Koncepcja programowa i organizacyjna

Transkrypt

1 Koncepcja programowa i organizacyjna Muzeum Karykatury im. Eryka Lipiƒskiego w Warszawie Zygmunt Zaradkiewicz ul. Tetmajera 15, Izabelin tel zygzet@wp.pl

2 Spis treêci: I. Muzeum Karykatury - wyjàtkowe miejsce w Warszawie str. 3 II. Muzeum kreatywne III. Egalitarny znaczy dobry Znaczenie edukacji w programie kultury Kierunki działaƒ edukacyjnych IV. Muzeum zintegrowane V. Muzeum otwarte i dost pne DziałalnoÊç popularyzatorska Muzeum wirtualne Działania promocyjne Konkursy dla widzów DziałalnoÊç edytorska Nadawanie tytułów VI. Planowane wystawy i wydarzenia problemowo-tematyczne VII. DziałalnoÊç naukowo-badawcza Prace naukowo-badawcze Gromadzenie zbiorów Opracowywanie zbiorów Konserwacja zbiorów Digitalizacja i udost pnianie zbiorów VIII. Koncepcja organizacyjno-finansowa Organizacja Finanse Ewaluacja i monitoring IX. Muzeum marzeƒ Idealny pejza muzealny Zygmunt Zaradkiewicz str. 2

3 I. Muzeum Karykatury - wyjàtkowe miejsce w Warszawie Muzeum Karykatury gromadzi zbiór bezcenny dobry humor. Rol humoru w yciu społecznym i indywidualnym człowieka docenia filozofia, psychologia, socjologia, antropologia czy teoria sztuki. Simon Critchley, wybitny współczesny filozof angielski w swojej rozprawce O humorze pisze: Humor jest wzorcowà praktykà, bo stanowi uniwersalnà aktywnoêç ludzkà, czyniàc z nas filozoficznych obserwatorów ycia. Funkcjonujàcy do niedawna stereotyp muzeum jako miejsca pustawego, lekko przykurzonego, gdzie w filcowych kapciach, w ciszy i nabo nym skupieniu podziwiano szacowne eksponaty, odszedł do lamusa historii. Muzea coraz powszechniej zmieniajà swój wizerunek. W miejsce Êwiàtyƒ przeszłoêci powstajà nowoczesne, aktywne centra kulturotwórcze, działajàce w wielu obszarach kultury. Nowoczesne muzeum nie ogranicza si jedynie do gromadzenia, dokumentowania i eksponowania zbiorów. Jednym z najwa niejszych zadaƒ staje si wielokierunkowa edukacja kulturalna, skierowana do wszystkich grup społecznych i wiekowych. Muzea wychodzà z wn trz na ulic, w przestrzeƒ publicznà, sà aktywne, mobilne, inicjujà interakcje z widzem. Stajà si wa nymi centrami opiniotwórczymi, aktywnie współpracujàcymi z innymi instytucjami kultury i oêrodkami naukowymi. Takim właênie miejscem staje si prowadzone przeze mnie od trzech lat Muzeum Karykatury im. Eryka Lipiƒskiego; otwartym, kreatywnym, prezentujàcym ciekawà, ró norodnà ofert kulturalnà, atrakcyjnym i skupiajàcym wokół siebie aktywnych twórców i odbiorców sztuki oêrodkiem. Miejscem spotkaƒ z historià i dniem dzisiejszym. Przyjaznym dla trafiajàcych tu przypadkiem wprost z niedzielnego spaceru mieszkaƒców najbli szej okolicy, turystów eksplorujàcych ciekawe miejsca Warszawy, naukowców i koneserów sztuki karykatury i dla stałych bywalców. Polska karykatura zapisała chlubnà kart w historii sztuki. Wystarczy przytoczyç nazwiska tak wybitnych twórców jak: Daniel Chodowiecki, Jan Matejko, Witold Wojtkiewicz, Kazimierz Sichulski, Stanisław Witkiewicz Witkacy, Zygmunt Zaradkiewicz str. 3

4 Bruno Schulz, Tytus Czy ewski, Zygmunt Waliszewski, Henryk Tomaszewski, Tomasz Jura, Rosław Szaybo, Juliusz Puchalski, Janusz Stanny, Eryk Lipiƒski, dla których stanowiła wa ki Êrodek artystycznego wyrazu. W okresie mi dzywojennym karykatura rozkwitała. Pisma satyryczne Mucha, Szpilki, Cyrulik Warszawski, Szczutek, Kocynder, Wróble na Dachu, Powrót Taty Ulotne Pismo Satyryczne i wiele innych były oêrodkami, wokół których skupiali si znani graficy. II Wojna Âwiatowa to czas karykatury walczàcej. Warszawa Satyra konspiracyjna oraz okupacyjna rzeczywistoêç w rysunkach polskich grafików była pierwszà wystawà popularyzujàcà ten okres w Muzeum Karykatury po obj ciu przeze mnie stanowiska dyrektora tej placówki (2012). Wystawa cieszyła si olbrzymim zainteresowaniem. Ze wzgl du na jej edukacyjny charakter Muzeum zorganizowało prelekcje dla młodzie y szkolnej połàczone ze zwiedzaniem wystawy z kustoszem. Po wojnie ton polskiej satyrze nadawały Kocynder, Mucha, Karuzela i Szpilki. Presti owa nagroda Złotej Szpilki była marzeniem ka dego grafika. Miałem szcz Êcie zostaç laureatem Złotej Szpilki (1972) ju jako student drugiego roku na Wydziale Grafiki warszawskiej Akademii Sztuk Pi knych. Podczas uroczystoêci wr czenia nagród laureatom, która odbyła si w redakcji, poznałem nagrodzonego Złotà Szpilkà z Wawrzynem póêniejszego zało- yciela i dyrektora Muzeum Karykatury Eryka Lipiƒskiego, który zaraził mnie entuzjazmem do idei stworzenia muzeum. W latach 50. ubiegłego wieku przestały si ukazywaç Mucha i Kocynder, a po roku 1989 polska satyra prze yła powa ny kryzys; kolejno znikły Karuzela i Szpilki. Mo na mówiç o prawdziwym szcz Êciu, jakim było powołanie do ycia przez Eryka Lipiƒskiego (w roku 1978) Muzeum Karykatury, które gromadzi zbiory polskiej i Êwiatowej karykatury. Gdyby nie jego determinacja i zaanga owanie nie powstałby - unikalny, jeden z niewielu w Êwiecie - zbiór rysunku satyrycznego. Rozproszone w prywatnych archiwach prace nie zostałyby udost pnione publicznoêci. Pozostawione po upadku Szpilek rysunki znalazły swoje miejsce w Muzeum Karykatury, które stało si wkrótce jedynym centrum skupiajàcym najlepszych polskich karykaturzystów. Po Êmierci Eryka Lipiƒskiego, ojca i pasjonata Muzeum, jego nast pca popełnił szereg powa nych bł dów; nieprzemyêlana ekspozycja, brak kreatywnych Zygmunt Zaradkiewicz str. 4

