Niebieska księga Blue Book

Transkrypt

1 Niebieska księga Blue Book Nowe wydanie New edition Maj/May 2015 WERSJA DO DYSKUSJI / DRAFT FOR DISCUSSION Sektor kolejowy Railway Sector Infrastruktura kolejowa Railway Infrastructure 1

2 Table of Contents Wprowadzenie Background... 5 Cel podręcznika Purpose of the manual... 5 Tło przygotowania podręcznika Background of the manual preparation... 7 Zakres podręcznika Scope of the manual... 8 Zawartość analizy kosztów i korzyści oraz jej struktura Contents of a cost and benefit analysis and structure 13 Faza I Identyfikacja wariantów i przygotowanie danych wejściowych - Phase I Identification of project options and preparation of input data Podsumowanie wcześniejszych analiz projektu - Summary of earlier project analyses Cele projektu - Project objectives Przedstawienie wariantów inwestycyjnych - Presentation of investment options Definicja wariantu bezinwestycyjnego (bez realizacji projektu) - Definition of the non-investment option (without the project implementation) Określenie cyklu życia projektu i okresu odniesienia - Determination of the project life cycle and the reference period Przygotowanie makroekonomicznych danych wejściowych - Preparation of macroeconomic input data Przygotowanie ramowych danych wejściowych z zakresu transportu - Preparation of framework input data in the scope of transport Prognozy ruchu - Traffic forecasts Założenia do prognoz natężenia ruchu - Assumptions for traffic intensity forecasts Stan istniejący - Current state Struktura czasowa prognoz ruchu - Traffic forecast time structure Analizowany obszar i poziom dokładności analizy - Analysed area and accuracy level of the analysis Zmiany oferty przewozowej wynikające z innych projektów - Changes in transport offer resulting from other projects Czynniki wpływające na popyt na przewozy - Factors affecting demand for transport Dane wyjściowe (wynikowe) prognoz ruchu - Output (result) data in traffic forecasts Nakłady inwestycyjne oraz koszty utrzymania i eksploatacji - Capital expenditures and maintenance and operations costs Nakłady inwestycyjne - Capital expenditures Koszty utrzymania i eksploatacji - Maintenance and operations costs Faza II: analiza społeczno-ekonomiczna - Phase II: socio-economic analysis Kategrie kosztów ekonomicznych - Categories of economic costs Koszty czasu podróży dla istniejących pasażerów pociągów - Value of travel time for the existing passengers of trains Koszty czasu podróży dla pasażerów przejętych z innych środków transportu - Value of travel time for passengers acquired from other modes of transport Oszczędności czasu dla pasażerów generowanych (ruch wzbudzony) - Time savings for generated passengers (induced traffic) Koszty czasu w transporcie towarów - Value of time in freight transport Koszty eksploatacji pojazdów dla użytkowników samochodów Vehicle operation costs for car users Koszty eksploatacji taboru kolejowego Rolling stock operation costs

3 2.1.7 Koszty wypadków i ofiar - Costs of road accidents and casualties Koszty zanieczyszczenia środowiska - Costs of environment (air pollution) Koszty zmian klimatycznych / Costs of climate changes Założenia analizy ekonomicznej - Assumptions for the economic analysis Ekonomiczna wartość rezydualna (ERV) - Economic residual value (ERV) Etapy analizy społeczno-ekonomicznej - Stages of the social and economic analysis Korekta cen rynkowych na ceny ekonomiczne - Correction of market prices into economic prices Obliczanie korzyści ekonomicznych netto projektu - Calculation of net economic benefits of the project Obliczanie wskaźników efektywności społeczno-ekonomicznej i interpretacja wyników - Calculation of social and economic effectiveness indicators and interpretation of results Faza III: analiza finansowa Phase III: financial analysis Cele analizy finansowej - Purposes of the financial analysis Etapy analizy finansowej - Stages of the financial analysis Określenie założeń dla analizy finansowej - Specification of assumptions for the financial analysis Określenie przepływów finansowych projektu w całym okresie analizy projektu - Determination of financial flows of the project in the entire period of the project analysis Przychody - Revenue Nakłady inwestycyjne - Capital expenditure Koszty utrzymania i eksploatacji - Costs of maintenance and operation Finansowa wartość rezydualna (FRV) - Financial residual value (FRV) Pozostałe przepływy - Other flows Określenie wysokości wkładu finansowego z funduszy UE Specification of the amount of the financial contribution from EU funds Obliczenie wskaźników finansowych Calculation of financial indicators Weryfikacja trwałości finansowej projektu Verification of the project financial sustainability Faza IV: Analiza wrażliwości i ryzyka projektu Phase IV: Project sensitivity and risk assessment Analiza wrażliwości i analiza scenariuszowa Sensitivity analysis and scenario analysis Analiza ryzyka Risk analysis Identyfikacja ryzyka Risk identification Analiza jakościowa ryzyka - Qualitative risk analysis Działania zaradcze Mitigation measures Monitorowanie ryzyka Monitoring Analiza ilościowa ryzyka (na bazie prawdobieństwa) Quantitative (probabilistic) risk analysis Prezentacja wyników oceny ryzyka (założenia) Expected output of the risk assessment. 110 Definicje i akronimy Definitions and Acronyms Załącznik A: Jednostkowe koszty ekonomiczne i finansowe / Economic and financial unit costs Załącznik R: Dane wsadowe do analizy ilościowej ryzyka - Annex R: Input data to the risk quantitative analysis Załącznik T: Tabele wyjściowe dla analiz ruchu Annex T: Output tables for traffic analyses

