Nowy akt prawny zawiera wiele rozwiązań

Transkrypt

1 Anna Lozia, Katarzyna Papińska DOKUMENTY WYDAWANE CUDZOZIEMCOM W POLSCE W dniu 1 maja 2014 r. weszła w życie Ustawa z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz oraz z 2014 r., poz. 463), zastępująca dotychczas obowiązującą Ustawę o cudzoziemcach z dnia 13 czerwca 2003 r. (j.t. Dz. U. z 2011 r. Nr 264, poz z późn. zm.). Nowy akt prawny zawiera wiele rozwiązań ułatwiających cudzoziemcom legalizację pobytu w Polsce, zapobiegających sytuacjom delegalizowania tego pobytu oraz zapewniających wdrożenie do krajowego porządku prawnego szeregu przepisów unijnych. W Dziale VII oraz w Działach V i III wyżej wymienionej ustawy znalazły się przepisy dotyczące trybu wydawania dokumentów cudzoziemcom, ich wymiany i unieważniania oraz podmiotów uprawnionych do dokonywania tych czynności. W pierwszej kolejności konieczne jest przedstawienie ogólnych zasad dotyczących wydawania i wymiany dokumentów cudzoziemcom, zawartych w Ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. W ustawie uwzględniono przepisy Rozporządzenia Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającego jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich, zmienionego Rozporządzeniem Rady (WE) nr 380/2008 z dnia 18 kwietnia 2008 r. oraz wprowadzono obowiązek zamieszczania danych biometrycznych, w tym odcisków linii papilarnych, w karcie pobytu i zezwoleniu na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego. Podobne zabezpieczenia zastosowano też w dokumencie zgoda na pobyt tolerowany. Wprowadzono także nowe instytucje, które są niezbędne do wzmocnienia kontroli państwa nad wydanymi dokumentami. Ponadto rozróżniono procedurę wymiany dokumentów wydawanych cudzoziemcom, która następuje w przypadku zmiany danych w nim zamieszczonych, zmiany wyglądu cudzoziemca i utraty lub uszkodzenia dokumentu, od procedury wydawania nowych dokumentów. Co do zasady dokumenty są wydawane i wymieniane na wniosek cudzoziemca lub przedstawiciela ustawowego cudzoziemca, niemniej w pewnych sytuacjach wydaje się je z urzędu, jak np. pierwszą kartę pobytu w związku z udzieleniem zezwolenia pobytowego. W przypadku gdy dokumenty wydawane są cudzoziemcowi z urzędu w związku z udzieleniem mu zezwolenia na pobyt, składa on odciski linii papilarnych przy złożeniu wniosku o udzielenie tego zezwolenia. W razie niezłożenia przez cudzoziemca odcisków linii papilarnych jest on wzywany do dokonania tej czynności w trybie uzupełnienia braków formalnych wniosku. Natomiast gdy dokument wydawany lub wymieniany jest na wniosek cudzoziemca, jest on zobowiązany do złożenia odcisków linii papilarnych przy składaniu tegoż wniosku. Wniosek o wydanie lub wymianę dokumentów składa się na formularzu. Dokumenty odbierane są przez cudzoziemca osobiście. W ustawie określono tryb zgłaszania utraty lub uszkodzenia dokumentu posiadanego przez cudzoziemca. Organ, który wydał dokument powinien zostać w terminie 3 dni Anna Lozia główny specjalista w Wydziale Projektów Informatycznych Biura Informatyki Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Katarzyna Papińska starszy specjalista w Wydziale I postępowań Odwoławczych Departamentu Legalizacji Pobytu Urzędu do Spraw Cudzoziemców. 9 lipiec - wrzesień 2014 nr 34 trzydziestkaczwórka_b.indd :19:46

