Zastosowanie podparcia

Transkrypt

1 1-2/2011 PROTETYKA lek. stom. Damian Janica, lek. stom. Alina Janica* Wykorzystanie podparcia ZX-27 do uzupełnienia braków zębowych w połączeniu z kompozytowym uzupełnieniem stałym Opis przypadku PRACA RECENZOWANA Zastosowanie podparcia szklanego ZX-27 w połączeniu z kompozytowym mostem adhezyjnym prawdopodobnie w znacznym stopniu zwiększy możliwości konstrukcyjne stomatologów lubiących prace laboratoryjne. TITLE Use of support ZX-27 to supplement the missing teeth in combination with complementary composite solid. A case report SŁOWA KLUCZOWE szkło ZX-27, mosty kompozytowe wzmocnione włóknem szklanym STRESZCZENIE Celem pracy jest uzupełnienie rozległych braków zębowych przy użyciu kompozytowego mostu adhezyjnego wzmocnionego włóknem szklanym i podpartego w części dystalnej szkłem ZX-27. KEY WORDS ZX-27 glass, glass fibre reinforced composite bridges SUMMARY The aim of the study is to replace multiple missing teeth with a glass-fibre reinforced composite adhesive bridge distally supported with ZX-27. Praca jest próbą uzupełnienia rozległych braków zębowych z użyciem kompozytowego mostu adhezyjnego podpartego podparciem szklanym ZX-27 z jednoczesnym ustabilizowaniem parodontalnego zęba trzonowego. MATERIAŁY I PRZYBORY W pracy wykorzystano następujące materiały i przybory: Herculite Ultra (Kerr), Boston A3, A3,5 (Arkona), włókno szklane Glass Chords plecione 2 mm (Arkona), włókno szklane everstick C&B (Poldent), Opti Bond Solo Plus (Kerr), Optiguard (Kerr), wytrawiacz: 36-procentowy kwas ortofosforowy (Arkona), wiertła diamentowe, nici retrakcyjne Sil-Trax nr 8 (Pascal), zestaw do polerowania kompozytów (Poldent), kalka artykulacyjna (Bausch), elastomerowa masa wyciskowa Zetaplus (Zhermack), elastomerowa masa wyciskowa Oranwasch L (Zhermack), alginatowa masa wyciskowa Kromopan (Lascod), Protemp (3M ESPE), gips protetyczny żółty, wosk protetyczny miękki, lakier izolujący kikuty zębowe Durolan, łyżki wyciskowe górna i dolna nr 2, piaskarka (EMS), radiowizjograf KODAK RVG ETAPY POSTĘPOWANIA KLINICZNEGO 51-letnia pacjentka zgłosiła się celem uzupełnienia rozległych braków zębowych w szczęce po stronie prawej (fot. 1). Badaniem wewnątrzustnym stwierdzono: w szczęce: brak zębów 15, 16, 17 oraz parodontalny ząb 18, nie mogący stanowić solidnej podpory dla ewentualnego mostu tradycyjnego (stal licowana porcelaną), w żuchwie pełne łuki zębowe. Pacjentka miała górną protezę szkieletową, ale nie była z niej zadowolona (nie mogła przyzwyczaić się do ciała obcego na podniebieniu). Uzupełnienie braków zębowych przy użyciu implantów także nie wchodziło w rachubę, ponieważ pacjentka nie zgadzała się na zabieg chirurgiczny. W związku z tym postanowiono wykonać most kompozytowy wzmocniony włóknem szklanym i podparty szklanym elementem ZX-27, na co pozwalał dobrze za- 41