4 Załącznik W: Kalkulacja wskaźników finansowych Annex W: Calculation of financial indicators

5 Wprowadzenie Background Cel podręcznika Purpose of the manual Zastrzeżenie: obecna robocza wersja dokumentu będzie podlegać modyfikacjom i uzupełnieniom po konsultacjach i uzgodnieniach. W szczególności wymaga potwierdzenia spójności i aktualizacji z ostateczna wersją dokumentu Implementing Act on the Guidance for the methodology for the Cost-Benefit Analysis of major projects & Implementing Act on the method for calculation of the discounted net revenue of operations generating net revenue after completion (przygotowywanego jako dokument który ma zastąpić WD-4) a także aktualizacji wytycznych DG Regio w zakresie AKK. Wykorzystanie obecnej wersji jest warunkowane powyższymi zastrzeżeniami. Restriction: the current working version of the document will be modified and completed after consultations and approvals. In particular, it requires confirming that it has been updated and is consistent with the final version of the document entitled Implementing Act on the Guidance for the methodology for the Cost-Benefit Analysis of major projects & Implementing Act on the method for calculation of the discounted net revenue of operations generating net revenue after completion (prepared as a document which is to replace WD-4), as well as the guidelines of DG Regio in the scope of the CBA. Using the current version of the document is determined by the above restrictions. Celem niniejszego podręcznika jest zaprezentowanie metody przeprowadzania analizy kosztów i korzyści (AKK, z ang. cost-benefit analysis CBA) dla projektów inwestycyjnych w infrastrukturze transportu kolejowego w Polsce, które ubiegają się o pomoc finansową z funduszy Unii Europejskiej. Podręcznik ma za zadanie wspomóc przygotowanie we właściwym zakresie analizy kosztów i korzyści dla projektów infrastruktury kolejowej liniowej i punktowej. Podręcznik jest uzupełnieniem wytycznych Komisji Europejskiej oraz wytycznych krajowych w zakresie przygotowania AKK, i jest ich uszczegółowieniem w odniesieniu do sektora infrastruktury transportu kolejowego. W proponowanej sekwencji analiz lub szczegółowych zaleceniach, mogą pojawiać się drobne różnice w stosunku do zapisów wytycznych europejskich i krajowych. W takich przypadkach przyjęta jest zasada, że szczegółowa metodyka sektorowa ma charakter nadrzędny w stosunku do ogólnych wytycznych międzysektorowych. Celem Niebieskiej Księgi jest określenie zasad i założeń oraz spójnego The purpose of this manual is to present methods for carrying out a cost and benefit analysis (CBA) for investment projects in the railway transport infrastructure in Poland applying for financial aid from EU funds. The goal of the manual is to support proper preparation of the cost-benefit analysis for the line and point rail infrastructure projects. The manual is the supplementary document for the guidelines of the European Commission and national guidelines in the scope of cost-benefit analysis and plays a role of a more detailed manual addressed to railway infrastructure sector. In the proposed sequence of analysis and detailed recommendations there might appear some areas of discrepancies with the general guidelines at European and national level. In such cases the detailed sectoral guidelines should prevail over the inter-sectoral guidelines. Blue Books aim to define the scope and main parameters of financial and economic analysis in order to ensure consistency of documentation prepared for transport investment projects and comparability between projects, as well as facilitate preparation of these analyses by the beneficiaries. Nevertheless, 5

6 podejścia do analiz kosztów i korzyści w celu zapewnienia porównywalności i spójności w ramach sektora transportu a także pomocy przy przygotowywaniu analiz przez beneficjentów. Tym niemniej, żaden przewodnik po analizie kosztów i korzyści nie zawiera wytycznych na wszystkie okoliczności, jakie mogą być przedmiotem analizy. Techniki przedstawione w tym podręczniku, przy ich prawidłowym stosowaniu, pomogą w wyborze optymalnego rozwiązania, które dostarczy społeczno ekonomicznych korzyści przy zapewnieniu najbardziej efektywnego sposobu wykorzystania środków publicznych. Pomimo swojego szczegółowego charakteru, niniejsze opracowanie nie jest podręcznikiem akademickim prezentującym z uzasadnieniem stosowanie pewnych metod. Zakłada się, że podmioty i osoby przygotowujące analizy kosztów i korzyści w oparciu o niniejszy podręcznik posiadają wiedzę teoretyczną, przygotowanie merytoryczne i doświadczenie w tym zakresie. Zaleca się stosowanie podstawowych zasad tego podręcznika do wszystkich projektów, które będą finansowane z funduszy publicznych w sektorze infrastruktury kolejowej. Proponowana metodyka jest w zamierzeniach dostosowana do wymogów wniosków o finansowanie dużych projektów transportowych składanych do Komisji Europejskiej, to znaczy projektów, dla których całkowita wartość kosztów kwalifikowanych przekracza 75 mln EUR (definicja obowiązująca dla okresu programowego ). W każdym rozdziale podręcznika zaleca się dostosowanie stopnia skomplikowania analizy do wielkości i złożoności projektów tak, aby uniknąć zbędnego nakładu pracy w wypadku małych projektów. Zakłada się, że rozpoczynając pracę z niniejszym podręcznikiem, wykonawcom analiz znane będą także wymagania właściwego programu operacyjnego oraz wytyczne sporządzania analiz kosztów i korzyści na poziomie europejskim i krajowym. Ponadto, ze względu na dużą różnorodność projektów, wskazówki przedstawione w niniejszym opracowaniu mają charakter zaleceń, a nie bezwzględnie obowiązujących reguł w każdym przypadku. Projekty przygotowywane w oparciu o wcześniejsze edycje Niebieskiej Księgi w okresie poprzedzającym opublikowanie ostatecznej wersji niniejszego none CBA manual can provide guidelines for all circumstances which a project analysis may face. A proper application of the techniques presented in the Manual will help to choose the optimal solution that will provide socio-economic benefits with assurance of the most effective use of public funds. It is recommended to apply the basic principles of this manual to all projects to be financed from public funds in the rail infrastructure sector. The suggested methodology is intentionally adapted to the requirements of applications for the financing of large transport projects submitted to the European Commission, i.e. only those projects for which the total value of eligible costs exceeds EUR 75 million (definition for the programming perspective ). In each chapter of the manual it is recommended to adapt the level of complexity of the analysis to the size and complexity of projects so that a needless amount of work in the case of small projects may be avoided. It is assumed, that the institutions or experts preparing the cost-benefit analysis on the basis of this manual have theoretical and merit knowledge and necessary experience in this field. Additionally, due to vast diversity of projects, recommendations presented in this manual have the character of guidelines only but not of the obligatory rules in each case. Projects prepared on the basis of previous editions of the Blue Book, before publication of the final version of this manual, will not be verified in terms of compliance of the applied methods, unit costs and other elements described in the manual, but they will certainly be subject to substantial assessment of the correctness of the applied solutions via a vis requirements of the EC for the Financial Perspective. 6

