Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r.

Transkrypt

1

2

3

4 1. Porozmawiamy o istocie kosztów. 2. Czym jest rachunek kosztów i po co się go prowadzi. 3. Podstawowe narzędzie - rachunek progu rentowności. 4. Ekonomika a etyka. Dlaczego aby leczyć trzeba liczyć? Ile jest warte ludzkie życie? 5. Źródła informacji zarządczej, czyli jakich pytań NIE należy zadawać księgowemu. 6. Jak może być zorganizowany rachunek kosztów w jednostce leczniczej. 7. Koszty CS - możliwe ich ujęcie i rola kierownika CS.

5 p.n.e. W filozofii Platona świat nas otaczający jest tylko niedoskonałym odzwierciedleniem świata doskonałego - świata idei. Koszt to wyrażona w pieniądzu wartość zasobów niezbędnych do wykonania produktu, usługi, procedury etc. Koszt rzeczywisty należy do platońskiego świata idei. Rachunek kosztów należy do świata niedoskonałego, możemy jedynie oglądać (poprzez prowadzoną kalkulację kosztów) mniej lub bardziej wyraźne odbicie kosztu rzeczywistego. Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r.

6 NIEZBĘDNE zasoby Wycena zasobów NIEZBĘDNE zasoby A B C Surowiec, materiał Surowiec, materiał Amortyzacja Amortyzacja 2,00 zł 0,25 zł 2,00 zł 0,05 zł 2,00 zł 0,25 zł Wynagrodzenia Wynagrodzenia Koszt kredytu Koszt kredytu 0,20 zł - zł 0,69 zł - zł 0,69 zł 0,15 zł Infrastruktura Infrastruktura i koszty ogólne i koszty ogólne światło światło ogrzewanie ogrzewanie ochrona ochrona sprzątanie sprzątanie podatki podatki nieruchomości od Księgowość księgowość.. itp.. - zł - zł 1,25 zł Koszt ołówka 2,45 zł 2,74 zł 4,34 zł Która z powyższych kalkulacji jest poprawna? KAŻDA Która odpowiada kosztowi rzeczywistemu ŻADNA

7 Surowce i materiały cena zakupu, cena nabycia (cena zakupu + koszty towarzyszące np. transport, ubezpieczenie, jeśli nie wliczone w cenę zakupu) wycena rozchodu magazynowego: FIFO, LIFO, średnia z okresu (stanu), cena ewidencyjna. Amortyzacja: Majątek trwały - wszystko co w podmiocie gospodarczym będzie użytkowane przez okres dłuższy niż 1 rok (prawo bilansowe) o wartości powyżej 3 tysięcy złotych (prawo podatkowe) Czy nadawać numer inwentarzowy dla szklanki bądź ołówka? Umorzenie (zmniejszenie wartości środka trwałego na skutek jego zużycia) Amortyzacja - odniesienie w koszty wartości umorzenia majątku trwałego. Różne metodologie liczenia wartości umorzenia (amortyzacji) Wielkość produkcji / liczba procesów Czas użytkowania (liczba lat użytkowania). Dla różnych składników majątku trwałego przyjmuje się różny okres użytkowania. Wynagrodzenia: Ryczałtowe - zależne od czasu pracy (np. 3,5 tys /m-c) Akordowe - zależne od wykonanych, powtarzalnych i jednolitych operacji (np. 0,25zł za 1 zastrugany ołówek)

8 1. Nie ma jednej "jedynie słusznej" metodologii rachunku kosztów. Przy wyborze metodologii należy uwzględnić m.in.: cel (komu i czemu ma służyć kalkulacja) dostępność danych do przetworzenia czas niezbędny do ich pozyskania (kryterium często niedoceniane!) 2. Kluczowym problemem w rachunku kosztów jest identyfikacja zasobów (niezbędnych, a nie tylko zużytych ). 3. Wycena zasobów jest zadaniem ludzi liczb. Ale lider [procesu, projektu, technologii] musi kontrolować racjonalność tej wyceny. 4. Różna metodologia => różne wyniki i nie ma to nic wspólnego z brakiem profesjonalizmu, kreatywną księgowością czy niechlujnością w pracy!

9 Trafność decyzji zależy w bardzo dużym stopniu od poprawności i ilości informacji jaką dysponuje decydent. Aby dysponować bieżącą i możliwe pełną informacją podmioty gospodarcze tworzą system informacji zarządczej, obejmujący: 1. Identyfikowania zakresu informacji potrzebnej do bieżącego zarządzania organizacją 2. Identyfikowanie źródeł danych i informacji 3. Określenie metodologii przetwarzania danych i informacji oraz 4. Tworzenie spójnego systemu przekazywania informacji do wszystkich szczebli zarządzania Wybór metodologii powinien uwzględniać m.in.: informacja winna być bieżąca zasada istotności zasada kontynuacji działania

10 Dla uniknięcia sytuacji wątpliwych, niejednoznacznych oraz dla wyeliminowania ewentualnych nadużyć obowiązkiem każdej jednostki jest opracowanie i ogłoszenie do publicznej wiadomości dokumentu o nazwie "polityka rachunkowości". Dokument ten przede wszystkim reguluje zasady rachunku kosztów na szczeblu całej jednostki. Dla celów informacji zarządczej winny być opracowane dokumenty uzupełniające (czasem są one objęte standardami ISO) precyzyjnie określające metodologię rachunku kosztów wyrobów, usług, procedur etc. Jeśli nawet metodologia taka nie jest spisana w postaci formalnie obowiązującego dokumentu, to na pewno jest stosowana jakaś praktyka. Ważne, by z zasadami metodologii był zapoznany lider procesu [czytaj kierownik CS], by zasady te były przez niego akceptowane oraz by były stosowane w sposób powtarzalny (porównywalność wyników).