5 pomysłów, nieuporzàdkowany teren wokół Muzeum - nie podnosiły rangi tej wyjàtkowej w skali Êwiatowej placówki. Brak nowoczesnych rozwiàzaƒ wykorzystujàcych rozwój technik wizualnych, brak wyrazistej koncepcji powodowały spadek atrakcyjnoêci miejsca. Wizja i idea, jaka powinna towarzyszyç tworzeniu programu działania Muzeum, stanowi bowiem czynnik decydujàcy o powodzeniu przedsi wzi cia. Specjalistyczna wiedza i doêwiadczenie w obszarze działaƒ kulturalnych obejmujàcych fenomen karykatury na Êwiecie, takich jak: wystawy, konkursy, współdziałanie dyrektorów podobnych placówek z ró nych krajów, czy wiedza o najwybitniejszych twórcach Êwiatowej i polskiej karykatury, to warunki niezb dne do profesjonalnego zarzàdzania tym wyjàtkowym miejscem - Muzeum Karykatury im. Eryka Lipiƒskiego w Warszawie. Poniewa posiadam niezb dnà wiedz w zakresie, o którym powy ej, wykształcenie artystyczne i do- Êwiadczenie mened erskie, chciałbym kontynuowaç rozpocz tà przeze mnie prac nad budowà presti owej marki tej instytucji. Dzi ki moim dotychczasowym działaniom Muzeum staje si coraz bardziej rozpoznawalnà w Êwiecie wizytówkà Warszawy. Stanowi wa ny punkt na kulturalnej mapie stolicy. Mocne zakotwiczenie w warszawskim pejza u tej niezwykłej placówki to atut - do momentu obj cia przeze mnie w lipcu 2011 roku stanowiska dyrektora - nie wykorzystany. Dopiero podj te przez mnie inicjatywy i wdro enie innowacyjnych projektów takich jak, np. Warszawskie Mi dzynarodowe Biennale Karykatury, którego pierwszà edycjà był konkurs Warszawa i Warszawka czyli dobrze i lepiej o naszej stolicy i Mi dzynarodowy Konkurs na Rysunek Satyryczno-Humorystyczny Piłka w grze (2012 r.), spowodowały wyjàtkowe zainteresowanie Muzeum Karykatury Êwiatowych mediów i znaczny wzrost odwiedzin turystów z Europy, USA, Kanady, Japonii, Chin. Czy jest w Warszawie i w Polsce muzeum, które odwiedziły Telewizja Al Jazeera (program dla kilkusetmilionowej widowni arabskiej), Telewizja Szwajcarska, Telewizja Bułgarska? Agence The Sunday Times Zygmunt Zaradkiewicz str. 5

6 Koncepcja programowa i organizacyjna Muzeum Karykatury im. Eryka Lipiƒskiego w Warszawie CNN Mexico Rozkładówka portugalskiego czasopisma La Bola France Presse przekazała wywiad ze mnà do wielu agencji prasowych m.in. do CNN Mexico na kraje hiszpaƒskoj zyczne. Ukazały si publikacje na Yahoo News (USA), The Independent (UK), Sunday Times (UK), saudigazette.com, uefa.com. Portugalskie czasopismo La Bola zamieêciło reporta z wystawy i długi wywiad ze mnà na swojej rozkładówce. Ponadto publikowano materiały o Muzeum Karykatury na Googlm.com Chiny, Irancartoon.com, Cartoon World News - Iran, Brasil Cartoon International, Ismailkar.com, ECC Belgia to był skutek mojej przemyêlanej koncepcji programowej i profesjonalnie przeprowadzonych działaƒ promocyjnych. Muzeum Karykatury im. Eryka Lipiƒskiego staje si, zgodnie z zało eniami Programu Rozwoju Kultury Warszawy, rozpoznawalnym wyrazistym symbolem aktywnoêci kulturalnej miasta. Mojà ambicjà jest przywrócenie znaczàcej roli sztuki karykatury w yciu społecznoêci Warszawy, bo jak pisze Anna Rusek w swojej pracy WielowymiarowoÊç humoru - Poczucie humoru mo e odgrywaç ogromnà rol w procesie rozwoju psychicznego jednostki, a szczególnie w sferze intelektualnej oraz emocjonalno-społecznej. Szcz Êliwi ludzie sà mniej neurotyczni, a bardziej ekstrawertywni, otwarci, ugodowi i sumienni. Reasumujàc, komizm sprzyja rozwojowi. Osiàgnàłem niekwestionowany sukces na forum krajowym i mi dzynarodowym, o czym Êwiadczà: Zygmunt Zaradkiewicz str. 6