7 podręcznika, nie będą weryfikowane pod względem zgodności zastosowanej metodyki, kosztów jednostkowych i innych elementów opisanych w podręczniku, ale oczywiście będą podlegały merytorycznej ocenie poprawności zastosowanych rozwiązań w wymaganiami KE dla Perspektywy Tło przygotowania podręcznika Niniejszy podręcznik w formie zaleceń jest rekomendowany przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju (MIR), które jest Instytucją Zarządzającą dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). MIR zwróciło się do JASPERS z prośbą o opracowanie aktualizacji podręcznika, który był stosowany w poprzedniej perspektywie finansowej w celu uwzględnienia nowych regulacji KE dla perspektywy finansowej W nowym wydaniu wykorzystano materiały z zaktualizowanej instrukcji AKK przygotowanej przez IBDIM dla GDDKiA ( Aktualizacja Instrukcji efektywności inwestycyjnej przedsięwzięć drogowych i mostowych w zakresie cen jednostkowych oraz zmian metodycznych, wynikających z wprowadzonych, nowych regulacji prawnych w zakresie analiz ekonomicznych i finansowych dla projektów dofinansowywanych z budżetu UE, grudzień 2012). Obecna wersja stanowi aktualizację poprzedniej edycji podręcznika opracowanej przez JASPERS w 2008 roku. Podręcznik, w zakresie założeń oraz metodyki wykonywania AKK, jest zgodny z zasadami przedstawionymi w zaktualizowanym Przewodniku po analizie kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych (Guide to Cost-Benefit Analysis of Investment Project. Niniejsze opracowanie było również przedmiotem konsultacji z Wydziałem ds Ewaluacji Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej Komisji Europejskiej w celu wykorzystania ich doświadczenia w stosowaniu tych dokumentów. Aktualizacja pozwoliła na włączenie do treści opracowania szeregu uściśleń i uaktualnień dotyczących: (i) kosztów jednostkowych dla wszystkich kategorii Background of the manual preparation This manual is recommended by the Ministry of Infrastructure and Development, which is the Managing Institution for the Operational Programme: Infrastructure and Environment (OPI&E). The Ministry of Infrastructure and Development turned to JASPERS with a request to prepare a new version of the existing Manual for previous financial prospective to reflect the new regulations of the European Commission for the financial perspective The new edition contains materials from the updated instruction on a cost and benefit analysis prepared by the Road and Bridge Research Institute for the General Directorate for National Roads and Motorways ( Update of the instruction on the investment effectiveness of road and bridge projects in the scope of unit prices and methodological changes resulting from the implemented new legal regulations in the scope of economic and financial analyses for projects cofinanced from the EU budget, December 2012). The current version constitutes an update of the previous edition of the manual prepared by JASPERS in The manual, in the scope of assumptions and methodology for carrying out a cost and benefit analysis, is consistent with the principles presented in the updated Guide to Cost-Benefit Analysis of Investment Project). This study was also the subject matter of consultations with the Department for Evaluation of the European Commission's Directorate General for Regional Policy in order to take advantage of their experience in the application of those documents. In this updated version, many clarifications and updates referring to the 7