2 PROTETYKA T W Ó J P R Z E G L Ą D S T O M A T O L O G I C Z N Y 1 2 fot. archiwum autorów 3 4 chowany wyrostek zębodołowy i brak ruchomości dziąsła. Właściwy most miał obejmować dwa zęby filarowe (13, 14) oraz dwa brakujące (15, 16). Stwierdzono, że z powodu pogłębionego zgryzu w okolicy zębów filarowych należy w niewielkim stopniu spiłować guzki zębów przeciwstawnych 44, 45, na co pacjentka wyraziła zgodę. Podparcie ZX-27 miało znajdować się w okolicy zęba 16, natomiast dalej postanowiono umieścić przęsło wzmocnione włóknem szklanym, o możliwie minimalnej średnicy, które miało opierać się na zębie 18 i stabilizować go. Po dokładnym omówieniu z pacjentką całego przebiegu leczenia i uzyskaniu jej akceptacji przystąpiono do realizacji przedsięwzięcia. Praca została podzielona na trzy fazy: pierwsza wewnątrzustna, druga zewnątrzustna, trzecia wewnątrzustna, czwarta zewnątrzustna (podzielona na dwa etapy), piąta wewnątrzustna (podzielona na trzy etapy). Pierwsza faza wewnątrzustna W pierwszej kolejności przy pomocy wiertła diamentowego delikatnie spiłowano guzki zębów 44, 45 celem uzyskania większej przestrzeni dla włókna szklanego i kompozytu na zębach 14, 13. Następnie pobrano wycisk dwuczasowy dwufazowy (Zeta i Oranwasch) oraz anatomiczny szczęki i dwa anatomiczne żuchwy (Kromopan). Druga faza zewnątrzustna W następnej zewnątrzustnej fazie, posługując się żółtym, twardym gipsem, odlano modele górny i dolny na bazie wycisków anatomicznych. Czas wiązania gipsu wynosił minut. Po uwolnieniu modeli dokonano analizy możliwości osadzenia planowanej pracy pod względem technicznym i konstrukcyjnym. Na modelu ołówkiem zaznaczono miejsce osadzenia szkła ZX-27, a na zębach 13, 14 powierzchnie, które należało opracować, po czym razem z wyciskiem dwuczasowym dwufazowym szczęki oraz anatomicznym żuchwy praca została odesłana do technika celem wykonania podparcia szklanego. Trzecia faza wewnątrzustna Wizytę rozpoczęto od wycisku jednoczasowego, jednowarstwowego górnego (Zeta), który miał posłużyć do wykonania uzupełnień tymczasowych zabezpieczających opracowane zęby. Pacjentka została znieczulona śródwięzadłowo i przystąpiono do opracowania powierzchni zębowych zgodnie 42

3 1-2/2011 PROTETYKA z oznaczeniami na modelu gipsowym. Po odpowiednim oszlifowaniu zębów filarowych pobrano wycisk górny dwuczasowy dwufazowy, przy pomocy którego odlano model z żółtego, twardego gipsu. Następnie z materiału Protemp wykonano koronę tymczasową na ząb 14 zblokowaną z nakładem na zębie 13 i po ich osadzeniu odesłano pacjentkę. Dobrano odpowiedni kolor kompozytu, z którego miał być wykonany most. Czwarta faza zewnątrzustna. Etap I W pierwszej kolejności należało przełożyć szkło ZX-27 z modelu, na którym dostarczono je z pracowni protetycznej (fot. 2), na model roboczy. W tym celu z materiału kompozytowego wykonano znacznik, według którego szklany element został przełożony w odpowiednie miejsce i zamocowany przy pomocy rozgrzanego wosku (fot. 3, 4). Następnie, posługując się woskiem, wykonano bardzo cienką czapeczkę całkowicie pokrywającą szkło ZX-27, a dalej zarówno ona, jak i oszlifowane powierzchnie w zębach 14, 13 zostały powleczone lakierem izolującym Durolan i rozpoczęto modelowanie mostu (fot. 5, 6). Najpierw celem odciążenia brodawki dziąsłowej w okolicy zęba 14 wykonano podparcia dla przęsła mostu z materiału kompozytowego (fot. 7). Następnie w kierunku prostopadłym do wyrostka zębodołowego ułożono na nim włókno szklane grubości 2 mm i długości 20 mm (Arkona) (fot. 8, s. 44). Materiał kompozytowy, na którym osadzono ten fragment włókna, został spolimeryzowany punktowo przy pomocy wyciętego w tym celu kawałka czarnego plastiku z wywierconym w środku otworem o średnicy około 2 mm (fot. 9, s. 44). Polimeryzacja była przeprowadzona tak, by nie objęła skrzydeł włókna nieprzylegających do kompozytu. W dalszej kolejności wykonano pętlę z włókna szklanego 2 mm (Arkona) ułożonego pionowo do wrostka obejmującą zarówno szkło ZX-27, jak i kikut zęba 14 i osadzono ją na materiale kompozytowym Boston (Arkona), który także został spolimeryzo