11 Podstawowe klasyfikacje (podziału) kosztów 1. Podział wg zmienności - koszty stałe i zmienne. 2. Koszty wg wpływu na realizację procesu - koszty bezpośrednie i koszty pośrednie. W uproszczeniu, które dla naszych potrzeb jest w zupełności usprawiedliwione, możemy przyjąć, że wszystkie koszty zmienne są kosztami bezpośrednimi, natomiast w kosztach stałych występują zarówno koszty bezpośrednie jak i pośrednie. koszt zmienny jest stały koszt stały jest zmienny (na jednostkę produktu, usługi, procedury etc.)

12 NIEZBĘDNE zasoby Wycena A Ks Kb Wycena Ks Kb Wycena Ks Kb Kz Kp B Kz Kp C Kz Kp Surowiec, materiał 2,00 zł Kz Kb 2,00 zł Kz Kb 2,00 zł Kz Kb Amortyzacja *) 0,25 zł Kz Kb 0,05 zł Kz Kb 0,25 zł Kz Kb Wynagrodzenia 0,20 zł Kz Kb 0,69 zł Ks Kb 0,69 zł Ks Kb Koszt kredytu - zł Ks Kb - zł Ks Kb 0,15 zł Ks Kb światło ogrzewanie Infrastruktura i koszty ogólne ochrona sprzątanie podatki od nieruchomości księgowość - zł Ks Kp - zł Ks Kp 1,25 zł Ks Kp *) Jeśli amortyzacja rozliczana jest w czasie jest ona kosztem stałym!!!! Koszt ołówka 2,45 zł 2,74 zł 4,34 zł Koszty zmienne 2,45 zł 2,05 zł 2,25 zł Koszty stałe - zł 0,69 zł 2,09 zł 2,45 zł 2,74 zł 4,34 zł Jaka jest minimalna, akceptowalna cena sprzedaży ołówka? Marża = różnica pomiędzy ceną sprzedaży a kosztami zmiennymi. M = Cs - Kz M > 0

13 Każda jednostka sprzedaży [wyrób, usługa] jest swoistym wehikułem, który po przekroczeniu bramy przedsiębiorstwa wywozi z niego poniesione koszty zmienne natomiast pozostawia marżę. Każda sprzedaż zrealizowana po cenie wyższej niż wartość kosztów zmiennych jest opłacalna, gdyż oznacza to, że marża > zera!!!

14

15 Cena sprzedaży = 8,00zł (+) Koszt zmienny = 3,00zł (-) Marża [Cs-Kz] = 5,00zł BEP = Suma kosztów stałych / Marża jednostkowa BEP = 100 [zł] / 5 [zł/szt] = 20 [szt] Suma kosztów stałych = 100,00 zł BEP=20 0

16 BEP = Próg rentowności Nazywany jest także: punktem wyrównania (ang. BEP break even point), punktem równowagi, punktem przełamania. BEP = suma kosztów stałych : marża jednostkowa Rachunek progu rentowności przeprowadza się na ogół w analizie prospektywnej, która ma odpowiedzieć na różne warianty następujących pytań: 1. Jaka winna być minimalna wielkość sprzedaży, aby nie ponieść straty? 2. Jak zmienia się wynik finansowy (np. o ile %) wraz ze wzrostem wielkości sprzedaży o x%? 3. Jak zmienia się wynik finansowy (np. o ile %) wraz ze wzrostem ceny jednostkowej o x%? 4. O ile [% lub zł] należy zmniejszyć koszty stałe, aby prowadzona działalność nie przynosiła straty? 5. Co się stanie, gdy z asortymentu sprzedaży ubędzie produkt x? 6. Jakie skutki dla wyniku prowadzonej działalności da zamiana części kosztów stałych na koszty zmienne? 7. itp...

17 NIEZBĘDNE zasoby - zł 5 000,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł zł zł Wycena C Ks Kz Surowiec, materiał 2,00 zł Kz Amortyzacja 0,25 zł Kz Wynagrodzenia 0,69 zł Ks Koszt kredytu 0,15 zł Ks Infrastruktura i koszty ogólne 1,25 zł Ks Koszt ołówka 4,34 zł Koszty zmienne 2,25 zł szt. Koszty stałe: Koszt kredytu Wynagrodzenia Infrastruktura i koszty ogólne Cena rynkowa Marża BEP [8.000,15/0,65] 8 000,15 zł 0,15 zł 3 500,00 zł 4 500,00 zł 2,90 zł 0,65 zł [szt.] zł zł zł zł Koszty stałe Wartość sprzedaży Ks+Kz=SUMA KOSZTÓW BEP zł zł zł

18 NIEZBĘDNE zasoby Surowiec, materiał Amortyzacja Wynagrodzenia Koszt kredytu Infrastruktura i koszty ogólne Koszt ołówka Koszty zmienne Wycena A Ks Kz 2,00 zł Kz 0,25 zł Kz 0,20 zł Kz - zł Ks - zł Ks 2,45 zł 2,45 zł Koszty stałe: Koszt kredytu Wynagrodzenia Infrastruktura i koszty ogólne Cena rynkowa Marża BEP 4 500,15 zł 0,15 zł - zł 4 500,00 zł 2,90 zł 0,45 zł [szt.] - zł 5 000,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł ,00 zł zł zł zł zł zł Koszty stałe Wartość sprzedaży Ks+Kz=SUMA KOSZTÓW zł BEP zł zł zł

19 zł 6000 Wynagrodzenie zł Akord [A] zł Ryczałt [C] zł zł zł zł

20 zł zł Wynik finansowy zł zł Wynik finansowy [A] zł - zł zł Wynik finansowy [C] zł zł zł zł

21 15% 10% Stopa zysku [C] 5% Stopa zysku [A] 0% % -10% -15% (nawet za cenę obniżenia oczekiwanej wartości zysku) -20% -25% -30% -35%

22 Skala makro Nie istniej w świecie ani systemu opieki zdrowotnej ani kraju, w którym wielkość środków możliwych do przeznaczenia na opiekę medyczną byłaby wystarczająca w stosunku do zgłaszanych potrzeb. Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r.

