Nr 8. Krywulka to tradycyjna biżuteria karpacka wytwarzana od Łemkowszczyzny, po Huculszczyznę i Karpaty Marmaroskie.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Nr 8. Krywulka to tradycyjna biżuteria karpacka wytwarzana od Łemkowszczyzny, po Huculszczyznę i Karpaty Marmaroskie."

Ludwik Kołodziejczyk
7 lat temu
Przeglądów:

1 - Nr 8 Krywulka, co to takiego? Text : Joanna Szuplewska(Szupa) Krywulka to tradycyjna biżuteria karpacka wytwarzana od Łemkowszczyzny, po Huculszczyznę i Karpaty Marmaroskie. To piękna koralikowa biżuteria, wykonywana w całości ręcznie z drobnych, szklanych kolorowych koralików, nanizanych na nitkę. W zależności od rodzaju i regionu znana jako krywulki, sylianki, gerdany czy drabynky. Na ukraińskim areale etnograficznym, na Bojkowszczyźnie, Łemkowszczyźnie i Pokuciu zachodnim, ozdoba ta była popularna na przełomie XIX i XX w. Na Bojkowszczyźnie, Bojkinie nosiły tzw. sylianki. Były one węższe, często ozdobione prostym, czarno-czerwonym, charakterystycznym dla regionu, bojkowskim wzorem. Na Łemkowszczyźnie noszono łemkowskie krywulki. Na Huculszczyźnie natomiast typowym huculskim naszyjnikiem były gerdany - długie naszyjniki z przodu zakończone medalionem, noszone - co ciekawe zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn.

2 Najpiękniejsze i najbardziej znane łemkowskie krywulki powstawały w Komańczy (wschodnia łemkowszczyzna). Tradycję nizania komanieckich krywulek opartą o najlepsze miejscowe wzory, odrodziła około 20 lat temu Maria Huk, najbardziej znana obecnie twórczyni ludowa specjalizująca się właśnie wyłącznie w krywulce. Krywulka była najbardziej eksponowaną częścią w systemie ozdób ukraińskiego ubioru kobiecego. W jej strukturze, kompozycji i kolorystyce wyrażona została symbolika solarna i związana z tym aspektem funkcja amuletu. Począwszy od części przylegającej do szyi, biżuteria ta składała się z trzech części. Pierwsza stójka, miała około 1,5 2 cm szerokości i nosiła nazwę krajka. Druga- najszersza i najbardziej ozdobna to pasmo główne o szerokości od 10 do 20 a nawet 40 cm zwane było połotence. W tej części krywulki możemy spotkać kolorowe motywy rombów i kilka różnokolorowych pasów o szerokości do 2cm. Trzecia i ostatnia część, która stanowiła wykończenie zwana była gondoczok. Całość takiej krywulki mogła ważyć nawet 1 kilogram. Krywulka była wyznacznikiem statusu majątkowego i społecznego. Im bogatsza krywulka, im szersze połotence tym bardziej posażna i poważana była pani lub panna, która ją nosiła. Dziewczyny, które nie były jeszcze na wydaniu lub były biedne nosiły krywulki węższe około 10cm. Ciekawostką jest ponoć fakt, że za równowartość kosztu nici i koralików na kilka tamtejszych krywulek można było wówczas kupić krowę ;) Uważano również, że tworzenie biżuterii z koralików powinno być zastrzeżone dla osób o czystym sercu, by wraz z koralikowym cudeńkiem mogły przekazać pozytywną energię komuś, kto będzie nosił koralikowe ozdoby. Biżuteria ta nakładana była na łajbyk ( kamizelkę ) tak, by opadała na piersi, ramiona, i plecy tworząc w części dolnej faliste krzywe załamania. Łemkinie z okolic Komańczy fot. W.Potocki

3 Przeważającą kolorystyką była czerwień, niekiedy barwa wiśniowa, która stanowiła tło dla innych motywów geometryczno- kolorystycznych. Krywulka wykonana przez Panią Darię Boiwko Znane były także warianty żałobne z fioletowym lub czarnym tłem. Z kolei elementem biżuterii noszonym również przez płeć męską był hardan - wielobarwny naszyjnik, tkany na wzór dzisiejszych krawatów.

