AON Warszawa

Transkrypt

1 AON Warszawa

2 Literatura (1) R. Kuźniar, Polityka i siła. Studia strategiczne zarys problematyki, WN SCHOLAR, Warszawa 2005 Koziej S., Między piekłem a rajem. Szare bezpieczeństwo na progu XXI wieku. Wyd. A. Marszałek, Toruń 2006 Świat współczesny wobec użycia siły zbrojnej. Dylematy prawa i polityki, Red. nauk. J. Kranz, IWEuroPrawo, Warszawa 2009 Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Red. nauk. R. Zięba, WAiP, Warszawa 2008 J. Baylis, J. Wrtitz, C. S. Gray, E. Cohen, Strategia we współczesnym świecie. Wprowadzenie do studiów strategicznych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009 AON Warszawa

3 Literatura (2) U.S. Army War College Guide to National Security Issues. Volume 1: Theory of War and Strategy, Volume 2: National Security Policy and Strategy, Carlisle, June 2008 Koziej S., Skrypty internetowe, Z. Nowakowski, H. Szafran, R. Szafran, Bezpieczeństwo w XXI wieku. Strategie bezpieczeństwa narodowego Polski i wybranych państw, Rzeszów 2009 Bezpieczeństwo w stosunkach transatlantyckich (red. naukowa J. Gryz), Wyd. A.Marszałek, Toruń 2008 J. S. Nye jr., Konflikty międzynarodowe. Wprowadzenie do teorii i historii, WAiP, Warszawa 2009 AON Warszawa

4 Literatura (3) C. Clausewitz, O wojnie, Lublin 1995, Sun Tzu, Sztuka wojny, Warszawa 1994 Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007 Strategia obronności Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2001 Koncepcja strategiczna NATO, 1999 Strategia bezpieczeństwa UE, 2003 AKTUALNOŚCI: Strony internetowe bbn.gov.pl; msz.gov.pl; mon.gov.pl; mswia.gov.pl; aon.edu.pl; AON Warszawa Zeszyty Naukowe AON, Kwartalnik Bellona

5 AON Warszawa

6 Istota strategii Strategia świadomie ustalony i przyjęty sposób (metoda) ustanawiania i osiągania celów przez dany podmiot a) w wąskim znaczeniu: przy użyciu siły b) w pierwotnym, jeszcze węższym znaczeniu: przy użyciu siły zbrojnej AON Warszawa

7 Geneza strategii Strategia (grec.) dowodzenie siłami zbrojnymi sprawowane przez naczelnego (najwyższego) dowódcę (strategos grec.) Strategia: przygotowanie i wykorzystanie bitwy dla celów wojny Taktyka: uszykowanie na polu walki, prowadzenie bitwy AON Warszawa

8 Ewolucja strategii Strategia wojskowa sposób użycia sił zbrojnych jako całości dla celów wojny Strategia wojenna sposób użycia zasobów danego państwa (koalicji) dla celów wojny Strategia obronna (obronności) sposób użycia zasobów państwa dla zapobiegania i rozstrzygania konfliktów i kryzysów polityczno-militarnych Strategia bezpieczeństwa sposób użycia zasobów danego podmiotu dla zapobiegania i rozstrzygania wszelkich konfliktów (kryzysów) AON Warszawa

9 BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA = BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Strategia BN: jak wykorzystać wszystkie siły i środki państwa do przeciwstawienia się wszelkim rodzajom zagrożeń? Zagrożenia Siły i środki państwa gospodarcze gospodarcze społeczne ochronne informacyjne informacyjne militarne... inne STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO militarne (siły zbrojne)... inne AON Warszawa

10 OBRONNOŚĆ = OBRONA NARODOWA = BEZPIECZEŃSTWO MILITARNE = CZĘŚĆ BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO Strategia obronności (ON): jak wykorzystać wszystkie siły i środki państwa do przeciwstawienia się zagrożeniom militarnym? Zagrożenia gospodarcze społeczne informacyjne Siły i środki państwa gospodarcze ochronne informacyjne militarne... inne STRATEGIA OBRONNOŚCI (ON) militarne... inne AON Warszawa

11 Strategia wojskowa: jak utrzymywać i wykorzystywać siły zbrojne do realizacji wszystkich zadań państwa? Zagrożenia i inne potrzeby państwa WOJSKOWOŚĆ Siły i środki państwa gospodarcze społeczne informacyjne militarne... inne STRATEGIA WOJSKOWA gospodarcze ochronne informacyjne militarne... inne AON Warszawa

12 Zagrożenia militarne BEZPIECZEŃSTWO NARODOWE Bezpieczeństwo cywilne Obronność Zagrożenia cywilne SZ AON Warszawa

13 Typologia strategii bezpieczeństwa Konceptualnie: deklaratywna, rzeczywista (realna), idealna (teoretyczna) Odstraszania (powstrzymywania), wymuszania, ubezpieczenia (zapewniania) Wg środków (dziedziny bezpieczeństwa: dyplomatyczna, ekonomiczna, informacyjna, militarna itp.) Operacyjna, transformacyjna Strategie reagowania i zapobiegania (prewencji) Strategie symetryczne i asymetryczne Strategie państwowe i międzynarodowe (regionalne i globalna) Strategie podmiotów niepaństwowych: samorządów, przedsiębiorców, grup transnarodowych itp. AON Warszawa

14 Instrumenty strategii bezpieczeństwa Dyplomacja Siły zbrojne Służby i straże Potencjał ekonomiczny Potencjał inormacyjny AON Warszawa

15 Cykl (procedura) strategiczny Zdefiniowanie interesów i celów strategicznych Ocena środowiska strategicznego Sformułowanie operacyjnej koncepcji strategicznej Sformułowanie preparacyjnej koncepcji strategicznej (przygotowania, w tym transformacji zasobów strategicznych - systemu bezpieczeństwa) AON Warszawa

16 TREŚĆ CYKLU STRATEGICZNEGO Samoidentyfikacja strategiczna: diagnoza państwa jako podmiotu bezpieczeństwa (podstawy bezpieczeństwa narodowego) oraz zdefiniowanie interesów narodowych i celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa Ocena strategicznego środowiska bezpieczeństwa (zewnętrzne i wewnętrzne warunki bezpieczeństwa) Sformułowanie koncepcji działań strategicznych (strategia operacyjna) sposób osiągania celów strategicznych w danych warunkach (środowisku) bezpieczeństwa Sformułowanie koncepcji przygotowań strategicznych (strategia preparacyjna, w tym transformacyjna) sposób utrzymywania i transformacji systemu bezpieczeństwa narodowego, stosownie do przyszłościowych potrzeb operacyjnych AON Warszawa

