Warszawa, 16 kwietnia 2015 r. DKZU-DKZU JF. Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej. Szanowny Panie Marszałku,

Transkrypt

1 DKZU-DKZU JF Warszawa, 16 kwietnia 2015 r. Pan Radosław Sikorski Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Szanowny Panie Marszałku, odpowiadając na interpelację Pana Posła Henryka Siedlaczka (K7INT31955) w sprawie kształcenia zawodowego, uprzejmie wyjaśniam. Propozycja wprowadzenia możliwości zakończenia kształcenia zawodowego w pierwszym semestrze IV klasy technikum oraz przystąpienia do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie przed zakończeniem kształcenia w technikum wynikała z wniosków składanych przez środowiska oświatowe, według których poprzednia organizacja egzaminu zawodowego, odbywającego się prawie jednocześnie z egzaminem maturalnym, uniemożliwiała odpowiednie przygotowanie do egzaminu zawodowego. Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie ramowych planów nauczania 1, dyrektor szkoły na podstawie ramowego planu nauczania ustala szkolny plan nauczania, w którym określa dla poszczególnych klas tygodniowy wymiar godzin zajęć edukacyjnych. Dyrektor szkoły powinien tak rozplanować kształcenie, aby równomiernie przebiegało w całym okresie nauczania i tak, aby został zrealizowany minimalny wymiar godzin obowiązkowych zajęć edukacyjnych i zajęć z wychowawcą. Nie ma zatem uzasadnienia dla dodatkowych regulacji 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania - Dz. U. poz. 204 z późn. zm.

2 prawnych określających kryteria przydziału godzin nauczycielom w klasach programowo najwyższych. Przyjęta w rozporządzeniu w sprawie ramowych planów nauczania minimalna ogólna liczba godzin przeznaczona na poszczególne obowiązkowe zajęcia edukacyjne została obliczona w przypadku technikum przy założeniu, że rok szkolny trwa 30 tygodni (roczne zajęcia w najwyższych programowo klasach technikum kończą się 6-7 tygodni wcześniej niż w pozostałych klasach), natomiast w zasadniczej szkole zawodowej przy założeniu, że rok szkolny trwa 32 tygodnie. Jest to czas wystarczający na realizację programów nauczania, ponieważ w każdym roku szkolnym jest ok tygodni nauki. Należy także zauważyć, że zgodnie z rozporządzeniem w sprawie organizacji roku szkolnego 2 dyrektor szkoły, biorąc pod uwagę warunki lokalowe i możliwości organizacyjne, może w danym roku szkolnym ustalić dodatkowe dni wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych w wymiarze: - dla zasadniczych szkół zawodowych, szkół policealnych oraz placówek kształcenia praktycznego i placówek kształcenia ustawicznego - do 6 dni, - dla techników - do 10 dni. Dodatkowe dni wolne od zajęć dydaktyczno-wychowawczych mogą być ustalone na przykład w dni, w których w szkole lub placówce odbywa się egzamin zawodowy. By ułatwić dyrektorom szkół prowadzących kształcenie zawodowe korelację dodatkowych dni wolnych z terminami egzaminów zawodowych, do rozporządzenia w sprawie organizacji roku szkolnego wprowadzono w tym roku przepis, zgodnie z którym dyrektor szkoły lub placówki, w której odbywa się egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie, informuje o ustalonych dniach wolnych, w terminie do dnia 31 grudnia, a więc wtedy, kiedy znane jest już harmonogram egzaminów. Powyższe uregulowania prawne pozwalają dyrektorowi szkoły na zapewnienie realizacji podstawy prawnej (a tym samym spełnienie obowiązku nadzorowania tej realizacji) i organizację egzaminów potwierdzających kwalifikacje w zawodzie. Dodatkowo, by zapewnić dyrektorom szkół 2 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia 2002 r. w sprawie organizacji roku szkolnego - Dz. U. Nr 46, poz.432 ze zm.

