Zasad etykiety obowiązujące Damy i Kawalerów Królewskiego Orderu św. Stanisława Biskupa Męczennika

Transkrypt

1 Zasad etykiety obowiązujące Damy i Kawalerów Królewskiego Orderu św. Stanisława Biskupa Męczennika Etykieta - nazywana także regułami dobrego wychowania, określana francuskim zwrotem savoir vivre, to system norm i wzorców zachowania, zwyczajów i form towarzyskich, mówienia, ubierania się itp. uznanych i przyjętych przez daną społeczność za właściwe. Nie spełniamy ich pod przymusem, ale dlatego, że akceptujemy wartości które etykieta w sobie niesie. Poprzez znajomość i stosowanie etykiety w czasie trwania inwestytury, budujemy nie tylko autorytet osobisty, lecz także Królewskiego Orderu Świętego Stanisława Biskupa Męczennika, który reprezentujemy. ZASADA PIERWSZEŃSTWA Jedną z podstawowymi zasad etykiety, jest zasada pierwszeństwa i starszeństwa, określana jako zasada precedencji. Reguluje one postępowanie w wielu sytuacjach, np. kogo należy uhonorować, jak rozsadzić gości, kogo najpierw powitać itp. Zasady precedencji obowiązujące w Królewskim Orderze Świętego Stanisława BM: 1. Wielki Mistrz, 2. Przewodniczący Rady Konstytucyjnej, 3. Wielki Kanclerz, 4. Przewodniczący Sądu Honorowego, 5. Wielki Prałat, 6. Marszałek Konwentu Seniorów, 7. Członkowie Wielkiej Kapituły, 8. Członkowie Rady Konstytucyjnej, 9. Członkowie Sądu Honorowego, 10. Przeorzy, Kanclerze i Komandorzy, 11. Oficerowie powołani na stanowiska przez Wielką Kapitułę, 12. Damy i Kawalerowie Krzyża Wielkiego Orderu I Klasy, 13. Damy i Kawalerowie Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu II Klasy, 14. Damy i Kawalerowie Krzyża Komandorskiego Orderu III Klasy, 15. Damy i Kawalerowie Krzyża Oficerskiego Orderu IV Klasy, 16. Damy i Kawalerowie Krzyża Kawalerskiego Orderu V Klasy, 17. Kadeci, 18. Postulanci. 1