2 10 Fot. 1. Wzór karty pobytu od dnia utraty lub uszkodzenia dokumentu poinformowany przez cudzoziemca o tym fakcie na specjalnym formularzu. Wprowadzono również obowiązek zwrotu przez cudzoziemca dokumentu w sytuacji nabycia przez niego polskiego obywatelstwa, cofnięcia lub wygaśnięcia posiadanego tytułu pobytowego oraz unieważnienia dokumentu w drodze decyzji. Organ, któremu zwrócono dokument powinien nieodpłatnie wydawać, na wniosek cudzoziemca, zaświadczenie potwierdzające powyższy fakt, ważne przez 30 dni. Przewidziano także procedurę unieważniania wydanych cudzoziemcom dokumentów w sytuacji utraty dokumentu, odbioru nowego dokumentu, nabycia obywatelstwa polskiego, a także cofnięcia lub wygaśnięcia zezwolenia pobytowego. Dokument unieważnia organ, który go wydał, poza przypadkami wymienionymi w ustawie. Należy wskazać, że wiele rozwiązań dotyczących wymiany, zwrotu i unieważnienia dokumentów wzorowanych jest na przepisach Ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993, z późn. zm.). Zupełnie nową instytucją przewidzianą w ustawie jest stwierdzenie w drodze decyzji przez organ wydający dokument jego nieważności, gdy został on wydany osobie nieuprawnionej. W Ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach wprowadzono obowiązek umieszczenia danych o dokumencie niezwróconym lub utraconym w Systemie Informacyjnym Schengen w celu jego zajęcia, przez organ, do którego należało zwrócić dokument lub organ zawiadomiony o utracie dokumentu; określono też, że organ, który umieścił te dane usuwa je, gdy dokument został zwrócony. Ponadto w przypadku gdy organ prowadzący kontrolę graniczną lub kontrolę legalności pobytu cudzoziemca ustali, że cudzoziemiec posługuje się którymkolwiek z dokumentów, które był obowiązany zwrócić, zatrzymuje taki dokument, wydaje cudzoziemcowi nieodpłatne zaświadczenie potwierdzające jego zatrzymanie oraz przesyła zatrzymany dokument organowi, który go wydał. Ustawa nakłada na osobę, która znalazła cudzy dokument obowiązek niezwłocznego przekazania go wojewodzie, komendantowi wojewódzkiemu (Stołecznemu), komendantowi powiatowemu (miejskiemu) Policji, komendantowi komisariatu Policji, innemu organowi administracji publicznej lub konsulowi Rzeczypospolitej Polskiej, którzy przekazują go niezwłocznie organowi, który go wydał. Wzory dokumentów wydawanych na podstawie Ustawy o cudzoziemcach, z wyłączeniem zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego, zaproszenia dla cudzoziemca oraz zaświadczenia potwierdzającego domniemanie, że cudzoziemiec jest ofiarą handlu ludźmi, co do których wydano odrębne rozporządzenia, określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 kwietnia 2014 r. w sprawie dokumentów wydawanych cudzoziemcom (Dz. U. poz. 589). trzydziestkaczwórka_b.indd :19:47

3 dokumenty Dokumentem najczęściej wydawanym cudzoziemcom jest nadal karta pobytu (fot. 1). Wydaje się ją cudzoziemcowi, któremu udzielono: zezwolenia na pobyt czasowy w Polsce na czas udzielonego zezwolenia; zezwolenia na pobyt stały na 10 lat; zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE na 5 lat oraz zgody na pobyt ze względów humanitarnych na 2 lata. Karta pobytu w okresie swojej ważności potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz uprawnia go, wraz z dokumentem podróży, do wielokrotnego przekraczania granicy bez konieczności uzyskania wizy. Ponadto kartę pobytu wydaje się na podstawie odrębnych przepisów cudzoziemcowi, który uzyskał status uchodźcy (ważną przez 3 lata) i ochronę uzupełniającą w Polsce (ważną przez 2 lata). Co do zasady kartę pobytu wydaje i odmawia jej wydania wojewoda, który udzielił zezwolenia pobytowego, a wymienia lub odmawia wymiany wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. Wyjątek stanowi sytuacja, w której cudzoziemcowi udzielono zgody na pobyt ze względów humanitarnych wówczas kartę pobytu wydaje lub odmawia jej wydania komendant oddziału Straży Granicznej lub komendant placówki Straży Granicznej, który udzielił powyższej zgody, a wymienia lub odmawia jej wymiany komendant oddziału Straży Granicznej lub komendant placówki Straży Granicznej właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. W ustawie przewidziano regulacje pozwalające na wydanie pierwszej karty pobytu dla wyżej wymienionej kategorii cudzoziemców na ich wniosek, ponieważ zgoda na pobyt ze względów humanitarnych jest im udzielana z urzędu, w postępowaniu o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu. W ustawie wprowadzono nowe, wymagane prawem unijnym, adnotacje zamieszczane na karcie pobytu, tj. dostęp do rynku pracy w przypadku zezwolenia udzielonelipiec 11 Fot. 2. Wzór polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca - wrzesień 2014 nr 34 trzydziestkaczwórka_b.indd :19:48