17 Pojęcie bezpieczeństwa Bezpieczeństwo w sensie statycznym - jako stan braku zagrożeń dla podmiotu, stan spokoju, pewności (stan obiektywny i subiektywny: uświadomiony i nieuświadomiony) Bezpieczeństwo w sensie dynamicznym (działanie podmiotu na rzecz bezpieczeństwa) jako proces osiągania i utrzymywania stanu braku zagrożeń i swobody działania AON Warszawa

18 Istota bezpieczeństwa jako procesu Zapewnienie możliwości przetrwania i swobody realizacji własnych interesów danego podmiotu w konkretnych warunkach (w konkretnym środowisku, otoczeniu), poprzez wykorzystywanie szans (okoliczności sprzyjających), podejmowanie wyzwań, redukowanie ryzyk oraz przeciwdziałanie (zapobieganie i przeciwstawianie się) zagrożeniom dla podmiotu i jego interesów AON Warszawa

19 Kluczowe kategorie pojęciowe interesy (narodowe i międzynarodowe), misje organizacji oraz wynikające z nich cele, środowisko (warunki) - szanse, wyzwania, ryzyka, zagrożenia; kryzysy i konflikty, koncepcje - zasady i sposoby działań, systemy bezpieczeństwa zasoby podmiotu wydzielone do realizacji przyjętych koncepcji, odpowiednio do tych zadań zorganizowane i przygotowane AON Warszawa

20 AON Warszawa

21 Wojna jako usprawiedliwione narzędzie polityczne Uzasadniony (uprawniony formalnie i moralnie przekonujący) powód: np. odparcie agresji Uprawnione kierownictwo (np. Rada Bezpieczeństwa ONZ) Publiczne wypowiedzenie Słuszny zamiar (np. obrona) Proporcjonalność użycia siły (szkody spowodowane przez wojnę powinny być tego warte) Ostateczność (po wyczerpaniu innych środków) Racjonalna szansa na sukces (nie awanturnictwo) AON Warszawa

22 Usprawiedliwione zasady prowadzenia wojny (kodyfikacja w czterech konwencjach genewskich z 1949 r. i dwóch protokołach dodatkowych z 1977 r.) Rozróżnianie Kombatanci tylko oni mogą być obiektem celowego ataku Niekombatanci powinni być chronieni na ile tylko można, mogą być ofiarami tylko przypadkowych, nieintencjonalnych ataków Proporcjonalność atak powinien być proporcjonalny do militarnej wartości celu (obiektu) Unikać zadawania nadmiernego cierpienia i używania najokrutniejszych broni AON Warszawa

23 Koncepcje zapewniania bezpieczeństwa Liberalne (eksponowanie roli instytucji międzynarodowych) Bezpieczeństwo zbiorowe (wyrzeczenie się działań zbrojnych, nieuchronność dyskredytacji agresora) Kontrola zbrojeń i rozbrojenie (ABM, START, CFE, NPT itp.) Realistyczne (eksponowanie roli siły państw) Równoważenie sił (przez wysiłki wewnętrzne lub sojusze) Odstraszanie (założenia: decydenci działają racjonalnie, zagrożenie zniszczeniem jest duże np. MAD, istnieje alternatywa dla wojny) AON Warszawa

24 Metody zapewniania bezpieczeństwa Unilateralne Neutralność (samoobrona w razie agresji) Izolacjonizm (dziś nierealny) Multilatelarne Sojusze Systemy bezpieczeństwa zbiorowego Współpraca międzynarodowa AON Warszawa

25 Prawo użycia siły The Charter of the United Nations prohibits the use of force against another state except where the Security Council has authorised the use of force to maintain or restore international peace and security; and where a state is exercising its inherent right of individual or collective self-defence recognised by Article 51 of the Charter Wg: PRINCIPLES OF INTERNATIONAL LAW ON THE USE OF FORCE BY STATES IN SELF-DEFENCE, Chatham House, The Royal Institute of International Affairs, 2005 AON Warszawa

26 Prawo do samoobrony The law on self-defence encompasses more than the right to use force in response to an ongoing attack. Article 51 preserves the right to use force in self-defence if an armed attack occurs, until the Council has taken the necessary measures. On one view, the right is confined to circumstances in which an actual armed attack has commenced. But the view that states have a right to act in self-defence in order to avert the threat of an imminent attack - often referred to as anticipatory self-defence - is widely, though not universally, accepted. It is unrealistic in practice to suppose that self-defence must in all cases await an actual attack. AON Warszawa

27 Użycie siły w samoobronie Force may be used in self-defence only in relation to an armed attack whether imminent or ongoing. The armed attack may include not only an attack against a state s territory, but also against emanations of the state such as embassies and armed forces. Force in self-defence may be used only when: the attack consists of the threat or use of force (not mere economic coercion, for example); when the attacker has the intention and the capability to attack; and the attack is directed from outside territory controlled by the state. In the case of a threatened attack, there must be an actual threat of an attack against the defending state itself. AON Warszawa

28 Warunki użycia siły w samoobronie Force may be used in self-defence only when this is necessary to bring an attack to an end, or to avert an imminent attack. There must be no practical alternative to the proposed use of force that is likely to be effective in ending or averting the attack. AON Warszawa

29 Odparcie natychmiastowego ataku A state may use force in self-defence against a threatened attack only if that attack is imminent. There is a risk of abuse of the doctrine of anticipatory self-defence, and it needs to be applied in good faith and on the basis of sound evidence. But the criterion of imminence must be interpreted so as to take into account current kinds of threat and it must be applied having regard to the particular circumstances of each case. The criterion of imminence is closely related to the requirement of necessity. Force may be used only when any further delay would result in an inability by the threatened state effectively to defend against or avert the attack against it. In assessing the imminence of the attack, reference may be made to the gravity of the attack, the capability of the attacker, and the nature of the threat, for example if the attack is likely to come without warning. Force may be used only on a proper factual basis and after a good faith assessment of the facts. AON Warszawa

30 Zapobieganie i uprzedzanie ataku Prawdopodobieństwo ataku z poważnymi szkodami (Preventive and preemptive) Tendencja do przesunięcia tej granicy Prewencja (tylko RB ONZ) Uprzedzanie ataku (uprawnione) AON Warszawa

31 Poszerzone uprzedzanie Tradycyjne uprzedzanie wobec konwencjonalnej agresji ze strony państw AON Warszawa

32 Proporcjonalność użycia siły The exercise of the right of self-defence must comply with the criterion of proportionality. The force used, taken as a whole, must not be excessive in relation to the need to avert or bring the attack to an end. The physical and economic consequences of the force used must not be excessive in relation to the harm expected from the attack. AON Warszawa