2 UBIÓR DAM I KAWALERÓW Przynależność do Królewskiego Orderu Świętego Stanisława Biskupa Męczennika wyrażamy, poprzez nakładanie Płaszcza Orderowego, oraz przypinanie posiadanego orderu, co zobowiązuje nas do szczególnego dbania o strój, który będzie podkreślał doniosłość chwili i szacunek dla Orderu i wyróżnień otrzymanych lub otrzymywanych. Na ceremonii pasowania na Kawalera lub Damę Królewskiego Orderu Świętego Stanisława Biskupa Męczennika zgodnie z panującą etykietą, obowiązuje uroczysty strój. Obecnie jest nim rozpowszechniony na całym świecie płaszcz rycerski z emblematami (odznaką) Orderu św. Stanisława Biskupa Męczennika. Dla wszystkich klasy Orderu jest to płaszcz w kolorze wiśniowym ze złotą (żółtą) podszewką. Emblemat (odznakę) Orderu św. Stanisława Biskupa Męczennika znajdujący się na płaszczu używanym w Polsce stanowi biała tarcza z czerwonym ośmiorożnym krzyżem pośrodku, obwiedzionym złota nicią, ze złotą koroną królewską zamknięta nad tarczą. 1 W górnej części tarczy, po obu stronach rogów krzyża wyszyte są bajorkiem litery S. Na Inwestyturze i oficjalnych Spotkaniach należy zawsze być zadbanym, schludnym i eleganckim. Strój Dam powinien składać się z sukni, garsonki lub żakietu w spokojnych kolorach o klasycznym wzorze. Najlepiej z kołnierzykiem lub wyłogami, które ułatwią przypięcie odznaczenia. Długość ubioru poniżej kolan. Na rękach białe lub czarne rękawiczki. Nadmiar biżuterii nie jest wskazany. Należy zachować dobry gust i umiar. Podstawowym ubiorem Kawalerów jest smoking z białą koszulą smokingową z wykładanym kołnierzykiem, z podwójnym mankietem rękawów zapisanym na spinki, a także skarpety długie czarne i czarne lakierki. Do koszuli smokingowej można założyć tzw. pas hiszpański, szczególnie gdy koszula ma łamany kołnierzyk i pionowe plisy biegnące równolegle do przodu koszuli. Wtedy zamiast paska bezwzględnie należy użyć szelek do spodni. Całość uzupełniać powinna czarna muszka. W kieszonce marynarki biała poszetka. Na rękach białe rękawiczki. Najbardziej formalnym ubiorem jest frak, który może być używany gdy inwestytura lub oficjalny obiad odbywają się po godzinie Postulanci nie noszą fraka na inwestyturze, gdyż do tego stroju nie przypina się insygniów orderowych w naturalnej wielkości. Oprócz smokingu, dopuszcza się klasyczny ciemny garnitur z białą (jasną) koszulą i krawatem lub muszką bez krzykliwych wzorów, pasek oraz czarne, sznurowane buty, a także skarpety w tym odcieniu. Oczywiście powyższa reguła nie dotyczy osób występujących w mundurach, strojach historycznych lub regionalnych, a także duchownych. Na rękach nosi się białe rękawiczki. Bardzo dużej wstrzemięźliwości wymaga noszenie przez mężczyznę biżuterii. Odradza się noszenia złotych łańcuchów na nadgarstku lub na szyi oraz ozdób na rękach, z wyjątkiem symbolicznych pamiątek (obrączka zaręczynowa lub ślubna, sygnet rodowy itp.). Absolutnie niewłaściwe jest używanie do krawata dekoracyjnych szpil lub szpilek. 1 Ryszard T. Komorowski, Kawalerowie i Damy Orderu Świętego Stanisława, P.W. Interfund, Poznań 2004, s.51 2

3 MARYNARKA KLUBOWA Na niezobowiązujących spotkaniach albo podczas nieoficjalnych uroczystości czy też obrad władz Królewskiego Orderu św. Stanisława BM, dopuszcza się ubiór w postaci marynarki klubowej. To granatowa marynarka z kontrastującymi spodniami. Spodnie mogą być w kolorze szarym (najpopularniejszym) lub innym ciemnym, różniącym się od koloru marynarki. Marynarka klubowa w Orderze występuje w wersji jednorzędowej 2. Na nakładanej kieszonce piersiowej marynarki naszyta winna być odznaka Orderu. Zapinanie na dwa lub trzy guziki (ostatni zawsze odpięty), jedno lub dwa rozcięcia z tyłu, kieszenie nakładane lub cięte z patkami oraz klapy otwarte. Najważniejszym elementem wyróżniającym marynarkę klubową od marynarek sportowych i garniturowych są kontrastujące guziki, służące do jej zapinania, ale także naszyte na rękawach (w mniejszym wymiarze).powinny być złote lub mosiężne (substytuty złota są dopuszczalne).nić nie wychodzi na zewnątrz guzika, a jest przyszyta przez jego stopkę. Na guziku winna znajdować się korona. Dopuszcza się także guziki z własnym herbem rodowym. Guziki na rękawy mogą mieć gładką fakturę. 2 Fotografia marynarki pochodzi z strony internetowej Portal Spraw Zagranicznych ( a guziki ze strony internetowej 3