4 dokumenty UE i ochrony uzupełniającej. Nowością jest Fot. 3. Wzór tymczasowego polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca 12 trzydziestkaczwórka_b.indd 12 go cudzoziemcowi uprawnionemu do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zwolnionemu z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę oraz ochrona międzynarodowa przyznana przez... (wskazanie państwa członkowskiego Unii Europejskiej, które ją przyznało) w dniu... (data przyznania ochrony międzynarodowej). W nowej Ustawie o cudzoziemcach nie ma większych zmian w kwestii wydawania polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca (fot. 2). Wydaje się go cudzoziemcowi, który utracił swój dokument podróży albo dokument ten uległ zniszczeniu, bądź utracił ważność, a nie jest możliwe otrzymanie przez cudzoziemca nowego dokumentu podróży w przypadku, gdy cudzoziemcowi udzielono w Polsce: zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego możliwość wydania tego dokumentu osobie, która uzyskała zgodę na pobyt ze względów humanitarnych w Polsce. Polski dokument podróży dla cudzoziemca uprawnia cudzoziemca do wielokrotnego przekraczania granicy wraz z ważnym tytułem pobytowym, jest ważny przez okres 1 roku od dnia wydania oraz jest wydawany i wymieniany przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. Zmodyfikowano natomiast wzór dokumentu. Nadal ma on postać 40-stronicowej książeczki paszportowej o wymiarach 12,5 cm x 8,7 cm po złożeniu, jednak zmianie uległy treści pouczeń zawartych na pierwszej stronie dokumentu oraz na wyklejce na tylnej okładce dokumentu. Usunięto również miejsca na personalizację na stronie 2 i 4 danych i fotografii dzieci towarzyszących posiadaczowi dokumentu. Na mocy nowej Ustawy o cudzoziemcach każdej osobie będzie wydawany oddzielny dokument podróży. Strony 2 i 3 dokumentu zawierają miejsce na adnotacje urzędowe, a pozostałe strony przeznaczone są na wizy. Dokument personalizowany jest przez Centrum Personalizacji Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Zgodnie z zapisem art. 511 Ustawy o cudzoziemcach dokument na dotychczasowym blankiecie może być wydawany do wyczerpania zapasów, nie dłużej niż przez rok od wejścia w życie tej ustawy. Tymczasowy polski dokument podróży dla cudzoziemca (fot. 3) wydaje się cudzoziemcowi zamierzającemu powrócić na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, który podczas pobytu za granicą utracił swój dokument podróży albo którego dokument podróży uległ zniszczeniu bądź utracił ważność, a nie jest możliwe otrzymanie przez niego nowego dokumentu podróży, w przypadku gdy cudzoziemcowi udzielono w Polsce: zezwolenia na pobyt stały, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub nadano status :19:49

