embepe Miejska Biblioteka Publiczna Żary 2012 ISBN

Transkrypt

1 SZCZEGÓLNA WĘDRÓWKA Utwory laureatów VI Konkursu Literackiego O Laur Dziewina

2 Publikacja pod redakcją Jana Wiktora Tyry Zespół redakcyjny: Anna Filipowska, Krzysztof Cymach, Zbigniew Kozłowski, Janina Wilga Okładka i grafiki: Jan Wiktor Tyra embepe Miejska Biblioteka Publiczna Żary 2012 ISBN Wersja elektroniczna dostępna na stronie Wydawnictwo embepe > e- książka Druk: mała poligrafia embepe Żary Nakład: 30 egz. Z PERSPEKTYWY JURORA

3 W 2012 roku po raz szósty odbył się Konkurs Literacki O Laur Dziewina. Na tegoroczny konkurs wpłynęło (ogółem) 113 prac, w tym 51 tekstów prozatorskich i 56 zestawów wierszy. Ponadto nadesłano 6 prac w kategorii dodatkowej, związanej tematycznie z Ziemią Żarską (tu mogły zgodnie z regulaminem konkursu napływać zarówno utwory poetyckie, jak i pisane prozą). Autorzy nie występowali w konkursie pod swoimi nazwiskami wszystkie prace, jak wskazuje regulamin, opatrzone były godłami, a dane personalne uczestników odtajniono dopiero po ustaleniu werdyktu. Laureatem pierwszej nagrody w kategorii prozy został Andrzej Chodacki (godło ANDRZEJCH1970 ). Napisał on nowelę (bez tytułu, zaczynającą się od słów BESTIA kryje się ) poruszającą niebanalny temat, jakim jest życie Leopolda II, króla Belgów. 1 Postać i czyny tego władcy Chodacki ukazuje w ujęciu metafizycznym (co jest dość nietypowe dla tekstów o tematyce historyczno biograficznej), z perspektywy zaświatów, w których belgijski król, opuściwszy właśnie ziemski padół, staje przed sądem, by odpowiedzieć za wszystko, czego dokonał w życiu doczesnym. Okazuje się wówczas, jak trudno zmienić mentalność rasisty dla Leopolda bowiem nawet teraz, gdy sędziowie próbują mu uświadomić bezmiar spowodowanych przez niego cierpień, jakich doznali mieszkańcy Konga, ludzie czarnoskórzy to czarne bydło - belgijski król, przepełniony pychą, nadal gardzi Afrykanami. Temat, który podejmuje Chodacki, nie jest nowością w literaturze pięknej (o zbrodniach kolonializmu, jakie miały miejsce na terenach Konga, pisał Joseph Conrad Korzeniowski w Jądrze ciemności ). Nie znaczy to jednak, że utwór, który napisał ANDRZEJCH1970, jest tylko zbędnym powtórzeniem podejmowanego już tematu. Przeciwnie nowela Chodackiego zachwyca oryginalnością, a przy tym jest wstrząsająca. Autor bowiem nie szczędzi czytelnikowi informacji - niestety, znajdujących potwierdzenie w historii Konga o okrucieństwach, jakich dopuszczali się biali kolonizatorzy w Afryce; te drastyczne elementy utworu służą zapewne temu, by w pełni ukazać niesprawiedliwość systemu kolonialnego. 1 Leopold II ( ) w 1855 roku stał się właścicielem Konga, które następnie przekazał Belgii; był on odpowiedzialny za liczne nadużycia, jakich dokonywali kolonizatorzy w tej części Afryki.