3 merytoryczne wsparcie w planowaniu organizacji pracy szkoły (a tym samym realizacji podstawy programowej) z uwzględnieniem egzaminów zawodowych, w okresie wrzesień-październik 2014 r. zostały przeprowadzone szkolenia dyrektorów szkół zawodowych podczas cyklicznych spotkań organizowanych przez okręgowe komisje egzaminacyjne. Podczas spotkań prezentowany był materiał pomocniczy dla dyrektorów szkół zawodowych dotyczący organizacji roku szkolnego z uwzględnieniem harmonogramu przeprowadzania egzaminu zawodowego. Prezentowany materiał przedstawiał organizację roku szkolnego, uwzględniającą zarówno realizację podstawy programowej, jak i przeprowadzenie egzaminów zawodowych. W bieżącym roku w okresie kwiecień-maj zostanie przeprowadzony kolejny cykl szkoleń dla dyrektorów szkół w zakresie organizacji egzaminów zawodowych, z uwzględnieniem nowelizacji przepisów wprowadzonych tzw. ustawą egzaminacyjną 3. Celem tych zmian było m.in. uproszczenie oraz ułatwienie organizacji oraz przeprowadzania egzaminu zawodowego. Zgodnie z nowymi przepisami: - dyrektor szkoły będzie mógł powołać więcej niż jednego zastępcę przewodniczącego zespołu egzaminacyjnego, - w składzie zespołu nadzorującego przebieg części pisemnej oraz przebieg części praktycznej egzaminu została zmniejszona liczba nauczycieli, - egzamin zawodowy dla osób, które ukończyły kwalifikacyjny kurs zawodowy będzie organizował podmiot prowadzący ten kwalifikacyjny kurs zawodowy. Dzięki powyższym zmianom dyrektorzy szkół uzyskali kolejne narzędzie pozwalające im na sprawne przeprowadzenie egzaminów zawodowych i jednoczesną realizację podstawy programowej. Odnosząc się do kwestii finansowania kształcenia praktycznego uczniów realizowanego w rzeczywistych warunkach pracy u pracodawcy, w tym praktyk zawodowych, uprzejmie informuję, że kwestie te są już uregulowane zarówno w ustawie o systemie oświaty, jak i w rozporządzeniu w sprawie praktycznej nauki zawodu 4. Zgodnie z art. 70a ust. 1 ustawy o systemie oświaty, szkoły 3 Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. poz Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 15 grudnia 2010 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu Dz. U. Nr 244, poz. 1626

4 prowadzące kształcenie zawodowe przekazują pracodawcom, u których realizowana jest praktyczna nauka zawodu w formie praktyk zawodowych, środki na pokrycie dodatków i premii wypłacanych pracownikom za wykonywanie obowiązków opiekunów praktyk zawodowych oraz opłacanych od nich składek na ubezpieczenia społeczne. Natomiast 9 ust. 1 i 2 rozporządzenia w sprawie praktycznej nauki zawodu stanowią, że organy prowadzące szkoły, które organizują praktyczną naukę zawodu poza szkołą, zapewniają środki finansowe umożliwiające uczniom odbycie praktycznej nauki zawodu. Środki te są przeznaczone na: - refundowanie pracodawcom wynagrodzenia instruktorów praktycznej nauki zawodu, prowadzących zajęcia praktyczne z uczniami do wysokości minimalnej stawki wynagrodzenia zasadniczego nauczyciela kontraktowego posiadającego dyplom ukończenia kolegium nauczycielskiego, określonej w przepisach w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli - do zł - refundowanie pracodawcom dodatku szkoleniowego dla instruktorów praktycznej nauki zawodu, prowadzących zajęcia praktyczne z uczniami w wysokości nie niższej niż 10 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego; dodatek szkoleniowy ustala i wypłaca pracodawca w 2015 r. nie mniej niż 413,86 zł - refundowanie pracodawcom kosztów odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, niezbędnych na danym stanowisku szkoleniowym, przydzielonych uczniom na okres zajęć praktycznych prowadzonych u pracodawcy w danym roku szkolnym do wysokości 20 % przeciętnego wynagrodzenia w 2015 r. do wysokości 827,72 zł. Informuję również, że Minister Edukacji Narodowej powołała Zespół opiniodawczo-doradczy do spraw kształcenia zawodowego, w skład którego wchodzą przedstawiciele ministrów, w tym przedstawiciel Ministra Finansów, organizacji pracodawców i oświatowych związków zawodowych. Do zadań zespołu należy m. in. proponowanie rozwiązań mających ułatwić