5 dokumenty Fot. 4. Wzór zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach MRG dla Ukrainy Fot. 5. Wzór zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach MRG dla Rosji uchodźcy. Ponadto powyższy dokument może być wydany cudzoziemcowi, który nie posiada dokumentu podróży i nie jest możliwe otrzymanie przez niego nowego dokumentu podróży, gdy podlega on relokacji lub przesiedleniu, zamierza opuścić terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub został zobowiązany do opuszczenia tego terytorium. Dokument ten uprawnia cudzoziemca, o którym mowa w pierwszej części bieżącego akapitu do jednokrotnego wjazdu na terytorium RP lub cudzoziemca, który zamierza opuścić terytorium Polski bądź został zobowiązany do opuszczenia Polski do wyjazdu z terytorium RP. Dokument ten jest ważny przez okres w nim oznaczony, nie dłuższy jednak niż 7 dni i, w zależności od okoliczności sprawy, jest wydawany i wymieniany przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca lub komendanta placówki Straży Granicznej, albo konsula. Tymczasowy polski dokument podróży jest dokumentem papierowym, składanym lipiec na trzy części, o wymiarach po złożeniu 12,5 cm x 8,7 cm. Zmieniono treść pouczeń znajdujących się na pierwszej stronie dokumentu. W niewielkim stopniu zmianie uległ także zakres danych cudzoziemca zamieszczany w dokumencie. Dodano miejsce na 6 fotografii dzieci towarzyszących cudzoziemcowi oraz małoletnich znajdujących się pod opieką cudzoziemca 4 fotografie będą naklejane na stronie 4, która dotychczas była przeznaczona na wizy. Dane nadal wpisywane są do dokumentu ręcznie. Zgodnie z zapisem art. 511 Ustawy o cudzoziemcach dokument na dotychczasowym blankiecie może być wydawany do wyczerpania zapasów, nie dłużej niż przez rok od wejścia w życie tej ustawy. W Dziale III Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach znajdują się przepisy dotyczące wydawania zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego (MRG) udzielonego cu wrzesień 2014 nr 34 trzydziestkaczwórka_b.indd :19:50

6 14 Fot. 6. Wzór zaświadczenia wydawanego cudzoziemcowi, w stosunku do którego istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi dzoziemcowi, spełniającemu warunki określone w art. 9 Rozporządzenia WE 1931/2006. Powyższe zezwolenie wydawane jest przez konsula na wniosek cudzoziemca, a do cofania i unieważniania tego dokumentu stosuje się odrębne przepisy. W związku z koniecznością zamieszczania w wyżej wymienionym dokumencie obrazów odcisków linii papilarnych podjęto decyzję o zmianie jego wzoru. Dokument spełnia wymogi techniczne dotyczące dokumentów pobytowych, określone we wspomnianym już Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1030/2002 z dnia 13 czerwca 2002 r. ustanawiającym jednolity wzór dokumentów pobytowych dla obywateli państw trzecich. Również jego kolorystyka została zmieniona i jest zgodna z powyższym rozporządzeniem. Dokument zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego poprzedniego wzoru został wprowadzony do obiegu 1 lipca 2011 r. w związku z podpisaniem w dniu 28 marca 2008 r. umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o zasadach małego ruchu granicznego. Od dnia 27 lipca 2012 r., w wyniku umowy z dnia 14 grudnia 2011 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o zasadach małego ruchu granicznego, dokument ten wydawany jest również obywatelom Federacji Rosyjskiej. Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Białorusi o zasadach małego ruchu granicznego, podpisana w dniu 12 lutego 2010 r. nie weszła w życie. Z uwagi na fakt, że wyżej wymieniony dokument miał być wydawany obywatelom trzech krajów, a wszystkie teksty zamieszczane na dokumencie muszą być przetłumaczone na języki umawiających się stron, biorąc pod uwagę względy ekonomiczne oraz usprawnienie procesu personalizacji podjęto decyzję o opracowaniu i zamówieniu u producenta jednego uniwersalnego blankietu bez tekstów stałych oraz pouczeń, które nanoszone są podczas personalizacji dokumentu. Analogiczne rozwiązanie przyjęto w nowym wzorze dokumentu (fot. 4 5). Wzór dokumentu określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 25 kwietnia 2014 r. w sprawie wzoru zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego oraz wzoru formularza wniosku o udzielenie cudzoziemcowi tego zezwolenia (Dz. U. poz. 554). W Dziale V Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach wskazano nowy dokument wydawany cudzoziemcom, tj. zaświadczenie wydawane cudzoziemcowi, w stosunku do którego istnieje domniemanie, że jest ofiarą handlu ludźmi w rozumieniu art. 115 trzydziestkaczwórka_b.indd :19:50

