MSK GLOBALIZACJA A KULTURA

Transkrypt

1 MSK GLOBALIZACJA A KULTURA

2 Jak społeczność międzynarodowa podchodzi do różnorodności kulturowej? - Czy są jakieś wartości, które obowiązują uniwersalnie? - Czy prawa człowieka są uniwersalne? ZAGADNIENIA 1. globalizacja i nowe zjawiska kulturowe 2. różnorodność kulturowa w badaniach antropologów 3. prawa człowieka a relatywizm kulturowy 4. wielokulturowość a organizacje międzynarodowe (UNESCO, ILO)

3 1. GLOBALIZACJA I NOWE ZJAWISKA KULTUROWE CECHY GLOBALIZACJI proces odterytorialnienia tworzenie się transnarodowej przestrzeni społecznej idea,,świata jako jednego miejsca wzajemne uwarunkowanie tego, co globalne i lokalne intensyfikacja migracji renesans etniczności wielokulturowość

4

5 Czym jest dla nas wielokulturowość? Pytania i wyzwania stojące przed międzynarodową społecznością: Jak traktować wielokulturowość? Czy jest ona bogactwem (kreatywność) czy zagrożeniem (potencjalne konflikty, Huntington)? Czy każda praktyka kulturowa ma być akceptowana?

6 2. RÓŻNORODNOŚĆ KULTUROWA W BADANIACH ANTROPOLOGÓW Koncepcja relatywizmu kulturowego: - kultury są nieporównywalne - nie można, i nawet nie powinno się, ich zestawiać czy porównywać w celu ich wartościowania. - Kultury są obiektywne w tym sensie, że obyczaje i zwyczaje danej kultury w odniesieniu do innej kultury nie są ani gorsze, ani lepsze, po prostu są, i jako takie należy je badać, a nie dokonywać ocen z perspektywy własnego systemu wartości

7 Melford E. Spiro - jeden z krytyków współczesnego relatyzimu kulturowego, wyróżnia różne rodzaje relatywizmu: a) relatywizm deskryptywny - kultura samaw sobie (a nie po prostu biologia) reguluje sposoby postrzegania świata przez ludzi. b) normatywny - każda kultura wytwarza własne standardy oceny c) epistemologiczny - wszystkie społeczne i psychiczne cechy determinuje kultura

8 Franz Boas Klasyczny relatywizm kulturowy powstał na bazie prac Fraza Boasa i jego uczniów. W pierwszej połowie XX w. był to dominujący paradygmat antropologii amerykańskiej. - badania terenowe wśród Eskimosów. Chciał porównać środowisko naturalne mierzone,,obiektywnie'' z wiedzą Eskimosów o tym środowisku. Wkrótce zdał sobie sprawę z doniosłości kultury jako siły determinującej postrzeganie

9 Ruth Benedict,,Wzory kultury'' porównuje 3 ludy, zaliczane do ludów,,pierwotnych'': Indian Zuni z Nowego Meksyku, Kwakiutlów z wyspy Vancouver i Dobu z wysp Melanezji. Teza: to, co jest normalnym zachowaniem w jednej kulturze, nie jest normalne w innej. Nawet stany pyschiczne są zdeterminowane kulturowo. Lud Zuni są ludem przywiązanym do rytuałów; kultura,,apollińska (umiarkowanie, powściągliwość, harmonia)

10 Kwakiutlowie kultury dionizyjska : emocjonalność, żywiołowość i nieumiarkowanie Dobu za największe zalety uznają wrogość i zdradę

11 3. prawa człowieka a relatywizm kulturowy: Czy prawa człowieka są uniwersalne? Debata na temat powszechnego charakteru Praw Człowieka. Idea praw człowieka i ich ochrony sięga co najmniej XVIII w Do podstawowych dokumentów określających zakres działania owych praw zaliczamy: Deklarację Praw Człowieka i Obywatela (Francja 1789), Kartę Praw uchwaloną w formie poprawek do konstytucji USA (1791)

12 XX w.: Idea, aby prawa człowieka były powszechne przyjęcie Karty Narodów Zjednoczonych - proklamacja przez Zgromadzenie Ogólne ONZ Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka w 1948

13 Na czym polega idea uniwersalizmu? Na czym polega uniwersalizm Praw Człowieka? Na trzech podstawowych filarach: podmiotowości (przysługującej każdej osobie ludzkiej z racji bycia człowiekiem), terytorialności (nie zależnej od kręgu cywilizacyjno-kulturowego), czasowości (trwającej mimo ewolucji społeczeństw i narodów)

14 Krytyka uniwersalizmu Praw Człowieka 1947 Melville J. Herskovits antropolog kulturowy, przestawiciel doktryny relatywizmu kulturowego są poważne wątpliwści odnośnie powszecności praw człowieka. Twierdził, że wartości i normy zachowań są relatywne wobec systemów społecznych. Deklaracja, która wyrasta ze stadardów społeczeństw eurpejskich nie może być skierowana i narzucona całemu światu. Częsta linia krytyki: koncepcja praw człowieka promowana przez Zachód jako uniwersalna tak naprawdę jest przynależna wyłącznie jego kulturze i jest nieadekwatna do innych kultur Krytyka ze strony społeczeństw niezachodnich: zachodnia wizja człowieka promowana w Deklaracji jest skrajnie indywidualistyczna

15 regionalne koncepcje praw człwieka: - prawa człowieka w systemie Rady Europy czy OBWE - prawa człowieka w Organizacji Państw Amerykańskich - Prawa człowieka w Organizacji Jedności Afrykañskiej/Unii Afrykańskiej Idee Praw Człowieka Rady Europy wyznaczają przede wszystkim dwa dokumenty prawne: - Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 roku (wraz z 11 dodatkowymi protokołami) - Europejska Karta Socjalna z 18 października 1961 roku