7 l Budowa strony internetowej Muzeum, na którà w ciàgu 30 miesi cy odnotowaliêmy wejêç. l Ponad 3000 prac nadesłanych w ciàgu dwóch lat na konkurs Rysunek miesiàca Rysunek roku. l Stała promocja Muzeum w Australii prowadzona przez panià Beat Joann Przedpełskà, dziennikark Dziennika Polskiego. l Odwiedziny w Muzeum Karykatury mediów mi dzynarodowych o Êwiatowym zasi gu. l Rosnàca grupa fanów Muzeum Karykatury na Facebooku (stan na 3 lipca 2014 r osób; w tym 1840 z Polski, 39 z Niemiec, 32 z USA, 23 z UK, 21 z Turcji, 21 z Brazylii, 20 z Rosji, 19 z Francji, 18 z Iranu, 16 z Włoch, 14 z Hiszpanii, 13 z Bułgarii, 13 z Ukrainy, 12 z Rumunii, 11 z Egiptu,11 z Portugalii). l Efektem wdro enia mojego autorskiego projektu Spotkania z artem jest stale powi kszajàca si grupa wielbicieli Muzeum wêród seniorów, do których jest on adresowany. Sà to wykłady prowadzone przeze mnie i St. Kustosza Andrzeja I. Kordel o historii karykatury, Muzeum i artystach karykatury, połàczone z prezentacjà prac mistrzów oraz zwiedzaniem i omawianiem aktualnie trwajàcej wystawy. l Zwi kszajàca si liczba dzieci odwiedzajàcych Muzeum i aktywnie uczestniczàcych w projekcie Podaruj art Muzeum. l Stała obecnoêç Muzeum w mediach radio, telewizja, prasa, Internet. l Aktywne uczestnictwo w wystawach zwykłych ludzi oraz wybitnych osobistoêci ycia kulturalnego i politycznego, spragnionych dobrej rozrywki - co pozwala wnioskowaç, e oferta Muzeum jest interesujàcà i ciekawa, bo adresowana do wszystkich grup społecznych. Muzeum w ramach terapii zaj ciowej odwiedzajà stale osoby z niepełnosprawnoêcià umysłowà. Sà to podopieczni Stowarzyszenia Razem dla niepełnosprawnoêci oraz Instytutu Psychiatrii i Neurologii z Oddziału Dziennego Psychiatrycznego z Warszawy (ul. Sobieskiego 9), z Mazowieckiego Centrum Psychiatrii Drewnica, z Mazowieckiego Szpitala Bródnowskiego, ze Szpitala Bielaƒskiego, Stowarzyszenia Otwarte Drzwi OÊrodek Dziennego Pobytu i Rehabilitacji Społecznej, Stowarzyszenia Rozwoju Psychoterapii i Psychiatrii Ârodowiskowej Azaliona. Zygmunt Zaradkiewicz str. 7

8 Oferta kulturalna Muzeum wzbogacana jest o wyst py wybitnych artystów - Leszka Długosza, Jacka Fedorowicza, Macieja Pietrzyka - co stanowi dodatkowà atrakcje dla zaproszonych na wernisa e goêci. W dziale VI. Planowane wystawy i wydarzenia problemowo-tematyczne przedstawiam plan kolejnych działaƒ majàcych rozwijaç ide aktywnego udziału Muzeum w yciu kulturalnym w wymiarze lokalnym i globalnym, a w dziale V. Muzeum otwarte i dost pne - kierunki współpracy z szeroko pojmowanymi podmiotami, których domenà sà działania w sferze kultury. Sukcesywnie wprowadzam nowoczesne technologie pozwalajàce na zwi kszenie aktywnego uczestnictwa zwiedzajàcych w procesy edukacyjne i poznawcze sztuki satyry. Frekwencja od 2011 roku (to jest od obj cia przeze mnie stanowiska dyrektora) wzrosła o 300%. W poszukiwaniu dobrego humoru warto zajrzeç na ulic Kozià 11! II. Muzeum kreatywne Profesjonalnie skonstruowany program działalnoêci Muzeum pozwala generowaç u odbiorcy reakcje, które sprzyjajà jego rozwojowi, pobudzajà kreatywne myêlenie. Przykładowe propozycje, które przedstawiam w tym dziale, zaplanowane zostały by osiàgnàç tak zdefiniowany cel. Zadaniem Muzeum jest prezentowanie ró norodnych postaw twórczych z obligatoryjnà dbałoêcià o najwy szy poziom prezentowanych prac. Ró norodnoêç jest immanentnà cechà charakteryzujàcà Êrodowisko twórcze. Pokazanie tej rozmaitoêci pozwoli wyrobiç wêród zwykłych odbiorców kultury ÊwiadomoÊç, e charakterystyczne dla naszych czasów bogactwo kierunków i postaw w sztuce - w tym najszerzej rozumianej dziedzinie rysunku satyrycznego - jest nie do przecenienia. Ekspozycje, które zamierzam zrealizowaç b dà cechowaç si powy szymi zało eniami. W Muzeum zostanà zrealizowane wystawy i działania artystyczne i edukacyjne: Zygmunt Zaradkiewicz str. 8