4 Drugie miejsce w kategorii prozy zajął Radosław Rak (godło Ajwenhoł) z Dębicy, nagrodzony za tekst pt. Całując trawy. Jest to nastrojowy utwór o tematyce erotycznej, zakończony bardzo zaskakującą puentą. Tadeusz Skwarczyński ze Sztumu (godło Aste Duz ), uhonorowany trzecią nagrodą w kategorii prozy, napisał utwór pt. Noc bez dnia. Jest to tekst o trudnościach adaptacyjnych człowieka, który po wyjściu z zakładu karnego nie potrafi odnaleźć się w społeczeństwie, wciąż czuje się przez nie odrzucony. Ponadto w kategorii prozy przyznano ex aequo trzy wyróżnienia. Jedno z nich otrzymał Artur Wodarski (godło Stąd do tamtąd ) z Wyszanowa. Jego Trzy kobiety to pełna humoru i ciepła opowieść o tym, do jakiego stopnia powinniśmy pozwalać najbliższym nam osobom na ingerowanie w nasze życie. Tekst prozatorski Piotra Smolaka (godło mortimer ) z Krakowa, zatytułowany I Judasz tańczył, również został uhonorowany wyróżnieniem. Utwór ten jest nowelą, w której autor wykreował postać narratora bohatera gardzącego swym niepełnosprawnym kolegą. Życie sprawiło, że ów narrator musiał zweryfikować swoje poglądy na temat niepełnosprawności Wyróżnienie w kategorii prozy otrzymał także Wenancjusz Kłudkowski z Żar (godło Stark ). Narratorem, a zarazem bohaterem jego mrocznego utworu, zatytułowanego Tylko noc, jest samotny, zblazowany alkoholik, który wiedzie przerażająco jałową egzystencję. Stark ukazał postępującą degradację moralną tego bohatera. Pierwszą nagrodę w kategorii poezji zdobył Piotr Zemanek (godło PERPETUM ) z Bielska Białej. Nadesłał on na konkurs zestaw wierszy, który można traktować jako miniaturowy tomik poetycki. Ów zbiór trzech utworów stanowi bowiem pewną całość tematyczną, co podkreśla wspólny tytuł. Ten zestaw wierszy jest swego rodzaju diagnozą społeczną, gdyż ukazuje (w formie nieco karykaturalnej, a niekiedy zbliżającej się do poetyki science fiction) pewne zjawiska, jakie aktualnie zachodzą w świecie. Są to m. in.: brutalizacja stosunków międzyludzkich,

5 regres kompetencji językowych człowieka, zanikanie umiejętności interpersonalnych ( mógłbyś przeżyć słowo ale nie znasz języka/gest pięści jest bardziej czytelny ), dewaluacja dawnych wartości, połączona z szerzeniem się hedonistycznej, a przy tym ekspansywnej postawy wobec życia ( zdobywasz teren pieniądze kobiety ) czy przekonanie, że handlować można wszystkim. W takim świecie oczekuje się od drugiego człowieka, by był bezmyślnym (czyli łatwym do manipulowania) konsumentem ( wyłącz myślenie ale nie rozłączaj się ). Teksty Zemanka stanowią próbę odpowiedzi na pytanie, ku czemu zmierza świat, jaka jest jego przyszłość. Utwory te ukazują coraz większą rolę technik komputerowych we współczesnym świecie (zestaw wierszy został zresztą zatytułowany e dycja, co podkreśla, iż dziś w modzie jest, by wszystko było e -, jak e mail, e zakupy, e randka ). Niestety, przenoszenie rozmaitych obszarów aktywności człowieka do sieci powoduje, że normalne, tradycyjne kontakty międzyludzkie (czyli te w realu ) są zagrożone: strefa Schengen ( ) pojawi się być może przy końcu ery netolitu. Po cóż nam, zdaje się mówić poeta z Bielska Białej, otwarcie granic międzypaństwowych, skoro ludzie stwarzają sobie bariery innego rodzaju odgradzają się od bliskich osób, uciekając w świat wirtualny. Z e dycji wynika przygnębiający wniosek, że jeśli ukazane przez Zemanka zjawiska społeczne nie zostaną zahamowane, światu grozi totalna dehumanizacja. Drugą nagrodę w kategorii poezji zdobył (nagrodzony też jako prozaik) Artur Wodarski (godło Znikający punkt ). W zestawie wierszy, jakie nadesłał on na konkurs, niejednokrotnie pojawiają się treści metaliterackie, zdradzające niewątpliwe zamiłowanie Wodarskiego do literatury autotematycznej. Podmiot liryczny jego utworów poeta z humorem i rozbrajającą szczerością ujawnia sekrety swego warsztatu pisarskiego, mówi o procesie tworzenia (przykładem może tu być tekst pt. lubię dostać w gębę wierszem ), nie boi się przyznać do chwilowego braku natchnienia czy trudności w pisaniu (które wstępnie nakreśla już sam tytuł jednego z liryków jesienią nie mam pomysłu na wiersze ). Trudno rozstrzygnąć (co zresztą w najmniejszym stopniu nie decyduje o walorach artystycznych tych utworów), czy Wodarski pisze tu o sobie,