33 Przykłady nieproporcjonalności użycia siły Rosja Gruzja? Izrael Gaza? AON Warszawa

34 Samoobrona przed atakiem niepaństwowym Article 51 is not confined to self-defence in response to attacks by states. The right of self-defence applies also to attacks by non-state actors. In such a case the attack must be large scale. If the right of self-defence in such a case is to be exercised in the territory of another state, it must be evident that that state is unable or unwilling to deal with the non-state actors itself, and that it is necessary to use force from outside to deal with the threat in circumstances where the consent of the territorial state cannot be obtained. Force in self-defence directed against the government of the state in which the attacker is found may be justified only in so far as it is necessary to avert or end the attack, but not otherwise. AON Warszawa

35 Inne przypadki niż samoobrona The principles regarding the right of self-defence form only a part of the international regulation of the use of force. Measures taken in the exercise of the right of self-defence must be reported immediately to the Security Council. The Council retains the right and responsibility to authorise collective military action to deal with actual or latent threats. Any military action must conform with the rules of international humanitarian law governing the conduct of hostilities. AON Warszawa

36 AON Warszawa

37 P = ZxW Typy działań strategicznych P siła przeciwnika; Z zdolności (potencjał fizyczny) przeciwnika; W wola działania Dwie strategie pokonania przeciwnika: a) redukcja potencjału podejście fizyczne (niszczenie, paraliżowanie sprawności działania): Clausewitz b) redukcja woli podejście psychologiczne (Douhet, operacje informacyjne): Sun Tzu AON Warszawa

38 Metody osiągania celów przy pomocy sił zbrojnych: Pokonanie (fizyczne rozbicie, pobicie) przeciwnika Obrona (odparcie ataku) Ofensywa Kontrofensywa (przejście do ataku po początkowej fazie obronnej) Atak uprzedzający (reakcja na groźbę natychmiastowego ataku) Atak prewencyjny (reakcja na nieuchronny atak w przyszłości) Wymuszanie (wykorzystanie siły bez jej użycia) Odstraszanie (ewentualne zyski nie są warte kosztów, które są nie do zaakceptowania; oparte na groźbie kary za akcję lub na upewnieniu przeciwnika, że nie uzyska swych celów poprzez użycie siły) Powstrzymywanie i przymuszanie do zmiany działania Inne Upewnianie (zabezpieczanie sojuszników) Perswazja (przekonywanie o niecelowości) AON Warszawa

39 Zasady działania, w tym zasady strategii walki Prakseologiczne wskazówki (reguły) sprawnego (ekonomicznego wydajnego, oszczędnego - i skutecznego) działania Zasady strategii historycznie ukształtowane reguły sprawnego przygotowania i prowadzenia walki (kooperacji negatywnej), zwiększające prawdopodobieństwo uzyskania w niej sukcesu (zwycięstwa) przy jak najmniejszych kosztach (stratach własnych - Fuller: stały czynnik taktyczny ) Są one podstawą racjonalnego postępowania dowódców AON Warszawa

40 Przewaga istota zasad (superzasada, zasada zasad) wszystkie zasady mają prowadzić do uzyskania, utrzymania i wykorzystania przewagi Przewaga narzuca sposób walki. (Sun-Tzu: jeśli przeważasz przeciwnika 10x okrąż go; 5x atakuj; 2x podziel; równowaga możesz walczyć; jeśli słabszy zapewnij sobie wycofanie) Zwycięża silniejszy (jak w naturze Arciszewski). Napoleon jak zwyciężyć liczniejszego przeciwnika? manewrem, kolejne rozbijanie częściami Wymiary przewagi: materialny i niematerialny (Sun-Tzu mnożniki siły: rozpoznanie, fortel, zaskoczenie, manewr, działania pośrednie, presja psychologiczna) AON Warszawa

41 Klasycy teorii strategii (1) Sun Tzu psycholog wojny, lis wojny, strategia pozasiłowych rozstrzygnięć, strategia informacji Tukidydes polityk wojny, wojna w stosunkach międzynarodowych Clausewitz filozof i fizyk wojny, strategia masy, energii Jomini matematyk wojny Ludendorf strategia wojny totalnej Liddell Hart neo- Sun Tzu, judo, wytrącenie z równowagi, działania pośrednie Beaufre, Brodie teoretycy odstraszania nuklearnego i kompleksowego podejścia (strategia totalna) AON Warszawa

42 Klasycy strategii (2) Strategia morska Mahan Strategia powietrzna Douhet Strategia błyskawicznej wojny pancernej Fuller, Guderian Strategia głębokich uderzeń Triandafiłow, Tuchaczewski Strategie alternatywne: Maximus Fabius (kunktatorska), Lawrence (partyzancka), Mao (rewolucyjna, ludowa), Guevara (mała rewolucja dla rewolucji) AON Warszawa

43 Lista zasad Sun-Tzu j.w, Clausewitz klasyczne 9: zmasowanie, cel, ekonomia sił, prostota, zaskoczenie, jedność dowodzenia, ubezpieczenie, ofensywa, manewr Mnożenie zasad? Optimum AON Warszawa

44 ZASADY STRATEGII NARODOWYCH W WARUNKACH SOJUSZNICZYCH (wg Strategii obronności RP) AON Warszawa

45 ODPOWIEDZIALNOŚĆ NARODOWA I POWSZECHNOŚĆ OBRONY Sojusze czynnikiem wspomagającym Powszechność odpowiedzialność wszystkich obywateli i struktur państwa Zintegrowany system obronności AON Warszawa

46 SOLIDARNOŚĆ I INTEGRACJA SOJUSZNICZA Solidarne wypełnianie zobowiązań sojuszniczych Integracja i aktywne uczestnictwo w operacjach AON Warszawa

47 WSPÓŁPRACA I PARTNERSTWO Udział w programach sojuszniczych (np. PdP) Współpraca z sąsiadami AON Warszawa

48 UMACNIANIE ZAUFANIA I REGIONALNEJ STABILNOŚCI MILITARNEJ potencjał militarny na poziomie uregulowanym porozumieniami i traktatami Potencjał militarny dostosowany do potrzeb AON Warszawa

49 ODSTRASZANIE I WIARYGODNOŚĆ Potencjał odpowiedni do odstraszania przeciwników i umacniania wiarygodności wśród sojuszników Poziom jakościowy Zaufanie do potencjału sojuszu, w tym nuklearnego (nie wyklucza ewentualności praktycznego włączenia się w realizację przedsięwzięć w tym zakresie) AON Warszawa

50 ELASTYCZNOŚĆ REAGOWANIA OBRONNEGO Skład i struktura systemu obronnego, w tym sił zbrojnych, uniwersalna Ciągłość działania w czasie P, K i W AON Warszawa

51 WSPÓŁPRACA CYWILNO- WOJSKOWA Zadania wojska i struktur cywilnych na własnym terytorium (w tym np. HNS) W operacjach poza granicami kraju AON Warszawa

52 BILANSOWANIE POTRZEB OBRONNYCH I MOŻLIWOŚCI KRAJU Optymalizacja relacji potrzeby-możliwości Potrzeby bieżące i perspektywiczne AON Warszawa

