DOSTOSOWANIE PRAWA POLSKIEGO DO PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ BIULETYN NR 2

Transkrypt

1 DOSTOSOWANIE PRAWA POLSKIEGO DO PRAWA UNII EUROPEJSKIEJ BIULETYN NR 2 1

2 Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej Al. Ujazdowskie Warszawa Projekt ok³adki: Heritage Druk: Kart Warszawa ISSN

3 SPIS TREŒCI WSTÊP KOMENTARZ DO USTAWY Z DNIA 6 WRZEŒNIA 2001 O TOWARACH PACZKOWANYCH USTAWA z dnia 6 wrzeœnia 2001 r. o towarach paczkowanych USTAWA z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych DYREKTYWA RADY z dnia 19 grudnia 1974 r. dotycz¹ca ujednolicenia ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich odnosz¹cego siê do przygotowania wed³ug objêtoœci pewnych pakowanych p³ynów (75/106/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA KOMISJI z dnia 28 wrzeœnia 1978 r. adaptuj¹ca do postêpu technicznego za³¹czniki do dyrektyw Rady nr 75/106/EWG oraz 76/211/EWG w sprawie pakowania towarów (78/891/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA RADY z dnia 23 listopada 1979 r. zmieniaj¹ca dyrektywê 75/106/EWG dotycz¹c¹ ujednolicenia ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich odnosz¹cego siê do przygotowania wed³ug objêtoœci pewnych pakowanych p³ynów (79/1005/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA RADY z dnia 18 grudnia 1984 r. zmieniaj¹ca dyrektywê nr 75/106/EWG w sprawie dostosowania przepisów prawnych pañstw cz³onkowskich odnosz¹cych siê do ustalania pojemnoœci pewnych pakowanych p³ynów (85/10/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej)

4 DYREKTYWA RADY z dnia 7 czerwca 1988 r. dotycz¹ca zmiany dyrektywy 75/106/EWG w sprawie dostosowania przepisów prawnych pañstw cz³onkowskich dotycz¹cych rozlewania okreœlonych p³ynów do opakowañ wed³ug objêtoœci (88/316/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA RADY z 19 grudnia 1974 r. dotycz¹ca ujednolicenia ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich odnosz¹cego siê do butelek wykorzystywanych jako pojemniki pomiarowe (75/107/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA RADY z dnia 20 stycznia 1976 r. w sprawie zbli enia ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich dotycz¹cego paczkowania wed³ug masy lub objêtoœci okreœlonych produktów (76/211/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA RADY z dnia 15 stycznia 1980 r. w sprawie zbli enia ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich dotycz¹cego zakresów nominalnych iloœci oraz nominalnych objêtoœci dopuszczalnych dla okreœlonych towarów paczkowanych (80/232/EWG) zmieniona przez dyrektywy 86/96/EWG i 87/356/EWG (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA RADY z dnia 18 marca 1986 r. w sprawie zmiany dyrektywy nr 80/232/EWG dotycz¹cej ujednolicenia przepisów prawnych pañstw cz³onkowskich w sprawie dopuszczalnych szeregów nominalnych iloœci wype³niaj¹cych i pojemnoœci nominalnych pojemników na okreœlone produkty w opakowaniach gotowych (86/96/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej) DYREKTYWA RADY z dnia 25 czerwca 1987 r. zmieniaj¹ca dyrektywê nr 80/232/EWG w sprawie harmonizacji ustaw pañstw cz³onkowskich w sprawie dopuszczalnych szeregów nominalnych iloœci wype³niaj¹cych i pojemnoœci nominalnych pojemników na okreœlone produkty w opakowaniach gotowych (87/356/EWG) (t³umaczenie zweryfikowane w Urzêdzie Komitetu Integracji Europejskiej)

5 WSTÊP Z przyjemnoœci¹ przedstawiamy Pañstwu r¹k kolejny numer z nowej serii publikacji Urzêdu Komitetu Integracji Europejskiej, któr¹ nazwaliœmy Dostosowanie prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej. Biuletyny, jakie bêd¹ siê systematycznie ukazywa³y, adresujemy przede wszystkim do urzêdników administracji rz¹dowej i samorz¹dowej oraz do œrodowisk naukowych, ale tak e do wszystkich zainteresowanych procesem harmonizacji ustawodawstwa polskiego z prawem wspólnotowym. Chcielibyœmy dziêki tym publikacjom pog³êbiæ Pañstwa wiedzê na temat poszczególnych ustaw dostosowawczych, których przygotowanie i uchwalenie sta³o siê od po³owy 2000 roku jednym z najistotniejszych elementów dzia³añ legislacyjnych Rady Ministrów, Sejmu i Senatu. Seriê otworzy³ biuletyn, w którym znalaz³a siê analiza nowelizacji ustawy o zamówieniach publicznych z 1994 roku. W obecnej publikacji znajd¹ Pañstwo komenatrz do ustawy z 6 wrzeœnia 2001 r. o towarach paczkowanych, tekst samej ustawy, a tak e zweryfikowane acquis communautaire w tej dziedzinie. Mamy nadziejê, e nowa seria bêdzie u yteczna dla Pañstwa w pracy zawodowej, tym bardziej e proces dostosowywania prawa polskiego do wspólnotowego dorobku prawnego oraz jego tworzenia wedle ustawodawstwa unijnego bêdzie trwa³ równie po wejœciu Polski do Unii Europejskiej. /-/ Cezary Banasiñski Podsekretarz Stanu Urz¹d Komitetu Integracji Europejskiej Warszawa, 2001 r. 5

6 vacat 6

7 KOMENTARZ DO USTAWY Z DNIA 6 WRZEŒNIA 2001 R. O TOWARACH PACZKOWANYCH I. WSTÊP W celu u³atwienia funkcjonowania zasady swobody przep³ywu towarów, fundamentalnej zasady wspólnego rynku Unii Europejskiej, w drugiej po³owie lat siedemdziesi¹tych stworzono we wspólnotowym porz¹dku prawnym regulacjê dotycz¹c¹ towarów paczkowanych. Towarem paczkowanym jest, zgodnie z definicj¹ przyjêt¹ w regulacji europejskiej 1, po³¹czenie produktu i pojedynczego opakowania, w które ten produkt jest paczkowany, tzn. wówczas, gdy produkt umieszczony jest w opakowaniu dowolnego rodzaju bez obecnoœci nabywcy, a iloœæ produktu ma ustalon¹ wartoœæ i nie mo e byæ zmieniona bez koniecznoœci otwarcia opakowania lub poddania go zauwa alnym zmianom. Przedsiêbiorca, który wprowadza na wspólny rynek towar paczkowany, mo e - po spe³nieniu okreœlonych wymagañ oznaczaæ go znakiem e. Znakowanie to nie jest obowi¹zkowe, natomiast wprowadzenie go przez przedsiêbiorcê jest gwarancj¹, e produkt by³ paczkowany zgodnie ze standardami dyrektyw 2, a zatem jego waga lub objêtoœæ podana na opakowaniu zosta³a sprawdzona wed³ug tych standardów. W ramach wspólnego rynku UE znak e jest rodzajem paszportu, zwalniaj¹cym produkty przekraczaj¹ce granice pañstwowe 3 od kontroli ich wagi lub objêtoœci prowadzonej przez w³aœciwe organy administracji poszczególnych pañstw cz³onkowskich. W Polsce dotychczas brak by³o prawnej regulacji dotycz¹cej kontroli iloœciowej towarów paczkowanych. Jedynym aktem z tego zakresu jest obwieszczenie Prezesa G³ównego Urzêdu Miar z 3 kwietnia 1997 r. w sprawie wymagañ dotycz¹cych kontroli iloœciowej towarów paczkowanych 4, które nie bêd¹c aktem prawnym ma jedynie charakter informacyjny. W zwi¹zku z dostosowywaniem prawa polskiego do prawa Unii Europejskiej konieczna sta³a siê transpozycja do polskiego porz¹dku prawnego acquis communautaire dotycz¹cego towarów paczkowanych. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 6 wrzeœnia 2001 r. uchwali³ ustawê o towarach paczkowanych. II. ACQUIS COMMUNAUTAIRE W DZIEDZINIE TOWARÓW PACZKOWANYCH Podstawy prawne oraz zasady regulacji towarów paczkowanych we wspólnotowym porz¹dku prawnym Wspólnotowy porz¹dek prawny w zakresie towarów paczkowanych zosta³ ustanowiony przez nastêpuj¹ce dyrektywy: Dyrektywê Rady 75/106/EWG z 19 grudnia 1974 r. w sprawie zbli enia ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich dotycz¹cego opakowania wed³ug objêtoœci pewnych p³ynów w formie towarów paczkowanych, zmienion¹ przez Dyrektywy 78/891/EWG, 79/1005/EWG, 85/10/EWG, 88/316/EWG i 89/676/EWG 5 ; Dyrektywê Rady 75/107/EWG z 19 grudnia 1974 r. w sprawie zbli ania ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich dotycz¹cego butelek u ywanych jako pojemniki miarowe 6 ; 1 Dyrektywa Rady 75/106/EWG (Dz.U. WE nr L42 z r., str. 1), art. 2, Dyrektywa Rady 76/211/EWG (Dz.U. WE nr L46, , str. 1), art Omówienie dyrektyw jest przedstawione w nastêpnym punkcie. 3 Stein H., Jacobsen K.P., Hemminki S., Cooperation between three Nordic countries on market surveillance of e-marked prepacked goods, OIML Bulletin, vol. XLII, nr 2, April 2001, str Dz.Urz. Miar i Probiernictwa 1997 r., nr 3, poz Dz.U. WE nr L42 z r., str Dz.U. WE nr L42 z r., str.14. 7