4 ORGANIZACJA PRZYJĘĆ Przyjęcia odgrywają bardzo istotną rolę. Pozwalają nawiązywać nowe znajomości, a także służą budowaniu więzi i zacieśnianiu znajomości w określonym kręgu towarzyskim. Stwarzają one okazję do swobodnej wymiany poglądów oraz umożliwiają przekazywanie i formowanie opinii w atmosferze nieformalnych kontaktów. Zapraszając gości na przyjęcie mamy sposobność zarówno wyrażenia im podziękowania jak i uhonorowania poprzez okazanie gościnności. Mamy też okazję dla budowania i umacniania swego prestiżu zawodowego poprzez prezentację upodobań i zainteresowań. Nie zmienia to faktu, że podczas wszystkich przyjęć należy przestrzegać zasad precedencji. Najczęstszą formą przyjętą po inwestyturze jest obiad zasiadany, czyli najbardziej uroczysta forma przyjęcia, wydawana najczęściej na cześć znamienitego gościa lub wydarzenia. Wymaga zaplanowania wszystkich elementów przyjęcia, od rozkładu sali i usadzenia gości począwszy, przez menu, napoje, na dekoracjach i programie artystycznym skończywszy. Po przyjęciu należy gospodarzom przesłać pisemne podziękowanie bądź podziękować telefonicznie lub ustnie przy okazji najbliższego spotkania. ORDERY I ODZNACZENIA Tradycja Orderowa opiera się na historii zakonów rycerskich, a obrzędowość z nią związana wskazuje na realną organizację Orderu, na czele której stoi Wielka Kapituła pod przewodnictwem Wielkiego Mistrza. Potocznie używa się określenia order dla samej odznaki orderowej. Oznaki orderów zwykle mają ustaloną formę (gwiazda, krzyż lub medalion) i wygląd, przeznaczone są do noszenia ich przez osobę uhonorowaną w widocznym miejscu, w sytuacjach uroczystych. Ordery, poza funkcją honorową i dekoracyjną, nie mają żadnych praktycznych zastosowań. W niektórych krajach będących monarchiami wyróżnienie takie równoważne jest z nobilitacją. Ordery mogą być noszone po przypięciu do ubrania bądź też na szyi, na specjalnej szarfie lub łańcuchu. Kształt, kolor i materiał takiego łańcucha lub szarfy również jest ściśle określony. Niektóre ordery (np. papieskie i brytyjskie) dają prawo do całego specjalnego ubioru. Nie istnieje jedna, powszechna reguła co do wewnętrznych klas lub innych podziałów struktury danego orderu. Najstarsze ordery mają najczęściej jedną klasę, niekiedy później obrastały dodatkowymi klasami. Order Św. Stanisława BM posiada 5 klas: V klasa Krzyż Kawalerski (order przypięty na wysokości lewej piersi). IV klasa Krzyż Oficerski (order z rozetką przypięty na wysokości lewej piersi). III klasa Krzyż Komandorski (order zawieszony na wstążce na szyi). II klasa Krzyż Komandorski z Gwiazdą (order zawieszony na wstążce na szyi z gwiazdą srebrną orderu po lewej stronie piersi), I klasa Krzyż Wielki (order na szerokiej wstędze przekładanej przez prawe ramię wraz z gwiazdą złotą orderu przypinaną na wysokości piersi po lewej stronie. 4

5 Art. 1. KODEKS ORDEROWY KRÓLEWSKIEGO ORDERU ŚW. STANISŁAWA BM Odznaki orderu i odznaczeń Orderu św. Stanisława nosi się głównie podczas: 1. uroczystych inwestytur orderowych, 2. obchodów uroczystości patrona Orderu św. Stanisława BM, 3. innych uroczystości orderowych, stosownie do zaleceń zawartych w zaproszeniu. Art W przypadku posiadania orderu w dwóch lub więcej klasach, nosi się odznakę najwyższej z posiadanych klas orderu. 2. W przypadku posiadania tego samego odznaczenia w dwóch lub więcej stopniach, nosi się odznakę najwyższego z posiadanych stopni odznaczenia. Art. 3. Podczas uroczystości Królewskiego Orderu św. Stanisława BM posiadane ordery, krzyże medale i oznaki przypina się w następującej kolejności: 1. odznaczenia nadane przez Prezydenta RP, 2. odznaczenia i medale resortowe, 3. odznaczenia i medale Orderu św. Stanisława BM, 4. inne odznaczenia i medale polskie, 5. odznaczenia i medale zagraniczne. Art. 4. W przypadku mężczyzn dopuszczalna ilość i rodzaj noszonych jednocześnie odznaczeń uzależniona jest od rodzaju stroju. Ramowe regulacje w tym zakresie zawiera poniższa tabela, przy czym symbol + oznacza dozwolone do noszenia, symboli - oznacza nie należy nosić, a w przypadku ograniczeń dotyczących maksymalnej liczby odznaczeń informację o tym podano w nawiasie. Tam gdzie mowa o odznaczeniu dotyczy to również orderów. 5