7 dokumenty 22 Kodeksu karnego, potwierdzające istnienie tego domniemania. Powyższy dokument wydawany jest przez organ właściwy do prowadzenia postępowania w sprawie o przestępstwo, o którym mowa w art. 189a 1 Kodeksu karnego, tj. przez prokuratora, i jest ważny przez okres 3 miesięcy od dnia jego wydania, a w przypadku małoletniego cudzoziemca przez okres 4 miesięcy od dnia jego wydania. Z uwagi na charakter zaświadczenia oraz szeroki katalog podmiotów uprawnionych do jego wydawania, dokument ten nie zawiera zabezpieczeń papieru czy druku. Na dokumencie będzie widniała pieczęć oraz podpis osoby upoważnionej do wydania zaświadczenia. Informacje będą nadrukowywane lub wypisywane ręcznie na formularzu formatu A4 (fot. 6). Wzór dokumentu określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie wzoru zaświadczenia potwierdzającego domniemanie, że cudzoziemiec jest ofiarą handlu ludźmi (Dz. U. poz. 513). W Dziale III U staw y o cudzoziemcach wskazano, że cudzoziemiec może przedstawić zaproszenie jako dokument potwierdzający posiadanie środków finansowych wystarczających na pokrycie kosztów związanych z planowanym pobytem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym kosztów zakwaterowania i wyżywienia, oraz na pokrycie kosztów podróży powrotnej do państwa pochodzenia lub zamieszkania albo kosztów tranzytu do państwa trzeciego, które udzieli pozwolenia na wjazd. Zapraszającym może być obywatel polski zamieszkujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, obywatel innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, państwa członkowskiego Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej lub członek jego rodziny, zamieszkujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i posiadający prawo lipiec 15 Fot. 7. Wzór zaproszenia dla cudzoziemca pobytu lub prawo stałego pobytu na tym terytorium lub cudzoziemiec przebywający bezpośrednio przed wystawieniem zaproszenia legalnie i nieprzerwanie co najmniej przez okres 5 lat na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub posiadający zezwolenie na pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoter- - wrzesień 2014 nr 34 trzydziestkaczwórka_b.indd :19:52

8 Fot. 8. Wzór dokumentu zgoda na pobyt tolerowany 16 Fot. 9. Wzór polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca wysokości środków, które powinien posiadać zapraszający (Dz. U. poz. 546). Zgodnie z zapisem art. 511 Ustawy o cudzoziemcach dokument na dotychczasowym blankiecie może być wydawany do wyczerpania zapasów, nie dłużej niż przez rok od wejścia w życie tej ustawy. Całkowitym novum jest dokument pod nazwą zgoda na pobyt tolerowany (fot. 8), wydawany cudzoziemcowi, który uzyskał zgodę na pobyt tolerowany na zasadach określonych w Ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach. Zmiana rodzaju dokumentu wydawanego tej grupie cudzoziemców wynika z potrzeby wskazania na węższy niż dotychczas zakres uprawnień przysługujących osobie posiadającej wyżej wymienioną zgodę, która zezwala cudzoziemcowi na legalny pobyt w Polsce, lecz nie na podróżowanie po terytorium Schengen. W związku z czym dokument zgoda na pobyt tolerowany, który jest ważny przez 2 lata, potwierdza tożsamość cudzominowego UE lub osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wpisania zaproszenia do ewidencji zaproszeń dokonuje wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zapraszającego na jego wniosek. Wpisane do ewidencji