6 czy o wykreowanym poecie, którego osoba jest elementem czystej fikcji literackiej. W tym przypadku bowiem podmiot liryczny może (choć nie musi) być utożsamiany z autorem. Trzecia nagroda w kategorii poezji została przyznana Czesławowi Markiewiczowi z Zielonej Góry (godło Szary szafran ). Nadesłał on na konkurs zestaw czterech utworów poetyckich, które są do siebie zbliżone tematycznie dotyczą takich zagadnień, jak przemijanie, śmierć, rozstania z bliskimi osobami. W kategorii poezji przyznano także trzy równorzędne wyróżnienia. Jedno z nich otrzymała Magdalena Cybulska ( megan ) z Łodzi. Poetka ta tworzy teksty, które charakteryzują się epigramatyczną zwięzłością (żaden z nadesłanych na konkurs utworów nie przekracza rozmiaru ośmiu wersów) i wyjątkową elegancją stylu (jest on prosty, jasny, bardzo klarowny, na pozór niepoetycki). Tematyka tych utworów wydaje się zwyczajna (dotyczy np. takich zdarzeń, jak ścięcie lasu). Jednakże prostota tej poezji nie oznacza, że utwory Magdaleny Cybulskiej nie są interesujące megan potrafi osiągnąć maksimum efektu przy zastosowaniu minimum środków. Do wyróżnionych poetów należy też Marcin Jurzysta z Torunia (godło DALE COOPER ). Tworzy on nastrojowe utwory o wyszukanej metaforyce. Laureatką wyróżnienia w kategorii poezji jest też Agnieszka Tomczyszyn Harasymowicz (godło asinus ) z Głuchołazów. Praca konkursowa tej autorki to zestaw pięciu wierszy, z których każdy zatytułowany jest słowem aluzja (tytuły poszczególnych utworów różnią się tylko numeracją). Twórczość poetki z Głuchołazów może prowokować do rozważań o intertekstualności, gdyż liryki, jakie tworzy asinus, oparte są - zgodnie z tym, co sugerują ich tytuły na świadomych, znaczących nawiązaniach do dzieł innych autorów, przede wszystkim Jerzego Harasymowicza. W kategorii dodatkowej, obejmującej utwory związane tematycznie z Ziemią Żarską, wyróżniony został Leonard Jaworski ze Szczecinka (godło Imigrant 1945 ). Jego Szczególna wędrówka to utwór

7 o przymusowej podróży, jaką w 1945 roku odbyli Polacy ze Stanisławowa, skierowani przez władze Związku Radzieckiego na Ziemie Odzyskane i zmuszeni do osiedlenia się w Żarach. Narrator tego utworu, choć nie znalazł się na Ziemi Żarskiej z własnej woli, wyraża się o niej z szacunkiem, nazywając ją Matką przybraną. Na uwagę zasługuje sposób ukazania przez Imigranta 1945 żołnierzy radzieckich, którzy wszelkie krzywdy dziejowe, jakich doznali Polacy ze strony Związku Sowieckiego, uzasadniali lakonicznym stwierdzeniem: my pobiedili. Teksty nagrodzone i wyróżnione w VI edycji konkursu O Laur Dziewina zostały zaprezentowane w niniejszej publikacji. Organizatorzy konkursu uznali bowiem, że utwory te, jako wyróżniające się swymi walorami literackimi, powinny być udostępnione nieco szerszej publiczności. dr Anna Filipowska