25 Skala makro Nie istniej w świecie ani systemu opieki zdrowotnej ani kraju, w którym wielkość środków możliwych do przeznaczenia na opiekę medyczną byłaby wystarczająca w stosunku do zgłaszanych potrzeb. Źródło jak wyżej

26 Skala makro Nie istniej w świecie ani systemu opieki zdrowotnej ani kraju, w którym wielkość środków możliwych do przeznaczenia na opiekę medyczną byłaby wystarczająca w stosunku do zgłaszanych potrzeb. W prosty sposób przekłada się to na fakt, że istnieje zakres usług (procedur medycznych) niedostępnych w danym kraju (systemie ubezpieczeniowym) dla osób chorych. W różnych krajach (systemach) lista refundowanych procedur będzie bardzo zróżnicowana, ale zawsze jest ona skończona i ograniczona. W każdym kraju (bez względu na to czy bogatym czy biednym MUSI być określony maksymalny poziom wydatków. Zalecenia WHO brzmią następująco: koszt kuracji przedłużającej życie o 1 rok w "dobrej jakości" (cokolwiek by to nie znaczyło) nie powinien przekraczać 3xPKB (Produkt Krajowy Brutto).

27 Skala makro Obecnie w Polsce próg efektywności kosztowej wynosi zł

32 Skala mikro W tej skali problem ograniczonych środków widać jeszcze bardziej dobitnie (gdyż PAŃŚTWU raczej ciężko zbankrutować - choć zdarzają się i takie przypadki), a problem dotyka konkretnego pacjenta, który może nie otrzymać leku lub kuracji, mimo że teoretycznie są dostępne, istnieją. Czy można traktować ZOZ jak przedsiębiorstwo? Nie tylko można, ale wręcz należy! Analogii jest wiele, wystarczy wymienić tylko najważniejsze: Jest produkt (usługa), są zużywane zasoby, jest klient, rynek, konkurencja, jest organizacyjnie i prawnie wydzielona część majątku, czyli wszystkie główne atrybuty przedsiębiorstwa. I jest też konieczność zbilansowania strumieni kosztów i przychodów, czyli konieczność zachowań racjonalnych i ekonomicznie uzasadnionych.

33 Skala SUB-Mikro salus aegroti suprema lex zdrowie chorego najwyższym prawem Hipokrates ur. ok. 460 p.n.e. zm. ok. 370 p.n.e. Podstawowym, pierwszym i bezwzględnym zadaniem lekarza jest dbałość o zdrowie i życie pacjenta. Do tego zobowiązuje go PRZYRZECZENIE LEKARSKIE i cały Kodeks Etyki Lekarskiej. Kodeks Etyki Lekarskiej Art. 6 Lekarz ma swobodę wyboru w zakresie metod postępowania, które uzna za najskuteczniejsze. Powinien jednak ograniczyć czynności medyczne do rzeczywiście potrzebnych choremu zgodnie z aktualnym stanem wiedzy. Czynności medyczne zlecane ponad rzeczywiste potrzeby (np. nieuzasadnione badania diagnostyczne) są nie tylko szkodliwe finansowo, ale też niezgodne z KEL. Art. 11 Lekarz winien zabiegać o wykonywanie swego zawodu w warunkach, które zapewniają odpowiednią jakość opieki nad pacjentem. W dzisiejszych czasach, o jakości procedur medycznych decyduje w coraz większym stopniu infrastruktura Aparatura wysokospecjalistyczna). A dokładniej mówiąc wiedza medyczna i infrastruktura. Połączone i nierozerwalne. Każde, samodzielnie, bez wartości. "Zabieganie o odpowiednie warunki wykonywania zawodu" oznacza dbałość o infrastrukturę (zakup, serwis, naprawy). A to kosztuje. Sprawna, wysokospecjalistyczna infrastruktura, wymaga ponoszenia olbrzymich nakładów finansowych. Lekarz winien zabiegać o ty, by ograniczone zasoby finansowe były wykorzystywane jak najbardziej racjonalnie. Racjonalnie na poziomie ekonomii, wymagającej liczenia. Art. 22 W przypadkach wymagających szczególnych form diagnostyki, terapii lub działań zapobiegawczych, które nie mogą być zastosowane równocześnie u wszystkich potrzebujących lekarz ustalający kolejność pacjentów powinien opierać się na kryteriach medycznych. Próba poradzenia sobie ze sprzecznością pomiędzy powinnością lekarza a ograniczeniem zasobów. Racjonalne (a więc oszczędne) wykorzystanie ograniczonych zasobów jest etyczne. Art. 57/2 Wybierając formę diagnostyki lub terapii lekarz ma obowiązek kierować się przede wszystkim kryterium skuteczności i bezpieczeństwa chorego oraz nie narażać go na nieuzasadnione koszty. Po pierwsze aby świadomie podejmować decyzje o tym, czy diagnostyka lub terapia narażają pacjenta na nieuzasadnione koszty, czy też nie, trzeba znać poziom tych kosztów! A więc, zgodnie z zapisanym KEL, obowiązkiem lekarza jest posiadanie wiedzy o kosztach procedur medycznych. Po drugie, to pacjent, a właściwie wskazany przez niego płatnik, określają jakie procedury mogą być zrealizowane, a jakie nie (bo nie będą opłacone). Wiedza lekarska może sugerować jedno, prawa ekonomii mogą decydować o czymś innym. Coraz trudniejsze wybory etyczne przed lekarzem. I to właśnie lekarz, aby dokonać właściwych, optymalnych wyborów musi liczyć, aby leczyć!