4 PROTETYKA T W Ó J P R Z E G L Ą D S T O M A T O L O G I C Z N Y wany w ten sposób, by nie naświetlić skrzydeł pierwszego włókna (fot. 10). Następnie pionowo położono kolejną warstwę włókna szklanego (2 mm), które biegło od dystalnej powierzchni szkła ZX-27 do dystalnej zęba 13. Całość konstrukcji została spięta pierścieniem z włókna położonego prostopadle do wyrostka i pokryta kompozytem światłoutwardzalnym, przy czym w materiale kompozytowym obejmującym podparcie ZX-27 pozostawiono siodłowate łożysko dla przęsła mającego stabilizować ząb 18, które pokryto lakierem izolującym (fot. 11, 12). Czwarta faza zewnątrzustna. Etap II W ostatniej części modelowania, pomiędzy podparciem ZX-27 a zębem 18, przeciągnięto włókno szklane everstick C&B (Poldent) i pokryto je kompozytem (fot. 13). Zwrócono uwagę, by zostawić maksymalnie dużo miejsca między przęsłem mostu a wyrostkiem zębodołowym celem zachowania dobrych warunków do utrzymania higieny przez pacjentkę. Na koniec z mostu szklanego uwolniono podparcie, które następnie zostało dokładnie opłukane z resztek wosku wodą o temperaturze około 100 C, a potem wypiaskowane. Tak samo dokładnie oczyszczono wykonany most i przęsło stabilizujące z zębem 18 z resztek lakieru Durolan. Piąta faza wewnątrzustna. Etap I Przy użyciu cementu karboksylowego Adhesor Carbofine (Spofa Dental) o konsystencji twardniejącej, bardzo gęstej śmietany połączono ze sobą podparcie szklane ZX-27 i most kompozytowy wzmocniony włóknem szklanym. Zgodnie z zaleceniem producenta należało tak osadzić szklany element, by w trakcie zabiegu doszło do delikatnej i ustępującej anemizacji błony śluzowej wyrostka zębodołowego. Po związaniu nadmiary cementu zostały usunięte (fot. 14). Piąta faza wewnątrzustna. Etap II Miejsca przylegania tkanek zęba i uzupełnień kompozytowych zostały wyjałowione i pokryte Opti Bondem Solo. Most został osadzony na kompozytowym materiale światłoutwardzalnym. Piąta faza wewnątrzustna. Etap III W ostatniej części zamocowano przęsło stabilizujące ząb 18. Posłużono się w tym celu kompozytem, z którego wykonany był most, i przystąpiono do korekty estetycznej uzupełnienia przy użyciu kompozytu Herculite Ultra. Zdecydowano się również 44

5 1-2/2011 PROTETYKA na olicowanie tym samym materiałem zęba 13 z jednoczesnym ustabilizowaniem zamocowania przęsła mostu na tym zębie przy pomocy włókna szklanego 2 mm (fot. 15). Wykonano ostateczną korektę w zwarciu przy użyciu kalki artykulacyjnej, celem wyeliminowania przedwczesnych kontaktów. Po zaakceptowaniu przez pacjentkę efektu estetycznego, przystąpiono do wypolerowania naszej pracy przy pomocy zestawu firmy Poldent (fot. 16, 17, 18). Na koniec wizyty wykonano RTG kości znajdującej się pod podparciem szklanym, a pacjentce przypomniano o konieczności okresowych wizyt kontrolnych w związku z wykonaną pracą. PODSUMOWANIE Opisana praca została wykonana metodą mieszaną, stanowiącą połączenie metody pośredniej i bezpośredniej, co pozwoliło dopasować przęsło do wyrostka zębodołowego, wymodelować trudno dostępne miejsca i jednocześnie utrzymać właściwą estetykę naszej pracy. Starano się zwrócić uwagę na to, by pacjentka nie miała trudności z utrzymaniem higieny w okolicy osadzonej pracy oraz by przęsło łączące ząb 18 z resztą konstrukcji sprawiało możliwie najmniejszy opór przy żuciu. RTG kości będzie powtarzane i porównywane ze sobą, istnieje bowiem ryzyko zaniku beleczek kostnych w tym miejscu. Należy zaznaczyć, że teoretycznie można było pominąć jeden etap zewnątrzustny i całość wykonać na dwóch wizytach, do czego będziemy zmierzać przy następnej tego rodzaju pracy. Obserwacje uzupełnienia kompozytowego podpartego szkłem ZX-27, wcześniej wykonanego u innego pacjenta, zdają się potwierdzać skuteczność naszej metody. Jeśli czas pokaże, że tak jest w istocie, będzie ona tańsza, szybsza i mniej inwazyjna od innych znanych metod ZALETY I WADY Zalety i wady w przypadku zastosowania kompozytowych uzupełnień stałych wzmocnionych włóknem szklanym podpartym szkłem ZX

