Warszawa, r. Katarzyna Stoś. Instytut Żywności i Żywienia

Transkrypt

1 Warszawa, r. Katarzyna Stoś Instytut Żywności i Żywienia

2 1. Suplementy diety- źródło składników o działaniu fizjologicznym, częstość stosowania 2. Zasadność suplementacji Poziomy witamin i składników mineralnych Inne składniki Ryzyko związane z suplementami

3 Suplement diety - środek spożywczy, którego celem jest uzupełnienie normalnej diety, - skoncentrowane źródło witamin lub składników mineralnych lub innych substancji wykazujących efekt odżywczy lub inny fizjologiczny, (ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia)

4 Częstość stosowania suplementów diety Polska (2000) 14% populacji (Szponar, 2000) województwo stołeczne 25-75% (w wybranych grupach) (Kokosa i wsp., 2004) Polska (2006) 22% populacji * (OBOP 2008) *

5 Nieprawidłowości w sposobie żywienia i zasadność suplementacji

6 Dobrze zbilansowana, zróżnicowana dieta powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników pokarmowych. Musi zatem zawierać różnorodne produkty, czyli warzywa, owoce, produkty z pełnego ziarna, produkty strączkowe, produkty mleczne oraz ryby i chude mięso. Niestety, niektóre grupy osób odżywiają się nieracjonalnie, co może wynikać z uwarunkowań fizjologicznych, psychologicznych i socjoekonomicznych.

7 Niedobory składników odżywczych można eliminować przede wszystkim poprzez - spożywanie urozmaiconej diety, - żywność wzbogacaną - stosowanie okresowo suplementów diety

8 Wyniki badań przeprowadzonych w 2000r. przez Instytut Żywności i Żywienia w ramach Ogólnopolskich badań sposobu żywienia i stanu odżywienia ludności w Polsce wykazały, że: - diety większości badanych osób były źle zbilansowane pod względem zawartości energii i składników odżywczych, - spożycie niektórych składników odżywczych znacznie przekraczało normę (np. sodu), natomiast w przypadku innych składników, w dietach niektórych grup badanych osób stwierdzono niedobory m.in. wapnia, potasu, magnezu, żelaza, cynku, miedzi, witamin: C, B 1, B 2, B 6

9 Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie Stanu Zdrowia Ludności (program WOBASZ) W badaniach tych stwierdzono m.in. małe spożycie wapnia, witamin z grupy B, zarówno u mężczyzn, jak i kobiet.

10 W oparciu o obecny stan wiedzy przyjmuje się, iż stosowanie suplementów diety może być zasadne w następujących przypadkach: u osób dorosłych spożywających poniżej 1600 kcal dziennie, gdyż małe jest prawdopodobieństwo, iż zapotrzebowanie na witaminy i składniki mineralne zostanie w tym przypadku pokryte z żywności u kobiet w ciąży, które powinny przyjmować suplementy zawierające kwas foliowy i żelazo, oraz w uzasadnionych przypadkach wapń, jod i inne składniki mineralne, u osób starszych, które mogą wymagać suplementacji witaminami i składnikami mineralnymi, zwłaszcza gdy dieta jest nieracjonalna i poniżej 1500 kcal dziennie,

11 u osób stosujących diety z ograniczeniami, bądź eliminacją niektórych składników pokarmowych takich jak. np. weganie, osoby eliminujące wszystkie produkty mleczne, co utrudnia pokrycie zapotrzebowania m.in. na wapń i witaminę D, u kobiet po menopauzie, gdyż obniżenie stężenia estrogenów wiąże się z utratą masy kostnej, co w konsekwencji prowadzi do osteoporozy, tak więc przy niedostatecznym dowozie wapnia i witaminy D wskazane jest przyjmowanie suplementów zawierających te składniki,

12 u niemowląt karmionych piersią, ze względu na znaczne ryzyko niedoboru witaminy D 3, zgodnie z zaleceniami Krajowego Konsultanta i Zespołu Ekspertów, obowiązuje suplementacja witaminą D 3 w dawce 400 j. od 3 tygodnia życia, jeśli matka stosowała suplementację w czasie ciąży, lub od 1 doby życia, jeśli matka podczas ciąży nie przyjmowała suplementów.

13 Poziomy witamin i składników mineralnych dodawanych do żywności - aspekty bezpieczeństwa - brak poziomów uregulowanych na poziomie UE

14 Poziom witamin i składników mineralnych dodawanych do żywności powinien uwzględniać: 1) górne tolerowane poziomy spożycia (UL) witamin i składników mineralnych ustalone na podstawie naukowej oceny ryzyka, w oparciu o ogólnie akceptowane dane naukowe, uwzględniając zmienne stopnie wrażliwości różnych grup konsumentów; 2) spożycie witamin i składników mineralnych wynikające z innych źródeł diety; - Pod uwagę należy brać również zalecane (referencyjne) spożycie witamin i składników mineralnych dla populacji.