34 1. Wiemy już że koszt to wartość niezbędnych zasobów 2. Wiemy kto i dlaczego powinien uczestniczyć w zdefiniowaniu tych zasobów 3. Zapoznaliśmy się z podstawową klasyfikacją kosztów (stałe-zmienne; pośrednie-bezpośrednie). 4. Znamy pojęcie marży oraz czym jest punkt równowagi (próg rentowności, BEP). 5. Rozumiemy, że nie ma "jedynie słusznej" metody rachunku kosztów, a dobór metody winien być podporządkowany celowi (do jakich decyzji potrzebna informacja). 6. Różne metodologie (różne założenia w nich zawarte) prowadzą do różnych wyników, a błąd w doborze metody może prowadzić do błędnych decyzji. 7. Wynik KALKULACJI kosztów zależy od wyceny zasobów. Skąd brać informację o wartości zasobów?

35 Egipt: urzędnicy prowadzili księgi prywatnego majątku faraona Menesa (ok p.n.e) Egipt: urzędnicy księgowi ujmowali w formie pisemnej transakcje i pilnowali ich zgodności z obowiązującymi regułami Mezopotamia: rachunki prowadzone przy pomocy glinianych tabliczek (ok p.n.e.); potwierdzały one otrzymanie należności Kreta, Mykeny: rejestry księgowe w formie glinianych tabliczek (ok p.n.e.) Chiny: wymyślne systemy rachunkowości (ok p.n.e.) Rzym: w początku ery chrześcijańskiej znana już była zasada bilansowania, podwójna księgowość, a nawet amortyzacja Na początku VII wieku liczby ujemne używane w Indiach w celu księgowania długów. Arabowie: wynalezienie zera ( import z Indii), stworzenie cyfr. Od 1202 r. zalecenie stosowania ich w rachunkach kupieckich oraz akceptowanie liczb ujemnych w zagadnieniach finansowych, gdzie reprezentowały ujemne salda L. Fibonaci. (Aż do XVIII wieku powszechnie nie uznawano liczb ujemnych i odrzucano ujemne rozwiązania równań jako nie posiadające interpretacji - "liczby absurdalne"). Włochy: systemy podwójnej rachunkowości (XIII-XIV w.); pierwszy przykład to rejestr miejski miasta Genua z 1340 r.

36 Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r.

37 Luca Pacioli wydaje "Summa de arithmetica, geometria, proportioni et proportionalita Stworzenie całościowego podręcznika dla tych, którzy wiedzę matematyczną potrafią zastosować w teorii i praktyce" W rozdziale piątym opisuje zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r.

38 Nazwa konta Debet lub Winien Kredyt lub Ma Każda transakcja ma aspekt (wymiar) debetowy i jednocześnie kredytowy Każda transakcja jest zatem ujmowana na dwóch (co najmniej) różnych kontach po przeciwnych stronach w tej samej wartości (zasada podwójnego zapisu)

39 Aktywa = Zobowiązania + Kapitał własny Debet Kredyt + - Debet Kredyt - + Debet Kredyt - + Zwiększenia aktywów ujmuje się na stronie debet, a zmniejszenia na stronie kredyt Odwrotnie jest w przypadku pasywów (zobowiązań i kapitału własnego); zwiększenia są rejestrowane na stronie kredyt, a zmniejszenia na stronie debet

40 Koszty Przychody Debet Kredyt + - Debet Kredyt - + Koszty ujmuje się na stronie debet kont kosztów Przychody ujmuje się na stronie kredyt kont przychodów

41 Grupowanie zapisów księgowych w tzw. ZESPOŁY KONT (pierwsza cyfra trzycyfrowego numeru konta syntetycznego) Zespół 0 Majątek trwały Zespół 1 Środki pieniężne i rachunki bankowe Zespół 2 Rozrachunki Zespół 3 Materiały i towary Zespół 4 Koszty według rodzajów Zespół 5 Koszty według typów działalności Zespół 6 Produkty i rozliczenia międzyokresowe Zespół 7 Przychody i koszty związane z ich osiągnięciem Zespół 8 Kapitały (fundusze) własne, fundusze specjalne

42 Zespół 4 Koszty według rodzajów 401 zużycie materiałów i energii 402 usługi obce 403 podatki i opłaty 404 wynagrodzenia 405 ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia 408 amortyzacja Zespół 5 Koszty według typów działalności 500 Koszty działalności podstawowej 530 Koszty działalności pomocniczej 550 Koszty zarządu W zależności od specyfiki jednostki konta są rozbudowywane

43 Dla przykładu w COI system obejmuje: Konta zespołu Konta zespołu Razem: miejsca alokacji kosztów KLUCZOWE JEST OPISANIE DOKUMENTU! Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r.

