VIII. PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA

Transkrypt

1 VIII. PROBLEMY WSPÓŁCZESNEGO ŚWIATA Znajomość faktów 325. Zakreśl prawidłowe zakończenie zdania: Największą organizacją międzynarodową o charakterze ogólnym jest 1 p. a) Unia Europejska c) ONZ b) NATO d) OECD 326. Zakreśl nazwy państw stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ. 1 p. Belgia, Chiny, Francja, Kanada, Niemcy, Polska, Rosja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Włochy 327. PW Uzupełnij tabelę dotyczącą organów, organizacji wyspecjalizowanych i agend ONZ. 2 p. Organy, organizacje wyspecjalizowane i agendy ONZ Główne dziedziny działalności Zgromadzenie Ogólne współpraca gospodarcza, społeczna i kulturalna, koordynacja działalności organizacji wyspecjalizowanych ONZ Rada Bezpieczeństwa współpraca w dziedzinie oświaty, nauki i kultury rozwój rolnictwa, walka z głodem, rozwój obszarów wiejskich UNHCR 328. Podaj 2 przykłady działań ONZ świadczących o roli tej organizacji we współczesnym świecie. 1 p Zakreskuj na mapie kraje należące do Unii Europejskiej i wpisz ich nazwy lub skróty nazw (objaśnij je w legendzie). Podkreśl nazwę kraju, którego stolicę uważa się za stolicę Unii Europejskiej. 2 p. 1

2 2

3 330. Zakreskuj na mapie państwa należące do Unii Europejskiej od 2004 r. 1 p W Zakreskuj na mapie państwa należące do Unii Europejskiej, lecz nienależące do strefy euro 1 p Wymień kraje kandydujące do Unii Europejskiej. 1 p Podaj nazwę kraju nienależącego do Unii Europejskiej, a graniczącego wyłącznie z krajami Unii p Podaj nazwę miasta (i kraju), w którym podpisano traktat powołujący Unię Europejską. 1 p. Miasto... Kraj Napisz, w którym roku zaczął obowiązywać traktat powołujący Unię Europejską. 1 p P Podaj dziedzinę współpracy w każdym z trzech filarów Unii Europejskiej. 2 p. Filar I... 3

4 Filar II... Filar III P Podaj nazwy organizacji, których flagi przedstawiono poniżej. 1 p W Napisz, jaki jest główny cel Międzynarodowego Czerwonego Krzyża. 1 p PW Przyporządkuj nazwy regionów opisom konfliktów, a następnie na mapie konfliktów zbrojnych na świecie (od 1990 r.) oznacz te regiony literami A, B, C i D. 2 p. Afganistan, Kaszmir, Kaukaz, Palestyna Opis konfliktu Region ten podzielili Brytyjczycy, przyznając niepodległość perle w koronie imperium. Od ponad pół wieku toczą się w nim walki o różnym natężeniu. Na konflikt terytorialny nakładają się tam konflikty religijne. Przez wieki ścierały się tam wpływy rosyjskie, tureckie i perskie. Duże znaczenie strategiczne mają rurociągi, którymi transportuje się ropę naftową z bogatych złóż położonych nieco dalej na wschód. Dążenia niepodległościowe na tym górzystym obszarze przerodziły się w długotrwały, krwawy konflikt zbrojny. Ten konflikt zbrojny toczy się w jednym z najbiedniejszych krajów na świecie, uznanym za kolebkę światowego terroryzmu. Międzynarodowa interwencja zbrojna obaliła w nim rządy talibów. Na tym obszarze konflikt zbrojny trwa niemal nieprzerwanie od 1948 r. Skutkiem dążenia do jego pokojowego rozwiązania jest przyznanie autonomii części terytorium spornego. Region A... B... C... D... 4