6 WHITE BLACK LOUNGE MUNDUR TIE TIE SUIT Łańcuch orderowy Wielka wstęga + (1) + (1) + (1) + (1) Odznaczenie na wstędze + (1) + (1) + (1) + (3) Pełne odznaczenie na wstążce Gwiazda orderowa + (4) + (1) + (4) + (4) Justice Cross / Nobility Cross Miniaturka odznaczenia Baretka odznaczenia Rozetka odznaczenia + (1) + (1) + (1) - Wstążeczka odznaczenia + (2) + (2) + (2) - Uwaga: regulacje dotyczące WHITE TIE odnoszą się również do fraków i półfraków (mess jacket) mundurowych. Art. 5. W przypadku kobiet do sukni przypina się: a) nie więcej niż dwie pełne odznaki orderów i odznaczeń, b) nie więcej niż dwie gwiazdy orderowe. Art. 6. Pełne odznaki orderów i odznaczeń zawieszone na wstążkach długości mm nosi się na lewej stronie piersi z prawa na lewo w następujący sposób: 1. Odznaki pojedynczego albo pierwszego orderu lub odznaczenia nosi się na ubiorze z kołnierzem wykładanym w taki sposób, że wstążkę podkłada się do połowy pod klapę kołnierza, 2. W przypadku większej ilości orderów lub odznaczeń: a) od 2 do 4 odznak orderów lub odznaczeń nosi się w jednym rzędzie bez przerw między wstążkami; b) od 5 do 8 odznak orderów lub odznaczeń nosi się w jednym rzędzie, tak aby zajęły szerokość czterech wstążek umieszczonych obok siebie, przy czym wstążkę drugiej i kolejnych odznak orderów i odznaczeń podkłada się częściowo pod wstążkę poprzedniej odznaki orderu lub odznaczenia; c) większą liczbę odznak orderów lub odznaczeń nosi się w dwóch lub więcej rzędach, tak aby w pierwszym rzędzie nie było mniej niż pięć i więcej niż osiem, a w ostatnim rzędzie nie mniej niż cztery odznaki orderów lub odznaczeń rozmieszczone na szerokości czterech wstążek. 3. Górny skraj wstążek powinien tworzy linię poziomą. 4. Rzędy odznak orderów i odznaczeń umieszcza się w ten sposób, aby górny rząd przykrywał wstążki dolnego rzędu w całości. 6