53 AON Warszawa

54 Źródło: Bridgeman Art Library: Adam i Ewa, obraz Lucasa Cranacha Starszego, 1526 AON Warszawa

55 Geneza bezpieczeństwa i strategii Historia bezpieczeństwa jest tak długa, jak długa jest historia ludzkości Biblijny raj - Adam i Ewa (są zagrożenia - brak systemu bezpieczeństwa) Kain i Abel (błędna koncepcja bezpieczeństwa) Potop biblijny - Noe (skuteczny system bezpieczeństwa) AON Warszawa

56 Ewolucja uwarunkowań strategicznych Koncepcja fal cywilizacyjnych (Toffller) Materialny (energetyczny) i niematerialny (informacyjny) wymiar walki Epoka agrarna - równowaga energetycznoinformacyjna na poziomie biologicznym Epoka industrialna - dominacja energii Epoka informacyjna - zmierzanie do równowagi energetyczno-informacyjnej AON Warszawa

57 poz iom biologic zny (c ywiliza cja agrarna) poz iom mechaniczny (c ywiliza cja przemysłowa) poz iom informatycz ny (c ywiliza cja informatyczna) rozwój środków walki zbrojnej Wzglę dna równowaga energetyczno-informacyjna Neoklasyczne teorie wojen Dominacja energii Te oria Clausewitza Ewolucja warunków bezpieczeństwa (na przykładzie sztuki wojennej) Harmonia ( równowaga) energetyczno-informacyjna Klasyczna te oria wojen? Dominacja informa cji? Informacyjna (psychotroniczna) teoria wojen? Informacyjny potencjał walki zbrojnej Energetyczny (materialny) potencjał walki zbrojnej czas re wolucja przemysłowa re wolucja informac yjna AON Warszawa XVIII/XIX w. XX/XXI w.

58 AON Warszawa

59 Charakterystyka podmiotu strategii bezpieczeństwa Interesy (tożsamość podmiotu) i cele Warunki bezpieczeństwa (położenie geostrategiczne; warunki zewnętrzne: szanse, wyzwania, ryzyka i zagrożenia; kulturowe, materialne i organizacyjne warunki wewnętrzne) Koncepcje bezpieczeństwa (polityka, strategia) Systemy bezpieczeństwa (organizacja i przygotowanie sił i środków bezpieczeństwa) AON Warszawa

60 Rodzaje podmiotów Osoby, grupy osób Państwa i ich elementy (instytucje parlamentarne, rządowe, sądownicze, samorządy) Organizacje międzynarodowe (międzyrządowe, wielopaństwowe): sojusze, koalicje Organizacje transnarodowe (pozarządowe, korporacje) AON Warszawa

61 Charakterystyka państwa Stała ludność Określone terytorium z zasobami Władza zdolna do kontrolowania swojego terytorium oraz utrzymywania stosunków z innymi państwami, a także mająca monopol na prawne użycie siły w kraju (inne państwa muszą uznawać suwerenność tej władzy) AON Warszawa

62 Państwa Prawnie równe Prawo do suwerenności Obowiązek uznania prawnej całosci innego państwa Nienaruszalność integralności terytorialnej i politycznej niezależności Wolność wyboru i rozwijania własnego systemu politycznego, społecznego i kulturalnego Obowiązek wypełniania zobowiązań międzynarodowych oraz życia w pokoju z innymi AON Warszawa

63 Interesy Interesy danego podmiotu (społeczności międzynarodowej, narodu, grupy, osoby itp.) to wyraz jego tożsamości, wyznawanych wartości, historycznego dorobku, tradycji, bieżących potrzeb oraz dążeń i aspiracji przyszłościowych Interesy żywotne i drugorzędne: żywotne to interesy dotyczące istnienia, przetrwania podmiotu w danych warunkach (niestopniowane, zerojedynkowe ) drugorzędne to interesy związane z jakością owego istnienia, trwania (stopniowalne, negocjowalne) AON Warszawa

64 Organizacje międzynarodowe ONZ (wcześniej Liga Narodów) NATO UE OBWE WNP UW AON Warszawa

65 Misje organizacji Misja przeznaczenie: kategoria stworzona (wygenerowana) przez członków danej organizacji Misja organizacji międzynarodowej (międzypaństwowej np. NATO, UE) - synteza interesów narodowych państw członkowskich. Problem: eliminacja sprzecznych interesów Misja organizacji krajowej (elementu państwa np. samorządu, instytucji państwowej lub pozarządowej) ustalona przez prawo AON Warszawa

66 Cele strategiczne Cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa - to zoperacjonalizowane interesy i misje (określone stosownie do danych warunków, ujęte w określonym czasie i miejscu, z uwzględnieniem zewnętrznych i wewnętrznych potrzeb i możliwości) Cele operacyjne elementy celu strategicznego; dotyczą konkretnego działania AON Warszawa

67 Systemy bezpieczeństwa System bezpieczeństwa - to zasoby (siły i środki) wydzielone do realizacji zadań w dziedzinie bezpieczeństwa, zorganizowane i przygotowane odpowiednio do charakteru tych zadań i warunków ich wykonywania AON Warszawa

68 Siła (potęga) narodowa Czynniki naturalne: Geograficzne (położenie, terytorium ) Ludnościowe (liczebność, wykształcenie ) Surowcowe (rodzaj, wielkość ) Czynniki socjalne: Ekonomiczne Wojskowe Polityczne Psychologiczne Informacyjne SN(Siła Narodowa) = Z(zasoby:g+l+m+e+w) x W(wola:p+p+i) AON Warszawa

69 STRATEGICZNA TRÓJCA BEZPIECZEŃSTWA Według Clausewitza: Władza Siły zbrojne Naród AON Warszawa

70 STRATEGICZNA TRÓJCA BEZPIECZEŃSTWA Współcześnie (w erze informacyjnej): Decydent Władza Środowisko Siły i środki bezpieczeństwa Siły zbrojne Zasoby i wartości Opinia publiczna Naród AON Warszawa

71 Zintegrowany system bezpieczeństwa narodowego Podsystem kierowania Podsystemy wykonawcze Wyspecjalizowane w dziedzinie bezpieczeństwa siły i środki państwa (dyplomacja, siły zbrojne, wywiad, kontrwywiad, policja, straż pożarna, straż graniczna, służby ratownicze itd.) Pozostałe elementy struktury państwowej (gospodarcze, społeczne, informacyjne, edukacyjne itp..) AON Warszawa