9 1.1. Wystawy indywidualne, prezentujàce rysunki współczesnych, wybitnych twórców karykatury Bartłomieja Belniaka, Andrzeja Graniaka, Zbigniewa Woêniaka, Krzysztofa Grzondziela, Jerzego Fedro, którzy dotychczas nie mieli wystawy indywidualnej w Muzeum, a których dorobek artystyczny obliguje do takiego wyró nienia. W trakcie trwania wystaw zorganizowane zostanà spotkania autorskie z widzami Wystawy zbiorowe o charakterze przeglàdu współczesnej satyry w Polsce i zagranicà: a. Wystawa pokonkursowa Rysunek miesiàca Rysunek roku Najlepsze z najlepszych stanowiàca rysunkowà kronik komentujàcà wydarzenia mijajàcego roku (kontynuacja projektu). b. W ramach współpracy z oêrodkami w Polsce, organizujàcymi mi dzynarodowe konkursy satyryczne - wspólna wystawa prezentujàca ich osiàgni cia (nowy projekt). c. W ramach współpracy z muzeami zagranicà - wystawy rysowników z Bułgarii (realizacja w listopadzie bie àcego roku), W gier, Portugalii, Serbii, Ukrainy Skarby archiwum - wystawa plenerowa (nowy projekt) 1.4. Prezentacja prac młodych twórców, wyłanianych spoêród uczestników konkursu Rysunek miesiàca - Rysunek roku i innych konkursów organizowanych przez Muzeum - wystawa zbiorowa. Daje si zauwa yç optymistyczna tendencja coraz liczniejszego uczestnictwa w wystawach i konkursach artystów-debiutantów. Stàd interesujàcym b dzie pokazanie, co bawi i co poddajà krytyce przedstawiciele najmłodszego pokolenia rysowników (nowy projekt) Wystawa prac nagrodzonych w projekcie Podaruj art Muzeum - to ciekawy eksperyment b dàcy kolejnà formà integracji publicznoêci z Muzeum. Opis projektu w punkcie 3, w dziale Muzeum otwarte i dost pne. Interakcja z widzem - str. 28. Jak dowodzà współczesne badania aktywny wkład w niezwykłe wydarzenia zwi ksza kognitywnà elastycznoêç, bardziej ni aktywny (lub poêredni wkład ) w normalne doêwiadczenia. Maciej Graca Psychologiczna kreatywnoêç. Jak byç bardziej kreatywnym i pokonaç blokad kreatywnoêci. Zygmunt Zaradkiewicz str. 9

10 1.6. Rozpoczàłem działania zmierzajàce do pozyskania miejsca, gdzie mieszkał i tworzył Zbigniew Lengren. Miejsce to b dzie filià Muzeum Karykatury, w której - obok wystawy prezentujàcej dorobek tego znakomitego artysty - zostanà zorganizowane ró ne zdarzenia artystyczne, pomagajàce budowaç mark Warszawy jako interesujàcego miasta kultury - zgodnie z Programem Rozwoju Kultury w Warszawie do roku Miasto Kultury i Obywateli. Zbigniew Lengren jest w Warszawie postacià kultowà. Tu, w magicznym klimacie Starówki narodził si profesor Filutek. Wraz z córkà artysty planuj upami tniç to miejsce muralem na Êcianie szczytowej budynku. Projekt muralu przygotowany przez panià Katarzyn Lengren przedstawia symbole Warszawy rysowane przez Z. Lengrena w jego opowieêciach rysunkowych Współpraca autorów utworów literackich o treêciach komicznych z karykaturzystami o charakterze performance i happeningu. Badania przeprowadzone przez prof. Bena Jonesa dowodzà, e współpraca jest wa nym czynnikiem procesu kreowania doskonałych pomysłów i cz sto nawet przeci tne projekty dzi ki współpracy stajà si perfekcyjne. Dlatego, korzystajàc z tych badaƒ, nale y poszerzaç pola projektów, stwarzajàc warunki do kreowania nowatorskich działaƒ interkulturalnych. Szczegółowy opis projektu w opracowaniu Stała współpraca z ludêmi nauki podczas opracowywania wystaw tematycznych, tak jak to miało miejsce przy organizowaniu wystawy Warszawa Satyra konspiracyjna oraz okupacyjna rzeczywistoêç w rysunkach polskich grafików opracowania merytorycznego dokonał prof. Tomasz Szarota i obecnie realizowanej wystawy Wielka Wojna i Pokój w setnà rocznic wybuchu I wojny Êwiatowej opracował dr Piotr Szlanta z Uniwersytetu Warszawskiego Poszerzanie tematyki wystaw o prace z ró nych dziedzin sztuk plastycznych, zawierajàcych treêci i idee komiczne, groteskowe etc. malarstwo, rzeêba, street-art, performance (nowy projekt) Kontynuacja projektu Spotkania z artem, skierowanego do seniorów (patrz str. 6 - Muzeum Karykatury wyjàtkowe miejsce w stolicy) Wystawy tematyczne adresowane do dzieci. Ze wzgl du na wa ne funkcje, jakie humor odgrywa w wychowaniu, edukacji, rozwoju intelektualnym, a nawet wspieraniu zdrowia fizycznego i redukcji stresu, Zygmunt Zaradkiewicz str. 10