7 Art. 7. Większa ilość (ponad jedno) odznaczeń na wstędze, powinna być noszona na linii pionowej skraju lewej poły MUNDURU, w taki sposób aby na zewnątrz widoczna była oznaka orderu wraz z częścią wstęgi długości 1cm, poczynając od linii pierwszego guzika od góry. Art. 8. W przypadku WHITE TIE wielka wstęga może być noszona tradycyjnie na ramieniu lub zastąpiona tzw. skróconą wstęgą noszoną poniżej ramienia (ponad kamizelką i pod frakiem). Art. 9. Większą ilość (ponad jeden) łańcuchów orderowych powinna być noszona w taki sposób by się nie krzyżowały. W przypadku dwóch łańcuchów jeden z nich (krótszy) noszony był bezpośrednio na kołnierzu ubioru, a drugi (dłuższy) noszony był na ramionach.. Łańcuchy powinny być noszone w taki sposób by wieńczące je krzyże tworzyły linię pionową. Art We wszystkich okolicznościach, kiedy nie zakłada się pełnych odznak orderów i odznaczeń, dopuszcza się noszenie odpowiednio ich miniaturek, baretek, rozetki i wstążeczek. 2. Miniaturki, rozetki i wstążeczki mogą być noszone do WHITE TIE, BLACK TIE i LOUNGE SUIT. 3. Miniatur orderów i odznaczeń nie nosi się równocześnie z pełnymi odznakami orderów i odznaczeń na wstążce. 4. Miniaturki można nosi równocześnie: a) z odznakami orderów zawieszonymi na wielkich wstęgach i na wstęgach, b) z gwiazdami orderowymi, c) ze wstążeczkami. 5. Na mundurach w zastępstwie pełnych odznak orderów i odznaczeń na wstążce nosi się baretki. Art. 11. Nie nosi się jednocześnie pełnej odznaki orderu lub odznaczenia oraz jego miniaturki, baretki, rozetki ani wstążeczki. 7

8 Sposób noszenia odznaczeń Orderu Świętego Stanisława w zależności od posiadanej klasy orderu i rodzaju używanego stroju 3 3 Ryszard T. Komorowski, tamże, s.45 8

9 Hymn Królewskiego Orderu Świętego Stanisława Biskupa Męczennika Gaude, mater Polonia (ok. 1255) Tekst łacinski i melodia: Wincenty z Kielczy 1. Gaude, mater Polonia. Prole fecunda nobili, Summi Regis magnalia Laude frequenta vigili. 2. Cuius benigna gratia Stanislai Pontificis Passionis insignia Signis fulgent mirificis. 3. Hic certans pro iustitia, Regis non cedit furiae; Stat pro plebis iniuria Christi miles in acie. 4. Tyranni truculentiam, Qui dum constanter arguit, Martyrii victoriam Membratim caesus meruit. 5. Novum pandit miraculum Splendor in sancto ceritus, Redintegrat corpusculum Sparsum caelestis medicus. 6. Sic Stanislaus pontifex Transit ad caeli curiam, Ut apud Deum opifex Nobis imploret veniam. 7. Poscentes eius merita, Salutis dona referunt: Morte praeventi subita Ad vitae potum redeunt. 9

10 8. Cuius ad tactum anuli Morbi fugantur turgidi; Ad locum sancti tumuli Multi curantur languidi. 9. Surdis auditus redditur, Claudis gressus officum, Mutorum lingua solvitur Et fugatur daemonium. 10. Ergo, felix Cracovia, Sacro dotata corpore Deum, qui fecit omnia, Benedic omni tempore. 11. Sit Trinitati gloria, Laus, honor, iubilatio: De Martyris Victoria Sit nobis exsultatio. Amen Przekład poetycki Leopolda Staffa O ciesz się, Matko-Polsko w sławne potomstwo płodna! Króla królów i najwyższego Pana wielkość uwielbiaj chwała przynależna. Albowiem z Jego łaskawości biskupa Stanisława męki niezmierne, jakie on wycierpiał jaśnieją cudownymi znaki. Potykał się za sprawiedliwość, przed gniewem króla nie ustąpił: i staje żołnierz Chrystusowy za krzywdę ludu sam do walki. Ponieważ stale wypominał on okrucieństwo tyranowi, koronę zdobył męczennika, padł posiekany na kawałki. 10