8 Dyrektywê Rady 76/211/EWG z 20 stycznia 1976 w sprawie zbli ania ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich dotycz¹cego paczkowania niektórych towarów wed³ug ich masy lub objêtoœci, zmienion¹ Dyrektyw¹ 78/891/EWG 7 ; Dyrektywê Rady 80/232/EWG z 19 marca 1986 r. dotycz¹c¹ ujednolicenia przepisów prawnych pañstw cz³onkowskich w sprawie dopuszczalnych szeregów nominalnych iloœci wype³niaj¹cych i pojemnoœci nominalnych pojemników na okreœlone produkty w opakowaniach gotowych, zmienion¹ Dyrektywami 86/96/EWG i 87/356/EWG 8. Zasady zawarte we wskazanych wy ej dyrektywach tworz¹ europejski system prawa w zakresie towarów paczkowanych, którego traktatow¹ podstaw¹ prawn¹ jest art. 94 (dawniej 100) Traktatu ustanawiaj¹cego Wspólnotê Europejsk¹ (TWE). Zadaniem systemu jest realizacja trzech celów: 1) zapewnienie funkcjonowania zasady swobody przep³ywu towarów, dziêki ujednoliceniu regu³ przygotowania i oznaczenia opakowañ ujednoliceniu wielkoœci opakowañ na poszczególne produkty oraz kontroli zgodnoœci iloœci rzeczywistej ich zawartoœci w stosunku do iloœci nominalnej, 2) u³atwienie funkcjonowania niezak³óconej konkurencji miêdzy producentami towarów paczkowanych, 3) zapewnienie lepszej ochrony konsumentów. Charakterystyka przepisów poszczególnych dyrektyw Dyrektywa 75/106/EWG Dyrektyw¹ t¹ rozpoczêto regulacjê prawn¹ europejskiego systemu towarów paczkowanych. Zawiera ona przepisy prawne dotycz¹ce przygotowania opakowañ okreœlonych p³ynów. Zakres przedmiotowy dyrektywy odnosi siê do produktów w formie p³ynów, zawartych w opakowaniach o okreœlonej objêtoœci, wymienionych w za³¹czniku III 9 do dyrektywy, które spe³niaj¹ trzy warunki: 1) przeznaczone s¹ do sprzeda y w iloœciach indywidualnych, 2) objêtoœæ ich opakowañ wynosi miêdzy 5 ml a 10 l w³¹cznie (art. 1 paragraf 1), 3) nie s¹ objête wy³¹czeniem z art. 1 paragraf 2 dotycz¹cym produktów przeznaczonych do u ytku profesjonalnego lub do konsumpcji na pok³adach samolotów, statków i w poci¹gach oraz do sprzeda y w sklepach wolnoc³owych. W dyrektywie zdefiniowano pojêcia istotne dla ca³ego systemu regulacji towarów paczkowanych, którymi pos³uguj¹ siê póÿniej kolejne dyrektywy dotycz¹ce omawianego zagadnienia. Wprowadzono przede wszystkim pojêcie towaru paczkowanego (patrz: punkt I niniejszego opracowania), a tak e okreœlenia nominalnej i rzeczywistej objêtoœci opakowania oraz dopuszczalnego b³êdu ujemnego. W omawianej dyrektywie okreœlono nastêpuj¹ce zasady dotycz¹ce regulacji prawnej towarów paczkowanych: wprowadzono system znakowania opakowañ znakiem EWG ( e wg formy umieszczonej w za³¹czniku II, ust. 3 do dyrektywy 71/316/EWG w sprawie zbli enia ustawodawstwa pañstw cz³onkowskich odnoœnie do wspólnych przepisów dotycz¹cych przyrz¹dów pomiarowych oraz metod kontroli metrologicznej 10 ), pod warunkiem, e opakowania spe³niaj¹ wymogi ich przygotowania okreœlone w za³¹czniku I (art. 3.1); 7 Dz.U. WE nr L46 z r., str.1. 8 Dz.U. WE nr L51 z r., str. 1 9 Za³¹cznik ten obejmuje produkty p³ynne, podzielone na dziewiêæ grup (np. wina, piwa, spirytusy, ocet winny, oliwê i oleje, mleko i napoje mleczne, wodê, soki owocowe). 10 Dz.U. WE nr L73 z r., str.14. 8

9 wprowadzono obowi¹zek oraz okreœlono procedury przeprowadzania kontroli metrologicznej opakowañ przez paczkuj¹cego lub importera oraz w³aœciwe instytucje pañstw cz³onkowskich (za³¹cznik I pkt 5 i pkt 6 w zwi¹zku z art. 3.2 ). Za³¹cznik II zawiera opis procedury tzw. metody referencyjnej kontroli metrologicznej opakowañ; wprowadzono obowi¹zek oznaczania nominalnej objêtoœci i danych paczkuj¹cego lub importera na opakowaniach oznaczonych znakiem e (art. 4.1, za³¹cznik I pkt 3); wprowadzono zasady, e dla niektórych produktów, do których odnosi siê dyrektywa, s¹ mo liwe jedynie opakowania o sprecyzowanej w za³¹czniku III objêtoœci nominalnej (art. 5.3 b por. wyjaœnienia w punkcie dotycz¹cym dyrektywy 80/232/ EWG); obci¹ ono odpowiedzialnoœci¹ paczkuj¹cego lub importera za zachowanie zgodnoœci rzeczywistej objêtoœci opakowania z jego objêtoœci¹ nominaln¹ (Za³¹cznik I pkt 4). Cel harmonizacji norm dotycz¹cych towarów paczkowanych znoszenie barier dla swobody przep³ywu towarów zosta³ okreœlony w art. 5 omawianej dyrektywy, zgodnie z którym pañstwa cz³onkowskie nie mog¹ odmówiæ, zakazaæ lub ograniczyæ wprowadzenia na rynek towarów paczkowanych, które spe³niaj¹ wymagania dyrektywy. Dyrektywa 75/107/EWG Dyrektywa 75/107/EWG reguluje wymogi, jakim musz¹ sprostaæ opakowania na p³yny, aby mog³y byæ wprowadzone do obrotu jako butelki miarowe oznaczone znakiem 3. Dyrektywa ustanawia definicjê butelki miarowej, wskazuj¹c, e jest ni¹ pojemnik wykonany ze szk³a lub innych substancji posiadaj¹cych tak¹ sztywnoœæ i stabilnoœæ, która zapewnia takie same w³aœciwoœci metrologiczne jak szk³o wówczas, gdy pojemnik: 1) jest zamkniêty lub ma zostaæ zamkniêty oraz jest przeznaczony do magazynowania, transportowania lub dostarczania p³ynów, 2) posiada nominaln¹ pojemnoœæ miêdzy 0,05 litra a 5 litrami w³¹cznie oraz 3) posiada takie w³aœciwoœci metrologiczne (w³aœciwoœci projektowe lub jednorodnoœæ produkcji), e mo e byæ wykorzystywany jako pojemnik miarowy, tzn. jego zawartoœæ mo na zmierzyæ z wystarczaj¹c¹ dok³adnoœci¹ w przypadku, kiedy nape³niany jest on do okreœlonego poziomu lub okreœlonej czêœci jego pojemnoœci brzegowej. Dyrektywa okreœla zasady produkcji i nape³niania butelek miarowych oraz kontroli metrologicznej ich objêtoœci (za³¹cznik I pkt. 2-8, za³¹cznik II). Butelki miarowe, które s¹ produkowane zgodnie z wymaganiami dyrektywy, mog¹ byæ oznaczane znakiem 3 (odwrócony epsilon), którego umieszczenie przez producenta ma podobny skutek jak w przypadku znakowania e pañstwa cz³onkowskie nie mog¹ wprowadzaæ ograniczeñ obrotu oraz wykorzystywania w charakterze pojemników miarowych butelek ze znakiem 3. Producent butelki miarowej ma obowi¹zek zwróciæ siê do w³aœciwego organu administracji pañstwa cz³onkowskiego w celu uzyskania zgody na umieszczanie na butelkach swojego znaku identyfikacyjnego, umieszczania znaku identyfikuj¹cego producenta i kontroli metrologicznej objêtoœci butelek miarowych (za³¹cznik I pkt. 2 8, za³¹cznik II). Towar paczkowany (p³yn) znajduj¹cy siê w butelce miarowej nape³nionej do odpowiedniego poziomu spe³nia wymagania europejskiego systemu towarów paczkowanych, tzn. uwa a siê, e warunki dotycz¹ce kontroli iloœci towaru paczkowanego zosta³y spe³nione. Dyrektywa 76/211/EWG Kolejny akt prawa wspólnotowego dyrektywa 76/211/EWG odnosi siê do opakowañ zawieraj¹cych produkty (wszelkie) przeznaczone do sprzeda y w sta³ych, nominalnych jednostkach iloœci, które maj¹ wartoœæ równ¹ wartoœci okreœlonej przez pakuj¹- 9