11 powinnoêcià Muzeum Karykatury jest stworzenie szerokiej oferty programowej skierowanej do dzieci i młodzie y (patrz punkt 1.6, 1.11, 1.12) Wystawa filmu animowanego o tematyce humorystycznej (nowy projekt) Wystawa komiksu o tematyce humorystycznej (nowy projekt) Akcje o charakterze performerskim artystów karykatury eksploatujàcych szersze ni tylko rysunek obszary aktywnoêci artystycznej (nowy projekt) Muzeum w drodze mobilna prezentacja prac Muzeum w dzielnicach o ubogiej ofercie kulturalnej we współpracy z samorzàdami dzielnic; prezentacje w przestrzeni publicznej oraz w małych miejscowoêciach akcja letnia (nowy projekt) Akcje uliczne rysowanie na ywo kontynuacja podejmowanych w latach 2012 i 2013 zdarzeƒ artystycznych polegajàcych na portretowaniu (przez zatrudnionych przez Muzeum karykaturzystów) przechodniów. Osoby portretowane otrzymujà swój wizerunek w prezencie. Projekt inspiruje do aktywnej zamiany ról z widza w artyst. Osoby uczestniczàce w wydarzeniu mogà narysowaç karykatur dyrektora Muzeum. Nagrodà jest zaproszenie na najbli szy wernisa. W trakcie trwania imprezy rozdawane sà materiały reklamujàce Muzeum Karykatury Prezentacje audiowizualne. a. W trakcie trwania wystaw prezentowane sà - zwiàzane z nimi tematycznie - filmy wzbogacajàce, edukujàce i poszerzajàce wiedz o artystach i sztuce karykatury. b. Na monitorze stale wyêwietlana jest prezentacja medialna o twórcy Muzeum Eryku Lipiƒskim, ilustrowana rysunkami artysty. c. Stała prezentacja zbioru plakatów wykonanych przez wybitnych grafików (mo liwoêç zakupu). d. Prezentowane b dà filmy o ró nych gatunkach sztuki karykatury. e. Przygotujemy filmy prezentujàce sylwetki wybitnych karykaturzystów, których prace znajdujà si w zbiorach Muzeum. f. Powstajà filmy dokumentujàce wydarzenia zwiàzane z działalnoêcià Muzeum. Zygmunt Zaradkiewicz str. 11

12 1.17. Organizowanie wystaw w przestrzeni publicznej Zwi kszajàca si liczba zwiedzajàcych MK przekłada si na popularyzacj sztuki karykatury, ale co równie wa ne, daje satysfakcj prezentujàcym w nim swoje prace artystom. ÂwiadomoÊç, e prace nie sà wykonywane do przysłowiowej szuflady, sà oglàdane i nierzadko podziwiane, stanowi imperatyw do dalszej pracy twórczej, co w oczywisty sposób przekłada si na rozwój polskiej sztuki karykatury. Ma to szczególne znaczenie w czasach, kiedy sztuka karykatury pozbawiona została mo liwoêci prezentacji w pismach stricte satyrycznych, takich, jakimi były Szpilki czy Karuzela, a których znikni cie z rynku prasowego nie zostało zastàpione przez adne inne medium o podobnej randze. Z pozostałych na rynku pism art prasowy (cartoon) został, w znacznym stopniu, wyeliminowany. èle by si stało, gdyby tak zasłu ona i wa na dziedzina polskiej sztuki znikn ła ze sceny kulturalnej. W poczuciu misji, jakà stawia przed sobà Muzeum Karykatury, podejmuj działania majàce nie tylko do tego nie dopuêciç, ale wr cz inicjuj zdarzenia i projekty stymulujàce stałà obecnoêç rysunku satyrycznego w krajobrazie kulturalnym Warszawy, Polski i Êwiata. III. Egalitarny znaczy dobry 1. Znaczenie edukacji w programie Muzeum Karykatury Muzeum Karykatury przywiàzuje do procesów edukacyjnych szczególnà wag. Edukowanie do karykatury to wyzwanie, do którego trzeba si bardzo solidnie przygotowaç, uwzgl dniajàc ró ne mo liwoêci poznawcze zwiedzajàcych i dostosowujàc do nich programy edukacyjne. Na rol sztuki w wychowaniu zwraca szczególnà uwag m.in. Bohdan Dziemidok w ksià ce O Komizmie, Od Arystotelesa do dzisiaj - Wychowanie pozostaje tak e jednà z najwa niejszych funkcji sztuki. [ ] Wielkie mo liwoêci wychowawcze komizmu widzieli myêliciele ró nych czasów i ró nych przekonaƒ. Ju Rzymianie mówili: satira ridendo castigat mores. Blaise Pascal wyraênie podkreêla wychowawczà rol wyêmiewania - MiłoÊç bliêniego [ ] Zygmunt Zaradkiewicz str. 12

13 ka e niekiedy Êmiaç si z bł dów ludzi, aby ich samych skłoniç do Êmiania si z nich. Bergson w ch ci naprawy bł dów dostrzegał istotnà i specyficznà rol komedii - Poglàdy filozofów idà w parze ze zdaniem etnologów, etnografów i socjologów, którzy we wra liwoêci na oêmieszenie i skłonnoêci ludzi do szydzenia upatrujà pot ne czynniki wychowawcze. Molier pisał, e nic tak nie oddziałuje na ludzi jak przedstawienie ich wad. art jest w swojej istocie egalitarny. artowaç i Êmiaç si lubi ka dy bez wzgl du na poziom wykształcenia, miejsce i czas urodzenia. To zjawisko mo na i nale y wykorzystaç do umo liwiania masowemu odbiorcy kontaktu ze sztukà wysokà, zawierajàcà w swych treêciach elementy komiczne, której nie obejrzałby w miejscach, do których nie zaglàda z obawy np. by nie doznaç rozczarowania brakiem zrozumienia sztuki, bł dnà w zało eniu, ale doêç powszechnà obawà przed oêmieszeniem w tzw. Êwiàtyniach sztuki awangardowej. WłaÊnie egalitarny charakter sztuki karykatury, jej bezsprzeczna popularnoêç mo e w procesie edukacji kulturalnej odgrywaç rol nie do przecenienia. Nadrz dnym celem jest wysoka jakoêç artystyczna i merytoryczna podejmowanych przez Muzeum działaƒ. Cz sto zaliczany do tzw. kultury masowej rysunek satyryczny nie mo e byç uto samiany z bylejakoêcià i wciskajàcym si wsz dzie kiczem. Dlatego na dyrektorze Muzeum spoczywa obowiàzek upowszechniania i popularyzowania najlepszych wzorców w ka dym z prezentowanych gatunków karykatury i rysunku satyrycznego. T role w czasopismach satyrycznych pełnił swego czasu redaktor graficzny profesjonalny twórca o wysokich kwalifikacjach i niekwestionowanym autorytecie. Miało to zbawienny wpływ na jakoêç popularyzowanych prac. Obecnie tych mechanizmów brak. W realizowanym dotychczas przeze mnie programie i prezentowanej koncepcji programowej Muzeum Karykatury, obok wystaw prac z gatunku humoru pogodnego (Karol Ferster), b dzie prezentowało wystawy twórczoêci trudniejszej w odbiorze, ze sfery kultury wysokiej, zawierajàcej w sobie elementy asteiczne dla umo liwienia pełnego rozwoju kompetencji kulturowych osobom odwiedzajàcym Muzeum i uczestniczàcym w oferowanych programach edukacyjnych. Zygmunt Zaradkiewicz str. 13