15 Intake of selected nutrients from foods, from fortification and from supplements in various European countries Flynn A., Hirvonen T., Mensink G.B.M. et all. Food & Nutrition Research suppl 1, 2009 Commissioned by the ILSI Europe Addition of Nutrients to Food Task Force

16 Zawartość jodu z konwencjonalnych produktów żywnościowych na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych kobiet w wybranych krajach UE. 600 UL=600 µg µg/os/dzień Perc 5 Perc Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Polska Hiszpania Holandia Wielka Brytania

17 Zawartość jodu z konwencjonalnych produktów żywnościowych i suplementów diety na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych kobiet w wybranych krajach UE. 600 UL=600 µg µg/os/dzień 300 Perc 5 Perc Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Polska Hiszpania Holandia Wielka Brytania tylko dla osób suplementujących

18 Zawartość jodu z konwencjonalnych produktów żywnościowych na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych mężczyzn w wybranych krajach UE. 600 UL=600 µg µg/os/dzień Perc 5 Perc Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Polska Hiszpania Holandia Wielka Brytania

19 Zawartość jodu z konwencjonalnych produktów żywnościowych i suplementów diety na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych mężczyzn w wybranych krajach UE. 600 UL=600 µg µg/os/dzień Perc 5 Perc 95 Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Polska Hiszpania Holandia Wielka Brytania tylko dla osób suplementujących

20 Zawartość retinolu z konwencjonalnych produktów żywnościowych na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych kobiet w wybranych krajach UE UL=3000 µg 2500 µg/os/dzień Perc 5 Perc Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Pols ka Hiszpania Holandia Wielka Brytania

21 Zawartość retinolu z konwencjonalnych produktów żywnościowych i suplementów diety na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych kobiet w wybranych krajach UE UL=3000 µg 2500 µg/os/dzień Perc 5 Perc Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Pols ka Hiszpania Holandia Wielka Brytania tylko dla osób suplementujących

22 Zawartość retinolu z konwencjonalnych produktów żywnościowych na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych mężczyzn w wybranych krajach UE UL=3000 µg µg/os/dzień Perc 5 Perc Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Pols ka Hiszpania Holandia Wielka Brytania

23 Zawartość retinolu z konwencjonalnych produktów żywnościowych i suplementów diety na poziomie 5 i 95 percentyla oraz mediany w dietach badanych mężczyzn w wybranych krajach UE UL=3000 µg 2500 µg/os/dzień Perc 5 Perc Mediana Dania Finlandia Niem cy Irlandia Włochy Pols ka Hiszpania Holandia Wielka Brytania tylko dla osób suplementujących

24 Zasadniczym źródłem wszystkich składników mineralnych i witamin we wszystkich badanych krajach jest podstawowa dieta. Poziom suplementowania diety i dobrowolnego wzbogacania żywności różni się znacznie pomiędzy krajami. Ryzyko zbyt dużego pobrania większości składników mineralnych i witamin jest bardzo niskie. Możliwe ryzyko dotyczy: retinolu, cynku, jodu, miedzi i magnezu. Dzieci są częściej narażone na wysokie spożycie w stosunku do poziomów UL

25 Składniki roślinne dodawane do żywności -brak szczegółowych regulacji na poziomie UE - EFSA naukowe podstawy oceny - regulacje krajowe

26 Trwają prace różnych gremiów eksperckich na temat oceny bezpieczeństwa składników roślinnych. EFSA opublikowała Przewodnik na temat oceny bezpieczeństwa roślin i preparatów roślinnych przeznaczonych do stosowania jako składniki suplementów diety. EFSA Journal 2009

27 EFSA SCIENTIFIC COOPERATION (ESCO) REPORT EFSA Compendium of botanicals that have been reported to contain toxic, addictive, psychotropic or other substances of concern European Food Safety Authority (EFSA), Parma, Italy, EFSA Journal 2009; 7(9):281 Omawiany dokument stanowi bazę danych zawierającą listę (regularnie uzupełnianą) roślin oraz substancji pochodzenia roślinnego wobec których mogą istnieć uzasadnione podejrzenia, co do bezpieczeństwa zdrowotnego w przypadku ich stosowania w środkach spożywczych. Celem tego kompendium jest zwrócenie uwagi producentów żywności oraz przedstawicieli urzędowej kontroli żywności na istotne kwestie bezpieczeństwa w odniesieniu do produktów zawierających w swoim składzie wymienione w dokumencie komponenty roślinne. Dokument ten nie dokonuje ostatecznej oceny i nie przesądza o bezpieczeństwie czy też niebezpieczeństwie stosowania określonych składników pochodzenia roślinnego w żywności.

28 Oświadczenia zdrowotne

29 Rozporządzenie (WE) Nr 1924/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności - obowiązuje od dnia 1 lipca 2007r. we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej. Oświadczenia zdrowotne opinie EFSA

30 EFSA zakończenie opiniowania oświadczeń zdrowotnych dla składników innych niż roślinne przewidywany termin - czerwiec 2011 Akceptacja listy dozwolonych oświadczeń zdrowotnych koniec 2011 / początek 2012 Oświadczenia dotyczące składników roślinnych? (Health Claims Conference, , Brussels, Basil Mathioudakis, DG SANCO European Commission)

31

32 Antyoksydanty w suplementach Pozytywna rola antyoksydantów zawartych w żywności dobrze udokumentowana rola i zawartość w suplementach podlega ciągłej dyskusji

33 Systematic review: primary and secondary prevention of gastrointestinal cancers with antioxidant supplements Bjelakovic G., Nikolova D., Simonetti R.G., Gluud C., Aliment. Pharmacol. Ther.,, 2008, 28, randomizowanych badań osób Suplementy: wit. A, C, E, β-karoten, selen

34 Suplementy Ryzyko raka Wit. A, C, E brak efektu Wit. A; β-karoten Bjelakovic G., Nikolova D., Simonetti R.G., Gluud C., Aliment. Pharmacol. Ther.,, 2008, 28,

35

36 Podsumowanie - Rola zbilansowanej diety w prawidłowym żywieniu - Potrzeba regulacji poziomów witamin i składników mineralnych oraz innych składników, a także oświadczeń zdrowotnych - Decyzja o zażywaniu suplementów * czy jest potrzeba suplementacji? * konsultacja lekarska i/lub dietetyka. (zwłaszcza gdy zażywane są leki!) - Powszechna edukacja