zaproszeń zaproszenie jest ważne we wskazanym w nim okresie, na jaki zapraszający zaprosił cudzoziemca, nie dłuższym niż 1 rok. W ustawie określono jakie dane zamieszcza się w zaproszeniu. Zaproszenie jest dokumentem wykonanym na podłożu papierowym. Grafika blankietu nie zmieniła się w stosunku do poprzedniego wzoru. Zmianom uległa zawartość informacyjna blankietu oraz zabezpieczenia zastosowane w dokumencie (fot. 7). Wzór dokumentu określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 kwietnia 2014 r. w sprawie wzoru zaproszenia, wzoru formularza wniosku o wpisanie zaproszenia do ewidencji zaproszeń oraz trzydziestkaczwórka_b.indd :19:53

9 dokumenty Fot. 10. Wzór karty pobytu członka rodziny obywatela UE Fot. 11. Wzór karty stałego pobytu członka rodziny obywatela UE ziemca podczas jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lecz nie potwierdza jego obywatelstwa i nie uprawnia go do przekroczenia granicy. Powyższy dokument wydawany jest i wymieniany przez właściwego komendanta oddziału Straży Granicznej lub komendanta placówki Straży Granicznej. W związku z wprowadzeniem w nowej Ustawie o cudzoziemcach dokumentu zgoda na pobyt tolerowany zaistniała konieczność opracowania jego wzoru. Centrum Personalizacji Dokumentów Ministerstwa Spraw Wewnętrznych przeprowadziło równolegle kompleksową analizę dotyczącą pozostałych dokumentów wydawanych cudzoziemcom. Analiza wykazała, że obecnie w obrocie prawnym funkcjonuje wiele wzorów papierowych dokumentów, których część wydawana jest w bardzo niskich nakładach. Konieczność utrzymywania kilku wzorów dokumentów wpływa na koszty korzystania z kilku linii produkcyjnych, koszt zakupu, a także bezlipiec pieczeństwo dokumentów, które przechowywane przez wiele lat ulegają stopniowej degradacji materiału. Ponadto do Urzędu do Spraw Cudzoziemców docierały skargi na funkcjonalność dokumentów. Niektóre dokumenty w formie papierowej wydawane były na długi okres czasu, np. 5, 10 lat. Zarówno ich format jak i materiał, z którego były wykonane nie był zadowalający dla właścicieli dokumentów. Przy dłuższym użytkowaniu dokumenty ulegały niszczeniu, co było kłopotliwe zarówno dla cudzoziemców, jak i dla służb dokonujących kontroli. Centrum Personalizacji Dokumentów MSW określiło ryzyka i potencjalne przyszłe problemy wynikające z posługiwania się blankietami papierowymi, tj. m.in. wysokie koszty zakupu blankietów, konieczność utrzymywania różnorodnego parku maszynowego, wrażliwość na fałszerstwa wynikająca z fizycznego i technologicznego wieku blankietów, mnogość wzorów utrudniająca ich weryfikację oraz ryzyko utraty parametrów 17 - wrzesień 2014 nr 34 trzydziestkaczwórka_b.indd :19:54

10 Fot. 12. Wzór dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu obywatela UE 18 jakościowych spowodowanych długotrwałym składowaniem. Mając na uwadze pozytywne doświadczenia w zastosowaniu uniwersalnego blankietu przy dokumencie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach MRG ustalono, że na blankiecie ujednoliconym będą personalizowane następujące dokumenty: zgoda na pobyt tolerowany i polski dokument tożsamości cudzoziemca oraz dokumenty wydawane na podstawie odrębnych ustaw, tj. karta pobytu członka rodziny obywatela UE, karta stałego pobytu członka rodziny obywatela UE, dokument potwierdzający prawo stałego pobytu obywatela UE oraz tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca wydawane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, o których to dokumentach będzie mowa w dalszej części artykułu. Blankiet ujednolicony dokumentu będzie wykonany z poliwęglanu o formacie ID-1. Z uwagi na różnorodność danych, które zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi muszą być zamieszczane na dokumencie, blankiet nie będzie zawierał