14 2. Kierunki działaƒ edukacyjnych Edukacja przez sztuk powinna byç kierowana do wszystkich grup społecznych, zach caç do aktywnego uczestnictwa mieszkaƒców w zdobywaniu wiedzy o tej sferze ycia i czerpania przyjemnoêci wynikajàcej z mo liwoêci bezpoêredniego kontaktu ze sztukà. UÊwiadomienie wagi doznaƒ natury estetycznej i poznawczej, jakie niesie ze sobà mo liwoêç obcowania z dziełem, powinna byç przekazywana odbiorcom poprzez uczestniczenie w wykładach o sztuce, w tym przede wszystkim sztuce satyrycznej, przygotowanych w oparciu o opracowania naukowe zbiorów Muzeum. Muzeum b dzie organizowaç: Wykłady l Opracowanie cyklu wykładów dla dzieci i młodzie y, podobnie jak obecnie prowadzone wykłady dla Uniwersytetów Trzeciego Wieku, na temat komizmu, sztuki karykatury, ilustrowane dziełami ze zbiorów Muzeum. Na wykłady zapraszane b dà szkoły wszystkich stopni nauczania. Oferta obejmie równie mo liwoêç przeprowadzenia wykładu w zainteresowanych szkołach. l Wykłady Âmiech i dobry humor w szkole zewn trzne w szkołach (nowy projekt) l Wykłady o karykaturze i jej historii dla dorosłych w Muzeum dla Uniwersytetów Trzeciego Wieku - Od Hogarta do Janowskiej (kontynuacja). l Zewn trzne np. w bibliotekach, w plenerze w połàczeniu z Rysowaniem na ywo (w parku obok Muzeum) - nowy projekt. l Obecnie przygotowuj mini wykład o historii karykatury polskiej Od Âredniowiecza do dnia dzisiejszego. l Wykłady o sztuce karykatury dla Êrodowiska nauczycielskiego (nowy projekt). l Wykłady o roli artu w historii sztuki, psychologii, socjologii, antropologii, etnografii etc. skierowane do Êrodowiska artystycznego we współpracy ze Êrodowiskiem naukowym, dyskusje (nowy projekt). Zygmunt Zaradkiewicz str. 14

15 Lekcje rysowania l Lekcje rysowania w szkole prowadzone przez dyplomowanego artyst rysownika we współpracy z nauczycielem zaj ç plastycznych (nowy projekt). l Lekcje rysowania dla dzieci i młodzie y w siedzibie Muzeum Karykatury połàczone z prelekcjà o sztuce karykatury i zwiedzaniem aktualnej wystawy l Lekcje rysunku dla dorosłych (nowy projekt). Wystawa plenerowa - Galeria uliczna - oferta dla niezainteresowanych W ka dej społecznoêci istniejà grupy, które nie uczestniczà w yciu kulturalnym, nie chodzà do teatru, nie czytajà ksià ek, a muzea omijajà szerokim łukiem. Charakteryzuje je brak potrzeb rozwoju osobowego. Do takich właênie grup adresowany jest projekt Galeria uliczna. Na zewnàtrz Muzeum, tu przy wejêciu do miejskiego parku, prezentujemy wystawy plenerowe. Ka dy przechodzieƒ mo e bezpłatnie korzystaç z dobrej zabawy, jakà oferuje rysunek satyryczny. Ekspozycja jest zmieniana cyklicznie. Działanie projektu zakłada kreowanie nawyku uczestnictwa w wydarzeniach kulturalnych i ma wykształcaç potrzeb osobistego kontaktu ze sztukà. IV. Muzeum zintegrowane Zintegrowane z ró nymi instytucjami działania, majàce przyczyniaç si do tworzenia autentycznych wi zi mi dzy nimi, w celu mo liwie najpełniejszego prezentowania sztuki, sà powinnoêcià ka dej placówki kultury. W ramach takich działaƒ Muzeum Karykatury b dzie kontynuowaç ju wczeêniej podj te przeze mnie i rozpoczynaç kolejne zadania: l Współpraca z instytucjami samorzàdowymi Warszawy Rada Warszawy, samorzàdy dzielnic, sejm (kontynuacja działaƒ). Nawiàzanie kontaktów z instytucjami samorzàdowymi Warszawy w celu organizowania wspólnych wystaw tematycznych prezentujàcych charakterystyczny koloryt okreêlonej dzielnicy, jej specyfik w oparciu o materiały zgromadzone w Muzeum Zygmunt Zaradkiewicz str. 15