5 340. Podaj przybliżoną wartość (w dolarach) PKB na mieszkańca w Polsce. 1 p Podaj przybliżoną wartość wskaźnika rozwoju społecznego dla Polski. 1 p.... Znajomość terminów geograficznych 342. Podanym określeniom dotyczącym podziału Europy po II wojnie światowej przyporządkuj ich odpowiedniki wybrane spośród podanych określeń. 1 p. blok komunistyczny, blok kapitalistyczny, blok niepodległościowy A. blok zachodni... B. blok wschodni W Uzupełnij tabelę, wpisując właściwe terminy wybrane spośród podanych niżej. 1 p. autonomia, diaspora, embargo, konflikt zbrojny, mediacje, terroryzm Określenie Termin Zderzenie sprzecznych interesów z użyciem broni Działania pojedynczych osób lub grup podejmowane z zamiarem wywołania poczucia zagrożenia u jak najliczniejszych osób w celu realizacji własnych interesów Zakaz handlu z krajem łamiącym normy prawa międzynarodowego Rozproszenie ludności danego kraju wśród ludności krajów emigracji, termin pochodzenia greckiego 344. PW Uzupełnij tabelę, wpisując w pustych komórkach definicje podanych terminów. 2 p. Termin Definicja 5

6 Organizacja pozarządowa Wspólny rynek Integracja gospodarcza Globalizacja 345. Napisz, co to jest prawo międzynarodowe. 1 p Podaj w pełnym brzmieniu termin PKB. 1 p Wpisz w pusty prostokąt odpowiedni termin. 1 p Podaj termin HDI w wersji angielskojęzycznej. 1 p Podaj polski odpowiednik angielskiego terminu HDI. 1 p Wpisz w pusty prostokąt odpowiedni termin. 1 p Napisz, który z dwóch wskaźników PKB na mieszkańca czy HDI lepiej określa poziom życia. Uzasadnij odpowiedź. 2 p. 6

7 Znajomość zależności 352. Podaj argument potwierdzający podane niżej stwierdzenie lub dowodzący jego nieprawdziwości (wypełnij jedną kolumnę tabeli). 1 p. Przynależność do międzynarodowych organizacji politycznych i wojskowych ma korzystny wpływ na bezpieczeństwo państwa. Argumenty za prawdziwością Argumenty za nieprawdziwością 353. Podaj argument potwierdzający podane niżej stwierdzenie lub dowodzący jego nieprawdziwości (wypełnij jedną kolumnę tabeli). 1 p. Przynależność do międzynarodowych organizacji gospodarczych ma korzystny wpływ na poziom życia w państwach współpracujących. Argumenty za prawdziwością Argumenty za nieprawdziwością 354. W Wyjaśnij, dlaczego wartość PKB na mieszkańca może się nie zmienić mimo zmiany wartości PKB w danym kraju. 1 p Dostrzeganie i formułowanie prawidłowości 355. Zakreśl prawidłowe zakończenie zdania: Współpraca gospodarcza państw słabo rozwiniętych jest 1 p. a) niemożliwa. b) niepotrzebna tym krajom. c) trudniejsza niż współpraca państw wysoko rozwiniętych. d) znacznie łatwiejsza niż współpraca państw wysoko rozwiniętych Wyjaśnij, dlaczego międzynarodowe organizacje pozarządowe (np. Lekarze bez Granic) lub grupy nieformalne (np. artyści) znacznie szybciej reagują na wydarzenia na świecie niż duże organizacje międzyrządowe (np. ONZ). 2 p Zaproponuj 2 mierniki, które mogłyby posłużyć do porównania poziomu globalizacji w różnych państwach. Propozycje uzasadnij. 2 p. 7