8 korzyści, (ii) metodyki szacowania kosztów wypadków, (iii) doprecyzowania kosztów związanych z wpływem na środowisko, (iv) uwarunkowań związanych z prognozowaniem ruchu, (v) metodyki analizy finansowej oraz (vi) metodyki oceny ryzyka. Autorzy pragną podziękować PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (PLK), Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA), Instytutowi Badawczemu Dróg i Mostów (IBDiM), Ministerstwu Infrastruktury i Rozwoju(MIR), CUPT (Centrum Unijnych Projektów Transportowych), Politechnice Warszawskiej i wielu innym indywidualnym ekspertom, którzy wnieśli wkład do procesu konsultacji i pomogli w dokonaniu niniejszej aktualizacji oraz wszystkim tym, którzy aktywnie przyczynili się do aktualizacji Niebieskiej Księgi. following issues were included in the manual: (i) unit costs for all benefit categories, (ii) methodology for the assessment of costs of accidents, (iii) specification of costs connected with the impact on the environment, (iv) conditions connected with traffic forecasting, (v) financial analysis methodology and (vi) risk assessment methodology. The authors wish to acknowledge the input of PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (PLK), General Directorate for National Roads and Motorways (GDDKiA), Research Institute of Roads and Bridges (IBDiM), Ministry of Infrastructure and Development (MIR),, CUPT (Centrum Unijnych Projektów Transportowych), Warsaw University of Technology and many other experts who have all contributed to the consultation process and whose feedback has notably contributed to this update of the Blue Book. Zakres podręcznika Należy zaznaczyć, że wytyczne zawarte w niniejszym opracowaniu dotyczą wyłącznie analizy kosztów i korzyści, będącej jednym z wielu elementów składających się na studium wykonalności projektu. W związku z powyższym opracowanie to nie może być traktowane jako wytyczne do sporządzania innych części studium wykonalności. Niniejszy podręcznik nie obejmuje swoim zakresem projektów dotyczących taboru kolejowego, które są przedmiotem odrębnego podręcznika. Obydwa podręczniki uzupełniają się i w przypadku przeprowadzania analiz dla połączonych projektów infrastrukturalno-taborowych, należy zapoznać się z obydwoma podręcznikami. Ponadto, w ramach przeprowadzania analizy ekonomicznej dla projektów infrastruktury kolejowej wykorzystuje się zakres korzyści ekonomicznych oraz metodykę w szczegółach przedstawioną w podręczniku NK dla projektów drogowych. Fazy procesu identyfikacji i oceny wariantów omówione w niniejszym podręczniku przedstawiono, jako faza I i II na poniższych schematach. Faza I Scope of the manual It should be noted that guidelines included in this study refer exclusively to a cost and benefit analysis, which constitutes one of many components forming the project feasibility study. Therefore, this study may not be treated as guidelines for preparation of other parts of the feasibility study. This Manual does not include the aspects specific for rolling stock projects that are subject of a separate manual. Both manuals are complementary and in case of a joined infrastructure-rolling stock projects, both manuals should be studied. Moreover, as part of carrying out the economic analysis for railway infrastructure projects, the manual makes use of the scope of economic benefits and methodology presented in detail in the Blue Book for road projects. Phases of the identification process and assessment of options discussed in this manual are presented in the following diagrams as phases I and II. Phase I also contains a summary of the previously conducted analyses and concept works, extension of output data and preparation of all other input 8

9 zawiera także podsumowanie wcześniej wykonanych analiz i prac koncepcyjnych, rozwinięcia danych wyjściowych oraz przygotowania wszystkich innych danych wejściowych niezbędnych do AKK. Fazy II - IV wyjaśniają, w jaki sposób połączyć te dane wejściowe i przeprowadzić analizę kosztów i korzyści projektu. data indispensable for a cost and benefit analysis. Phases II IV explain how to join that input data together and carry out a cost and benefit analysis. 9

10 Rysunek 1. Schemat wykonywania analizy ekonomicznej i finansowej Analiza Ekonomiczna WYBÓR PROJEKTU Figure 1. Scheme of carrying out economic and financial analysis Economic Analysis PROJECT SELECTION ENPV>0 Projekt generuje korzyści ekonomiczne netto. ENPV<0 Projekt nie generuje korzyści ekonomicznych netto. ENPV>0 The project generates net economic benefits. ENPV<0 The project does not generate net economic benefits. FNPV<0 Projekt wymaga współudziału środków publicznych, aby był wykonalny. Analiza Finansowa FNPV>0 APLIKOWANIE O DOFINANSOWANIE Z UE Projekt może być wykonany bez udziału środków publicznych. FNPV<0 The Project requires support from public to be feasible. Financial Analysis FNPV>0 The Project may be performed without support of public funds. APPLYING FOR EU CO-FINANCING Szacowanie wielkości dofinansowani a Dotacja EU ENPV>0, FNPV 0 Projekt jest ekonomicznie uzasadniony i finansowo wykonalny. Assessment of necessary support EU subsidy ENPV>0, FNPV 0 The project is economically advisable and financially reliable. 10

11 Rysunek 2. Diagram analizy kosztów i korzyści z najważniejszymi działaniami i ich rezultatami Figure 2. Diagram of a cost and benefit analysis with the most important activities and their results Etapy AKK Działania Rezultaty Faza I CBA stages Activities Results Phase I Identyfikacja potrzeb projektu oraz identyfikacja wariantów alternatywnych do celów analizy kosztów i korzyści Analiza ekonomiczna Określenie celów projektu Identyfikacja projektu Identyfikacja wariantów projektu Studium wykonalności zidentyfikowanych wariantów - Określenie wariantu bezinwestycyjnego - Wskaźniki makroekonomiczne - Prognoza ruchu - Projekcja przychodów - Założenia kosztowe Faza II - Określenie założeń - Obliczanie kosztów i korzyści ekonomicznych - Obliczanie wskaźników efektywności ekonomicznej - Wybór ostatecznego wariantu projektu Faza III - Warianty inwestycyjne opłacalne, a jednocześnie wykonalne - Wszystkie dane wejściowe do analizy społecznoekonomicznej - Wybór najlepszego wariantu inwestycyjnego z uwzględnieniem szerokiej perspektywy społecznej - Wykazanie, że inwestycja jest uzasadniona ekonomicznie i warta dofinansowania Definition of project objectives and identification of alternative options for cost-benefit analysis Economic analysis - Definition of project objectives - Identification of project design options Summary of all historic studies - Feasibility study of identified options - Definition of the Reference scenario - Macroeconomics indicators - Traffic forecast - Revenue projection - Cost assumptions Phase II - Determination of assumptions - Calculation of economic costs and benefits - Calculation of economic effectiveness indicators Selection of the final project option Phase III -Identification of alternative project options - All input data for socioeconomic analysis - Selecting the best investment option with broad social perspective - Justification that the project investment option is worth co-financing Analiza finansowa - Określenie założeń - Zestawienie przepływów pieniężnych - Opłacalność finansowa projektu - Trwałość finansowa projektu - Ustalenie wkładu UE - Wykazanie, że inwestycja wymaga dofinansowania - Obliczenie dotacji UE Financial analysis - Determination of assumptions - Determination of cash flows - Project financial profitability - Project financial sustainability - Determination of the EU contribution - Justification that the investment needs cofinancing - Calculation of EU grant amount 11