72 Systemy bezpieczeństwa międzynarodowego Porozumienia - są miękkimi systemami bezpieczeństwa, ustanawiają pewne zasady współdziałania autonomicznych (oddzielnych) podmiotów w dziedzinie bezpieczeństwa Koalicje są bardziej zorganizowanymi systemami bezpieczeństwa i obejmują nie tylko współdziałanie na poziomie kierownictw podmiotów, ale także tworzenie wspólnych sił wykonawczych Najwyższą formą systemów bezpieczeństwa są współcześnie sojusze. W sojuszach istnieją nie tylko wspólne siły wykonawcze, ale także wspólne kierownictwa odpowiedzialne za bezpieczeństwo sojuszników. AON Warszawa

73 a) porozumienia SYSTEMY WSPÓLNEGO BEZPIECZEŃSTWA PK *) PK b) koalicje PW *) PK PW PW PK PW c) sojusze PK PK PK PW PK *) PK - podsystemy kierowania AON Warszawa 2009 PW - podsystemy wykonawcze 73

74 AON Warszawa

75 Współczesne środowisko bezpieczeństwa Globalizacja i rewolucja informacyjna Rozpad świata dwubiegunowego Erupcja terroryzmu międzynarodowego AON Warszawa

76 Zmiana środowiska bezpieczeństwa Środowisko GLOBINFO zglobalizowane i uinformacyjnione Rozpad symetrycznego świata dwubiegunowego i erupcja asymetrycznych relacji bezpieczeństwa nuklearnego i konwencjonalnego Zagadnienia szczegółowe: podmioty niepaństwowe - terroryzm, proliferacja BMR, państwa problemowe (zbójeckie i upadłe) konflikty regionalne, Rosja nowa zimna wojna? AON Warszawa

77 Globalizacja Globalizacja to obiektywny proces zastępowania autonomiczności podmiotów (osób, społeczności, państw, organizacji itp.) ich integracją w skali globalnej, to proces przechodzenia od podziału do integralności globalnej, od luźnego zbioru elementów do całościowego systemu światowego informacja siłą napędową globalizacji wizja globalnej wioski? AON Warszawa

78 Istota globalizacji bezpieczeństwa zjawiska i procesy bezpieczeństwa dotykające całej ludzkości, obejmujące w różny sposób całą kulę ziemską, angażujące decydujących graczy na arenie światowej i większość innych podmiotów (w tym organizacji) międzynarodowych kontekst obiektywny i celowościowy AON Warszawa

79 Geneza i ewolucja epoka wielkich odkrywców i okrążenie kuli ziemskiej - geneza praktycznej globalizacji Imperium brytyjskie - pierwiastki bezpieczeństwa globalnego Wojny światowe - praktyczny wyraz problemów bezpieczeństwa globalnego AON Warszawa

80 Światowa zimna wojna Przedłużenie II wojny światowej Potencjał militarny ZSRR i ekspansja ideologiczna komunizmu Bloki wojskowe: NATO i UW Broń jądrowa i wyścig zbrojeń Załamanie się systemu radzieckiego pod ciężarem wyścigu zbrojeń Rozpad systemu dwublokowego AON Warszawa

81 Rewolucja informacyjna Zbieranie informacji (wywiad, media, internet) - sensory Przetwarzanie (analiza, ocena, wytwarzanie wiedzy) informacji - komputery Przesyłanie informacji (łączność, media, opinia publiczna) środki komunikacji Operacje informacyjne i ochrona informacji (dywersja, maskowanie, mylenie, zakłócanie, fortel, propaganda, niszczenie środków informacyjnych, obrona itp.) środki kierowania i walki informacyjnej AON Warszawa

82 AON Warszawa

83 Istota terroryzmu Celowe (świadomie zamierzone) i spektakularne atakowanie niewinnych, postronnych osób dla pośredniego (asymetrycznego, poprzez opinię publiczną) oddziaływania na przeciwnika politycznego lub ideologicznego AON Warszawa

84 Trudności definicyjne Terroryzm a klasyczna walka zbrojna, walka narodowowyzwoleńcza Polska partyzantka w II wojnie światowej Czeczenia Irak AON Warszawa

85 Istota terroryzmu Walka atakowanie przeciwnika A B Terroryzm atakowanie otoczenia A B AON Warszawa

86 Nowa jakość terroryzmu terroryzm międzynarodowy proliferacja fundamentalizmu i radykalizmu alkaidyzm? terroryzm samobójczy terroryzm masowego rażenia globalna sieć terrorystyczna nowe, asymetryczne mocarstwo światowe ery informacyjnej? AON Warszawa

87 Wymiary asymetryczności terroryzmu globalnego Wymiar humanistyczny: emocjonalizm przeciw racjonalizmowi Wymiar ideologiczny: radykalizm i fundamentalizm religijny (al-kaidyzm, dżihadyzm?) przeciw demokracji i liberalizmowi politycznemu Wymiar organizacyjny: sieciowość przeciw hierarchiczności Wymiar instrumentalny: środki proste i powszechne przeciw technicznie zaawansowanym i specjalistycznym Wymiar operacyjny: terroryzm samobójczy i taktyka maksymalizacji strat przeciw taktyce minimalizacji strat własnych i przeciwnika AON Warszawa

88 Jak kończą działalność grupy terrorystyczne? (dane z lat ) 43% - kończą działalność i przechodzą do metod politycznych 40% - rozbite przez siły policyjne 7% - rozbite przez wojsko 10% - zwyciężyły Wg S. G. Jones, Defeating Terrorist Groups, RAND, September 2008, Testimony presented before the House Armed Services Committee, Subcommittee on Terrorism and Unconventional Threats and Capabilities on September 18, 2008 AON Warszawa

89 Postklasyczna era nuklearna zimna wojna klasyczne, symetryczne odstraszanie proliferacja nowi, asymetryczni dysponenci: państwa niepewne i struktury niepaństwowe Asymetryczność roli: broń ostateczna (używana z konieczności, strategia odstraszania) broń pierwszego użycia (używana z wyboru, strategia szantażu) bezpieczeństwo utrzymywania broni jądrowej (dostęp fizyczny i informacyjny) Asymetryczność zagrożeń i strategii nuklearnych oraz duże prawdopodobieństwo użycia broni nuklearnej nowa jakość Obrona przeciwrakietowa odpowiedź na asymetryczne zagrożenia rakietowo-nuklearne AON Warszawa

90 Prawdopodobieństwo użycia BJ przez terrorystów Według amerykańskich analityków: 20% - że w ciągu roku 30% do ponad 50% - że w ciągu dekady w ogóle nieuniknione AON Warszawa

91 Państwa problemowe Państwa upadłe asymetryczne zagrożenia słabością Państwa zbójeckie piraci międzynarodowi Konflikty międzynarodowe regionalne, umiędzynarodowienie konfliktów wewnętrznych AON Warszawa