44 Jakkolwiek nie byłyby rozbudowane konta zespołu 4 i zespołu 5 jesteśmy jednak zawsze ograniczeni do układu dwuwymiarowego. Układ ewidencji księgowej jest płaski, dwuwymiarowy, gdyż został stworzony w erze pergaminu i gęsiego pióra. Większość "trudnych" pytań dotyczy kosztów procesów np. koszt leczenia pacjenta. 1. Pacjent zjawia się w izbie przyjęć - angażuje zasoby przychodni 2. Jest hospitalizowany w klinice - angażuje zasoby kliniki 3. Przeprowadzane są różne badania diagnostyczne - angażuje zasoby części diagnostycznej 4. Operowany jest na bloku operacyjnym - angażuje koszty bloku (a pośrednio CS) 5. Dochodzi do siebie na OIOM - angażuje zasoby OIOM 6. Wraca na klinikę - angażuje zasoby kliniki 7. Wychodzi ze szpitala - angażuje zasoby statystyki medycznej 8. etc... Przechodzi przez różnorodny (często niepowtarzalny, indywidualny) układ kombinacji różnych ośrodków kosztów (z5) i różnych zasobów (z4). Do ewidencji takich zdarzeń potrzebny jest 3, 4 czasem nawet 5 wymiar. Są one niedostępne dla klasycznej księgowości. Rachunek kosztów działań (ang. Activity-Based Costing, lub w skrócie ABC)

45 Sprawozdanie finansowe: 1. Bilans 2. Rachunek zysków i strat 3. Rachunek przepływów pieniężnych 4. Zestawienie zmian w kapitale 5. Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego

46 Bilans Aktywa = to co mamy: MT w wartości netto (po uwzględnieniu umorzenia) Majątek obrotowy wg przyjętych zasad wyceny Bilans Pasywa = czym finansujemy to co mamy: Kapitał własny (czyli środki własne firmy) obejmuje też bieżący wynik finansowy Zobowiązania (różne - handlowe, bankowe itd.) ZASADA KONTYNUACJI DZIAŁANIA 1. Bilans (w tys. PLN) STAN NA DZIEŃ 31 grudnia Lp. Pozycja Aktywa A. Aktywa trwałe (I+II+III) 656,9 637,6 I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe ( ) 656,9 637,6 1. grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu) 4,5 4,5 2. budynki i budowle 652,4 633,1 3. urządzenia techniczne i maszyny 4. środki transportu 5. pozostałe środki trwałe III. Pozostałe aktywa trwałe B. Aktywa obrotowe (I+II+III+IV) I. Zapasy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe (w tym środki pieniężne) IV. Pozostałe aktywa obrotowe Aktywa razem (A+B) 907, ,4 719,4 694,5 187,9 318, , ,0 1. Bilans (w tys. PLN) STAN NA DZIEŃ 31 grudnia Lp. Pozycja Pasywa C. Kapitał (fundusz) własny 963, ,4 D. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (I+II+III+IV) 600,4 528,6 I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe (1+2) 528,6 456,7 1. Kredyty i pożyczki 528,6 456,7 2. Pozostałe III. Zobowiązania krótkoterminowe (1+2+3) 1. Z tytułu dostaw i usług Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 71,9 71,9 2. Kredyty i pożyczki 71,9 71,9 3. Pozostałe IV. Rozliczenia międzyokresowe Pasywa razem (C+D) 1 564, ,0

47 Przychody i koszty z działalności: Podstawowej Pozostałej działalności operacyjnej Działalności finansowej ZASADA OSTROŻNOŚCI WYCENY 2. Rachunek zysków i strat (w tys. PLN) ZA OKRES od 1 stycznia do 31 grudnia Lp. Pozycja A. P r z y c h o d y n e t t o z e s p r z e d a ż y I. Przychody netto ze sprzedaży produktów i usług II. Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów B. K o s z t y d z i a ł a l n o ś c i o p e r a c y j n e j I. Amortyzacja II. Zużycie materiałów i energii III. Usługi obce IV. Podatki i opłaty V. Wynagrodzenia VI. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia VII. Pozostałe koszty rodzajowe VIII. Wartość sprzedanych towarów i materiałów C. Z y s k (s t r a t a) z e s p r z e d a ż y (A-B) D. P o z o s t a ł e p r z y c h o d y o p e r a c y j n e I. Dotacje II. Inne przychody operacyjne E. P o z o s t a ł e k o s z t y o p e r a c y j n e F. Z y s k (s t r a t a) z d z i a ł a l n o ś c i o p e r a c y j n e j (C +D - E) G. P r z y c h o d y f i n a n s o w e H. K o s z t y f i n a n s o w e 2 288, , , , , ,5 Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 19,3 19,3 6,8 7,4 14,3 14,0 9,8 9,7 92,5 86,4 16,6 15,8 160,2 125, , ,1 254,8 204,2 254,8 204,2 I. Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H) 254,8 204,2 J Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (J1-J2) 1 Zyski nadzwyczajne 2 Straty nadzwyczajne K. Z y s k (s t r a t a) b r u t t o (I+-J) L. P o d a t e k d o c h o d o w y M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia straty) N. Z y s k (s t r a t a) n e t t o (K-L-M) 254,8 204,2 81,8 45,5 173,0 158,7

48 Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej Przepływ środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej Przepływ środków pieniężnych z działalności finansowej 3. Rachunek przepływów gotówkowych (w tys. PLN) W OKRESIE od 1 stycznia do 31 grudnia Lp. Pozycja Zysk (strata ) netto 2. Amortyzacja 4. Zmiana stanu należności 5. Zmiana stanu zobowiązań 6. krótkoterminowych, Inne korekty z wyjątkiem pożyczek i I. Razem ( ) 3. Inne II. Razem ( 1+2+3) 1. Zaciągnięcie kredytów i pożyczek 2. Dotacje 3. Wpłaty dokonane przez właścicieli 4. Pozostałe 1. Wypłaty na rzecz właścicieli 173,0 158,7 19,3 19,3 45,1 24,9 237,4 202,9 49,5 71,9 2. Spłata kredytów i pożyczek 49,5 71,9 3. Pozostałe III. Razem ( I-II) B. Przepływ środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej 1. Sprzedaż składników majątku trwałego 2. Nabycie składników majątku trwałego I. Wpływy II. Wypływy A. Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej 3. Zmiana stanu zapasów C.Przepływ środków pieniężnych z działalności finansowej D. Przepływy pieniężne netto razem (I+II+III) E. Środki pieniężne na początek okresu F. Środki pieniężne na koniec okresu (D+E) -49,5-71,9 187,9 131,0 187,9 187,9 318,9 Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r.