10 cego, wyra one s¹ w jednostkach wagi lub objêtoœci, mieszcz¹ siê w granicach 5 gramów lub 5 mililitrów i 10 kilogramów lub 10 litrów. Z zakresu przedmiotowego dyrektywy wy³¹czone s¹ produkty p³ynne, których dotyczy dyrektywa 75/106/EWG. Normy zawarte w omawianej dyrektywie, dotycz¹ce systemu oznaczania opakowañ znakiem e, odpowiedzialnoœci paczkuj¹cego lub importera, metod kontroli iloœci rzeczywistej s¹ uregulowane na zasadach podobnych do zasad zawartych w dyrektywie 75/106/EWG. Ró nica dotyczy wspomnianego wy ej zakresu przedmiotowego regulacji. Dyrektywa 80/232/EWG Dyrektywa 80/232/EWG ujednolica prawo pañstw cz³onkowskich w zakresie stosowania przez nie wymagañ dotycz¹cych dopuszczalnych iloœci nominalnych zawartoœci opakowañ towarów paczkowanych. Odnosi siê ona do towarów paczkowanych okreœlonych w dyrektywie 76/211/EWG, wymienionych w za³¹cznikach do omawianej dyrektywy; wy³¹czono z jej zakresu towary przeznaczone wy³¹cznie do u ytku profesjonalnego (art. 1). W za³¹cznikach I, II i III okreœlone s¹ przedzia³y nominalnej iloœci jednostek wagi lub objêtoœci opakowañ, w których mog¹ byæ sprzedawane towary wymienione w za³¹cznikach. Skutek prawny dyrektywy 80/232/EWG polega na tym, e okreœlone przez ni¹ produkty mog¹ siê znajdowaæ w opakowaniach o dowolnej iloœci nominalnej i pañstwa cz³onkowskie mog¹ pod pewnymi, œciœle okreœlonymi warunkami (patrz ni ej) ingerowaæ prawnie w obrót takimi produktami, tak d³ugo jak produkty te nie znajduj¹ siê w opakowaniach o iloœci nominalnej okreœlonej przez dyrektywê (art. 5). Wyj¹tek dotyczy jednej grupy towarów, wymienionej w punkcie 11 za³¹cznika I (odnosz¹cej siê do w³óczki z w³ókien naturalnych chemicznych lub z mieszaniny tych w³ókien), i polega na tym, e ta grupa towarów mo e byæ przedmiotem obrotu tylko w okreœlonych iloœciach nominalnych. Zagadnienie normowania przez pañstwa cz³onkowskie dopuszczalnych iloœci nominalnych zawartoœci opakowañ towarów paczkowanych nale y rozpatrywaæ w kontekœcie art. 28 (ex 30) TWE, zakazuj¹cego ustanawiania przez pañstwa cz³onkowskie ograniczeñ iloœciowych w stosunku do importu towarów i œrodków o podobnym skutku. Prawo europejskie wyró nia trzy grupy towarów paczkowanych ze wzglêdu na sposób okreœlenia ich dopuszczalnych iloœci nominalnych: A) cztery rodzaje towarów paczkowanych, które musz¹ byæ wprowadzane do obrotu w opakowaniach o okreœlonych iloœciach nominalnych (dyrektywa 75/106/EWG i dyrektywa 80/232/EWG), B) towary, których dopuszczalne iloœci nominalne s¹ wskazane przez powy sze dyrektywy, ale nie s¹ one obligatoryjne, C) towary, których dopuszczalne iloœci nominalne nie s¹ okreœlone przez prawo europejskie. Je eli chodzi o towary z grupy B (oraz a minori ad maius z grupy C), art. 28 TWE zgodnie z interpretacj¹ wskazan¹ przez Trybuna³ Sprawiedliwoœci (sprawa C-3/99 Cidrerie Ruwet SA, orzeczenie z 12 paÿdziernika 2000 r. 11 ) zabrania okreœlenia przez pañstwa cz³onkowskie zakazu wprowadzania na rynek towarów paczkowanych o innych, ni okreœlonych w prawie wspólnotowym iloœciach nominalnych, legalnie wyprodukowanych i wprowadzonych na rynek w innym pañstwie cz³onkowskim, chyba e zakaz ten: jest niezbêdnym warunkiem ochrony konsumenta i w tym celu zosta³ okreœlony, stosowany jest zarówno do towarów krajowych, jak i importowanych, zachowana jest zasada proporcjonalnoœci œrodków w stosunku do zamierzonych celów, cel ustanowienia zakazu nie mo e byæ osi¹gniêty za pomoc¹ œrodka mniej restrykcyjnego. 11 European Courts Report 2000, s. I