92 Pozapaństwowe podmioty Dalszy względny (w stosunku do tradycyjnych państw) wzrost siły różnych podmiotów niepaństwowych (organizacje biznesowe, plemienne, religijne, sieci terrorystyczne, kryminalne itp.) Niektóre państwa mogą nawet być przejmowane i prowadzone przez sieci przestępcze W niektórych regionach Afryki i Azji Płd. tradycyjnie pojmowane państwa mogą wręcz zanikać z powodu niezdolności rządów do zapewnienia podstawowych potrzeb, w tym bezpieczeństwa Global Trends 2025: A Transformed World, November 2008 AON Warszawa

93 Definicja cyberprzestrzeni w USA DoD cyberspace: a global domain within the information environment consisting of the interdependent network of information technology infrastructures, including the Internet, telecommunications networks, computer systems, and embedded processors and controllers. AON Warszawa

94 Ruchy antyglobalistyczne Anarchizm Radykalna lewica przeciw bogatym, populizm Radykalna prawica - neofaszyzm AON Warszawa

95 KLASYCZNE KONFLIKTY I KRYZYSY AON Warszawa

96 Kategoryzacja wojen Wojna nieograniczona (totalna): pobicie i okupacja Wojna ograniczona: politycznie, przestrzennie, co do sił Wojna domowa (obecnie ich umiędzynarodowienie) Wojna asymetryczna Terroryzm jako rodzaj wojny asymetrycznej AON Warszawa

97 Najważniejsze konflikty i kryzysy regionalne Bałkany kryzysy przytłumione, czuwać Afganistan czarna dziura bezpieczeństwa światowego, potrzeba strategii uniwersalnej Irak światełko w tunelu, nie zdmuchnąć Iran i Pakistan tykające bomby; groźba nuklearyzacji Bliskiego Wschodu Izrael/Palestyńczycy zmienić konflikt asymetryczny w symetryczny Przyrosyjski łuk południa (Azja Środkowa, Kaukaz, Europa Wschodnia) mała zimna wojna (wymiary: militarny, informacyjny, energetyczny) AON Warszawa

98 Trendy ewolucji konfliktów Wzrastające znaczenie informacji (w tym broni precyzyjnej o dużym strategicznym - zasięgu) Ewolucja zdolności działań nieregularnych Niemilitarne aspekty działań wojennych (cyber, ekonomia,zasoby, informacja...) Ekspansja i eskalacja konfliktów poz tradycyjne pole walki AON Warszawa

99 II zimna wojna? Wojna informacyjna Rosji z Zachodem od 2007 r. Wojna rosyjsko-gruzińska i jej konsekwencje Mała, ograniczona zimna wojna (wymiary: militarny, energetyczny, informacyjny) AON Warszawa

100 Mocarstwa wschodzące Rosja neoimperium? Chiny Indie AON Warszawa

101 Przyszły ład międzynarodowy Najbardziej wyróżniającą cechą nowego ładu będzie przejście od świata jednobiegunowego zdominowanego przez USA do względnie nieuporządkowanej struktury starych mocarstw i państw wschodzących oraz przechodzenie siły wpływów z podmiotów państwowych do niepaństwowych AON Warszawa

102 Niespokojny świat XXI wieku Szare bezpieczeństwo (między rajem i piekłem) Skrzyżowanie terroryzmu z BMR kwintesencja zagrożeń asymetrycznych Nowa, mała zimna wojna odnowienie zagrożeń symetrycznych AON Warszawa

103 AON Warszawa

104 STRATEGIE OPERACYJNE jako sposoby użycia systemów bezpieczeństwa AON Warszawa

105 Strategie zimnowojenne NATO/UW NATO: koncepcja obrony strategicznej obszaru północnoatlantyckiego (rok 1950); strategia zmasowanego odwetu (połowa lat pięćdziesiątych); strategia elastycznego reagowania (lata sześćdziesiąte) UW: strategia ofensywna, defensywna (Gorbaczow, 1987 r.) AON Warszawa

106 POZIMNOWOJENNE STRATEGIE OPERACYJNE AON Warszawa

107 USA nowa strategia hegemona światowego Szok po 11 września nowe koncepcje strategiczne (system strategii narodowych) Nieadekwatność dotychczasowej strategii odstraszania (MAD) w stosunku do terrorystów i państw zbójeckich Prewencja i uderzenia uprzedzające w walce z terroryzmem i BMR AON Warszawa

108 NATO Transformacja i potknięcia Nowa pozimnowojenna strategia: od konfrontacji do współpracy, partnerstwa i członkostwa Kosowo: pierwsza interwencja art Irak i Turcja, art. 4. NATO wobec sytuacji trudnokonsensusowych Afganistan ryzyko psucia się NATO Cyber-defense, bezpieczeństwo energetyczne, obrona przeciwrakietowa, NRF - kłopoty GLOBALTO? AON Warszawa

109 Początkowo ESDP bez strategii Strategia bezpieczeństwa UE Problematyka bezpieczeństwa w projekcie traktatu lizbońskiego NATO- bis? UNIA EUROPEJSKA AON Warszawa

110 Rosja Jelcyn poszukiwanie miejsca w nowym porządku strategicznym w latach 90. Putin strategia wojny informacyjnej z Zachodem Miedwiediew mała zimna wojna AON Warszawa

111 Chiny Tradycyjne balansowanie między celami rozwoju (gromadzenie potencjału narodowego) i bezpieczeństwa (eksploatowanie potencjału) Pragmatyzm - priorytet dla celów rozwojowych Ekspansja ekonomiczna i przy pomocy SOFT POWER, we własnym interesie, ale nie przeciw USA Treść założeń strategicznych: pokojowy rozwój, unikanie użycia siły, nieingerencja w sprawy wewnętrzne, obronny charakter strategii wojskowej Drugie mocarstwo ekonomiczne świata do 2025; najwiekszy importer surowców USA i Tajwan - główne punkty odniesienia AON Warszawa

112 Mocarstwa europejskie Unia Europejska - chęci i wątpliwości Francja ambicje przewodzenia Wielka Brytania pragmatyzm, strategia balansowania Niemcy siła gospodarcza, politycznie - w punkcie zwrotnym? Ukraina kontekst rosyjski Październik 2007 WSHiP 112 AON Warszawa

113 Inni ważni gracze Japonia jak Niemcy Indie i Pakistan niebezpieczne sąsiedztwo Izrael siła wpływów Cywilizacja islamska Globalna sieć terrorystyczna Październik 2007 WSHiP 113 AON Warszawa

114 AON Warszawa

115 Główne problemy pozimnowojennej strategii globalnej interwencje humanitarne operacje uprzedzające, prewencyjne, stabilizacyjne obrona przeciwrakietowa główne wyzwanie: przyjąć wspólną strategię globalną, aby uniknąć anarchii strategicznej Koniec strategicznej pauzy w Europie i początek małej zimnej wojny? WSHiP 2008/ AON Warszawa