12 Faza IV Phase IV Analiza wrażliwości i ryzyka - Analiza wrażliwości - Analiza ryzyka - Ocena wrażliwości rezultatów projektu na zmiany zmiennych kluczowych - Omówienie obszarów ryzyka związanych z projektem Sensitivity and risk assessment - Sensitivity analysis -- Risk analysis - Assessment of sensitivity of the project results to changes in critical variables - Discussion of risks connected with the project 12

13 Zawartość analizy kosztów i korzyści oraz jej struktura Wynikiem pracy nad analizą kosztów i korzyści (AKK) powinien być dokument przedstawiający uzasadnienie ekonomincze lub jego brak dla konkretnego projektu inwestycyjnego. Poniżej przedstawiono zawartość typowej Analizy Kosztów i Korzyści. Contents of a cost and benefit analysis and structure A document presenting an economic justification or luck of it for a concreate investment project, should be a result of work over a cost and benefit analysis (CBA). The contents of a typical cost and benefit analysis are presented below. Tabela 1 Analiza kosztów i korzyści spis zawartości Table 2 Cost and benefit analysis contents Rozdział Treść Chapter Contents Synteza Podsumowanie wyników AKK Synthesis Summary of the CBA results I Identyfikacja wariantów i przygotowanie danych wejściowych I Identification of options and elaboration of input data Określenie celów projektu Determination of the project objectives Identyfikacja projektu Project identification Tło projektu (lokalizacja, rozwój historyczny, obecny status, inne dostępne środki transportu) Project background (location, historical development, current status, other available modes of transport) Identyfikacja wariantów projektu Identification of project options Analiza wykonalności zidentyfikowanych wariantów Feasibility analysis of identified options II Economic analysis Determination of assumptions for the economic analysis Conversion from market to economic prices Calculation of economic costs and benefits Specification and quality assessment of non-quantifiable costs and benefits II Analiza ekonomiczna Determination of economic effectiveness indicators 13

14 III IV Określenie założeń do analizy ekonomicznej Konwersja cen rynkowych na ekonomiczne Obliczanie kosztów i korzyści ekonomicznych Wyszczególnienie i ocena jakościowa niekwantyfikowalnych kosztów i korzyści Ustalenie wskaźników efektywności ekonomicznej Analiza finansowa Określenie założeń do analizy finansowej i sporządzenie prognoz finansowych dla projektu Ustalenie wartości wskaźników efektywności finansowej Ustalenie wskaźnika dofinansowania Weryfikacja trwałości finansowej projektu Analiza wrażliwości i ryzyka Analiza wrażliwości Analiza ryzyka III IV Financial analysis Specification of assumptions for the financial analysis and preparation of financial forecasts for the project Specification of values of financial effectiveness indicators Specification of the co-financing rate Verification of the project financial sustainability Sensitivity and risk analysis Sensitivity analysis Risk analysis The subsequent chapters of the manual contain a detailed presentation of activities which should be undertaken at each stage of the CBA. Annex A to this manual contains a summary of the recommended selected unit economic and financial costs for the purposes of preparation of the CBA. Annex B to this manual contains recommended traffic analysis output data tables. Kolejne rozdziały podręcznika zawierają szczegółową prezentację działań, które należy podjąć na każdym etapie AKK. Załącznik A do niniejszego podręcznika zawiera zestawienie rekomendowanych wybranych jednostkowych kosztów ekonomicznych i finansowych do sporządzania AKK. Załącznik B do niniejszego podręcznika zawiera zestawienie rekomendowanych tabel wyjściowych dla analiz ruchu. 14