11 III. TRANSPOZYCJA DYREKTYW DOTYCZ CYCH TOWARÓW PACZKOWANYCH DO PRAWA POLSKIEGO Zakres stosowania ustawy Ustawa o towarach paczkowanych reguluje dwa zagadnienia: zasady paczkowania produktów przeznaczonych do sprzeda- y w opakowaniach i ich oznaczania znakiem e oraz zasady produkcji butelek miarowych 12 i oznaczania ich znakiem 3 (odwrócony epsilon). Produktami, których dotycz¹ zasady paczkowania, s¹ - zgodnie z odes³aniem ustawy (art. 2 pkt 13) wszelkie produkty okreœlone w definicji zawartej w art. 3 pkt 1 ustawy z 22 stycznia 2000 r. o ogólnym bezpieczeñstwie produktów 13, pod warunkiem, e s¹ przeznaczone do sprzeda y w opakowaniach, w rozumieniu definicji z art. 3 ust. 2 pkt. 1 i 2 ustawy z 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych 14. Ustawa o ogólnym bezpieczeñstwie produktów definiuje produkty jako dostarczane przez przedsiêbiorcê, zarówno odp³atnie, jak i nieodp³atnie, rzeczy ruchome przeznaczone do u ytku konsumentów lub nadaj¹ce siê do takiego u ytku; zarówno rzeczy nowe, jak i u ywane lub naprawiane b¹dÿ regenerowane; produktami nie s¹ jednak rzeczy u ywane wprowadzane na rynek jako antyki albo jako rzeczy wymagaj¹ce naprawy lub remontu przed u yciem, je eli dostarczaj¹cy powiadomi³ konsumenta o w³aœciwoœciach tych rzeczy. Z zakresu pojêcia produktu na potrzeby ustawy o towarach paczkowanych zosta³a wy³¹czona energia. Do wyrobów medycznych, produktów leczniczych i produktów biobójczych stosuje siê przepisy ustawy, o ile nie naruszaj¹ one przepisów dotycz¹cych tych produktów 15. Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych okreœla opakowania jako wprowadzone do obrotu wyroby wykonane z jakichkolwiek materia³ów, przeznaczone do przechowywania, ochrony, przewozu, dostarczania lub prezentacji wszelkich produktów, od surowców do towarów przetworzonych. Dla potrzeb regulacji ustawy o towarach paczkowanych znaczenie maj¹ definicje opakowania jednostkowego opakowania s³u ¹cego do przekazywania produktu u ytkownikowi w miejscu zakupu, w tym przeznaczonego do konsumpcji produktów naczynia jednorazowego u ytku (art. 3 ust. 2 pkt 1) oraz opakowania zbiorczego opakowania zawieraj¹cego wielokrotnoœæ opakowañ jednostkowych produktów, niezale nie od tego, czy s¹ one przekazywane u ytkownikowi, czy te s³u ¹ zaopatrywaniu punktów sprzeda y i które mo na zdj¹æ z produktu bez naruszenia jego cech (art. 3 ust. 2 pkt 2). Ustawa o towarach paczkowanych zawiera ogólna normê kolizyjn¹, zgodnie z któr¹ przepisy w niej zwarte nie naruszaj¹ przepisów odrêbnych dotycz¹cych produktów, opakowañ oraz warunków ich wprowadzania do obrotu. Podsumowuj¹c, polska regulacja odnosi siê do wszelkich produktów przeznaczonych do sprzeda y w opakowaniach, nie wskazuj¹c rodzajów tych produktów, podobnie jak regulacja europejska (por. art. 1 Dyrektywy 76/211/EWG). Podstawowe definicje ustawowe oraz ogólne zasady paczkowania towarów Przepisy reguluj¹ce zasady paczkowania towarów podzielono na dwie grupy: normy reguluj¹ce ogólnie zasady paczkowania (Rozdzia³ 2 - Zasady paczkowania towarów) oraz normy okreœlaj¹ce warunki oznaczania towarów paczkowanych znakiem e (Rozdzia³ 3 - Warunki oznaczania towarów paczkowanych znakiem e ). Taki sposób regulacji jest zgodny z prawem europejskim. Odpowiednie dyrektywy 75/106/EWG, 75/107/EWG i 76/211/EWG harmonizuj¹ prawo co do zasady jedynie w zakresie warunków biobójczych. 12 Uwagi dotycz¹ce butelek miarowych przedstawione s¹ w oddzielnym punkcie na str Dz.U. z 2000 r., nr 15, poz Dz.U. z 2001 r., nr 63, poz Ustawa z 27 lipca 2001 r. o wyrobach medycznych, ustawa z 6 wrzeœnia 2001 r. Prawo farmaceutyczne; w Sejmie znajduje siê projekt ustawy o produktach 11

12 paczkowania towarów, które maj¹ byæ oznaczone znakiem e oraz w zakresie produkcji i nape³niania butelek miarowych. Dziêki przynale noœci do systemu stworzonego przez te dyrektywy towary paczkowane oraz butelki miarowe i umieszczone w nich p³yny mog¹ korzystaæ z u³atwionego przep³ywu we Wspólnocie. Dyrektywy nie wykluczaj¹ mo liwoœci istnienia systemu paczkowania towarów poza systemem zharmonizowanym dziêki znakowaniu europejskiemu. Zawarta w ustawie regulacja oparta jest na nastêpuj¹cym schemacie: przepisy Rozdzia³u 2 tworz¹ normy ogólne, natomiast przepisy Rozdzia³u 3 i 4 tworz¹ normy lex specialis. Taki uk³ad norm z jednej strony sprawia, e zasady paczkowania towarów oparte s¹ na standardach prawa europejskiego bez wzglêdu na to czy dane opakowanie bêdzie oznaczone znakiem e,a z drugiej strony gwarantuje spójnoœæ polskiego systemu prawa w zakresie towarów paczkowanych. W ustawie zosta³y zawarte dwie podstawowe zasady paczkowania towarów: po pierwsze, produkty mog¹ byæ umieszczane w opakowaniach jednostkowych dowolnego rodzaju, pod warunkiem, e opakowania te nie wprowadzaj¹ nabywcy w b³¹d co do iloœci rzeczywistej (art. 6.1) po drugie, towary paczkowane mog¹ byæ wprowadzane do obrotu w opakowaniach jednostkowych o dowolnej iloœci nominalnej (art. 6.2). Pierwsza zasada wynika z celu ustawy zagwarantowania zgodnoœci nominalnej iloœci produktu, okreœlonej na opakowaniu z jego iloœci¹ rzeczywist¹. Przepisy odrêbnych ustaw wskazuj¹ na dodatkowe wymagania co do opakowañ. W stosunku do drugiej zasady ustawa przewiduje pewne modyfikacje. Niektóre produkty (produkty wymienione w za³¹czniku nr 1 do ustawy 16 ), przeznaczone do sprzeda y w opakowaniach jednostkowych o iloœci nie mniejszej ni 5 g lub 5 ml i nie wiêkszej ni 10 kg lub 10 l, mog¹ byæ wprowadzane do obrotu wy³¹cznie w opakowaniach o iloœciach nominalnych okreœlonych w drodze rozporz¹dzenia Rady Ministrów w sprawie iloœci nominalnych zawartoœci opakowañ jednostkowych towarów paczkowanych (art. 6.3 i 6.4 ). Ograniczenia dopuszczenia do obrotu niektórych produktów jedynie w okreœlonych iloœciach nominalnych wynika z art. 5 ust. 3 b dyrektywy 75/106/EWG oraz art. 5 dyrektywy 80/232/EWG i dotyczy czterech grup towarów wymienionych w za³¹cznikach do tych dyrektyw. Przy omawianiu zasady dowolnoœci dopuszczalnej iloœci nominalnej warto podkreœliæ, e w wielu pañstwach cz³onkowskich UE istniej¹ przepisy ograniczaj¹ce mo liwoœæ wprowadzania do obrotu produktów do œciœle okreœlonych zawartoœci iloœci nominalnych opakowañ. Efektem tych ograniczeñ nie mog¹ byæ jednak bariery w swobodzie przep³ywu towarów (por. uwagi dotycz¹ce dyrektywy 80/232 i orzeczenia Cidrerie Ruwet S.A., s. 6). W Polsce nie istnia³y dotychczas podobne przepisy, w zwi¹zku z czym ograniczenia wprowadzania do obrotu okreœlono jedynie dla produktów, dla których takie ograniczenia s¹ wymagane przez przepisy dyrektyw. Zasada wzglêdnej zgodnoœci iloœci nominalnej z iloœci¹ rzeczywist¹ Ustawa, podobnie jak dyrektywy, ustanawia zasadê wzglêdnej zgodnoœci iloœci nominalnej, deklarowanej przez paczkuj¹cego, z iloœci¹ rzeczywist¹ towaru, tzn. iloœæ rzeczywista towaru mo e byæ mniejsza ni iloœæ nominalna pod warunkiem, e ró nica ta nie przekracza dopuszczalnego ujemnego b³êdu iloœci towaru. Tabela okreœlaj¹ca wielkoœæ dopuszczalnego b³êdu ujemnego iloœci towaru paczkowanego zamieszczona jest w za³¹czniku nr 2 do ustawy i odpowiada tabeli wielkoœci dopuszczalnego b³êdu ujemnego okreœlonej przez dyrektywy 75/106/EWG i 76/232/EWG. Partia towarów paczkowanych nie mo e byæ dopuszczona do obrotu, je eli wynik jej kontroli przeprowadzony metod¹ referencyjn¹ lub metod¹ o porównywalnej skutecznoœci jest negatywny. Metoda referencyjna, zdefiniowana w art. 2 pkt 8 ustawy, zosta³a przyjêta jako metoda kontrolna dla oceny zgodnoœci iloœci towarów w systemie europejskim (art. 3.2 i za³¹cznik II do dyrektywy 75/106/EWG, art. 3.2 i za³¹cznik II do dyrektywy 76/211/EWG). Procedury metody referencyjnej okreœlone przez ustawê s¹ zgodne z procedurami okreœlonymi w dyrektywach. 16 S¹ to nastêpuj¹ce produkty (nazwy wg Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Us³ug): wina gronowe, napoje fermentowane (np. jab³ecznik, wino z gruszek, miód pitny) pozosta³e: mieszane napoje zawieraj¹ce alkohol, napoje fermentowane niedestylowane pozosta³e, wódki, likiery i inne napoje alkoholowe, z³o one preparaty alkoholowe do produkcji napojów, w³óczka naturalna, tekstylna przygotowana do przêdzenia, w³ókna tekstylne chemiczne, ciête, przetworzone do przêdzenia. 12