116 AON Warszawa

117 Klasyczna strategia zimnowojenna Hiroszima ( ) i Nagasaki ( ) Odstraszanie symetryczne zasada wzajemnego gwarantowanego zniszczenia Groźba zimy nuklearnej ( nuklearnej epoki lodowcowej ) Kryzys kubański AON Warszawa

118 Strategia odstraszania nuklearnego Zapobieganie działaniu przez spowodowanie obawy o konsekwencje Albo groźbą ukarania, albo odwiedzeniem od działania przez przekonanie, że nie osiągnie celu Zakłada się, że obydwaj gracze postępują racjonalnie i wyznają podobne systemy wartości Musi być przekonanie, ze obydwie strony dysponują zdolnościami i wolą ich użycia Odstraszanie nuklearne działało w praktyce, ale nie ma już takiej pewności co do odstraszania konwencjonalnego Teoretycy B. Brodie, H. Kahn AON Warszawa

119 Strategia nuklearna NATO Broń nuklearna dysponowanie przez USA, WB i Francję Broń nuklearna w Europie Zasady użycia Bezpieczeństwo przechowywania AON Warszawa

120 Rosja obniża próg atomowy i straszy uprzedzającym użyciem broni jądrowej AON Warszawa

121 Geneza obrony przeciwrakietowej Historyczna - wyścig miecza i tarczy Technologiczna - dziś rakiety głównym nośnikiem siły uderzeniowej, przeciwrakiety technicznie możliwe Strategiczna asymetryczne środowisko nuklearno-rakietowe AON Warszawa

122 Start irańskiej rakiety Shahab-3 AON Warszawa

123 Sens obrony przeciwrakietowej Ma sens w relacjach asymetrycznych; nie ma sensu w relacjach symetrycznych Rola obrony przeciwrakietowej w systemie bezpieczeństwa: jeden z instrumentów strategicznych obok takich, jak: Nieproliferacja i kontrproliferacja Odstraszanie Interwencje prewencyjne i uderzenia uprzedzające AON Warszawa

124 Istota zmiany amerykańskiej koncepcji budowy OP Cel ten sam: zintegrowany, wielowarstwowy system obrony przeciwrakietowej Inna koncepcja Bush: najpierw strategiczna obrona kontynentu amerykańskiego potem regionalne uzupełnienia Obama: najpierw regionalne systemy OP potem strategiczny segment do obrony kontynentu amerykańskiego AON Warszawa

125 AON Warszawa

126 Procedury strategiczne Projektuje RM Zatwierdza Prezydent Implementuje administracja publiczna (strategie sektorowe, plany i programy) Weryfikuje Prezydent i RM (SPBN, gry strategiczne) AON Warszawa

127 INTERESY NARODOWE niepodległość i nienaruszalność terytorium wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli dziedzictwo narodowe ochrona środowiska WSHiP 2008/ AON Warszawa

128 CELE STRATEGICZNE obrona terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obrona i ochrona obywateli udział we wspólnej obronie terytoriów państw członkowskich NATO wspieranie akcji instytucji i organizacji międzynarodowych w reagowaniu kryzysowym oraz polityczno-militarnych działaniach stabilizujących kształtowanie bezpiecznego otoczenia Polski AON Warszawa

129 Polska strategia bezpieczeństwa w NATO i UE Strategie z 2000 i 2003 r. Strategia 2007 przyjęta w okresie vacuum rządowego: potrzeba nowelizacji Dobry krok w kierunku integracji bezpieczeństwa, ale nie dokończony Słabość części preparacyjnej (transformacyjnej) budowa, utrzymywanie i transformowanie systemu bezpieczeństwa AON Warszawa

130 Koncepcja bezpieczeństwa: dylematy strategiczne Zmieniająca się wartość sojuszy (NATO, UE) dla bezpieczeństwa Polski Strategiczne stanowisko Polski wobec relacji NATO UE Strategia udziału w operacjach międzynarodowych Polska wobec tarczy antyrakietowej - w świetle relacji z USA, NATO i UE oraz Rosją AON Warszawa

131 Rodzaje działań (operacji) strategicznych działania prewencyjne - realizowane w czasie pokoju, obejmujące bieżące zapobieganie wystąpieniu zagrożeń poprzez neutralizowanie ich potencjalnych źródeł oraz stabilizowanie i umacnianie bezpiecznego środowiska (otoczenia) międzynarodowego Polski reagowanie kryzysowe - realizowane w razie wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa sojuszników oraz zagrożeń dla szerszego bezpieczeństwa międzynarodowego, obejmujące zarówno działania narodowe, jak i udział w wysiłkach międzynarodowych, podejmowanych w celu opanowania kryzysów oraz zapewnienia osłony przed ich skutkami działania wojenne - prowadzone w razie agresji na Polskę lub jej sojuszników, obejmujące wykorzystanie całego lub części potencjału państwa do odparcia agresji, poprzez przygotowanie i przeprowadzenie kampanii i operacji wojennych AON Warszawa

132 DZIAŁANIA WOJENNE (Następstwo agresji na Polskę lub sojusznika. Każda wojna byłaby wojną sojuszniczą) Wojna obronna na własnym terytorium (odparcie agresji na Polskę): - lokalny konflikt zbrojny - wojna na dużą skalę Działania zbrojne Wojna poza terytorium RP (udział w odparciu agresji na sojusznika) Działania pozazbrojne AON Warszawa

133 Strategia udziału w operacjach międzynarodowych Sens udziału w operacjach międzynarodowych Zasady strategiczne Celowość Ekonomia sił Zachowanie swobody działania Decyzje strategiczne wobec Iraku i Afganistanu AON Warszawa

134 Tarcza w Polsce Kontekst amerykański (partnerstwo z USA, ryzyko większych zagrożeń transnarodowych, waluta strategiczna na arenie międzynarodowej: wobec Rosji i NATO) Kontekst rosyjski (kolejne, po wejściu do NATO, uniezależnienie strategiczne Polski od Rosji) Kontekst sojuszniczy (przyszła obrona przeciwrakietowa NATO i UE) Kontekst polski (zainicjowanie budowy narodowej tarczy jako koniecznego wkładu do systemu NATO) AON Warszawa

135 Zintegrowany system bezpieczeństwa narodowego Podsystem kierowania Podsystemy wykonawcze Wyspecjalizowane w dziedzinie bezpieczeństwa siły i środki państwa (dyplomacja, siły zbrojne, wywiad, kontrwywiad, policja, struktury wymiaru sprawiedliwości (sądy, prokuratura, więziennictwo), straż pożarna, straż graniczna, służby ratownicze itd.) Pozostałe elementy struktury państwowej (gospodarka, nauka, edukacja, infrastruktura, media AON Warszawa