5 i zintensyfikować współpracę pomiędzy pracodawcami i szkołami zawodowymi, w tym zachęt dla pracodawców. Zespół rozpoczął pracę w marcu br. Rozwojowi współpracy szkół prowadzących kształcenie zawodowe z pracodawcami służyć będą także działania współfinasowane ze środków europejskich, zaplanowane na lata w ramach Programu Operacyjnego Wiedza-Edukacja-Rozwój oraz Regionalnych Programów Operacyjnych. Na poziomie centralnym działania te obejmą m. in. włączenie pracodawców, w szerszym niż dotychczas zakresie, w przegląd i aktualizację klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego i podstawy programowej kształcenia w zawodach i dostosowywanie jej do zmian na rynku pracy oraz pojawiających się nowych technologii, większy niż dotychczas udział pracodawców w tworzeniu zadań egzaminacyjnych i przeprowadzaniu egzaminów. Ponadto na poziomie centralnym zostaną wypracowane mechanizmy włączania się pracodawców w proces kształcenia zawodowego i nawiązywania ścisłej współpracy ze szkołami zawodowymi. Na poziomie regionalnym zaplanowano między innymi organizację staży i praktyk u pracodawców dla uczniów szkół zawodowych, przede wszystkim uczniów techników. Pracodawcy organizujący te staże i praktyki otrzymają refundację ponoszonych kosztów związanych m. in. z wyposażeniem miejsca pracy stażysty, eksploatacją materiałów i narzędzi w wysokości 5 tys. zł na jednego stażystę, a także refundację wynagrodzeń i dodatków wypłacanych wyznaczonemu przez pracodawcę opiekunowi stażystów. Uczestniczący w stażach i praktykach uczniowie będą otrzymywać stypendium, którego wysokość ustali marszałek województwa, biorąc pod uwagę średnie wynagrodzenie brutto za pracę w danym województwie. Zatem zachęty dla pracodawców już zostały uwzględnione w działaniach podejmowanych przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, natomiast ewentualne propozycje kolejnych zachęt zostaną wypracowane przez Zespół opiniodawczo-doradczy. Odnosząc się do kwestii doposażania szkół w sprzęt i pomoce dydaktyczne w związku z nową formułą egzaminu zawodowego, należy podkreślić, że nowelizacja ustawy o systemie oświaty 5 obowiązująca od