13 Oznaczanie towarów paczkowanych Art. 7 ustawy okreœla wymagania dotycz¹ce oznaczania towarów paczkowanych: wszystkie towary paczkowane musz¹ mieæ oznaczenia ³atwo czytelne i dobrze widoczne, nie daj¹ce siê usun¹æ bez uszkodzenia opakowania. Oznaczenia te musz¹ zawieraæ informacjê o nazwie towaru, deklarowanej iloœci nominalnej i paczkuj¹cym. Obowi¹zek przedstawienia tych informacji wynika z odpowiednich postanowieñ dyrektyw Za³¹cznika I.3 do dyrektywy 75/106/EWG i Za³¹cznika I.3 do dyrektywy 76/211/EWG. Obowi¹zek wprowadzania dodatkowych oznaczeñ mo e wynikaæ z przepisów odrêbnych. Przyk³adem mog¹ byæ oznaczenia wymagane przez ustawê o kosmetykach 17 czy ustawê o warunkach zdrowotnych ywnoœci i ywienia 18. Szczegó³owe wymagania dotycz¹ce oznaczeñ okreœlone s¹ w projekcie rozporz¹dzenia Rady Ministrów (do wydania którego delegacjê przewiduje art. 7. ust. 2 ustawy). Przepisy projektu w zakresie oznaczania towarów paczkowanych s¹ oparte na odpowiednich postanowieniach dyrektyw za³¹cznika I.3 do dyrektywy 75/106/EWG i za³¹cznika I.3 do dyrektywy 76/211/EWG. Odpowiedzialnoœæ paczkuj¹cego lub importera Podmiotami bêd¹cymi g³ównymi adresatami ustawy s¹ przedsiêbiorcy, których dzia³alnoœæ gospodarcza zwi¹zana jest z wprowadzaniem do obrotu towarów paczkowanych, zwani przez ustawê paczkuj¹cymi. Zgodnie z definicj¹ ustawow¹ paczkuj¹cym jest przedsiêbiorca w rozumieniu art. 2 ust.2 i 3 ustawy z 19 listopada 1999 r. Prawo dzia³alnoœci gospodarczej 19, który odmierza porcje produktu, umieszcza je w opakowaniach jednostkowych i wprowadza towar paczkowany do obrotu po raz pierwszy. Dla potrzeb ustawy importer przedsiêbiorca wprowadzaj¹cy na polski obszar celny towary paczkowane traktowany jest jako paczkuj¹cy. Zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy importer towaru paczkowanego jest odpowiedzialny za spe³nienie wymagañ na³o onych na paczkuj¹cego przez ustawê, o ile umowy miêdzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolit¹ Polsk¹ nie stanowi¹ inaczej. Paczkuj¹cy odpowiedzialny jest za zapewnienie, e towar paczkowany spe³nia wymagania ustawy. Odpowiedzialnoœæ ta polega przede wszystkim zagwarantowaniu przez paczkuj¹cego tego, e iloœæ nominalna towaru odpowiada jego iloœci rzeczywistej. Importer towarów paczkowanych powinien udokumentowaæ, e w procesie paczkowania tych towarów stosowane by³y odpowiednie metody kontroli iloœci rzeczywistej (art. 10 ustawy), co jest zgodne z zasad¹ dokumentowania spe³nienia wymogów odnoœnie do zgodnoœci iloœci rzeczywistej z iloœci¹ deklarowan¹ przez importerów towarów paczkowanych poza pañstwami cz³onkowskimi Unii Europejskiej przyjêt¹ w dyrektywie 76/211/EWG (Za³¹cznik I. 4). Przed rozpoczêciem paczkowania produktów paczkuj¹cy ma obowi¹zek zg³oszenia tego faktu w³aœciwemu okrêgowemu urzêdowi miar (art. 13 ustawy). W zwi¹zku z obci¹ eniem paczkuj¹cego odpowiedzialnoœci¹ za zapewnienie zgodnoœci iloœci nominalnej towaru paczkowanego z jego iloœci¹ rzeczywist¹, ustawa obarcza go równie odpowiedzialnoœci¹ za zorganizowanie i przeprowadzenie kontroli wewnêtrznej iloœci rzeczywistej produktu. Przed rozpoczêciem paczkowania produktów paczkuj¹cy ma obowi¹zek zg³oszenia tego faktu w³aœciwemu okrêgowemu urzêdowi miar (art. 12 ustawy). Kontrola powinna byæ przeprowadzona wy³¹cznie za pomoc¹ zalegalizowanych przyrz¹dów pomiarowych (procedury legalizacji przewidziane s¹ w obowi¹zuj¹cej obecnie ustawie z 3 kwietnia 1993 r. Prawo o miarach 20 oraz w nowej ustawie z 11 maja 2001 r. Prawo o miarach 21, która wejdzie w ycie 1 stycznia 2003 r.). Ustawa wprowadza domniemanie, e je eli przy paczkowaniu towarów paczkuj¹cy wykorzystuje butelki miarowe i nape³nia je do odpowiedniego poziomu 22, wówczas s¹ spe³nione wymagania kontroli wewnêtrznej. 17 Ustawa z 30 marca 2001 r., Dz.U. nr 42, poz Ustawa z 11 maja 2001 r., Dz.U. nr 63, poz Osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemaj¹ca osobowoœci prawnej spó³ka prawa handlowego, która zawodowo, we w³asnym imieniu, podejmuje i wykonuje dzia³alnoœæ gospodarcz¹, a tak e wspólnicy spó³ki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich dzia³alnoœci gospodarczej (Dz.U. z 1999 r., nr 101, poz. 1178). 20 Dz.U. nr 55, poz Dz.U. nr 63, poz Poziom ten okreœlony jest w za³¹czniku nr 4, w pkt 1 lit.) a. 13