8 Miernik Uzasadnienie Odczytywanie, interpretowanie i przetwarzanie informacji 358. Napisz, jakiego rodzaju informacje spodziewałbyś (spodziewałabyś) się znaleźć w artykule prasowym o ONZ zatytułowanym Organizacja Niewiele Znacząca. Podaj przykład sytuacji, w której takie informacje byłyby dla Ciebie cenne. 2 p P Korzystając z informacji podanych we fragmencie artykułu prasowego, wykonaj polecenia. Wojna z Iranem zbliżyła dwie rywalizujące ze sobą partie Kurdów irackich. Ale gdy tylko wspólny wróg został pokonany, nowe niesnaski zaraz wyszły na jaw. (...) Jeszcze niedawno obie partie kurdyjskie były śmiertelnymi wrogami. PUK [Patriotyczna Unia Kurdystanu] oddzieliła się od KPD [Kurdyjska Partia Demokratyczna] w latach 70. W połowie lat 90. oba ugrupowania, wspierane naprzemiennie przez sąsiadów oraz reżim Saddama [Husajna], stoczyły krwawą wojnę domową. W 1998 r. zawarły pokój, dzieląc między siebie kurdyjską enklawę po połowie. Przeprowadzono wybory, powołano parlament, uchwalono konstytucję. Perspektywa wojny USA z Irakiem dalej zacieśniła współpracę liderów PUK i KDP, którzy powołali wspólne kierownictwo i prowadzili zgodną politykę. Kurdowie zgodzili się nie dążyć do niepodległości i wejść w skład przyszłej federacji irackiej. Gazeta Wyborcza, 4 kwietnia 2003 A. Podaj nazwę kraju, którego dotyczy artykuł. 1 p. B. Wymień wszystkie wspomniane w tekście strony konfliktów. 1 p. C. Wymień co najmniej dwie przyczyny zaostrzania się konfliktu. 1 p. D. Wymień dwa przykłady sytuacji lub działań sprzyjających łagodzeniu konfliktu. 1 p. E. Podkreśl fragment tekstu uzasadniający stwierdzenie, że konflikt między dwiema stronami wykorzystują inni w celu osiągnięcia własnych celów. 1 p WP Posługując się informacjami przedstawionymi w tabeli (2008 r.), wykonaj polecenia. 8

9 Kraje Liczba ludności PKB na mieszkańca (w mln) (w dolarach) Białoruś 9, Czechy 10, Litwa 3, Niemcy 82, Polska 38, Rosja 140, Słowacja 5, Ukraina 45, PKB (w mld dolarów) A. Uzupełnij tabelę, wpisując w ostatniej kolumnie przybliżoną wartość PKB. 1 p. B. Podaj miejsce Polski wśród wymienionych krajów pod względem: 1 p. wielkości gospodarki... wartości PKB na mieszkańca... C. Przedstaw w formie wykresu wartość PKB na mieszkańca w Polsce oraz w państwach: najbogatszym i najbiedniejszym spośród wymienionych w tabeli. 1 p. D. Sformułuj wniosek dotyczący poziomu rozwoju gospodarczego Polski na tle państw sąsiadujących. 1 p PW Korzystając z tabeli zawierającej wszystkie składowe wskaźnika rozwoju społecznego (2010 r.), wykonaj polecenia. 2 p. Kraje PKB na mieszk. (w USD) Ludność dorosła umiejąca czytać i pisać (w %) Dzieci uczące się (w % liczby dzieci w wieku szkolnym) Przeciętne trwanie życia (w latach) Norwegia ,94 Polska ,79 Chiny ,66 Etiopia ,33 A. Przyporządkuj kraje wymienione w tabeli 3 grupom państw o różnym poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego. a) Kraje słabo rozwinięte... b) Kraje średnio rozwinięte... c) Kraje wysoko rozwinięte... HDI 9

10 B. Wyjaśnij, dlaczego Chiny kraj o stosunkowo niskiej wartości PKB na mieszkańca mają stosunkowo wysoki wskaźnik HDI Posługując się danymi na wykresie, wpisz literę P przy zdaniach prawdziwych, a F przy fałszywych. 2 p. A. Ludność krajów bogatych, stanowiąca kilkanaście procent ludności świata, dysponuje 80% światowego PKB.... B. Biedne 60% ludności świata dysponuje zaledwie kilkoma procentami światowego PKB.... C. Biedne 80% ludności świata wytwarza 20% światowego PKB, a pozostałe 20% ludności wytwarza 80% światowego PKB.... D. Udział krajów średnio bogatych w liczbie ludności świata jest dwukrotnie niższy od ich udziału w światowym PKB Na podstawie wykresu obrazującego udział państw OECD w liczbie ludności świata i wartości światowego PKB, wykonaj polecenia. A. Podaj udział państw OECD w liczbie ludności świata i w światowym PKB. 1 p. Udział w liczbie ludności:... Udział w światowym PKB:... B. Sformułuj wniosek dotyczący wartości PKB na mieszkańca w państwach OECD w porównaniu z tą wartością w pozostałych państwach. 1 p. C. Przedstaw tok rozumowania, który prowadzi do takiego wniosku. 1 p. 10