żadnych tekstów stałych. Nazwa dokumentu, etykiety pól oraz dane cudzoziemca nanoszone będą w procesie personalizacji. Wszystkie dokumenty, które wydawane są na blankiecie ujednoliconym zawierają pierwszą cechę biometryczną, tj. wizerunek twarzy, a dokument zgoda na pobyt tolerowany zawiera także obraz linii papilarnych. Docelowo planuje się wdrażanie drugiej cechy biometrycznej do kolejnych dokumentów dla cudzoziemców, jednak będzie to wymagało zmian ustawowych. Dokument zgoda na pobyt tolerowany oraz polski dokument tożsamości cudzoziemca, tak jak i pozostałe dokumenty wydawane na podstawie przepisów innych ustaw, personalizowane są na blankiecie ujednoliconym od momentu wejścia w życie Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, czyli od dnia 1 maja 2014 r. oraz aktów wykonawczych innych ustaw, zmieniających dotychczasowe wzory dokumentów. Następnym dokumentem wydawanym cudzoziemcom jest polski dokument tożsamości cudzoziemca (fot. 9). Może on być wydany cudzoziemcowi, jeżeli nie posiada on dokumentu podróży i nie jest możliwe otrzymanie przez niego innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, tj. małoletniemu cudzoziemcowi urodzonemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i przebywającemu na tym terytorium bez opieki rodziców, jeżeli nie sprzeciwia się temu interes Rzeczypospolitej Polskiej i przemawia za tym dobro dziecka lub cudzoziemcowi, który przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie posiada żadnego obywatelstwa, jeżeli przemawia za tym interes Rzeczypospolitej Polskiej. Nowością jest możliwość wydania tego dokumentu cudzoziemcowi, który przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zaświadczenia dla domniemanych ofiar handlu ludźmi. Dokument trzydziestkaczwórka_b.indd :19:55

11 Fot. 13. Wzór tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca ten potwierdza tożsamość cudzoziemca podczas jego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, lecz nie potwierdza jego obywatelstwa oraz nie uprawnia do przekroczenia granicy. Powyższy dokument jest ważny przez okres 1 roku od dnia wydania i jest wydawany lub wymieniany przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca bez zgody Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, jak to miało miejsce dotychczas. Poza dokumentami wydawanymi obecnie cudzoziemcom na podstawie przepisów Ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, otrzymują oni także szereg dokumentów wydawanych w oparciu o przepisy Ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043, z późn. zm.). Członek rodziny obywatela UE niebędący obywatelem UE jest obowiązany posiadać kartę pobytu członka rodziny obywatela UE, która potwierdza jego prawo do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i uprawnia wraz z ważnym dokumentem podróży do wielokrotnego przekraczania granicy bez wizy. Karta pobytu członka rodziny obywatela UE (fot. 10) jest ważna przez 5 lat, a w przypadku gdy zamierzony okres pobytu obywatela UE na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, do którego członek rodziny dołącza lub z którym przebywa, jest krótszy niż 5 lat dokument ten jest ważny przez zamierzony okres pobytu obywatela UE. Organem właściwym w sprawach wydania, wymiany lub unieważnienia karty pobytu członka rodziny obywatela UE jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu członka rodziny. Wzór dokumentu określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie wniosków i dokumentów w sprawach prawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 154, poz. 1105, z późn. zm.) zmienione Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 kwietnia 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wniosków i dokumentów w sprawach prawa pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. poz. 541). Kolejnym dokumentem wydawanym na podstawie Ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin jest karta stałego pobytu członka rodziny obywatela UE (fot. 11). Członek rodziny niebędący obywatelem UE, który nabył prawo stałego pobytu zgodnie z warunkami określonymi w ustawie, tj. z reguły po 5 latach nieprzerwanego pobytu w Polsce, jest obowiązany uzyskać kartę stałego pobytu członka rodziny 19 lipiec - wrzesień 2014 nr 34 trzydziestkaczwórka_b.indd :19:55