14 Nadzór nad towarami paczkowanymi i produkcj¹ butelek miarowych Nadzór nad przestrzeganiem wymagañ ustawy sprawuj¹ w³aœciwe organy administracji miar. Organami tymi s¹ dyrektorzy okrêgowych urzêdów miar oraz naczelnicy obwodowych urzêdów miar. Ustawa przewiduje ponadto, e towary paczkowane na podstawie odrêbnych przepisów podlegaj¹ kontroli innych organów Inspekcji Handlowej, Inspekcji Jakoœci Handlowej Artyku³ów Rolno-Spo ywczych i Inspekcji Farmaceutycznej oraz e inspekcje te mog¹ organizowaæ kontrole wspólnie z organami administracji miar (art. 5). Nadzór sprawowany przez organy administracji miar obejmuje: 1) kontrolê stosowania w procesie paczkowania zalegalizowanych przyrz¹dów pomiarowych, 2) kontrolê stosowanego przez paczkuj¹cego systemu kontroli wewnêtrznej iloœci towaru paczkowanego, 3) kontrolê stosowanego przez producenta butelek miarowych systemu kontroli wewnêtrznej tych butelek. W toku sprawowania nadzoru organy mog¹ wydawaæ zalecenia pokontrolne i sprawdzaæ stan ich realizacji, kierowaæ do organów w³aœciwych do spraw wykroczeñ wnioski o ukaranie, kierowaæ do w³aœciwych terytorialnie organów inspekcji wniosków o przeprowadzenie kontroli towarów paczkowanych, w razie stwierdzenia niezgodnoœci paczkowania z przepisami ustawy. Je eli w organy administracji miar stwierdz¹, e w procesie paczkowania stosowano niezalegalizowane przyrz¹dy pomiarowe lub e wadliwy jest system kontroli wewnêtrznej, mog¹ wówczas zwróciæ siê do w³aœciwych terytorialnie organów inspekcji z wnioskiem o przeprowadzenie badania partii towaru paczkowanego zgodnie z metod¹ referencyjn¹ (art. 13). Warunki oznaczania towarów paczkowanych znakiem e Widniej¹cy na towarze paczkowanym znak e oznacza w systemie europejskim, e dany towar paczkowany spe³nia wymagania okreœlone przez dyrektywy 75/106/EWG i 76/211/EWG, transponowane do prawa wewnêtrznego poszczególnych pañstw cz³onkowskich UE. Zgodnie z polsk¹ ustaw¹ znak e oznacza gwarancjê paczkuj¹cego, e towar paczkowany spe³nia wymagania okreœlone w rozdziale ustawy dotycz¹cym systemu znakowania e. Rozdzia³ ten przewiduje wiele postanowieñ szczególnych dla wprowadzania do obrotu towarów paczkowanych. Systemem znakowania e objête s¹ towary paczkowane wprowadzane do obrotu w opakowaniach jednostkowych o iloœci nominalnej nie mniejszej ni 5 g lub 5 ml i nie wiêkszej ni 10 kg lub 10 l. Aby paczkuj¹cy móg³ korzystaæ z systemu znakowania e, musi przygotowaæ opis systemu kontroli wewnêtrznej i przekazaæ go dyrektorowi w³aœciwego terytorialnie okrêgowego urzêdu miar, a nastêpnie stosowaæ ten system podczas paczkowania. Stosowany przez paczkuj¹cego system kontroli wewnêtrznej powinien zapewniaæ skutecznoœæ porównywaln¹ do skutecznoœci metody referencyjnej. Opis systemu kontroli powinien zostaæ przekazany dyrektorowi co najmniej 60 dni przed rozpoczêciem paczkowania produktów, natomiast dyrektor w terminie 45 dni od otrzymania opisu mo e wydaæ zalecenia niezbêdne do spe³nienia wymagañ wynikaj¹cych z ustawy. Paczkuj¹cy mo e równie wyst¹piæ z wnioskiem do dyrektora o wydanie zaœwiadczenia potwierdzaj¹cego, e stosowany przez niego system kontroli jest zgodny z przepisami ustawy. Dodatkowo paczkuj¹cy jest obowi¹zany prowadziæ dokumentacjê pisemn¹ przeprowadzanych kontroli wewnêtrznych, która pozwala stwierdziæ czas i miejsce wykonywania kontroli, wielkoœæ sprawdzanej partii i pobranej próbki, wyniki badania próbki, wielkoœci b³êdu w granicach wielkoœci dopuszczalnej oraz to, czy dana partia spe³nia kryteria dopuszczalnoœci do wprowadzenia do obrotu. Uporz¹dkowan¹ chronologicznie dokumentacjê nale y przechowywaæ przez okres przydatnoœci danej partii towaru do u ytku, co najmniej przez rok i nie d³u ej ni przez dwa lata od daty przeprowadzenia kontroli. Dokumentacja ta musi byæ udostêpniona do wgl¹du dla w³aœciwych organów miar i uprawnionych inspekcji. Art. 20 ustawy przewiduje, e towary paczkowane oznaczone znakiem e w pañstwach cz³onkowskich UE, zgodnie z obowi¹zuj¹cymi w tych pañstwach przepisami, s¹ dopuszczone do obrotu na terytorium RP bez przeprowadzania dodatkowej kontroli. 14

15 Norma okreœlona w art. 20 wyra a cel regulacji europejskiej poniewa przepisy obowi¹zuj¹ce w poszczególnych pañstwach cz³onkowskich dotycz¹ce wymagañ dla paczkuj¹cych stosuj¹cych system znakowania e s¹ zharmonizowane poprzez dyrektywy nie ma potrzeby przeprowadzania kontroli zgodnoœci iloœci nominalnej z iloœci¹ rzeczywist¹ towarów paczkowanych pochodz¹cych z innych pañstw Unii, co powoduje u³atwienie efektywnej realizacji zasady swobody przep³ywu towarów. Art. 20 wejdzie w ycie w dniu uzyskania przez Rzeczpospolit¹ Polsk¹ cz³onkostwa w Unii Europejskiej. Równie towary paczkowane w Polsce bêd¹ korzystaæ ze swobody przep³ywu towarów w innych pañstwach UE, bez przeprowadzania dodatkowych kontroli iloœci rzeczywistej zawartoœci. Butelki miarowe W Rozdziale 4 znajduj¹ siê przepisy odnosz¹ce siê do zasad produkcji, oznaczania i wprowadzania do obrotu butelek miarowych, transponuj¹ce do prawa polskiego normy dyrektywy 75/107/EWG. Art. 21 ustawy wprowadza zasadê znakowania butelek miarowych znakiem 3 przez producenta na jego odpowiedzialnoœæ. Obecnoœæ tego znaku œwiadczy o spe³nieniu przez butelkê miarow¹ wymagañ ustawy, a przez to wymagañ prawa europejskiego w zakresie jej produkcji. Na butelce miarowej powinny siê znajdowaæ nastêpuj¹ce oznaczenia, okreœlone szczegó³owo w ustawie: 1) wartoœæ pojemnoœci nominalnej wyra ona w litrach, centylitrach lub mililitrach wraz z symbolem zastosowanej jednostki miary, 2) znak identyfikacyjny producenta, 3) znak 3, 4) wartoœæ pojemnoœci brzegowej wyra ona w centylitrach, 5) wartoœæ odleg³oœci, wyra ona w milimetrach, od poziomu krawêdzi do poziomu nape³nienia opowiadaj¹cego pojemnoœci nominalnej. Producent butelek miarowych musi mieæ znak identyfikacyjny, o indywidualnych cechach graficznych, który pozwala jednoznacznie odró niæ jego znak od znaków innych producentów. Przed rozpoczêciem produkcji butelek miarowych producent powinien zg³osiæ znak identyfikacyjny Prezesowi G³ównego Urzêdu Miar (GUM), prowadz¹cemu jawny rejestr znaków identyfikacyjnych. Prezes GUM dokonuje wpisu znaku do rejestru w terminie 14 dni od otrzymania zg³oszenia. Odmówi dokonania wpisu, w formie decyzji administracyjnej, gdy znak zg³oszony jest zgodny z innym znakiem wpisanym ju do rejestru. Prezes GUM obowi¹zany jest wydaæ pisemne zaœwiadczenie o wpisie znaku do rejestru w terminie 14 dni od dokonania wpisu. Po uzyskaniu przez RP cz³onkostwa w Unii Europejskiej Prezes GUM bêdzie informowa³ w³aœciwe organy pañstw cz³onkowskich oraz Komisjê Europejsk¹ o znakach identyfikacyjnych wpisanych do rejestru. PODSUMOWANIE Unijna legislacja w zakresie towarów paczkowanych jest przedmiotem dyskusji nad jej reform¹, aczkolwiek konkretne projekty aktów prawnych nie zosta³y dotychczas przedstawione, trudno jest wiêc okreœliæ, kiedy wzmiankowana reforma mia³aby nast¹piæ. W ramach organizacji WELMEC Europejskiej Wspó³pracy w Dziedzinie Metrologii Prawnej 23, zidentyfikowano nastêpuj¹ce zagadnienia wymagaj¹ce ingerencji prawnej: ogóln¹ niejednolitoœæ w transpozycji i implementacji dyrektyw, ró nice warunków stawianych importerom towarów paczkowanych w poszczególnych pañstwach cz³onkowskich, brak definicji produktu i opakowania. WELMEC zaproponowa³a m. in. wprowadzenie dwóch systemów stosowania znaku e, wybieranych przez paczkuj¹cych lub importerów: jeden polegaj¹cy na uznaniu przez notyfikowan¹ jednostkê stosowanych przez producenta procedur kontroli iloœciowej po³¹czony pañstw EFTA. 23 WELMEC jest organizacj¹ zrzeszaj¹c¹ przedstawicieli organów odpowiedzialnych za metrologiê prawn¹ pañstw cz³onkowskich Unii Europejskiej oraz 15