11 Niebiosa nowy cud zdziałały, bo mocą swa Niebieski Lekarz poćwiartowane jego ciało przedziwne znowu w jedno złączył. Tak to Stanisław biskup przeszedł w przybytki Króla niebieskiego, aby u Boga Stworzyciela nam wyjednać przebaczenie. Gdy kto dla zasług jego prosi, wnet otrzymuje zbawcze dary: ci, co pomarli nagła śmiercią, do życia znowu powracają. Choroby wszelkie pod dotknięciem pierścienia jego uciekają, przy jego świętym grobie zdrowie niemocnych wielu odzyskuje. Słuch głuchym bywa przywrócony, a chromy kroki stawia raźno, niemowom język się rozwiązał, w popłochu szatan precz ucieka. A przeto szczęsny ty, Krakowie, uposażony świętym ciałem, błogosław po wsze czasy Boga, który z niczego wszystko stworzył. Niech Trójcy Przenajświętszej zabrzmi cześć, chwała, sława, uwielbienie: a nam tryumfy męczennika niech wyjednają radość wieczna. Amen 11

12 Dobre Maniery UKŁON W przeszłości ukłon były ważną umiejętnością. Mężczyźni zdejmowali lub uchylali kapelusz, pochylali głowę oraz części tułowia do przodu, w kierunku osoby witanej, kobiety poprzez tzw. dygnięcie, polegające na jednoczesnym ugięciu kolana oraz lekkim skłonie głowy, wraz z rozsunięciem rękami fałdów sukienki na boki. Dzisiaj ukłon jest traktowany jako pozdrowienie. Zastępuje dzień dobry jeśli widzimy kogoś z daleka. Kłaniamy się podczas gratulacji, podziękowań i pożegnań. Ukłon nie powinien być zbyt głęboki, ponieważ może być uznany za kpinę. Ukłon oddajemy w ten sam sposób jak ktoś się nam kłania. Kobiety uprzejme skinięcie głową i uśmiech. Mężczyźni zdejmują nakrycia głowy (kapelusz lub czapkę z daszkiem). Nie zdejmuje się beretów lub sportowych czapek. Uprzywilejowanymi są: kobiety, osoby starsze i przełożeni im kłaniamy się jako pierwsi. Na ulicy idący kłania się stojącemu, wyprzedzający wyprzedzanemu. Samotny- parze. Młodsza para starszej parze. Ukłonić się należy nawet tej osobie, której nie znamy (np. gdy kłania się nasz partner tej osobie, to my też powinniśmy).osoba wchodząca kłania się osobom będącym już w pomieszczeniu. W restauracji kłaniamy się poprzez skinięcie głowy. PODAWANIE RĘKI Kiedyś był to gest pokoju, dziś to gest życzliwości. Wśród osób które się znają, w pracy, jest czymś oczywistym. Podajemy rękę podczas powitania, pożegnania, podziękowania czy składania życzeń. Kobieta pierwsza podaje rękę. Starszy podaje ją młodszemu, a przełożony podwładnemu. Nie przytrzymuje się ani nie potrząsa ręką osoby której podajemy swoją dłoń. Uścisk powinien być lekki ale zdecydowany. Przytrzymywać rękę może tylko osoba starsza młodszej. Nie wypada podawać ręki, aby była ona bezwładna czy tzw. martwa. Kiedy nie podaję się ręki? Nie podajemy ręki przez stół lub biurko! To nieeleganckie. Należy obejść stół lub biurko. Kiedy witamy się z przełożonym, to on powinien wyjść zza biurka. Nie podajemy ręki na przyjęciu, gdy jest duża grupa gości. Witamy się tylko z gospodarzami. Mężczyźni, w przeciwieństwie do kobiet, nie powinni podawać ręki na siedząco. Zasadą jest, że nie witamy się w rękawiczce. Dopuszczalne jest to między kolegami z tego samego środowiska. Inny wyjątek zachodzi wtedy, gdy rękawiczka (biała z włókna lub koźlęcej skóry albo skórzana czarna) jest elementem ubioru galowego. Kobieta jeśli ma ubraną rękawiczkę ozdobną, nie musi jej zdejmować. CAŁOWANIE DŁONI nie ma nic niestosownego, gdy mężczyzna nie pocałuje kobiecej dłoni. Nie można tego wymagać. Kto ceni sobie tradycję, może kontynuować ten szarmancki obyczaj. Ale nie wszędzie; nie na ulicy, nie w tramwaju, nie w autobusie. Całowanie kobiet w rękę wymaga jednak dużej inteligencji emocjonalnej trzeba wyczuć czy dana kobieta nie odbierze naszego zachowania jako zbytniej poufałości i nie obrazi się na nas. Dla bezpieczeństwa, dobrze jest zrezygnować z tego konwenansu w kontaktach oficjalnych i służbowych. 12