49 Niektóre [przykładowe] powiązania: 1. Wynik finansowy wykazany w: rachunku zysków i strat: pasywach bilansu przepływach środków pieniężnych z działalności operacyjnej 2. Wartość środków pieniężnych wykazana w: aktywach bilansu jako wynik obliczeń w rachunku przepływu środków pieniężnych 3. Wartość MT (netto): + BO wartości MT [BILANS za rok poprzedni] + inwestycje [rachunek przepływów] - sprzedaż i likwidacja [rachunek przepływów] - amortyzacja [rachunek zysków i strat]

50 Centra zysków Centra kosztów Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Komórki działalności pomocniczej (technika i infrastruktura) Komórki działalności pomocniczej (diagnostyka) Komórki działalności pomocniczej (obsługa) Żywienie Pralnia Centralna Sterylizatornia Stacja łóżek Zespół Zakażeń Szpitalnych Komórki działalności podstawowej (KLINIKI)

51 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 1. Komórka usługowa, której poprawne działanie zapewnia funkcjonowanie bloku operacyjnego i gabinetów zabiegowych. 2. Powinna być wyodrębniona ewidencyjnie [zespół 5]. 3. Koszty CS powinny być analizowane w pierwszej kolejności po to, by oceniać czy w kolejnych okresach różnią, jeśli tak to w jakich pozycjach kosztów [zespół 4] i co można zrobić, by koszty te obniżać. Niegospodarność jest nieetyczna! (i oczywiści szkodliwa ekonomicznie). 4. Jako komórka usługowa powinna swoje koszty przekazywać tym komórkom organizacyjnym, które korzystają z tych usług.

52 Centra kosztów Centra zysków Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Gabinet zabiegowy A Gabinet zabiegowy B Gabinet zabiegowy C

53 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Wybór sposobu przeniesienia kosztów CS zależy od kilku czynników, do głównych należą: 1. Czy koszty CS są istotne w stosunku do kosztów np. bloku operacyjnego? 2. Czy świadczymy usługi dla podmiotów zewnętrznych i jaka jest skala tej działalności? 3. Jak cała jednostka jest oprzyrządowana w funkcjonalny system informatyczny? 4. Jakiego rodzaju i jakiej dokładności informacja zarządcza oczekiwana jest przez decydentów? Ustalenia kolegialne

54 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Czy koszty CS są istotne w stosunku do kosztów np. bloku operacyjnego TAK Czy koszty CS są ISTOTNE (np. w stosunku do kosztów pośrednich Bloku Operacyjnego) NIE Ustal nośniki kosztów i zasadę ich wyceny PRZEJDŹ DO KOKU II Przenieś wszystkie koszty CS (Z.5) na koszty pośrednie Bloku Operacyjnego KONIEC ROZLICZANIA DOKŁADNOŚĆ PROSTOTA

55 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Identyfikacja "nośników kosztów", czyli produktów CS. Na przykład trzy pakiety: Wycena 'nośników' kosztów ( produktów ) Identyfikacja niezbędnych zasobów Podział na koszty zmienne i stałe Wyodrębnienie z kosztów stałych kosztów bezpośrednich Wycena zasobów Podjęcie decyzji o wyborze wariantu rozliczania kosztów - pełne rozliczenie kosztów CS (do zera) - rozliczenie kosztów CS wg "cen transakcyjnych" (cen transferowych, cen wewnętrznych - różne nazwy w różnych podręcznikach, ale zawsze chodzi o to samo = o stałą cenę wyliczoną lub określoną arbitralnie).

56 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 1. Wszystkie koszty "usługodawcy" obciążają "usługobiorców" 2. Prostota metody 1. Umożliwia przeniesienie na "usługobiorców" również kosztów nieuzasadnionych 2. "Cena" za jednostkę jest zmienna, trudność przy budowaniu budżetu kosztowego usługobiorcy 3. Brak bezpośredniego mechanizmu optymalizacji kosztów usług wewnętrznych. 1. Stała 'cena' usługi dla usługobiorcy 2. Możliwość oceny efektywności 'usługodawcy' - różnica pomiędzy kosztami rozliczonymi a faktycznie poniesionymi jako wynik ekonomiczny 3. 'Ceny' jako wynik negocjacji lub decyzji tworzą istotną informację, co do oczekiwań zmian u 'usługodawcy'. 4. Możliwość powiązania 'wyniku finansowego' z systemem motywacyjnym 1. Konieczność rozliczania 'wyniku finansowego' usługodawcy 2. Metoda bardziej złożona, wymagająca pełnej ewidencji sprzedaży wewnętrznej

57 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Jednostkowy koszt zmienny (dane historyczne!) PROPORCJA Pakiet DUŻY [PD] 100% Pakiet ŚREDNI [PS] 75% Pakiet MAŁY [PM] 50% Na podstawie danych historycznych oraz znajomości technologii Koszty rzeczywiście poniesione w I kwartale 2013r Koszty CS ZMIENNE Koszty CS STAŁE Razem [konto zespołu 5] Na podstawie danych księgowych BIEŻĄCYCH Rozliczenie Kz Ks Liczba Koszty Koszt jednostkowy PD "rzeczywisty?!" 70,20 zł 13,90 zł 56,30 zł ,14 zł Koszt jednostkowy PS "rzeczywisty?!" 66,72 zł 10,42 zł 56,30 zł ,88 zł Koszt jednostkowy PM "rzeczywisty?!" 63,25 zł 6,95 zł 56,30 zł ,98 zł 66,22 zł ,00 zł Na podstawie informacji własnej Centralnej Sterylizatorni Koszt stały (pośredni) jednostkowy: : = Koszt zmienny średni ważony: : = Koszt średni Średnia ważona cena sprzedaży: : = Wynik na średnią jednostkę = 56,30 zł 9,92 zł 66,22 zł 66,22 zł - zł Wszystkie koszty CS zostały rozliczone