15 Faza I Identyfikacja wariantów i przygotowanie danych wejściowych - Phase I Identification of project options and preparation of input data 1.1 Podsumowanie wcześniejszych analiz projektu - Summary of earlier project analyses Przed rozpoczęciem analizy finansowej i ekonomicznej należy zebrać wszystkie dane wyjściowe z wcześniej przeprowadzonych analiz dotyczących projektu (np. wstępnych studiów wykonalności i innych prac przygotowawczych), a także przygotować szczegółowe dane wejściowe dla każdego wariantu uwzględniając wnioski płynące z aktualnie obowiązującej strategii sektorowej właściwej dla rozwoju infrastruktury kolejowej z uwzględnieniem perspektywy międzygałęziowej. Przez strategię sektorową jest rozumiany jeden lub więcej dokumentów zatwierdzonych na szczeblu rządowym, który definiuje cele i kierunki rozwoju infrastruktury kolejowej. Jeśli w przeszłości przedmiotem analizy były pewne zidentyfikowane warianty inwestycyjne i niektóre warianty na tej podstawie odrzucono, należy streścić rezultaty wcześniejszych badań technicznych i lokalizacyjnych oraz wszelkich innych analiz leżących u podłoża wyboru danych wariantów projektu. Należy też przedstawić wymogi prawne i środowiskowe zbadane w trakcie poprzednich etapów opracowania projektu oraz wszelkie kluczowe decyzje zalecające dalszą pracę nad niektórymi wariantami lub odrzucenie innych. Jeśli decyzje te mogą być przedstawione w logiczny sposób i stanowią potwierdzenie, że dokonano najlepszego wyboru wariantów inwestycyjnych przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z wcześniejszych decyzji, dalsza analiza wariantów wykluczonych na podstawie tych decyzji może być zbędna. Before commencement of a financial and economic analysis, all output data from the previously conducted project analyses (e.g. initial feasibility studies and other preparatory works) should be gathered and detailed input data should be prepared for each option, taking into account conclusions from the relevant and updated sectoral strategy and plans that refers to the development of railway infrastructure, considering the intermodal view. The sectoral strategy and plans mean one or several documents adopted at the governmental level that define goals and directions of the development of railway infrastructure. If, in the past, certain identified investment options were the subject matter of the analysis and some options were rejected on that basis, results of the previously conducted technical and localisation research, as well as results of all other analyses, on the basis of which given options of the projects were selected, should be summarised. It is necessary to provide legal and environmental requirements analysed in the course of previous stages of the project preparation and all key decisions recommending performing further work over certain options or rejecting them. If those decisions can be presented in a logical manner and if they constitute confirmation that the best investment options have been selected, taking into account limitations resulting from the previous decisions, further analysis of options excluded on the basis of those decisions may be unnecessary. 15

16 Warto odnotować, że w procesie preselekcji różnych wariantów inwestycyjnych przed właściwą analizą kosztów i korzyści mogą być stosowane różne techniki lub narzędzia, na przykład analiza wielokryterialna lub metoda DGC (dynamicznego kosztu jednostkowego) wykorzystywane do określenia rankingu wariantów inwestycyjnych w odniesieniu do założonych celów. Analiza jest przeprowadzana w odniesieniu do jasno określonych kryteriów, co pomaga oceniającym w określeniu stopnia, w którym poszczególne warianty inwestycyjne wypełniają każde z kryteriów. Celem może być uszeregowanie (ranking) wariantów wg. oczekiwanych rezultatów lub wyłonienie krótkiej listy wariantów do dalszych bardziej szczegółowych analiz. Wykorzystanie pomocniczo innych narzędzi analitycznych, jak np. analiza SWOT (Strenghts-Weakness-Opportunities-Threats) pozwalająca na określenie potencjalnych korzyści i zagrożeń związanych z projektem w odniesieniu do aspektów instytucjonalnych, prawnych, technicznych, ekonomicznych i społecznych, także mogą być pomocne w określeniu argumentów wspierających wybór możliwych wariantów. Podstawowym zalecanym kryterium wyboru wariantu inwestycyjnego dla projektu infrastruktury kolejowej jest przeprowadzenie pełnej analizy kosztów i korzyści zgodnej z niniejszym podręcznikiem. Wymienione wcześniej metody analizy wielokryterialnej, czy metody DGC, mogą być również wykorzystane tylko dla wsparcia procesów w preselekcji opcji wariantów inwestycyjnych, lecz nie mogą zastąpić pełnej analizy AKK. Powyższe zalecenie nie ma jednakże zastosowania w przypadku uproszczonych analiz kosztów i korzyści, których zasady opracowania zostały określone w wytycznych MIiR w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód. It should be noted that in the process of pre-selection of various investment options before carrying out a relevant cost and benefit analysis, various techniques or tools may be used, e.g., a multi-criteria analysis or DGC method (dynamic generation cost) used to specify preferences / ranking of investment options with reference to the assumed objectives. The analysis is carried out with reference to the clearly specified criteria, which helps the assessing entities to specify the level at which individual investment options meet each of the criteria. The purpose may be preparation of a ranking of options by the expected results or selection of a short list of options for further and more detailed analyses. Use of other methods of analysis, such as e.g. the SWOT analysis (Strengths-Weakness-Opportunities-Threats), allowing the specification of potential benefits and threats connected with the project with reference to institutional, legal, technical, economic and social aspects, may also be helpful in defining arguments for selection of possible options. The basic criterion for option selection for the railway infrastructure project is full cost-benefit analysis. The options mentioned above of multi-criteria or DGC may be also used to support the pre-selection of investment options process but cannot replace the full CBA. The abovementioned guideline is not to be applied in the simplified cost benefit analyses, to which the rules have been presented in the MRD instructions for preparation of investment projects, including those generating revenues. 16