13 PRZEDSTAWIANIE SIĘ Bardzo ważny rytuał towarzyski. Wstęp do nawiązywania przyjaźni. Ułatwia kontakt, swobodniejsze zachowanie się w towarzystwie. Osoby wchodzące przedstawiamy obecnym. Przy przedstawianiu może pośredniczyć ktoś, kto zna towarzystwo. Obowiązujące zasady nakazują przedstawić kobiecie - mężczyznę, starszemu - młodszego, przełożonemu podwładnego, osoby samotne małżeństwom. Szczególnie uprzywilejowaną pozycję mają matka i żona. Im przedstawia się wszystkich. Przedstawiając kogoś w sytuacjach towarzyskich, nie wymienia się stanowiska tej osoby, wystarczy tylko nazwisko i ewentualnie zawód, np. pan Kowalski, jest dziennikarzem, lekarzem, itp. Zaś przedstawiając się samemu należy wymienić swoje imię i nazwisko. Przy przedstawianiu nie można być nazbyt powściągliwym ani zbyt wylewnym. Przedstawiam świetnego inżyniera. - dowartościowując trzeba pamiętać o tym, aby nasz komplement był uzasadniony, bo w innym wypadku można taką osobę ośmieszyć lub obrazić. Znanej powszechnie osoby nie trzeba przedstawiać, ewentualnie zaznaczyć: to jest, jak już wszyscy wiedzą. Warto się upewnić czy osoba, którą mamy zamiar przedstawić, tego sobie życzy. W niektórych przypadkach musimy koniecznie przedstawiać się sami np. w urzędach, w sprawach służbowych, w rozmowie przez telefon Na spotkaniach, gdy chcemy poznać jakaś osobę podchodzimy i mówimy nie zdążyłem pani/pana jeszcze poznać.. albo my się jeszcze nie znamy.. Jeśli z kimś rozmawiamy, a nie znamy się, przerywamy rozmowę i przedstawiamy się jako pierwsi. PO IMIENIU Propozycja ta oznacza, że chcę z kimś wejść w bliskie relacje, nawet w sferę przyjaźni. Nie jest wskazane za szybkie przechodzenie na ty. Choć w kulturze świata zachodniego, jest to obecnie coś naturalnego i oczywistego. Czasem ten dystans jest jednak potrzebny. Nie wszyscy umieją rozróżnić, kto się spoufala a kto jest szczery. Bycie po imieniu może być dla kogoś kłopotliwe. Kto komu proponuje przejście na ty? W naszej polskiej kulturze to starszy proponuje młodszemu, kobieta mężczyźnie, przełożony podwładnemu. Czy można nie przyjąć takiej propozycji? Można, ale tylko w wyjątkowych sytuacjach i tylko w delikatny sposób. Jeśli wiemy, że zwracanie się w ten sposób do danej osoby, będzie nas krępowało, możemy delikatnie odmówić, np. proszę wybaczyć, ale nie godzi się do Pana/Pani w ten sposób się zwracać. Nie można narzucać nikomu tej formuły, szczególnie nieznanym sobie wcześniej osobom i od razu namawiać je do przejścia na ty. Przejście na ty nie musi być poprzedzone bruderszaftem. Wystarczy ukłon, czy podanie dłoni, a za tym podanie imienia. Szczytem grubiaństwa jest jednostronne przejście na ty, gdy przełożony wykorzystuje swoje stanowisko i zwraca się per ty do podwładnego. TYTUŁY, TYTUŁOMANIA Nie tytułuje się samego siebie. Nawet jeśli zależy nam na podkreśleniu swojego prestiżu. Jeśli chcemy zasygnalizować kim jesteśmy, to mówimy wtedy o sobie, np. Orłowski Adam, jestem dziennikarzem. Tytułowanie osób do których się zwracamy, jest obowiązujące podczas nawiązywania kontaktu. Ważną rzeczą jest umiejętne używanie tych tytułów. W bezpośrednich rozmowach nie używamy 13