58 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Ustalenie cen PD PS PM Cena wynikowa z I kwartału (wg poprzedniego przykładu) 70,20 zł 66,72 zł 63,25 zł Ustalenie lub DECYZJA 67,00 zł 60,00 zł 55,00 zł Koszty rzeczywiście poniesione w II kwartale 2013r Koszty CS ZMIENNE Koszty CS STAŁE Razem [konto zespołu 5] Na podstawie danych księgowych BIEŻĄCYCH "Produkt" Liczba w II kw Cena wewnętrzna Rozliczone koszty PD ,00 zł ,00 zł PS ,00 zł ,00 zł PM ,00 zł ,00 zł Suma ,67 zł ,00 zł Na podstawie informacji własnej Centralnej Sterylizatorni Wynik za II kwartał CS Koszty poniesione ,00 zł Koszty rozliczone ("sprzedane") ,00 zł Wynik ,00 zł Nie wszystkie koszty CS zostały rozliczone

59 0 250 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r Koszt pośredni jednostkowy: : = Koszt zmienny średni ważony: : = Koszt średni = Średnia ważona cena sprzedaży: : = Wynik na średnią jednostkę = - Wyliczenie progu rentowności Marża jednostkowa: cena - Kz 50,51 zł Koszty stałe ,00 zł BEP ,92 zł 9,16 zł 61,09 zł 59,67 zł 1,41 zł Ks Sprzedaż Ks+Kz BEP

60 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 1. Obniżenie kosztu stałego (dzięki analizie progu rentowności wiadomo o ile) 2. Zwiększenie sprzedaży np. na zewnątrz (dzięki analizie progu rentowności wiadomo o ile) 3. Zmiana cen wewnętrznych (dzięki analizie progu rentowności wiadomo o ile) 4. Zmiana struktury sprzedaży (dzięki analizie progu rentowności wiadomo co jest korzystne)

61 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Analiza kierownika CS obniżenie kosztów stałych Koszty Przed zmianą Po zmianie Zmiana Koszty CS ZMIENNE Koszty CS STAŁE Razem [konto zespołu 5] Na podstawie analizy progu rentowności Koszty i ceny jednostkowe ważone Koszt pośredni jednostkowy: : = Koszt zmienny średni ważony: : = Koszt średni = Średnia ważona cena sprzedaży: : = Wynik na średnią jednostkę = 50,51 zł 9,16 zł 59,67 zł 59,67 zł - zł Wyliczenie progu rentowności (obniżenie Ks) Marża jednostkowa: cena - Kz 50,51 zł Koszty stałe ,00 zł BEP Dzięki obniżeniu kosztów stałych obniżony został BEP: z do 3.274

62 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r Analiza kierownika CS obniżenie kosztów stałych

63 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Analiza kierownika CS - wzrost sprzedaży Sprzedaż Przed zmianą Po zmianie Zmiana % Pakiet DUŻY [PD] ,80% Pakiet ŚREDNI [PS] ,80% Pakiet MAŁY [PM] ,80% Razem ,80% Na podstawie analizy progu rentowności Koszty i ceny jednostkowe ważone Koszt pośredni jednostkowy: : = Koszt zmienny średni ważony: ,93 : = Koszt średni = Średnia ważona cena sprzedaży: ,93 : = Wynik na średnią jednostkę = 50,51 zł 9,16 zł 59,67 zł 59,67 zł - zł Wyliczenie progu rentowności (wzrost sprzedaży) Marża jednostkowa: cena - Kz 50,51 zł Koszty stałe ,00 zł BEP Dzięki zwiększeniu sprzedaży osiągnięty został BEP szt.

64 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r Analiza kierownika CS - wzrost sprzedaży

65 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Analiza kierownika CS zmiana cen wewnętrznych Cena rozliczenia Pełne rozliczenie Decyzja Negocjacje Zmiana Pakiet DUŻY [PD] 70,20 zł 67,00 zł 65,00 zł -2,00 zł Pakiet ŚREDNI [PS] 66,72 zł 60,00 zł 63,50 zł 3,50 zł Pakiet MAŁY [PM] 63,25 zł 55,00 zł 57,50 zł 2,50 zł Średnia ważona 66,22 zł 59,67 zł 61,14 zł 1,46 zł Na podstawie analizy progu rentowności Koszty i ceny jednostkowe ważone Koszt pośredni jednostkowy: : = Koszt zmienny średni ważony: : = Koszt średni = Średnia ważona cena sprzedaży: ,50 : = Wynik na średnią jednostkę = 51,92 zł 9,16 zł 61,09 zł 61,14 zł 0,05 zł Wyliczenie progu rentowności (zamiana cen) Marża jednostkowa: cena - Kz 51,97 zł Koszty stałe ,00 zł BEP Dzięki zmianie cen (wzrost sprzedaży ) obniżony został BEP: z do 3.271

66 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r Analiza kierownika CS zmiana cen wewnętrznych

67 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Analiza kierownika CS zmiana struktury sprzedaży Sprzedaż Przed zmianą Zmiana Po zmianie Udział % Pakiet DUŻY [PD] % % Pakiet ŚREDNI [PS] % % Pakiet MAŁY [PM] % % Razem % % Na podstawie analizy progu rentowności Koszty i ceny jednostkowe ważone Koszt pośredni jednostkowy: : = Koszt zmienny średni ważony: : = Koszt średni = Średnia ważona cena sprzedaży: ,40 : = Wynik na średnią jednostkę = 51,92 zł 9,16 zł 61,09 zł 63,10 zł 2,01 zł Wyliczenie progu rentowności (zamiana struktury) Marża jednostkowa: cena - Kz 53,94 zł Koszty stałe ,00 zł BEP Dzięki zmianie struktury sprzedaży obniżony został BEP: z do 3.152