136 SKŁAD SYSTEMU KIEROWANIA BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM RADA GABINETOWA PREZYDENT RADA MINISTRÓW PREMIER RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO MINISTER OBRONY NARODOWEJ Koordynacja kierowania obronnością Ministrowie Koordynacja zarządzania kryzysowego Wojewodowie MINISTER SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI Samorządy AON Warszawa

137 D O K U M E N T Y K O N C E P C Y J N E DOKUMENTY STRATEGICZNE STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA RP Strategia Bezpieczeństwa Narodowego STRATEGIA OBRONNOŚCI RP KONCEPCJA STRATEGICZNA NATO DOKTRYNY WOJSKOWE D O K U M E N T Y P L A N I S T Y C Z N E Planowanie strategiczno-operacyjne Polityczno-Strategiczna Dyrektywa Obronna Plan użycia i działania Sił Zbrojnych RP Plany funkcjonowania (resortu, województwa, powiatu, gminy) w czasie zagrożenia (kryzysu) i wojny Programowanie i budżetowanie obronne Wieloletnie programy przygotowań obronnych RP Wieloletnie programy rozwoju Sił Zbrojnych RP Wieloletnie programy przygotowań obronnych... (resortu, województwa, powiatu, gminy) AON Warszawa

138 OD OBRONNOŚCI DO ZINTEGROWANEGO BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO: POTRZEBNA ZMIANA TREŚCI I NAZW PODSTAWOWYCH DOKUMENTÓW STRATEGICZNYCH Strategia bezpieczeństwa RP Strategia obronności RP Polityczno-Strategiczna Dyrektywa Obronna Plan Reagowania Obronnego RP Program Pozamilitarnych Przygotowań Obronnych RP Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP Polityczno-Strategiczna Dyrektywa Bezpieczeństwa Narodowego RP Plan Reagowania Kryzysowego i Obronnego RP Program Pozamilitarnych Przygotowań Systemu BN RP AON Warszawa

139 Strategia preparacyjna (transformacyjna) Integracja systemu kierowania na wszystkich szczeblach: Państwo: decydent (P+RM), organy doradcze (RBN+?), organy sztabowe (BBN+ RCB?) SZ konsolidacja (błędy: szef obrony, redyslokacja dowództw) Profesjonalizacja wyspecjalizowanych podsystemów wykonawczych - SZ: Profesjonalizacja = uzawodowienie, modernizacja techniczna, szkolenie Paradygmat jakościowy: wielkość wtórna wobec jakości Powszechność przygotowań na rzecz bezpieczeństwa System edukacji powszechnej Lokalne systemy bezpieczeństwa, zamiast systemu OT system BT AON Warszawa

140 AON Warszawa

141 Studia strategiczne: prace na pograniczu teorii (badań naukowych) i praktyki (analiz, ocen, projektów), głównie na potrzeby konkretnych decyzji strategicznych, prowadzone przez praktyków i akademików (naukowców) AON Warszawa

142 Znaczenie badań i analiz w dziedzinie bezpieczeństwa Bezpieczeństwo wymaga twórczego podejścia Potrzeba wykorzystywania doświadczeń historycznych i wniosków z bieżącej praktyki Dużo niewiadomych co do przyszłych warunków środowiska bezpieczeństwa znaczenie prognoz, przewidywań Konieczność ciągłego uaktualniania strategii, planów i programów oraz doskonalenia systemów bezpieczeństwa, w tym kadr AON Warszawa

143 Cykl badań i analiz w dziedzinie bezpieczeństwa 1. Przygotowanie badań 2. Realizacja badań 3. Kontrola wyników AON Warszawa

144 Koncepcja analizy badawczej 1. Geneza problemu (uzasadnienie potrzeby analizy badawczej) jeśli jest to własna analiza!!! 2. Cel i problematyka badawcza (zagadnienia do analizy) 3. Założenia i hipotezy 4. Procedura analizy badawczej (tok harmonogram - i metody badań) 5. Prezentacja wyników (układ pracy, referatu) AON Warszawa

145 Diagnoza stanu rzeczy Geneza problemu identyfikacja obszaru niewiedzy - stwierdzenie istnienia problemu problemy subiektywne (dydaktyczne) i obiektywne (badawcze) obiektywizacja ( odsubiektywizowanie ) niewiedzy - przegląd literatury uzasadnienie obiektywnej potrzeby (teoretycznej lub praktycznej) usunięcia niewiedzy (luki w wiedzy) AON Warszawa

146 Cel analizy badawczej druga strona potrzeby badań zdecydowanie się na realizację potrzeby - na rozwiązanie problemu w drodze badań naukowych - prowadzi wprost do ustanowienia celu badań Cel: po co się prowadzi analizę badawczą, co zamierza się osiągnąć w jej rezultacie AON Warszawa

147 Problematyka badawcza (zagadnienia do analizy) Problemy, zagadnienia badawcze - przeszkody na drodze do celu logicznie podporządkowane celowi badań forma - pytania badawcze AON Warszawa

148 Założenia badawcze Wiedza nadsystemowa wobec problemu (np. wyniki innych badań, wiedza podręcznikowa) coś, co nie będzie podlegać badaniom, przyjmowane jest takie, jakie jest - a jednocześnie stanowi podstawę, ograniczenie lub część rozwiązania problemu AON Warszawa

149 Hipotezy Przypuszczenia co do rozwiązania problemu próbne (wstępne) odpowiedzi na pytania badawcze tezy, które będą weryfikowane w toku badań hipotezy wstępne, robocze, rozwinięte, końcowe AON Warszawa

150 Procedura badań Tok (harmonogram) badań Metody badawcze Teren (miejsce, przestrzeń) badań AON Warszawa

151 Tok (harmonogram) badań: fazy i etapy 1. Faza przygotowania badań (opracowanie koncepcji i zorganizowanie badań) - hipoteza wstępna 2. Faza badań właściwych: a) Etap badań teoretycznych - rozwinięcie hipotezy wstępnej w hipotezę roboczą b) Etap badań praktycznych - weryfikacja wybranych elementów hipotezy roboczej i korekty cząstkowe badań c) Etap syntezy badawczej ustalenie ostatecznych wyników badań (finalna hipoteza naukowa) 3. Faza opracowania rezultatów badań i redakcyjnego ujęcia ich w postaci pracy naukowej AON Warszawa

152 Układ pracy naukowej (referatu analitycznego) Wstęp Rozdziały merytoryczne Zakończenie Bibliografia Aneksy, załączniki AON Warszawa

153 EDUKACJA DLA BEZPIECZEŃSTWA Szkolnictwo specjalistyczne i ogólne Szkolenie kadry i instytucji wyspecjalizowanych ogniw systemu bezpieczeństwa (kształcenie, kursy doskonalące, gry, ćwiczenia, treningi) Powszechne szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa (kadr administracyjnych, ludności) Popularyzowanie spraw bezpieczeństwa (stowarzyszenia, media, publikacje) AON Warszawa