17 1.2 Cele projektu - Project objectives Pierwotnym powodem realizacji projektu jest rozwiązanie istniejących lub przewidywanych problemów transportowych. Główne problemy są zwykle zidentyfikowane na poziomie właściwej strategii dotyczącej transportu. Określając cele pojedynczego projektu, należy zademonstrować ich spójność z celami zawartymi w strategii i planach sektorowych aktualnych na dzień sporządzania analiz. Posiadanie takiej strategii stanowi jeden z warunków exante ubiegania się o dofinansowanie projektu z funduszy UE. W trakcie jakichkolwiek wcześniejszych analiz projektu zarówno szczegółowe cele, jak i środki prowadzące do osiągnięcia tych celów projektu mogą się zmienić ze względu na różnorodne ograniczenia. Z tego względu na początku analizy powinno się powtórzyć analizę celów projektu oraz środków ich osiągnięcia pod kątem aktualnej strategii. W wypadku projektów dotyczących infrastruktury kolejowej za przykład mogą posłużyć następujące cele i środki: Skrócenie czasu podróży pasażerów i towarów na określonym odcinku sieci kolejowej, Zwiększenie przepustowości linii kolejowej, Podwyższenie standardu technicznego infrastruktury w wyniku podwyższenia obowiązujących norm technicznych, Podwyższenie standardu technicznego infrastruktury w celu zwiększenia niezawodności transportu kolejowego (zmniejszenie liczby awarii i zatrzymań ruchu). Dostosowanie linii kolejowych do norm europejskich (specyfikacje techniczne interoperacyjności, wymogi umów AGC i AGTC, sieci TEN-T), Poprawa dostępności transportu kolejowego ze szczególnym A primary reason for implementation of a project is addressing an existing or expected transport problem. Main objectives are usually identified at the level of relevant strategy for transport. On identification of project goals one should demonstrate their coherence with the goals included in the sectoral strategy and plans valid as of the date of analysis. Existence of such strategy constitutes one of ex-ante conditions for applying for co-financing of the project from EU funds. In the course of any earlier analyses of the project, detail objectives and measures leading to achievement of the project objectives could have changed due to various limitations. Therefore, at the beginning of the analysis, any previously assumed project objectives and measures should be reassessed in terms of current strategies. In the case of railway infrastructure projects, the following objectives may serve as an example: Shortening the travel time of passengers and goods on a defined section of rail network; Increasing the railway line capacity, Increasing technical standard of infrastructure due to changed technical standard requirements, Increasing technical standard of infrastructure increasing the reliability of railway transport (reduction of the number of failures and traffic interruptions), Adapting railway lines to the European standards (technical specifications of interoperability), and UNECE requirements (AGC and AGTC, TEN-T network), Improving the accessibility of railway transport, in particular for 17

18 uwzględnieniem osób z ograniczoną możliwością poruszania się, Poprawa bezpieczeństwa, zmniejszenie liczby wypadków (nowoczesne systemy sygnalizacji lub systemy kontroli pociągów, likwidacja przejazdów kolejowych itd.), Poprawa infrastruktury umożliwiająca zwiększenie transportu towarów koleją, Zmniejszenie negatywnego wpływu na środowisko poprzez: 1. Przejęcie ruchu pasażerskiego lub towarowego przez transport kolejowy z gałęzi transportu mniej przyjaznych dla środowiska (przede wszystkim transportu drogowego), 2. Dostosowanie oddziaływania kolei na środowisko do poziomu wymaganego przez prawo (redukcja niektórych uciążliwości związanych z infrastrukturą kolejową, np. hałasu, poprawa warunków gruntowo-wodnych, ochrona fauny), Poprawa dostępności regionów peryferyjnych. Budowa dodatkowych połączeń z sieciami kolejowymi państw ościennych. Celem projektu kolejowego nie powinno być np. wybudowanie lub zmodernizowanie linii kolejowej o z góry założonych parametrach łączącej punkty A i B, ponieważ tak wąska definicja celu ogranicza dostępne warianty i niweczy korzyści wynikające z pełnej analizy wariantów. Przykładowy proces identyfikacji celów dla potrzeb dalszej identyfikacji wariantów inwestycyjnych w projektach infrastruktury kolejowej jest następujący: Krok 0. Określenie potrzeb odnośnie infrastruktury kolejowej wynikających ze strategii i planów dotyczących infrastruktury kolejowej. Krok 1. Określenie obecnego statusu linii kolejowej (ewentualnie innego elementu infrastruktury kolejowej) people with reduced mobility, Increasing the safety, decreasing the number of accidents (modern signalling systems or train control systems, elimination of railway crossings, etc.), Improvement of infrastructure enabling increase of shipment of goods on rail, Decreasing the negative impact on the environment by means of: 1. Acquisition of the passenger or freight traffic by railway transport from modes of transport which are less friendly towards the environment (mainly from road transport), 2. Adaptation of impact of railway transport on the environment to the level required by the law (reduction of certain nuisances connected with railway infrastructure, e.g. noise, soil and water conditions, protection of animals), Improving the availability of peripheral regions. Construction of new connections with rail network of a neighbouring country. The objective of the railway project should not be for example construction or modernisation of a railway line connecting point A and B, with parameters specified in advance, due to the fact that such narrow definition of the objective limits available options and frustrates benefits arising from the full analysis of the variants. Example of the process of objectives identification for the purpose of identification of investment options in railway infrastructure projects is as follows: Step 0. Specification of the needs towards railway infrastructure expressed in the strategies and plans regarding railway infrastructure. Step 1. Specification of the current status of a railway line (or another component of the railway infrastructure) 18

