Opracował Andrzej Filipowicz

Transkrypt

1 Opracował Andrzej Filipowicz Szachy pojawiły się w Polsce przed wieloma wiekami. Wykopaliska figurek szachowych pochodzących z wieków X-XIII wieków, które znajdowano w Szczecinie, Międzyrzeczu, Gdańsku i Sandomierzu wskazują na to, że w Polsce grano w szachy już w XII wieku. Królewska gra stała się popularna w Polsce w XVI wieku, gdy obszar naszego kraju rozciągał się od Bałtyku do morza Czarnego. Grano na zamkach, w klasztorach i na dworach wielkopańskich. W 1564 roku poeta Jan Kochanowski pisze wspaniały poemat Szachy, unikatowe dzieło w literaturze szachowej, a w wieku XVII wojewoda poznański Jan Ostroróg wydaje pierwszy polski podręcznik szachowy. Na ziemiach polskich, dawnych i obecnych, w XIX i XX stuleciach, urodziło się wielu wybit nych szachistów, m.in.: S. Rosenthal, Sz. Wina wer, G. Salwe, D. Janowski, J. Zukertort, A. Ru binstein, D. Przepiórka, A. Flamberg, J. Perlis, G. Rotlewi, Em. Lasker, S. Reshevsky, M. Najdorf, S. Flohr i Abe Yanofsky, na co zwrócił uwagę w swojej wspaniałej książce twórca rankingu FIDE prof. Arpad Elo. Pierwsze kluby i stowarzyszenia szachowe na ziemiach polskich po wstały w latach czterdziestych XIX stulecia - Warszawski Klub Szachistów w 1836 r. oraz Poznański Klub Szachistów w 1839 r. W końcu XIX wieku w 1893 roku powstał Krakowski Klub Szachistów. Kartę tytułową polskich szachów otwiera wspaniały sukces warszawskie go szachisty Szymona Winawera, który na międzynarodowym turnieju w Paryżu, w 1867 roku, zajął drugie miejsce za Kolischem, a przed później szym pierwszym oficjalnym mistrzem świata Wilhelmem Steinitzem. Na przełomie XIX i XX wieku kilku wybitnych polskich szachi stów, a przede wszystkim Akiba Rubinstein i Dawid Janowski, krążyło po Europie z niemałymi sukcesami wśród elity światowej. 1 / 13

2 Dawid Janowski grał nawet mecz o MŚ z Emanuelem Laskerem, ale uległ 2-8 w Paryżu w 1909 roku. Najwybitniejszy polski szachista Akiba Rubinstein prawdziwym pasjonatem królewskiej gry i poświęcił jej całe życie. Mówił: 300 dni w roku pracuję nad szachami po 6 godzin dziennie, 60 dni poświęcam na turnieje szachowe, a 5 dni odpoczywam. W 1909 roku wygrał razem z Laskerem wielki turniej w Petersburgu, a 1912 roku, zwanym Rokiem Rubinsteina, Rubinstein pięciokrotnie zdobywa I nagrody w turniejach w San Sebastian, Piszczanach, Wrocławiu, Warszawie i Wilnie i staje się pretendentem do korony szachowej. Niestety wybuchła I Wojna Światowa, a po jej zakończeniu materialne kłopoty i troski życia codziennego, zostawiły trwałe ślady w psychice Rubinsteina. Po wojnie jego żelazne zdrowie, ogromna wytrzymałość nerwowa i odporność psychiczna zaczęły go zawodzić. Wtedy Rubinstein decyduje się na pamiętny, niezwykle sportowy i szlachetny gest. Wycofuje wyzwanie rzucone Laskerowi w 1912 r. i zwalnia go z obietnicy rozegrania meczu o mistrzostwo świata i wskazuje, że najbardziej godnym rywalem korony szachowej jest Jose Raul Capablanca. Prorocze słowa sprawdziły już w 1921 r., Capablanca pokonał Laskera i został mistrzem świata! Max Euwe, mistrz świata w latach oraz prezydent FIDE w latach zaliczał Rubinsteina do klasyków królewskiej gry: Gdy byłem małym chłopcem, Rubinstein był dla mnie wzorem. Rubinstein był więcej, aniżeli zdolnym i silnym szachistą. Był jednym z najzdolniejszych architektów, budujących świątynię szachową. Jego badania na polu szachowym były o wiele głębsze, niż jego poprzedników. Jego tezy są obowiązujące również dla jego następców. Rubinstein jest ojcem współczesnej gry pozycyjnej. Bez Rubinsteina nie byłoby Flohra, Euwego, Smysłowa..." Nikogo nie zdziwił fakt obecności reprezentanta Warszawskiego Towa rzystwa Zwolenników Gry Szachowej Izaaka Towbina w Paryżu na posie dzeniu inauguracyjnym FIDE w okresie igrzysk olimpijskich i pierwszej, tzw. nieoficjalnej olimpiady szachowej, granej równolegle z igrzyskami. Polak był jednym z 15 sygnatariuszy aktu założycielskiego Międzynaro dowej Federacji Szachowej (Fédération Internationale des Échecs) 20 lipca 1924 roku. Powstanie Polskiego Związku Szachowego 11 IV 1926 r. 11 kwietnia 1926 r. w siedzibie Warszawskiego Towarzystwa Zwolenni ków Gry Szachowej 2 / 13