16 Karykatury i placówki kultury podległe samorzàdowi np. Praga Stefan Wiechecki czy Gwidon Miklaszewski Nasza Syrenka (nowy projekt). l Współpraca z oêrodkami akademickimi: ASP, UW, PAN w celu kontynuowania wspólnych projektów, jak np.: wykład otwarty prof. Lexa Drewiƒskiego Poster demonstration - zorganizowany przez Muzeum Karykatury we współpracy z warszawskà Akademia Sztuk Pi knych oraz Stowarzyszeniem Twórców Grafiki U ytkowej STGU, w trakcie zorganizowanej przez Muzeum wystawy twórcy, czy współpraca przy przygotowaniach do majàcej si odbyç wystawy Wielka wojna i pokój z dr Piotrem Szlantà z Wydziału Historii Uniwersytetu Warszawskiego l Nawiàzanie współpracy z instytucjami kultury w Waszawie - np. Teatrem Kwadrat, Teatrem Komedia - ze wzgl du na pokrewny obszar działaƒ komizm (nowy projekt). l Kontynuacja współpracy ze Stołecznà Estradà przy realizacji wspólnych projektów wzorem lat ubiegłych wystawa rysunków z wystawy Piłka w Grze i rysowanie na ywo na Barbakanie (2012 r.) oraz wystawa rysunków z wystawy Warszawa i Warszawka i rysowanie na ywo w Parku Fontann (2013 r.) na Podzamczu. l Kreowanie wokół Muzeum Êrodowiska opiniotwórczego - rozpocz cie wydawania gazety Muzeum o charakterze satyrycznym, współpraca z instytucjami pozarzàdowymi, grupami artystycznymi, wybitnymi osobowo- Êciami artystycznymi (Jacek Fedorowicz, Lex Drewiƒski, Lech Fràckowiak). Wst pem do tych działaƒ jest wskazanie przeze mnie do składu Rady Muzeum najwybitniejszych postaci ycia artystycznego Warszawy. Zamierzam powołaç kolegium doradcze o charakterze stałym, w celu ÊciÊlejszej współpracy z kolegami rysownikami. l Obejmowanie patronatem wysokiej rangi działaƒ artystycznych. Od trzech lat Muzeum uczestniczy w Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk w yrardowie, organizowanym przez Fundacj ArtHolding. l Współpraca z organizacjami, fundacjami, stowarzyszeniami - tylko w roku 2013 Muzeum uczestniczyło w akcjach: Odpady na kulturalne wypady z Fundacjà Sztuki Współczesnej In Situ, firmà Silesia Events w akcji Tropy Europy, w realizacji gry miejskiej Tajemnica Zaginionego Serca organizowanej przez Europejskie Stowarzyszenie Studentów Medycyny EMSA w Zygmunt Zaradkiewicz str. 16

17 Warszawie, stale współpracuje ze Stowarzyszeniem Razem dla niepełnosprawnych. l Współpraca z oêrodkami ogólnopolskimi organizujàcymi wystawy karykatury i mi dzynarodowe konkursy rysunku satyrycznego. Muzeum obejmuje patronat honorowy i merytoryczny nad znaczàcymi wydarzeniami dotyczàcymi jego statutowych obowiàzków. W miar mo liwoêci funduje nagrody w konkursach innych organizatorów i prezentuje wystawy pokonkursowe w swojej siedzibie (Manufaktura Satyry, Tuba Satyrica, Debiut, Jaka b d, Satyrykon). l Wypo yczanie wystaw placówkom upowszechniana kultury na terenie kraju l Współpraca z placówkami zagranicznymi; Serbia, W gry, Portugalia, Bułgaria. Kontynuacja nawiàzanej przeze mnie współpracy z dyrektorami muzeów i placówek kultury zajmujàcych si gromadzeniem i udost pnianiem zbiorów sztuki karykatury np. wymiana mi dzy Domem Humoru i Satyry w Gabrowie (Bułgaria) i Muzeum Karykatury w Warszawie wystaw prezentujàcych dorobek artystów polskich i bułgarskich. We wrzeêniu b.r. w Bułgarii zostanie zaprezentowana twórczoêç 35 polskich rysowników. W pomoc w realizacji projektu zaanga owany jest Instytut Polski w Sofii. l Współpraca z Instytutami Polskim i ambasadami - została nawiàzana współpraca i zorganizowano prezentacje polskiej sztuki karykatury wspólnie z Instytutem Polskim w Wiedniu, Ambasadà Polskà w Serbii i Instytutem Polskim w Budapeszcie. Szczegółowy opis współpracy zawierajà sprawozdania z lat Czyni kolejne kroki w celu rozszerzenia współpracy z placówkami polskimi w innych krajach. Zygmunt Zaradkiewicz str. 17

18 V. Muzeum otwarte i dost pne Komunikowanie si ze społeczeƒstwem za pomocà programów i działaƒ promocyjnych nale y do priorytetowych zadaƒ majàcych na celu dotarcie do jak najszerszego kr gu odbiorców. Nowoczesne techniki multimedialne wyznaczajà nowe Êcie ki komunikacji i informacji, co w znaczny sposób poszerza mo liwoêci popularyzowania Muzeum. W swoich działaniach staram si wykorzystaç zarówno tradycyjne, jak i najnowsze, sposoby rozpowszechniania wiedzy o tej unikatowej w skali globalnej placówce kultury. 1. DziałalnoÊç popularyzatorska: l Wystàpienia dyrektora Muzeum i sekretarza konkursów w programach informacyjnych i publicystycznych poêwi conych sztuce karykatury oraz propagujàcych wystawy w Muzeum Karykatury; w radiu i telewizji oraz liczne wypowiedzi dla prasy i mediów internetowych. l Udział Muzeum Karykatury w Nocy Muzeów 18/19 maja 2013, frekwencja osób, a w tegorocznej osoby. l Dzieƒ Dziecka w Muzeum Karykatury spotkanie z dzieçmi ze szkoły podstawowej nr 220 w Warszawie, prowadzone przez aktora Tadeusza Chudeckiego. Zorganizowano konkursy i zabawy. Zwiedzanie aktualnej ekspozycji. Upominki dla dzieci. Frekwencja - 62 osoby. l Muzeum stale zamieszcza informacje o nowych wystawach w Êrodkach komunikacji miejskiej (metro, autobusy). To skuteczny sposób dotarcia do najwi kszej liczby osób. Działania te sà i b dà kontynuowane. l Zamierzam zamieêciç blog Muzeum w Internecie dla tej cz Êci społeczno- Êci, dla której sieç stanowi podstawowe êródło informacji. l Klub MiłoÊników Muzeum Karykatury Koza. Jest to skuteczna forma popularyzowania Muzeum wêród mieszkaƒców Warszawy. MiłoÊnik-pasjonat mo e zdziałaç wiele dobrego na rzecz Muzeum, a swojà aktywnoêcià pomagaç w utrwalaniu marki placówki (nowy projekt). Zygmunt Zaradkiewicz str. 18