6 1 września 2012 r. wprowadziła istotną zmianę dotyczącą przeprowadzania egzaminów zawodowych. Zgodnie ze stanem prawnym sprzed dnia 1 września 2012 r. kształcenie zawodowe odbywało się w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodzie, natomiast egzamin zawodowy przeprowadzano w oparciu o standardy egzaminacyjne. Od 1 września 2012 r. zarówno kształcenie zawodowe, jak i przeprowadzanie egzaminów zawodowych odbywa się w oparciu o podstawę programową kształcenia w zawodach. Oznacza to, że szkoła nie musi posiadać specjalnego wyposażenia, by móc przeprowadzić egzamin zawodowy. Kształcenie zawodowe i przeprowadzanie egzaminów odbywa się na tym samy sprzęcie. Szkoła nieposiadająca lub niezapewniająca warunków do prowadzenia kształcenia zawodowego oraz do przeprowadzenia egzaminu zawodowego nie powinna prowadzić kształcenia w zawodzie, ponieważ nie wywiązuje się z ustawowego obowiązku umożliwienia jej absolwentom zdobycia dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Rozumiejąc jednak potrzebę modernizacji i uzupełnienia przez szkoły bazy dydaktycznej do kształcenia zawodowego, Ministerstwo Edukacji Narodowej od roku 2015 zwiększyło w subwencji oświatowej wagę na szkoły prowadzące kształcenie zawodowe z 0,19 do 0,21. Ponadto w 2015 r., kolejny rok z rzędu, w kryteriach podziału rezerwy 0,4 subwencji oświatowej uwzględnione zostało doposażenie w sprzęt i pomoce dydaktyczne pomieszczeń do przeprowadzania części praktycznej egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie w szkołach, które rozpoczynają kształcenie w nowych zawodach, w których dotąd nie kształciły. Zatem resort oświaty środki na doposażanie szkół zawodowych zapewnia systemowo w subwencji oświatowej przekazywanej do jednostek samorządu terytorialnego. W odniesieniu do kwestii dotyczącej obniżenia progu zdawalności części pisemnej egzaminu zawodowego w związku z wypłatą pracodawcom dofinansowania kosztów przygotowania zawodowego młodocianych pracowników uprzejmie informuję, że w chwili obecnej nie są planowane żadne zmiany dotyczące progów zdawalności egzaminu zawodowego i ujednolicenia 5 Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 roku o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. Nr 205, poz. 1206

7 tych progów z progiem zdawalności matury, który wynosi 30%. Nie jest rozważana także zmiana art. 70b ustawy o systemie oświaty tak, by dofinansowanie mogli otrzymać także ci pracodawcy, w przypadku których młodociani pracownicy zdali jedynie część (etap) praktyczną egzaminu zawodowego. Egzamin zawody potwierdza posiadanie przez absolwenta szkoły lub młodocianego pracownika pełnych kwalifikacji zawodowych, które obejmują zarówno umiejętności praktyczne, jak i wiedzę teoretyczną. Część pisemna tego egzaminu obejmuje wiedzę teoretyczną ściśle powiązaną z umiejętnościami praktycznymi, dotyczącą między innymi bezpieczeństwa i higieny pracy. Należy przy tym podkreślić, że dużą wagę do części teoretycznej egzaminu przywiązują także sami pracodawcy świadectwo czeladnicze lub dyplom mistrzowski wydawane przez izby rzemieślnicze może uzyskać osoba, która zda część praktyczną i część teoretyczną egzaminu przed komisją powołaną przez izbę rzemieślniczą, a więc przed komisją złożoną z pracodawców, powołaną przez organizację zrzeszającą pracodawców. Dodać należy, że od 1 września 2012 roku uproszczeniu uległa procedura składania przez pracodawcę wniosku o dofinansowanie kosztów kształcenia młodocianego pracownika. Dotychczas do wniosku o dofinansowanie pracodawca dołączał oprócz kopii umowy o pracę, zawartej z młodocianym pracownikiem, oraz kopii dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji do prowadzenia przygotowania zawodowego młodocianych pracowników, także kopię odpowiednio świadectwa lub dyplomu potwierdzającego zdanie przez młodocianego egzaminu zawodowego. Wychodząc naprzeciw postulatom zgłaszanym przez pracodawców, wprowadzono zmianę, zgodnie z którą od 1 września 2012 roku do wniosku o dofinansowanie można zamiast kopii świadectwa lub dyplomu dołączyć zaświadczenie o zdaniu egzaminu zawodowego wydane na wniosek pracodawcy odpowiednie przez izbę rzemieślniczą lub okręgową komisję egzaminacyjną. Z poważaniem Z upoważnienia MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ Tadeusz Sławecki Sekretarz Stanu / podpisany cyfrowo/

8