11 Budowanie prostych modeli 364. Uzupełnij schemat strzałkami, tak aby w najprostszy sposób odzwierciedlić związek między stosowaniem przemocy a zaostrzaniem się konfliktu. 2 p. stosowanie przemocy zaostrzanie się konfliktu 365. Uszereguj wymienione formy gospodarczej współpracy państw, wpisując w prostokątach odpowiednie litery, tak aby schemat ilustrował pogłębianie się współpracy. 2 p. A. wspólny rynek C. unia gospodarcza E. unia polityczna B. unia celna D. strefa wolnego handlu 366. W miejscu kropek wpisz litery A (rozwój gospodarczy) i B (rozwój społeczny), tak aby schemat wskazywał, który z terminów ma szersze znaczenie. Następnie wpisz przy literze A lub B litery a, b, c i d, oznaczające: 2 p. a) stan zdrowotny ludności b) poziom wykształcenia c) wartość PKB na jednego mieszkańca d) wpływ obywateli na sposób sprawowania rządów 367. Uzupełnij schemat, wpisując w prostokątach przejawy globalizacji, z którymi spotykasz się w swoim otoczeniu. 2 p. Uogólnianie treści geograficznych 368. Posługując się informacjami odczytanymi z mapy konfliktów zbrojnych od 1990 r., wykonaj polecenia. 11

12 A. Wymień nazwy 4 obszarów (państw, regionów), na których od 1990 r. miały miejsce konflikty zbrojne. 1 p. B. Podaj nazwę kontynentu, na którym toczyło się najwięcej wojen domowych. 1 p.... C. Zakreskuj na mapie 3 kontynenty, na których było najmniej konfliktów. 1 p. D. Określ poziom rozwoju gospodarczego (wysoki/niski) obszarów zakreskowanych w zadaniu C. 1 p. E. Podaj 2 najważniejsze przyczyny unikania konfliktów na zakreskowanych obszarach. 1 p P Korzystając z informacji odczytanych z mapy oraz własnej wiedzy, wykonaj polecenia. 12

13 A. Podaj nazwy 4 państw z grupy najbogatszych. 1 p. B. Podaj nazwy 2 państw z grupy najbiedniejszych. 1 p. C. Odczytaj przedział wartości klasy, do której należy Polska. 1 p.... D. Podaj terminy określające najzamożniejsze i najbiedniejsze państwa, uwzględniające ich położenie. 1 p E. Korzystając z informacji podanych w legendzie mapy, scharakteryzuj zróżnicowanie zamożności państw (obliczenia możesz wykonać w pamięci). 1 p Określ poziom rozwoju społeczno-gospodarczego państw o najbardziej zglobalizowanych gospodarkach. Są to: Irlandia, Szwajcaria, Szwecja, Singapur, Holandia, Dania, Kanada, Austria, Wielka Brytania, Finlandia, Stany Zjednoczone, Francja, Norwegia, Portugalia. 1 p. Zastosowanie wiedzy w rozwiązywaniu zadań praktycznych 371. Wymień 2 cechy osoby, którą wybrał(a)byś na mediatora, będąc stroną konfliktu. Odpowiedź uzasadnij. 2 p. 13