16 ze sta³ym nadzorem przez jednostkê notyfikowan¹, drugi oparty na w³asnej deklaracji paczkuj¹cego po³¹czonej z kontrol¹ stosowan¹ przez odpowiednie organy administracji. Znak e stosowany w pierwszym systemie odwo³ywa³by siê do numerów referencyjnych jednostki notyfikowanej, natomiast znak e stosowany w drugim systemie zawiera³by symbol pañstwa, którego administracja przeprowadzi³a kontrolê. Z kolei w Komisji Europejskiej w ramach tzw. inicjatywy SLIM 24 rozwa ana jest propozycja zast¹pienia dotychczasowej legislacji pozostawiaj¹cej swobodê regulacji poszczególnym pañstwom cz³onkowskim ca³kowit¹ harmonizacj¹ (ang. total harmonization) w formie rozporz¹dzenia. Mia³aby ona dotyczyæ przede wszystkim powrotu do obowi¹zkowego systemu stosowania dopuszczalnych przedzia³ów iloœci nominalnych dla poszczególnych produktów 25, który obowi¹zywa³ przed rewizj¹ dyrektyw dotycz¹cych towarów paczkowanych w koñcu lat siedemdziesi¹tych. Ustawa z 6 wrzeœnia o towarach paczkowanych wejdzie w ycie 1 stycznia 2003 r., z wyj¹tkiem kilku norm, których stosowanie zwi¹zane jest œciœle z uczestniczeniem w unijnym systemie towarów paczkowanych i które wejd¹ w ycie wraz z przyst¹pieniem Rzeczpospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Stanowi ona pe³n¹ transpozycjê obowi¹zuj¹cych obecnie dyrektyw dotycz¹cych przedmiotowego zagadnienia, zachowuj¹c ich liberalny, opcjonalny charakter, stosuj¹c normy bezwzglêdne jedynie w zakresie, w jakim jest to wymagane przez prawo europejskie. Dagmara Jasiñska* * Dagmara Jasiñska jest pracownikiem Urzêdu Komitetu Integracji Europejskiej. 24 Skrót od ang. nazwy inicjatywy Komisji Europejskiej przedstawionej w maju 1996 r., ang. Simpler Legislation for the Single Market. 25 Report from the Commission, Results of the Forth phase of SLIM, Bruksela, , COM (2000)56 final. 16

17 USTAWA z dnia 6 wrzeœnia 2001 r. o towarach paczkowanych R o z d z i a ³ 1 Przepisy ogólne Art Ustawa okreœla zasady paczkowania produktów przeznaczonych do sprzeda y w opakowaniach i oznaczania towarów paczkowanych znakiem e oraz zasady produkcji butelek miarowych i oznaczania ich znakiem 3 (odwrócony epsilon). 2. Przepisy ustawy nie naruszaj¹ przepisów odrêbnych dotycz¹cych produktów, opakowañ oraz warunków wprowadzania ich do obrotu. 3. Przepisy ustawy stosuje siê do wyrobów medycznych, produktów leczniczych i produktów biobójczych w zakresie, w jakim nie naruszaj¹ przepisów dotycz¹cych tych produktów. Art. 2. U yte w ustawie okreœlenia oznaczaj¹: 1) b³¹d iloœci towaru paczkowanego, oznaczony znakiem T ró nicê miêdzy iloœci¹ rzeczywist¹ a iloœci¹ nominaln¹ towaru paczkowanego, 2) butelka miarowa pojemnik oznaczony znakiem 3, zamykany lub przystosowany do zamykania, przeznaczony do przechowywania, transportu lub dostarczania cieczy, o pojemnoœci nominalnej od 5 ml do 5 l w³¹cznie, posiadaj¹cy charakterystykê konstrukcyjn¹ i jednolitoœæ wytwarzania zapewniaj¹c¹ odpowiedni¹ dok³adnoœæ pomiaru zawartej w nim cieczy poprzez nape³nienie do okreœlonego poziomu lub w okreœlonym procencie jego pojemnoœci ca³kowitej, bez koniecznoœci wykonywania niezale nego pomiaru iloœci nalewanej do niego cieczy, wykonany ze szk³a lub innego materia³u posiadaj¹cego tak¹ sztywnoœæ i stabilnoœæ, która zapewnia pojemnikowi zachowanie takich samych w³aœciwoœci metrologicznych, jakie zapewnia szk³o, 3) dopuszczalna ujemna wartoœæ b³êdu iloœci towaru paczkowanego, oznaczona znakiem T1 maksymaln¹ dopuszczaln¹ ró nicê miêdzy iloœci¹ rzeczywist¹ a iloœci¹ nominaln¹ produktu podan¹ przez paczkuj¹cego, 4) iloœæ nominalna towaru paczkowanego deklarowan¹ przez paczkuj¹cego i oznaczon¹ na opakowaniu iloœæ produktu w towarze paczkowanym, bez opakowania oraz bez dodatkowych materia³ów lub produktów zapakowanych razem z produktem, jak¹ towar paczkowany powinien zawieraæ, 5) iloœæ rzeczywista towaru paczkowanego przeznaczon¹ dla nabywcy iloœæ produktu w towarze paczkowanym, bez opakowania i bez dodatkowych materia³ów lub produktów dodatkowych zapakowanych razem z produktem, jak¹ towar paczkowany faktycznie zawiera; w przypadku produktów, których iloœæ wyra a siê w jednostkach objêtoœci, z wyj¹tkiem produktów zamro onych, iloœæ rzeczywista powinna byæ okreœlana w temperaturze 20 o C, 6) kontrola wewnêtrzna iloœci towaru paczkowanego kontrolê dotycz¹c¹ iloœci produktu w opakowaniu, wykonywan¹ przez paczkuj¹cego w procesie paczkowania, 7) kontrola wewnêtrzna butelek miarowych kontrolê dotycz¹c¹ okreœlonych w ustawie wymagañ dla butelek miarowych, wykonywan¹ przez producenta w procesie ich produkcji, 17

18 8) metoda referencyjna metodê statystycznej kontroli towarów paczkowanych lub kontroli butelek miarowych, któr¹ stosuj¹ organy kontroli w celu stwierdzenia poprawnoœci procesu paczkowania produktów lub poprawnoœci produkcji butelek miarowych, 9) opakowanie opakowanie w rozumieniu art. 3 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz.U. Nr 63, poz. 638), 10) paczkowanie umieszczenie odmierzonej porcji produktu w opakowaniu jednostkowym z przeznaczeniem go do sprzeda y w formie towaru paczkowanego, 11) paczkuj¹cy przedsiêbiorcê w rozumieniu art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 19 listopada 1999r. - Prawo dzia³alnoœci gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178, z 2000 r. Nr 86, poz. 958 i Nr 114, poz oraz z 2001 r. Nr 49, poz. 509 i Nr 67, poz. 679), który odmierza porcje produktu, umieszcza je w opakowaniu jednostkowym i wprowadza towar paczkowany do obrotu po raz pierwszy; dla potrzeb ustawy przedsiêbiorca wprowadzaj¹cy na polski obszar celny towary paczkowane, zwany dalej importerem, traktowany jest jako paczkuj¹cy, 12) partia towaru paczkowanego, zwana dalej parti¹ okreœlon¹ liczbê jednakowych towarów paczkowanych, o takiej samej iloœci nominalnej, zapakowanych w tych samych warunkach i w tym samym czasie, 13) produkt produkt w rozumieniu art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 22 stycznia 2000 r. o ogólnym bezpieczeñstwie produktów (Dz.U. Nr 15, poz. 179), 14) próbka towaru paczkowanego, zwana dalej próbk¹ pobran¹ losowo z partii okreœlon¹ liczbê towarów paczkowanych, na podstawie której dokonuje siê oceny partii, 15) towar paczkowany produkt przeznaczony do sprzeda y, umieszczony w opakowaniu jednostkowym dowolnego rodzaju, którego deklarowana iloœæ, odmierzona bez udzia³u nabywcy, nie mo e zostaæ zmieniona bez otworzenia, uszkodzenia lub wyraÿnego naruszenia opakowania. Art Paczkuj¹cy mo e wprowadzaæ do obrotu tylko towary paczkowane spe³niaj¹ce wymagania okreœlone w ustawie. 2. Importer towaru paczkowanego jest odpowiedzialny za spe³nienie wymagañ obowi¹zuj¹cych paczkuj¹cego zgodnie z ustaw¹, o ile umowy miêdzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolit¹ Polsk¹ nie stanowi¹ inaczej. Art Paczkowanie produktów i produkcja butelek miarowych podlegaj¹ nadzorowi w³aœciwych organów administracji miar. 2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, obejmuje: 1) kontrolê stosowania w procesie paczkowania zalegalizowanych przyrz¹dów pomiarowych, 2) kontrolê stosowanego przez paczkuj¹cego systemu kontroli wewnêtrznej iloœci towaru paczkowanego, 3) kontrolê stosowanego przez producenta butelek miarowych systemu kontroli wewnêtrznej tych butelek. 3. Nadzór jest sprawowany przez: 1) wydawanie zaleceñ pokontrolnych i sprawdzanie stanu ich realizacji, 2) kierowanie do organu w³aœciwego w sprawach o wykroczenia wniosków o ukaranie, 3) kierowanie do w³aœciwych terytorialnie organów inspekcji wniosków o przeprowadzenie kontroli towarów paczkowanych, w zakresie ich w³aœciwoœci, w razie stwierdzenia niezgodnoœci paczkowania z przepisami ustawy. 18