12 20 obywatela UE. Organem właściwym w sprawach wydania, wymiany lub unieważnienia karty pobytu członka rodziny obywatela UE jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu członka rodziny. Następnym dokumentem z tej grupy jest dokument potwierdzający prawo stałego pobytu obywatela UE (fot. 12), wydawany obywatelowi UE, który nabył prawo stałego pobytu zgodnie z warunkami określonymi w Ustawie z dnia 14 lipca 2006 r., tj. przebywał w Polsce nieprzerwanie przez 5 lat lub, w szczególnych przypadkach, także krócej. Organem właściwym w sprawach wydania, wymiany lub unieważnienia dokumentu potwierdzającego prawo stałego pobytu obywatela UE jest wojewoda właściwy ze względu na miejsce jego pobytu. Wzór dokumentu określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie wniosków i dokumentów dotyczących prawa stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 154, poz. 1106, z 2007 r. Nr 172, poz oraz z 2011 r. Nr 237, poz. 1417) zmienione Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 kwietnia 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wniosków i dokumentów dotyczących prawa stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywateli Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. poz. 540). Na podstawie przepisów Ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz. 680 z późn. zm.) cudzoziemcowi wydaje się tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca (fot. 13). Organ przyjmujący wniosek o nadanie statusu uchodźcy (komendant placówki lub oddziału Straży Granicznej) wydaje wnioskodawcy i małżonkowi, w imieniu którego wnioskodawca złożył wniosek, tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca, ważne przez okres 30 dni. Po upływie ważności pierwszego zaświadczenia Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców wydaje kolejne zaświadczenia tożsamości, ważne przez okresy nie dłuższe niż 6 miesięcy, do czasu zakończenia postępowania w sprawie nadania statusu uchodźcy. Dane małoletniego dziecka, w imieniu którego wnioskodawca złożył wniosek, wpisuje się do zaświadczenia tożsamości rodziców. Szef Urzędu, po upływie okresu ważności pierwszego zaświadczenia tożsamości, na wniosek rodzica, może wydać małoletniemu dziecku w wieku powyżej 7 lat, w imieniu którego wnioskodawca złożył wniosek, odrębne zaświadczenie tożsamości. W przypadku gdy wnioskodawcą jest małoletni cudzoziemiec bez opieki, zaświadczenie tożsamości wydaje się temu małoletniemu. Zaświadczenie tożsamości, w okresie swojej ważności, potwierdza tożsamość osoby, której zostało wydane i uprawnia tę osobę oraz małoletnie dzieci, których dane zostały tam wpisane, do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wzór dokumentu określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 stycznia 2009 r. w sprawie tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca (Dz. U. Nr 27, poz. 168) zmienione Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 17 kwietnia 2014 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie tymczasowego zaświadczenia tożsamości cudzoziemca (Dz. U. poz. 532). Tymczasowe zaświadczenie tożsamości cudzoziemca wydawane przez Straż Graniczną oraz dokument podróży przewidziany w Konwencji Genewskiej nie ulegają zmianom. trzydziestkaczwórka_b.indd :19:56