8 Protokół z dnia 17 października 2012 roku z posiedzenia Jury VI Konkursu Literackiego O Laur Dziewina Jury w składzie powołanym przez organizatorów: dr Anna Filipowska, literaturoznawca przewodnicząca jury członkowie: Janusz Koniusz, poeta i prozaik - wiceprezes Zarządu Oddziału ZLP Zielona Góra; Grażyna Rozwadowska-Bar - poetka, członek ZLP; Edward Derylak prozaik; Zbigniew Kozłowski - prozaik, wiceprezes Zarządu Oddziału ZLP Z. Góra. Janina Wilga sekretarz jury. Na konkurs wpłynęło: - w kategorii poezji 56 prac konkursowych, - w kategorii prozy 51 prac konkursowych, - w kategorii tematyka Ziemi Żarskiej 6 prac konkursowych. 13 prac konkursowych (8 w kategorii poezji, 5 w kategorii prozy) nie spełniało wymogów regulaminowych, wobec czego nie zostało poddanych ocenie jury. Utwory te (sygnowane godłem) organizatorzy poddali osądowi Jurorów, które po obradach ustaliło werdykt. Następnie otwarto koperty z godłami i przyznane nagrody oraz wyróżnienia przypadły następującym osobom: W kategorii poezji: I nagroda godło Perpetum Piotr Zemanek z Bielska-Białej, za zestaw wierszy; w wysokości 600,- zł; II nagroda godło Znikający punkt Artur Wodarski z Wyszanowa, za zestaw wierszy; w wysokości 300,- zł; III nagroda godło Szary szafran Czesław Markiewicz z Zielonej Góry, za zestaw wierszy; w wysokości 250,- zł; oraz trzy wyróżnienia w formie druku w wydawnictwie pokonkursowym: - godło Asinus Agnieszka Tomczyszyn-Harasymowicz z Głuchołazów, za zestaw wierszy; - godło Dale Cooper Marcin Jurzysta z Torunia, za zestaw wierszy; - godło Megan Magdalena Cybulska z Łodzi, za zestaw wierszy. W kategorii prozy: I nagroda godło Andrzejch1970 Andrzej Chodacki z Parczewa, za utwór *** (Bestia kryje się...); w wysokości 600,- zł; II nagroda godło Ajwenhoł Radosław Rak z Dębicy, za utwór Całując trawy; w wysokości 300,- zł; III nagroda godło Aste Duz Tadeusz Skwarczyński ze Sztumu, za utwór Noc bez dnia; w wysokości 250,- zł; oraz trzy wyróżnienia w formie druku w wydawnictwie pokonkursowym: - godło Mortimer Piotr Smolak z Krakowa, za utwór I Judasz tańczył, - godło Stark Wenancjusz Kłudkowski z Żar, za utwór Tylko noc, - godło Stąd do tamtąd Artur Wodarski z Wyszanowa, za utwór Trzy kobiety. W kategorii dodatkowej Litteraria żarskie: wyróżnienie w formie druku w wydawnictwie pokonkursowym - godło Imigrant 1945 Leonard Jaworski za Szczecinka, za utwór Szczególna wędrówka. Organizatorzy: - Klub Literacki ZLP O/Zielona Góra w Żarach, Miejska Biblioteka Publiczna Żary, Żarskie Towarzystwo Kultury.

9 POEZJA Laureaci: - Piotr Zemanek - Artur Wodarski - Czesław Markiewicz - Agnieszka Tomczyszyn-Harasymowicz - Marcin Jurzysta - Magdalena Cybulska

10 Piotr Zemanek - I nagroda w kategorii poezji Play Station 2010 do sieciowego gniazdka wkładasz żeton pulsu kurtyna zapada się świątynia otwiera krater na proscenium gra wstępna ćwiczysz rolę na go wchodzisz do akcji zrywasz z uwięzi zasady są proste ucieczka w labirynt przebiegasz strome pasaże schodów zdobywasz teren pieniądze kobiety trzymasz poziom bronisz twierdzy ukrytej pod wapiennym sklepieniem i płaszczem skóry szybciej rozbij szyk przeskocz wiersze mógłbyś przeżyć słowo ale nie znasz języka gest pięści jest bardziej czytelny w lustrzanym pokoju pusta księga bez odpowiedzi kolejne życie wypłaca wygraną jednego obola ciasna garderoba powoli zamyka się nad tobą twój awatar zaczyna żyć własnym życiem

11 SPAM bank krwi udziela kredytu zaufania w miesięcznych ratach jeśli posiadasz zdolność kredytową w serdecznych palcach możesz mieć kontakt z naszą konsultantką dajemy ci nielimitowane łącze możesz używać jeden darmowy numer w miesiącu dajemy za darmo piętnaście minut gratis i dziewięciomiesięczny bonus dwa byty obcego języka gratis sztuka języka sztuka mięsa i język sztuki przed posiłkiem trzy razy dziennie przed snem i we śnie kiedy wychodzisz na stronę lub wchodzisz w nią dostajesz wynajem nieziemskich apartamentów z podróżą w jedną stronę na wszelki wypadek ubezpieczamy twoje ostatnie minuty środki prześlemy do ręki nie musisz otwierać drzwi przekaz jest podprogowy przelew śródczaszkowy kiedy otwierają ci się oczy i okna czekają darmowe minuty codziennie w lepszym w towarzystwie wyłącz myślenie ale nie rozłączaj się jeszcze dziś zmień taryfę na młodszą szybszą ładniejszą nasze oferty są atrakcyjne możesz mieć każdą

12 Artur Wodarski II nagroda w kategorii poezji upadek pana Z. pan Z. wyszedł pewnego dnia z domu i spotkał na swojej drodze kobietę. on "pies na baby" i "leniwie mrucząca kotka". nie było w tym nic wzniosłego - taki seks bez specjalnych uniesień. potem pan Z. wrócił do domu. obejrzał jakiś film i zasnął. mijały dni miesiące i nic się nie wydarzyło może tylko poza tym że pan Z. wył codziennie w poduchę za swoja kotką. świadkiem jego upadku była nastoletnia dziewczynka Zuzia P. mieszkająca naprzeciwko. żal jej było faceta ale kiedy wycie się nasiliło wkurwiona zatłukła go młotkiem. życie pana Z. było właśnie takie: nic nieznaczące i całkowicie pozbawione uniesień za to życie Zuzi P. nabrało rozpędu