16

17 Powszechna Islamska Deklaracja Praw Człowieka - przedstawiciele świata islamu często nawiązują do kwestii praw człowieka - znany intelektualista islamski - Abdul Mawdudi twierdzi że szereg praw człowieka można wyprowadzić z Koranu (prawo do życia, bezpieczeństwo, indywidualna wolność, sprawiedliwość i równość ludzi) seminarium o prawach człowieka w Kuwejcie - Sformułowano tezę, że: prawa czlowieka pojawiły się po raz pierwszy w islamie konferencja pod hasłem Islam radzi Europie - zaproponowano Powszechną Islamską Deklarację Praw Człowieka Poprawiono ją I przyjęto w 1990.

18 Wstęp Przed czternastoma stuleciami islam ustanowił prawa człowieka daleko sięgające i głęboko ugruntowane jako ustawa, prawo

19 Powszechna Islamska Deklaracja Praw Człowieka - prawa człowieka opatrzone zostały zastrzeżeniem, że muszą być zgodne z szariatem: art. 24: wszystkie prawa i wolności, które w tej deklaracji się znajdują, muszą podlegać islamskiej Scharii oraz art. 25: islamska Scharia jest jedynym właściwym źródłem dla wykładni i objaśnienia każdego artykułu tej deklaracji Problem równouprawnienia płci ma rozwiązywać artykuł szósty, który głosi: a. Kobieta jest mężczyźnie w godności równa; ma prawa i obowiązki; jest zdolna do działań prawnych i jest finansowo niezależna; ma prawo do zachowania nazwiska i pochodzenia. b. Małżonek jest odpowiedzialny za utrzymanie i dobro rodziny.

20 Uniwersalizm praw człowiekakonkluzja nie ma zgody co do powszechności praw czlowieka - sa takie kraje, ktore uznaja koncepcje praw czlowieka jako imperialne dazenie Zachodu do narzucenia innym kulturom systemu wartosci i norm spolecznych. Więcej: Przybyszewski Krzysztof (2010) Prawa Człowieka w kontekstach kulturowych

21 4. wielokulturowość a organizacje międzynarodowe UNESCO - jednym z priorytetów: chronienie różnorodności kulturowej świata - pierwsze projekty dotyczyły tradycyjnych sfer kultury. Powstały wyspecjalizowane instytucje: W 1946 r. założono Międzynarodową Radę Muzeów, a w 1949 Międzynarodową Radę Muzyki. - W 1953 r. UNESCO opublikowało 1 część nowej serii zatytułowanej,,jedność i Różnorodność Kulturowa". - projekt,,mutual Appretiation of Eastern and Western Cultures" - W 1966 Konferencja Generalna przyjęła,,deklarację Zasad Międzynarodowej Współpracy Kulturowej''- każda kultura ma swoją wartość, Przykłady działań: W 1972 r. UNESCO przyjęło 10-letni plan badań nad niepisanymi tradycjami Afryki i promowania języków afrykańskich. Zorganizowano pierwszy Festiwal Sztuki Pacyfiku i 2 serie badań nad Ameryką Łacińską.

22 Filozofia UNESCO - popieranie różnorodności kulturowej świata - wyrażona została explicite w 1982 r. na Swiatowej Konferencji w Meksyku (MONDIACULT) - Przyjęto wspólną definicję kultury: "kultura powinna być postrzegana jako zespół cech duchowych i materialnych, intelektualnych i uczuciowych, charakteryzujących społeczeństwo lub grupę społeczną i ze obejmuje ona, oprócz sztuki i literatury, sposoby zycia, formy wzajemnego współzycia, systemy wartości, tradycje i wierzenia" doktryna relatywizmu kulturowego

23 Zmiana stanowiska UNESCO wobec równości kultur Powody: a) upowszechnienie uniwersalnej koncepcji praw czlowieka zwlaszcza po koncu Zimnej Wojny b) włączenie do wspólnoty międzynarodowej krajów rozwijających się c) rozwój mediow informacje o innych kulturach I praktykach kulturowych

24 wielokulturowość a organizacje międzynarodowe Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) Jakie standardy pracy powinny obowiązywać w globalnym świecie? Problem pracy dzieci Konwencje ILO dotyczące ochrony praw dzieci w pracy: - Konwencja o wieku minimalnym (nr. 138) (minimum age for admission to employment and work) (1973 r.) - Konwencja o najgorszych formach pracy dzieci (nr. 182) (1999 r.) Sprzeciw wobec Konwencji 138 zgłosiło wiele krajów spoza kręgu Zachodu. Konflikt ten pokazał, że nie ma zgody na wspólną definicję pracy dzieci. Stworzono więc kolejną konwencję, która skupia się wyłącznie na walce z najgorszymi przypadkami wykorzystywania dzieci w pracy.

25 Podsumowanie Jedno z ważniejszych pytań, które stoją dziś przed społecznością międzynardową: Czy kultura Zachodu jest/może być uniwersalna? S. Huntington W sensie normatywnym wiara w uniwersalność Zachodu zakłada, iż cały świat powinien przyjąć zachodnie wartości, instytucje i zwyczaje, bo są one wyrazem najwyższych, najbardziej oświeconych, liberalnych, racjonalnych, nowoczesnych i najbardziej cywilizacyjnych osiągnięć kultury (...). Zachodni uniwersalizm jest niebezpieczny dla świata, może bowiem doprowadzić do wielkiej międzykulturowej wojny między państwami ośrodkami cywilizacji Zderzenie cywilizacji,, s