68 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r Analiza kierownika CS zmiana struktury sprzedaży

69 Rachunek kosztów w Centralnej Sterylizatorni Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Kierownik każdej komórki organizacyjnej, w tym również CS (w zakresie rachunku kosztów) POWINIEN: 1. Znać koszty działalności podległej komórki (zespół 4 i zespół 5 ewidencji księgowej). 2. Obserwować trendy zmiany tych kosztów i umieć je interpretować (wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny zmian). 3. Właściwie (tzn. zgodnie z zasadą istotności) określać "nośniki kosztów" (produkty, usługi) zarówno dla potrzeb sprzedaży zewnętrznej jak i wewnętrznej. 4. Znać zasady rozliczania kosztów stosowanych w jednostce. 5. Aktywnie uczestniczyć w procesie budowy metodologii rozliczania kosztów. 6. Definiować zasoby tworzące koszt bezpośredni produktu / usługi. 7. Właściwe definiować koszty zmienne produktów / usług. 8. Kontrolować poprawność logiczną i zgodność ze stosowaną w jednostce metodologią kluczy podziałowych kosztów stałych bezpośrednich. 9. Bieżą oceniać zasadności naliczania kosztów innych komórek usługowych (np. koszty obsługi technicznej). 10. Zapewnić prawidłowe opisywanie dokumentów (faktury, rozchód magazynowy).

70 PODSUMOWANIE Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 1. Koszt to wartość niezbędnych (a nie tylko zużytych) zasobów do wytworzenia produktu / usługi. 2. Kalkulacja kosztów daje tylko przybliżenie kosztu rzeczywistego. 3. Różne metody kalkulacji i przyjęte założenia dają różne wyniki obliczeń (zarówno na poziomie kalkulacji kosztu produktu / usługi, jak i wyniku całej jednostki). 4. Ważniejszy niż sama wartość bezwzględna wyników kalkulacji jest powtarzalność stosowania tej samej metodologii by obserwować trendy zmian. 5. Podstawowy podział kosztów: stałe - zmienne pośrednie bezpośrednie 6. Bardzo ważne jest zdefiniowanie "nośników kosztów". 7. Jaka jest minimalna, ekonomicznie akceptowalna cena sprzedaży. 8. Marża jest różnicą pomiędzy ceną a kosztami zmiennymi. 9. BEP w którym jednostka uzyskuje neutralny (zerowy wynik) 10. Rachunek progu rentowności pozwala precyzyjnie ustalić zakres zmian niezbędnych do uzyskania oczekiwane wyniku poprzez: zmianę kosztów stałych, zmianę wolumenu sprzedaży zmianę cen transakcji zmianę struktury sprzedaży

71 PODSUMOWANIE c.d. Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 11. Gdzie w systemie ewidencji księgowej szukać kosztów Zespół 4 i zespół 5). 12. Dlaczego w systemie klasycznej księgowości nie odnajdziemy odpowiedzi na pytanie o koszty działań / procesów. 13. Co w praktyce oznacza stosowanie podstawowych zasad rachunkowości: zasada istotności zasada kontynuacji działania zasada ostrożnej wyceny zasada współmierności przychodów i kosztów zasada kasowa i zasada memoriału. 14. Jak czytać składniki sprawozdania finansowego : bilans, rachunek zysków i strat, rachunek przepływów pieniężnych i jakie są między nimi powiązania. 15. Dlaczego tak ważne jest opisywanie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztu (faktury, dokumenty rozchodu magazynowego). 16. Jaka jest rola kierownika komórki organizacyjnej w systemie rachunku kosztów jednostki. 17. Dlaczego aby leczyć trzeba liczyć 18. Dlaczego nieprowadzenie rachunku kosztów jest nieetyczne.

72 PODSUMOWANIE c.d. Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. Gertruda Krystyna Świderska(red) Rachunek kosztów w Zakładzie Opieki Zdrowotnej Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2011.

73 Pytania kontrolne Rachunek kosztów w ZOZ Łódź listopad 2013r. 1. Oblicz BEP (punkt progu rentowności) dla podanego przykładu [firma wytwarza tylko jeden produkt]: 1) Koszty stałe w okresie zł 2) Cena rynkowa produktu 13,80 zł / sztukę 3) Koszty zmienne poniesione w okresie zł 4) Wielkość produkcji (i sprzedaży) 300 sztuk BEP =.. sztuk 2. Czy firma wykaże zysk, czy stratę? (niewłaściwe skreślić) : [zysk strata] 3. Na jakim zespole kont (Z.4 czy Z.5) należy poszukiwać następujących kosztów? (niewłaściwe skreślić) : 1) koszt usługi serwisowej wykonanej przez podmiot zewnętrzny [ Z.4 Z.5] 2) koszt delegacji służbowej [ Z.4 Z.5] 3) koszty Działu Technicznego [ Z.4 Z.5] 4) koszty Bloku Operacyjnego [ Z.4 Z.5] 5) koszt amortyzacji [ Z.4 Z.5] 4. Kto odpowiada za właściwe opisanie dokumentów potwierdzających poniesione koszty? (niewłaściwe skreślić) [ księgowa kierownik komórki, której koszt dotyczy]

74 Lektura nieobowiązkowa, ale subiektywnie zalecana: 1. Wojna o pieniądz SONG HONGBING 2. Inside Job do pobrania (698MB) z: Film dokumentalny nagrodzony Oscarem w roku 2011!!! Główny Księgowy w Centrum Onkologii Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Dziękuję Państwu za uwagę

Pokazać jeszcze