14 przedrostka wice tylko podnosimy o stopień wyżej (np. wiceminister minister, wiceprezes - prezes). W korespondencji tytuły wymienia się w ich naturalnym brzmieniu. Podczas oficjalnych uroczystości używa się tytułów kurtuazyjnych ekscelencja (prezydent, premier, ambasador, biskup, arcybiskup); eminencja (kardynał); magnificencja (rektor), albo związanych z wykonywanym zawodem, np. panie doktorze, panie mecenasie, panie profesorze. W stosunkach prywatnych w zasadzie nie używamy tytułów, ponieważ stwarza się to sztuczną, krepującą atmosferę. Jeśli jednak nasz rozmówca cieszy się szczególnym prestiżem, zwracanie się do niego z użyciem tytułu, należy uznać za podstawę bon tonu. OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE: Najważniejsze, aby traktować osobę niepełnosprawną jak każdego innego człowieka, spotkanego po raz pierwszy niepełnosprawność nie jest przecież najważniejszą cechą człowieka, tak jak nie jest nią kolor włosów, język albo narodowość. Nie pomagajmy na siłę zaproponujmy pomoc, ale uszanujmy, jeśli dana osoba odmówi. Traktujmy dorosłe osoby niepełnosprawne jak wszystkich ludzi dorosłych, a nie jak dzieci, nie faworyzujmy nie musimy być bardziej miłymi niż dla innych osób tylko dlatego, że rozmawiamy z osobą z niepełnosprawnością. A na sam koniec najczęściej popełniane błędy przy ubiorze: Noszenie przez mężczyznę zbyt krótkich skarpetek; Noszenie przez mężczyznę koszuli z krótkim rękawem pod marynarką; Używanie spinki do krawata w stroju wieczorowym; Noszenie w kieszonce garnituru chusteczki (poszetki) identycznej fakturą z krawatem; Ubieranie przez kobietę prześwitującej bluzki; Brak dostosowania długości spódnicy do figury i sytuacji; Noszenie sandałów do garnituru; Noszenie skarpetek do sandałów; Noszenie przez mężczyznę szarych lub siwych butów; Ubieranie przez kobietę złotych lub srebrnych butów do stroju innego niż wieczorowy; Używanie przez mężczyznę torebki na dokumenty; Kolorowy smoking; Niedoprasowane spodnie i niewypastowane buty; Noszenie obuwia sportowego do garnituru, marynarki lub spódnicy; Noszenie lakierek do spodni typu jeans. Dodatkowo warto pamiętać, że 1. Nie sprawiaj innym kłopotu swoją osobą. 2. Nie pytaj o to, czego ci nie mówią. 3. Nie obarczaj innych swoim szczęściem i troskami. 4. Mniej mów, a więcej słuchaj. 5. Bądź raczej powściągliwy niż wylewny. 6. Nie wywyższaj się popisując się swoją wiedzą, tytułem, stanowiskiem. 14

15 7. Nie udawaj kogoś, kim nie jesteś. 8. Nie chwal się posiadanym majątkiem. 9. Rozmawiaj o problemach, nie zaś o ludziach. 10. Nie narzekaj. 11. Chwal z umiarem. 12. Krytykuj oględnie. 13. Ciesz się z sukcesów innych. 14. Nie narzucaj się swoją osobą. 15. Nie powołuj się na znajomości. 15