3 przy ul. Wierzbowej 8, nie opodal Teatru Wielkiego, odbył się ogólnopolski zjazd delegatów, klubów, towarzystw z Warszawy, Ka towic, Lwowa, Łodzi, Poznania, Krakowa, Wilna, Białego stoku, Gdańska i kilku mniejszych miast. Reprezentowali oni liczące około 1600 osób środowisko zorganizowa nych szachistów. Następnego dnia po utworzeniu PZSzach rozpoczęły się I mistrzostwa kraju. Pierwsze drużynowe MP odbyły się w 1929 roku, a pierwsze oficjalne MP kobiet w 1935 roku. W drużynowych mistrzostwach Polski mamy ekstraligę (10 drużyn), I ligę (10 drużyn) i II ligę (30 drużyn) oraz mistrzostwa wojewódzkie. Drużyny składają się z 5 mężczyzn i jednej kobiety. Rozgrywana jest też ekstraliga juniorów (10 drużyn), I liga juniorów (10 drużyn) i II liga juniorów (32 drużyny) w sześcioosobowych składach - po dwóch juniorów i po jednej juniorce do 18 i do 14 lat. PZSzach był pierwszą federacją na świecie, która wprowadziła w 1966 roku oficjalne rozgrywki indywidualne i DMP w blitzach (P-5 ). Przepisy gry błyskawicznej zostały wtedy opracowane przez Kazimierza Platera i Andrzeja Filipowicza. Kilka lat później zostały przetłumaczono je na język angielski i stały się podstawą do opracowania międzynarodowych przepisów w grze błyskawicznej. Poczynając od 1988 roku PZSzach organizuje również MP w grze szybkiej (P-30). PZSzach organizuje każdego roku 70 centralnych turniejów o mistrzostwo Polski, często poprzedzanych eliminacjami: Indywidualne i drużynowe mistrzo stwa Polski mężczyzn i kobiet oraz młodzieży w różnych grupach wieko wych do 7, 8, 10, 12, 14, 16, 18 i 20 lat, w grze klasycznej, szybkiej i błyskawicznej. Polski Związek Szachowy ma siedzibę w Warszawie, ale swoją działal nością obejmuje cały kraj za pośrednictwem 16 wojewódzkich związków szachowych, które mają dużą autonomię w swoich działaniach. Są też Komisje Szachowej Gry Korespondencyjnej, Kompozycji Szachowej, Rozwiązywania Zadań Szachowych oraz Kolegia Sędziów i Trenerów. Najwyższą władzą Związku jest Walne Zgromadzenie Delegatów, w którym biorą udział delegaci wojewódzkich związków szachowych, klu bów, członkowie honorowi PZSzach i przedstawiciele autonomicznych komisji. Polski Związek Szachowy współpracuje z FIDE, ICCF, PCCC i ECU, oraz federacjami szachowymi innych krajów w zakresie organizacji za wodów szachowych, wymiany zawodników w imprezach sportowych i podnoszenia poziomu wiedzy i kultury szachowej. 3 / 13