4 Praca Pani Darii Boiwki Krywulki wykonywane przez panny i panie, były dziełem niepowtarzalnym, bajecznie kolorowym, tworzonym na wzór łemkowskich haftów krzyżykowych. Były zawsze wyplatane na własny użytek, nigdy na sprzedaż być może właśnie dlatego brak jest tzw. fachowej terminologii na ten temat a może jest to kwestia trudnej powojennej historii tego regionu. Jedno kochani jest pewne, w 100 procentach, krywulka łemkowska to unikatowa biżuteria na którą składa się kilka tysięcy koralików, kilkanaście metrów nici, kilka tygodni mozolnej, precyzyjnej pracy o czym i ja zdążyłam się przekonać i jest to rodzaj biżuterii, której na pewno nie znajdziecie w żadnym sklepie jubilerskim ;) Jeśli chcielibyście się dowiedzieć więcej na temat kultury łemkowskiej, strojów, tej pięknej biżuterii, zobaczyć to wszystko na własne oczy, to zapraszam Was do odwiedzenia jedynego w swoim rodzaju Muzeum Strojów Łemkowskich w Komańczy prowadzonego od lat przez Panią Darię Boiwko. Zbiór kolekcji pani Darii to łącznie kilkaset eksponatów, które powstawały latami. Jego początki sięgają 1953 roku, kiedy to jego twórczyni powróciła z wysiedlenia. Pani Daria wspólnie ze swoim mężem Stefanem, stworzyli bogatą kolekcję: strojów, haftowanych ikon, koralikowej biżuterii łemkowskiej, dla której najbardziej charakterystyczne są krywulki, rusznyków i serwet. Najstarsze elementy, do których możemy zaliczyć ręcznie plisowane spódnice, mają ponad sto lat. W Muzeum

5 zobaczyć możemy, także łajbyki, pokryte bogatym haftem soroczki, barwne hardanki oraz wspomniane już, krywulki. Pani Daria i jej prace

6 Muzeum Pani Darii Boiwki w Komańczy A to już kilka prac wykonanych przeze mnie w formie cieńszych krywulek

8 Pozdrawiam Szupa Do tej koronki dołożyłam kryształki Swarovskiego

9 Szupy instrukcja na krywulkę. Chcąc wypleść kolorową niedużą krywulkę potrzebne będą -szklane koraliki w rozmiarze 11/0 mogą to być koraliki toho -nici -igła -nożyczki. Ja w moim wzorze użyłam 5 kolorów, czarnego, czerwonego, zielonego,granatowego i żółtego. Zaczynamy od nawleczenia na nitkę 24 koralików w następujących kolorach. 3 czarne 1 żółty 4 czarne 1 granatowy 1 żółty 1 granatowy 4 czarne 1 żółty 8 czarnych Następnie przewlekamy ostatni 24-ty koralik w kolorze czarnym przez koralik 13-sty. Kolejna czynność to dodanie 5 koralików 2 czarne 1 czerwony 2 czarne Nawleczone koraliki przewlekamy przez 7 koraliki. Nawlekamy kolejnych 5 koralików 5 czarnych Nawleczone koraliki przewlekamy przez pierwszy koralik z pierwszego rzędu. W taki oto sposób mamy pierwszy cały rządek koronki. Następnie nawlekamy kolejnych 5 koralików 3 czarne 1 granatowy 1 czarny Przewlekamy je przez 3 koraliki z drugiego rzędu Czynności powtarzamy aż do uzyskania odpowiedniej długości naszyjnika ;)

11 Krywulka Pana Janusza. Pan Janusz jest astronomem z Torunia, także w obserwatorium można pleść krywulki.

Podobne dokumenty

Kolczyki Tartaletki Kurs krok po kroku

Kolczyki Tartaletki Kurs krok po kroku Przedstawiam kurs, w którym krok po kroku pokażę jak wykonać proste, ale bardzo efektowne kolczyki. Do ich wykonania potrzebne nam będą : 1. Koraliki Superduo w dwóch