nernsta:
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne kl. IV. Dzi ał pro gra mu I. Ja i moje otoczenie. Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający
Wymagania edukacyjne kl. IV Dzi ał pro gra mu I. Ja i moje otoczenie Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający wymienia czynniki pozytywne i negatywne wpływające na jego samopoczucie
Bardziej szczegółowoCo robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG
Co robię, aby nie zachorować na AIDS? Mateusz Hurko kl. III AG -Czym jest HIV? -HIV jest wirusem. Jego nazwa pochodzi od: H human I immunodeficiency ludzki upośledzenia odporności V virus wirus -To czym
Bardziej szczegółowoEuropejski Tydzień Szczepień kwietnia 2017 r.
Europejski Tydzień Szczepień 24-30 kwietnia 2017 r. Europejski Tydzień Szczepień Inicjatywa Światowej Organizacji Zdrowia WHO (World Health Organization). Celem wydarzenia jest zwrócenie uwagi na znaczenie
Bardziej szczegółowoHarmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne
Harmonogram wykładów z patofizjologii dla Studentów III roku Wydziału Farmaceutycznego kierunku Farmacja studia stacjonarne Środa 15.45-17.15, ul. Medyczna 9, sala A Data Temat: Prowadzący: 05.10.16 Omówienie
Bardziej szczegółowoPreparat RECULTIV wprowadzony do gleby powoduje: Doświadczalnictwo prowadzone przez KSC SA w latach 2011 i 2012 aplikacja doglebowa
Preparat ReCultiv jest formą swoistej szczepionki doglebowej, przewidziany jest do zastosowania w okresie przedsiewnym lub pożniwnym. Przywraca równowagę mikrobiologiczną gleby. Preparat RECULTIV wprowadzony
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej Poziom wymagań ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena
Bardziej szczegółowoSprawozdanie sanitarno-epidemiologiczne Nr./20...
Choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności: ogółem (B20-B24) Encefalopatie gąbczaste (choroba Creutzfeldta-Jakoba) (A81) Dur brzuszny (A01.0) Dury rzekome A. B. C. (A01.1-3) Salmonellozy:(A02)
Bardziej szczegółowoPODSTAWY FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA - CYKLE BIOGEOCHEMICZNE
PODSTAWY FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA - CYKLE BIOGEOCHEMICZNE Podstawą funkcjonowania ekosystemu jest przepływ energii i obiegi materii. Obieg materii dotyczy naturalnego krążenia pierwiastków chemicznych,
Bardziej szczegółowoNajlepszy sposób zapewnienia zrównoważonego nawożenia
ajlepszy sposób zapewnienia zrównoważonego nawożenia Poznaj zalety nawozów ICL PKpluS awozy PKpluS zawierają w jednej granulce makroelementy: fosfor (P), potas (K) oraz siarkę (S), magnez (Mg) i wapń (Ca).
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej Dział I. Biologia jako nauka 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe dziedzin
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności
Bardziej szczegółowoZebrała i opracowała Maria Sałamacha
BÓLE BRZUCHA Zebrała i opracowała Maria Sałamacha Ból brzucha u dzieci ma zwykle charakter czynnościowy, co oznacza, że szczegółowe badania i analizy laboratoryjne nie wykazują żadnych odchyleń, jednak
Bardziej szczegółowoBIOLOGIA DLA KASY V. Poziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
BIOLOGIA DLA KASY V 1. Biologia jako nauka Uczeń: wskazuje biologię jako naukę o organizmach wymienia czynności życiowe dziedzin biologii Uczeń: określa przedmiot badań biologii jako nauki opisuje wskazane
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa 9 ROZDZIAŁ I
Spis treści Przedmowa 9 ROZDZIAŁ I Wybrane zagadnienia z ekologii 11 1.1. Charakterystyka poziomów organizacji biosfery 14 1.1.1. Gatunek 14 1.1.2. Populacja 14 1.1.2.1. Zagęszczenie populacji 15 1.1.2.2.
Bardziej szczegółowoPoziom wymagań. ocena dopuszczająca ocena dostateczna ocena dobra ocena bardzo dobra ocena celująca
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej w roku szkolnym 2018/2019 oparte są na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej / 1. Biologia
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej
I. Biologia jako nauka Wymagania edukacyjne z biologii dla klasy 5 szkoły podstawowej oparte na Programie nauczania biologii Puls życia autorstwa Anny Zdziennickiej 1. Biologia jako nauka wskazuje biologię
Bardziej szczegółowo