4 Polski Związek Szachowy w ramach współpracy z FIDE, ICCF, PCCC, ECU i z 168 federa cjami szachowymi zrzeszonymi w Międzynarodowej Federacji Szacho wej zorganizował wiele imprez o charakterze światowym i europejskim, gościł w Polsce najwybitniejszych szachistów globu, mistrzów świata: Emanuela Laskera, Jose Raula Capablan kę, Aleksandra Alechina, Maxa Euwego, Wasilija Smysłowa, Michaiła Tala, Borysa Spasskiego, Roberta Fischera, Anatolia Karpowa, Garriego Kasparowa, Władimira Kramnika i Viswanathana Ananda oraz mistrzów świata FIDE Aleksandra Chalifmana, Rusłana Ponomariowa i Weselina Topałowa i także fenomenalne szachistki mistrzynie świata Verę Menchik, Nonę Gaprindaszwili, Maję Cziburdanidze, Xie Jun, Zsuzsę Polgar, Antoanetę Stefanową i Aleksandrę Kosteniuk. PZSzach zorganizował Kongres FIDE w 1935 roku w Warszawie, Radę wykonawczą FIDE w Warszawie w 1989 roku, Radę Prezydencka FIDE w Krakowie w 2009 roku i gościł kilku prezydentów Aleksandra Rueba, Maxa Euwe, Florencio Campomanesa and Kirsana Iljumżinowa oraz wielu wybitnych działaczy szachowych z 50 krajów VI Olimpiada szachowa 1935 MŚ kobiet 4 / 13

5 1935 Kongres FIDE 1957 Kraków Turniej strefowy MŚ kobiet 1963 Łódź Turniej strefowy MŚ kobiet 1964 Kraków 5 / 13

6 Akademickie drużynowe MŚ 1969 Lublin Olimpiada szachowa kobiet 1973 Kongres ICCF 1979 Turniej strefowy MŚ mężczyzn 6 / 13

7 1981 Bydgoszcz Turniej strefowy MŚ kobiet 1983 Poznań Kongres ICCF 1984 Katowice ME kobiet do lat / 13

8 Turniej strefowy MŚ mężczyzn 1989 Straszęcin ME kobiet do lat Rada Wykonawcza FIDE 1991 MŚ do 10, 12 i 14 lat / 13

9 Sopot Kongres ICCF 1995 Nadole Turniej strefowy MŚ kobiet 1995 Żagań ME do 16 i 18 lat 1997 Żagań Mistrzostwa świata do 20 lat 9 / 13

10 1999 Krynica Turniej strefowy MŚ mężczyzn 2000 Rowy MŚ weteranów pow. 60 lat 2000 Rowy MŚ kobiet pow. 50 lat / 13

11 ME kobiet 2005 Legnica ME w rozwiązywaniu zadań 2005 Zegrze ME mężczyzn 2005 ME w grze szybkiej 11 / 13

12 2006 ME w grze szybkiej 2006 Sękocin Stary ME w rozwiązywaniu zadań 2007 ME w grze szybkiej / 13

13 ME w grze szybkiej 2009 Kraków Rada Prezydencka FIDE 2009 ME w grze szybkiej Vide osiągnięcia medalowe PZSzach w latach (pdf) 13 / 13