19 Art Towary paczkowane znajduj¹ce siê w obrocie lub przeznaczone do wprowadzenia do obrotu podlegaj¹ kontroli Inspekcji Handlowej, Inspekcji Jakoœci Handlowej Artyku³ów Rolno-Spo ywczych i Inspekcji Farmaceutycznej, w zakresie przewidzianym w niniejszej ustawie oraz w zakresie ich w³aœciwoœci, w trybie i na warunkach okreœlonych w przepisach odrêbnych. 2. Inspekcje wymienione w ust. 1 mog¹ organizowaæ kontrole wspólnie z organami administracji miar. R o z d z i a ³ 2 Zasady paczkowania produktów Art Produkty mog¹ byæ umieszczane w opakowaniach jednostkowych dowolnego rodzaju pod warunkiem, e nie wprowadzaj¹ nabywcy w b³¹d co do iloœci rzeczywistej. 2. Towary paczkowane, z wyj¹tkiem tych, o których mowa w ust. 3, wprowadzane s¹ do obrotu w opakowaniach jednostkowych o dowolnej iloœci nominalnej. 3. Produkty okreœlone w za³¹czniku nr 1 do ustawy, przeznaczone do sprzeda y jako towary paczkowane w opakowaniach jednostkowych o iloœci nominalnej nie mniejszej ni 5 g lub 5 ml i nie wiêkszej ni 10 kg lub 10 l, mog¹ byæ wprowadzane do obrotu wy³¹cznie w opakowaniach o okreœlonych iloœciach nominalnych. 4. Rada Ministrów okreœli, w drodze rozporz¹dzenia, iloœci nominalne zawartoœci opakowañ jednostkowych towarów paczkowanych dla produktów, o których mowa w ust. 3, uwzglêdniaj¹c zobowi¹zania miêdzynarodowe Rzeczypospolitej Polskiej. Art Oznakowanie umieszczone na towarach paczkowanych powinno byæ ³atwe do odczytania i dobrze widoczne, a tak e wykonane w sposób nie daj¹cy siê usun¹æ bez uszkodzenia opakowania. Poza wymaganiami dotycz¹cymi oznakowania produktów okreœlonymi w przepisach odrêbnych, towary paczkowane wprowadzane do obrotu powinny posiadaæ nastêpuj¹ce oznakowania: 1) nazwê produktu, 2) iloœæ nominaln¹ produktu, 3) oznaczenie paczkuj¹cego. 2. Rada Ministrów okreœli, w drodze rozporz¹dzenia, szczegó³owe wymagania dotycz¹ce oznakowañ, o których mowa w ust. 1, jak równie przypadki, w których paczkuj¹cy zwolniony bêdzie z obowi¹zku umieszczania tych oznakowañ, uwzglêdniaj¹c koniecznoœæ ochrony praw konsumentów oraz zobowi¹zania miêdzynarodowe Rzeczypospolitej Polskiej. Art Paczkuj¹cy jest odpowiedzialny za to, aby towar paczkowany spe³nia³ wymagania okreœlone w ustawie. W szczególnoœci ponosi on odpowiedzialnoœæ za zapewnienie, e iloœæ rzeczywista odpowiada iloœci nominalnej podanej na opakowaniu jednostkowym, z zastrze eniem ust Partiê towaru uznaje siê za spe³niaj¹c¹ wymagania ustawy w zakresie dotycz¹cym iloœci rzeczywistej, je eli wynik kontroli przeprowadzonej wed³ug metody referencyjnej lub metody o porównywalnej skutecznoœci jest pozytywny. 3. Partia towaru, której wynik kontroli przeprowadzonej wed³ug jednej z metod, o których mowa w ust. 2, jest negatywny, nie mo e byæ wprowadzona do obrotu. 4. Opis metody referencyjnej kontroli towarów paczkowanych zawiera za³¹cznik nr 2 do ustawy. 19

20 Art Paczkuj¹cy jest odpowiedzialny za zorganizowanie i przeprowadzanie kontroli wewnêtrznej iloœci towaru paczkowanego. Kontrola ta mo e byæ przeprowadzana wy³¹cznie przy pomocy zalegalizowanych przyrz¹dów pomiarowych, odpowiednich do wykonywania niezbêdnych czynnoœci. 2. Kontroli dokonuje siê przez zbadanie ka dej sztuki towaru paczkowanego lub przez zbadanie próbki zgodnie z przyjêtym systemem kontroli wewnêtrznej iloœci towaru paczkowanego. 3. Je eli paczkuj¹cy dokonuje kontroli przez zbadanie próbki, przyjêty system kontroli wewnêtrznej iloœci towaru paczkowanego powinien zapewniaæ skutecznoœæ porównywaln¹ do skutecznoœci metody referencyjnej. Art. 10. W przypadku towarów paczkowanych importowanych importer powinien posiadaæ dokumentacjê œwiadcz¹c¹ o tym, e w procesie paczkowania stosowane by³y odpowiednie metody kontroli iloœci rzeczywistej, pozwalaj¹ce uznaæ spe³nienie warunków, o których mowa w art. 8 ust. 1, bez przeprowadzenia dodatkowej kontroli, o której mowa w art. 9. Art. 11. Wymagania dotycz¹ce kontroli wewnêtrznej iloœci towaru paczkowanego uwa a siê za spe³nione, je eli paczkuj¹cy wykorzystuje przy paczkowaniu butelki miarowe i nape³nia je do poziomu odpowiadaj¹cego pojemnoœci, okreœlonej w pkt 1 lit. a) za³¹cznika nr 4 do ustawy. Art Paczkuj¹cy, w terminie co najmniej 30 dni przed rozpoczêciem paczkowania produktów, jest obowi¹zany zg³osiæ ten fakt dyrektorowi okrêgowego urzêdu miar, w³aœciwego ze wzglêdu na siedzibê lub adres paczkuj¹cego. 2. Zg³oszenie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawieraæ: 1) oznaczenie paczkuj¹cego, 2) siedzibê i adres, 3) miejsce paczkowania lub, w przypadku towarów importowanych, miejsce ich sk³adowania, 4) rodzaj paczkowanego produktu. 3. Do zg³oszenia paczkuj¹cy powinien do³¹czyæ aktualny wypis z Krajowego Rejestru S¹dowego. Art W przypadku gdy w trakcie sprawowania nadzoru, o którym mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 i 2, w³aœciwe terytorialnie organy administracji miar stwierdz¹ stosowanie w procesie paczkowania niezalegalizowanych przyrz¹dów pomiarowych lub wadliwoœæ stosowanego systemu kontroli wewnêtrznej iloœci towaru paczkowanego, organ przeprowadzaj¹cy kontrolê mo e wyst¹piæ z wnioskiem do w³aœciwych terytorialnie organów inspekcji, o których mowa w art. 5 ust. 1, o przeprowadzenie badania partii zgodnie z metod¹ referencyjn¹. 2. Badania próbek mog¹ byæ przeprowadzane w pomieszczeniach paczkuj¹cego lub w laboratoriach w³aœciwych inspekcji. 20