19 - Należy przedstawić obecną charakterystykę linii kolejowej (wraz z obecnym stanem środowiska), w tym poziom i strukturę ruchu, udział ruchu w godzinach szczytowych, wykorzystanie przepustowości, etc. Krok 2. Analiza oczekiwań przyszłych uczestników rynku (przewoźnicy) - Identyfikacja potrzeb i oczekiwań ze strony przewoźników pasażerskich i towarowych oraz organizatorów przewozów (jednostki samorządu terytorialnego, ministerstwo właściwe ds. transportu) co do przepustowości i standardów technicznych linii, a także planowanej liczby pociągów. Należy dokonać konsultacji z przewoźnikami i organizatorami transportu, a w przypadku budowy nowych linii kolejowych uwzględnić także ograniczenia wynikające z konsultacji społecznych z mieszkańcami, - Określenie, na jakich klientów możemy liczyć i jakie są ich oczekiwania. Efektem konsultacji z przewoźnikami i organizatorami transportu winna być pisemna deklaracja ze strony przewoźników lub organizatorów transportu kolejowego (zamawiających przewozy w ramach kontraktów o świadczenie usług publicznych) lub wypełniona ankieta (przekazana do konsultanta lub bezpośrednio do beneficjenta), w których, co do minimum winny być sprecyzowane potrzeby i oczekiwania odnośnie prędkości handlowej, zapotrzebowanie na przepustowość, planowany ruch określonych typów pociągów, preferowany poziom stawek dostępu do infrastruktury kolejowej (służący także w dalszej perspektywie do wyznaczania elastyczności cenowej popytu). Krok 3. Określenie celów operacyjnych projektu Należy określić pożądany oraz najdłuższy akceptowalny dla pasażera, czas przejazdu pomiędzy dwoma punktami docelowymi, w przypadku przejazdów pasażerskich i pożądany/oczekiwany poziom przepustowości zarówno dla przewozów pasażerskich, jak i towarowych (w dobie i w godzinach szczytowych). - Current characteristics of the railway line should be presented (and current state of the environmental conditions), including the level and structure of traffic, share of traffic in peak hours, utilisation of the capacity, etc. Step 2. Analysis of expectations of future market participants (carriers) - Identification of needs and expectations of passenger and cargo carriers and organisers of carriages (self-governments, the ministry responsible for transport affairs) to the line capacity and technical parameters and the expected number of trains planned. Consultations with carriers and transport organisers should be conducted. In case of construction of new lines the results of public consultation with citizens should be also considered. - Defining clients that may use the services and their expectations Consultations with carriers and transport organisers should result in making a written declaration by carriers or railway transport organisers (ordering carriages as part of contracts for rendering public services) or completing a survey (passed to a consultant or directly to a Beneficiary), in which, as a minimum, the needs and expectations in the scope of commercial speed, demand for capacity, planned traffic of specific types of trains, preferred level of rates of access to the railway infrastructure (also used to determine the demand price flexibility in the future) should be specified. Step 3. Determination of the project operating objectives The desired and the longest travel time between two destination points, acceptable by a passenger, should be specified in the case of passenger carriages, and the desired/expected level of capacity should be specified both for passenger and freight carriages (per 24 hours and in peak hours). Assessment of the desired (understood as optimal) and the longest travel time acceptable by a passenger should include reference to the 19

20 Oszacowanie pożądanego (w rozumieniu optymalnego) i najdłuższego akceptowalnego dla pasażera czasu przejazdu winno uwzględniać odniesienie do analizy potrzeb i oczekiwań (Krok 2). analysis of needs and expectations (step 2). 1.3 Przedstawienie wariantów inwestycyjnych - Presentation of investment options Każdy cel związany z infrastrukturą kolejową można osiągnąć na wiele sposobów, co oznacza, że istnieje wiele możliwych wariantów inwestycyjnych. Przed wykonaniem pełnej analizy kosztów i korzyści należy zawęzić wszystkie możliwe rozwiązania do ograniczonej liczby wariantów. Wyłonione najlepsze warianty należy opisać z podaniem kluczowych parametrów takich jak długość odcinka poddawanego interwencji, przepustowość, maksymalna prędkość oferowana przez zarządcę, itd. Wyłonione warianty powinny być zgodne z takimi dokumentami, jak strategie sektorowe, czy inne strategie np. krajowe strategie i plany transportowe, regionalne lub miejskie plany zagospodarowania przestrzennego, itp. i ich strategicznymi ocenami oddziaływania na środowisko. Należy stosować się do wszelkich istniejących wcześniej decyzji i pozwoleń. W przypadku projektów finansowanych przez UE należy przedstawić powiązanie z osiami priorytetowymi i obszarami interwencji oraz celami programów operacyjnych. Niezbędne jest też zapewnienie kompatybilności wariantów analizowanych na etapie AKK z najważniejszymi wariantami analizowanymi w ramach oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (OOŚ) najlepiej gdyby wszystkie warianty oceniane w AKK były też przedmiotem oceny w ramach OOŚ, by można było porównywać aspekty ekologiczne i ekonomiczne. Wariant wybrany w procedurze oceny oddziaływania na środowisko prowadzonej przez właściwy organ musi być tożsamy z wariantem wybranym na etapie AKK. OOŚ zazwyczaj przewiduje środki łagodzące i Each objective connected with the railway infrastructure may be achieved by means of various methods, which means that there are various possible investment options. Before performing a full cost-benefit analysis, all potential solutions should be narrowed to a limited number of options in each case. The best selected options (alternatively named the investment options) should be described with an indication of key parameters such as length of the project section, capacity, maximum speed offered by the rail manager, etc. The selected options should be consistent with such documents as sector strategies or other, e.g. national transport strategies and plans, regional or local spatial development plans, etc., and their strategic assessments of impact on the environment. All previously existing decisions and permits have to be complied with. In the case of projects financed by the EU, association with priority axes and areas of intervention and objectives of operational programmes should be presented. It is also necessary to ensure compatibility with the most important options analysed in an environmental impact assessment (EIA) preferably if all options assessed in the CBA were also the subject matter of assessment as part of an EIA, so that environmental and economic aspects may be compared. The option selected in the EIA procedure should be identical to the option selected in the CBA. An EIA usually provides for mitigating and compensating measures generating additional costs, which will be various for 20