6 PROTETYKA T W Ó J P R Z E G L Ą D S T O M A T O L O G I C Z N Y Zalety pozytywny efekt estetyczny, mała inwazyjność, minimalny czas trwania okresu przejściowego między poszczególnymi etapami pracy, możliwość korekty koloru bądź kształtu wykonanej pracy w ustach pacjenta, atrakcyjność finansowa dla pacjenta, łatwość ewentualnej naprawy, wytrzymałość, brak konieczności wykonania zabiegu chirurgicznego. Wady możliwość odklejenia od zęba filarowego, możliwość rozszczelnienia i wystąpienia próchnicy wtórnej, mniejsza wytrzymałość w porównaniu do tradycyjnych rekonstrukcji protetycznych. Piśmiennictwo 1. Tanasiewicz M., Twardawa H., Skucha- Nowak M., Książek-Bąk H., Szklarski T.: Bezpośrednia korekta estetyczna uzębienia w przednich odcinkach łuku zębowego. Część I. Zasady postępowania, kwalifikacja pacjentów, wskazania i przeciwwskazania, Twój Przegląd Stomatologiczny, 2010, 1-2, Tanasiewicz M., Twardawa H., Skucha- Nowak M., Książek-Bąk H., Szklarski T.: Bezpośrednia korekta estetyczna uzębienia w przednich odcinkach łuku zębowego. Część II. Postępowanie kliniczne, Twój Przegląd Stomatologiczny, 2010, 3, Paździor-Klocek A.: Materiały złożone i włókna szklane. Nowoczesne rozwiązania podczas jednej wizyty, Twój Przegląd Stomatologiczny, 2009, 5, Dawiec M., Dawiec G., Staroń-Irla K., Skaba D.: Rekonstrukcja braku zęba 12 z użyciem włókna szklanego-metoda własna Twój Przegląd Stomatologiczny, 2008, 6, Bukowska D.: Włókno szklane w stomatologii. e-dentico, 2007, 1, Frączak B.A.: Włókno szklane jako wzmocnienie polimerów stosowanych w protetyce stomatologicznej. Inżynieria Biomateriały, 2003, 6, 29, Bukowska D.: Włókno szklane w stomatologii estetycznej. Magazyn Stomatologiczny, 2000, 10, 7/8, Żarow M., Łazarz-Bartyzel K.: Wykorzystanie włókien szklanych oraz utraconych zębów własnych w przypadku natychmiastowego uzupełnienia braku zębowego. Poradnik Stomatologiczny, 11/12, 2006, Raszewski Z.: Zastosowanie włókien szklanych w stomatologii, Twój Przegląd Stomatologiczny, 2008, 7-8, Staroń-Irla K., Dawiec M., Dawiec G.: Odbudowa korony zęba 22 z użyciem wkładu z włókna szklanego, Twój Przegląd Stomatologiczny, 2008, 10, Rosak P., Kasperski J.: System szklanych podparć ZX-27. Alternatywa dla uzupełnień ruchomych i leczenia implantoprotetycznego, Twój Przegląd Stomatologiczny, 2009, 09,