14 Cecha Uzasadnienie Wyjaśnianie przyczyn, przebiegu i skutków zjawisk i procesów 372. P Wyjaśnij, w jaki sposób II wojna światowa przyczyniła się do rozpoczęcia procesu integracji europejskiej oraz do utworzenia ONZ. 2 p Uzupełnij schemat, tak by tworzył logiczny łańcuch zdarzeń. 1 p Uzupełnij tekst. 2 p. Skuteczność mediacji zależy m.in. od spełnienia warunków wstępnych. Wśród nich największe znaczenie ma chęć trwałego zakończenia konfliktu drogą pokojową, a to oznacza gotowość do... na rzecz przeciwnika. Mediacje prowadzą przedstawiciele... oraz mediator, czyli Rozpoczęcie mediacji wymaga... walk Zakreśl prawidłowe zakończenie zdania: Zwalczaniu międzynarodowego terroryzmu sprzyja 1 p. a) rozproszenie terrorystów na całym świecie. b) wspieranie organizacji o skrajnych orientacjach przez niektóre państwa. c) ogólnoświatowe narastanie wrogości i niechęci do ustępstw. d) podejmowanie wspólnych działań przez różne państwa Podaj cechy ataku na World Trade Center (11 września 2001 r.) potwierdzające, że był to atak terrorystyczny. 2 p Posługując się przykładem, uzasadnij stwierdzenie, że kolonializm był jednym z najważniejszych procesów, które ukształtowały obecne zróżnicowanie gospodarcze świata. 2 p. 14

15 378. Uzupełnij poniższą tabelę dotyczącą cech gospodarki kolonii w momencie uzyskiwania niepodległości. Możesz użyć określeń: niewielki, niski, wysoki itd. 2 p. Cecha Przeznaczenie produkcji rolniczej Znaczenie gospodarcze przemysłu przetwórczego Cecha gospodarki kolonii Poziom rozwoju transportu Główna grupa towarów eksportowanych Poziom rozwoju usług 379. Wymień 2 grupy krajów, które w połowie XX w. były biedne, a obecnie należą do krajów bogatych lub średnio bogatych. 1 p Uzasadnij słuszność stwierdzenia: Pierwszy okres szybkiej globalizacji rozpoczął się w 1492 r., czyli po odkryciu Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. 2 p Podaj przykład korzystnego dla Ciebie skutku globalizacji. Napisz, czy jest on korzystny dla wszystkich w Twoim otoczeniu. Odpowiedź uzasadnij. 2 p. Dostrzeganie problemów i proponowanie rozwiązań w skali lokalnej 382. Wymień 2 argumenty, którymi zachęcał(a)byś społeczność lokalną do nawiązania współpracy z gminą bliźniaczą lub miastem bliźniaczym. 2 p Oceń poziom życia ludzi w miejscu Twojego zamieszkania (gminie, mieście) w skali 1 6 (1 ocena najniższa, 6 najwyższa), biorąc pod uwagę mierniki wymienione w tabeli. W ostatniej kolumnie uzasadnij ocenę. Dodaj miernik, który Twoim zdaniem jest ważny, a nie został wymieniony. 3 p. 15

16 Poziom dochodów Mierniki Ocena Uzasadnienie Poczucie bezpieczeństwa Jakość usług medycznych Jakość usług edukacyjnych Poczucie wpływu na najważniejsze decyzje władz lokalnych Stan środowiska przyrodniczego Dostrzeganie problemów i proponowanie rozwiązań w skali globalnej 384. Wyjaśnij, dlaczego niekiedy ONZ zezwala na handel z krajem, na który wcześniej nałożyła embargo (np. na Irak, w ramach programu Ropa za żywność ). 2 p P Podaj po 2 przykłady zjawisk (cech społeczeństwa, postaw, dążeń) ułatwiających integrację europejską i utrudniających ją. 2 p. Zjawiska ułatwiające integrację Zjawiska utrudniające integrację 386. Podaj po 1 przykładzie zagrożeń wynikających z lekceważenia zasad prawa międzynarodowego dla krajów, które nie liczą się z tym prawem i dla społeczności międzynarodowej. 2 p. Zagrożenie dla kraju lekceważącego normy prawa międzynarodowego Zagrożenie dla społeczności międzynarodowej Dostrzeganie i rozwiązywanie problemów w różnych skalach czasowych 387. Wymień 2 warunki, które powinny zostać spełnione, aby we wszystkich krajach przestrzegano praw człowieka. 2 p. 16

17 388. Wymień 2 najważniejsze Twoim zdaniem bariery rozwoju gospodarczego w państwach najbiedniejszych. Jakie zmiany musiałyby zajść, aby możliwe stało się pokonanie tych barier? 2 p. 17