19 2. Muzeum wirtualne Intensyfikacja prac nad digitalizacjà zbiorów umo liwi, w niedługim czasie, ich wirtualnà prezentacj. Muzeum wirtualne dzi ki nowym technikom komunikacji stwarza mo liwoêç uczestnictwa w kulturze tym grupom społecznym, które z ró nych powodów nie mogà odwiedziç Muzeum w realnej rzeczywistoêci i stanowi (przy zastosowaniu wysokiej jakoêci prezentacji) dost pnà i skutecznà zach t do wizyty osobistej; jednoczeênie pozwoli na poszerzenie wiedzy o sztuce karykatury. Nale y jednak podkreêliç, e nawet najlepszy projekt muzeum wirtualnego nie mo e zastàpiç obligatoryjnego udost pnienia publicznoêci oryginałów b dàcych w posiadaniu placówki. Szczególnie, e wiele z nich to prawdziwe skarby sztuki karykatury polskiej i zagranicznej. 3. Działania promocyjne Działania majà słu yç ugruntowaniu marki Muzeum Karykatury jako placówki przyjaznej, ukierunkowanej na propagowanie sztuki karykatury. Zakres działaƒ promocyjnych b dzie analogiczny do przeprowadzonych w roku 2013 (przedstawiony poni ej) i stale rozszerzany. Internet i social media: l Strona internetowa Dwuj zyczna (polsko-angielska) strona internetowa Muzeum odnotowała ok odsłon (stan na grudzieƒ 2013). Niesłabnàce zainteresowanie stronà internetowà to efekt jej atrakcyjnej formy, zawierajàcej wa ne dla artystów i odwiedzajàcych Muzeum informacje. Du ym zainteresowaniem cieszy si galeria online, prezentujàca prace nagrodzone i wyró nione w konkursie Rysunek Miesiàca - Rysunek Roku. Strona internetowa jest systematycznie aktualizowana. Przedstawia bie àce informacje o wystawach Muzeum (minionych, aktualnych i przyszłych), informacje dotyczàce zbiorów archiwalnych oraz histori powstania placówki. Na stronie zamieszczane sà reprodukcje prac, fotografie z wystaw i wernisa y. Zygmunt Zaradkiewicz str. 19

20 Wirtualne centrum prasowe pt. media o nas przedstawia najwa niejsze publikacje dotyczàce działalnoêci muzeum, szczególnie organizowanych wystaw i konkursów. W dziale aktualnoêci znajdujà si zakładki informujàce o nadchodzàcych wydarzeniach, konkursach plastycznych, organizowanych przez Muzeum oraz wszelkie informacje dotyczàce działalnoêci Muzeum. Na stronie głównej pojawiajà si aktualizowane, animowane banery zach cajàce do dalszej eksploracji. W dziale linki internauci znajdujà adresy stron internetowych partnerów, muzeów karykatury na Êwiecie oraz portali zajmujàcych si rysunkiem satyrycznym i innymi wydarzeniami artystycznymi dotyczàcymi karykatury. Ze strony Muzeum Karykatury mo na uzyskaç przekierowanie do portalu Facebook. l Facebook Na koniec roku 2013 profil Muzeum Karykatury liczył 1,8 tyê. sympatyków i stale roênie (obecnie 2345 sympatyków). Na portalu społecznoêciowym Facebook, w 2013 roku, udost pniono mi dzy innymi: informacje o wystawach, promujàce je materiały video, aktualnoêci, wyniki Konkursu na Rysunek Miesiàca (styczeƒ-grudzieƒ), wirtualnà wycieczk po Muzeum i video-przewodnik (jak trafiç do Muzeum). Prowadzone sà promocje wydawnictw Muzeum, np. Leksykonu polskich artystów karykatury. Prezentowane sà sylwetki artystów, wiadomoêci ze Êwiata satyry i karykatury oraz rysunki satyryczne, nagrodzone w ró nych konkursach organizowanych przez Muzeum. Portal jest szybkà platformà kontaktu ze zwiedzajàcymi i artystami. l Współpraca z portalami internetowymi obecnoêç w Internecie Dystrybucja informacji o wystawach i imprezach organizowanych przez Muzeum za poêrednictwem stale uzupełnianej i modyfikowanej bazy portali internetowych o tematyce informacyjnej, kulturalnej, historycznej, artystycznej i satyrycznej, m.in.: kulturaonline.pl, artinfo.pl, warszawa.pl, irka.pl, wp.pl, onet.pl czy interia.pl. Przekazywanie informacji prasowych do ok. 300 redakcji i dziennikarzy. Zygmunt Zaradkiewicz str. 20