13 jesienią nie mam pomysłu na wiersze ten wiersz wziął się z braku pomysłu. walnął mnie w plecy wołając: no co jest człowieku? nie śpij, bo cię okradną! czułem jego oddech na karku. zapisałem dwie strony, lecz nie szło mi łatwo. dostałem prztyczka w ucho. niby zabawne, ale bolało. pisałem dalej. dzień, dwa, tydzień, miesiąc. wiersz przysnął na kanapie. wtedy uciekłem z domu. na ulice zapchane samochodami, na chodniki pełne ludzi. rozejrzałem się niespokojnie po okolicy, aż w końcu znalazłem wolną ławkę. usiadłem i wyrzuciłem z siebie to co napisałem. no i mi ulżyło. patrzyłem, jak wiatr porywa wersy na strzępy, jak wróble walczą zajadle o każdą metaforę i przerzutnię. to już nie był mój wiersz. puenta upadła mi pod stopy. chciałem ją złapać, zatrzymać dla siebie, ale zakręciła się na wietrze i poleciała, hen w miasto, na grzbiecie czarnego kota. tfu, na psa urok

14 Czesław Markiewicz III nagroda w kategorii poezji Missa Pagana Zawsze sądziłem, że żywa przeszłość jest balsamem na ludzkie rany. Gustaw Herling-Grudziński Co można zmieścić w walizce podróżując w jedną stronę. Tyle obcych słów trzeba zrozumieć żegnając się na zawsze. Wystarczyło wrzucić wilgotne polano do kominka żeby oczy zaszły mgłą. Chociaż nikt nie popełnił ani jednej łzy. Zbyt dużo milczenia utknęło w pamięci. Zmieniły się kolory. Biały był przezroczysty jak wydychane o świcie powietrze. Ani drzewa ani ptaki nie odpowiadały na pytania. Dlaczego nic się nie zmieniło oprócz adresu. Ten sam kontur horyzontu. Podrygi rudych nitek prychających spod zachodzącego słońca. Równo przycięte korony drzew nad reglami okolicznych golgot. Wymuskany granit ścieżek na szczyty. Nikt nie musi mi tego tłumaczyć. Wystarczy popatrzeć. Westchnąć. Odejść w swoim kierunku

15 Macierz Anna Głuche ściany dość nasłuchały się ciszy, wszystkie rodowe filiżanki z oberwanymi uszami. Nie pomaga wodzenie palcem po szczerbach na talerzach. Nie ma nic wszystko jest po drugiej stronie, za ścianą sypialni, gdzie cała rodzina utknęła w żywym śnie najbardziej od pewnego czasu martwej matki. Jak zapach macierzanki. I sezonowane dęby ułożone wzdłuż horyzontu. Co pozostało oślepionemu kryształkami krzemu zlizywać smak cebuli z deski do krojenia chleba; podłoga obrośnięta bosymi stopami; niby psia tęsknota zdychająca pod drzwiami; zamiast miry, kadzidła, złota puste trumny z krzykiem, gwoździe wypadające z krzyża, świece bez knotów

16 Agnieszka Tomczyszyn- Harasymowicz wyróżnienie w kategorii poezji Aluzja VII (do Jerzy Harasymowicz, Narwistość pióra, Dżem, Do kołyski) Nie tarasuj swoich wierszy, nie wietrz ich w Bieszczadach, wylecą z nich ptaki o gęstych skrzydłach i zapali się połonina jak u Indian, pojawią się obce pióra, twarde łuski ze strzelb; gdyby znali je w Persji, Aleksander Wielki straciłby przydomek. Ja tracę głowę z powodu deptania po piętach; chodzisz za mną ze swoim talentem, wracasz w moje samo h, w znalezione pióro. Drzewa przechowują duchy Apaczy, skalpowanie z liści ogołaca; prochy gubią się w literach. Życie z całych sił i uśmiechanie się do ludzi nie płucze z samotności. Bieszczadzkie anioły czytają utwory poetyckie zamiast opiekować się ludźmi nie wietrz wierszy.

17 Marcin Jurzysta wyróżnienie w kategorii poezji więc przywołuję zmory różnej maści o których się nie śni nawet w snach pastelowych jak sukienki dziewcząt biegnących do kamieniołomów po poręczne ciężkie kary które rozłupują czaszki i czary całą przestraszoną magię do trepanacji lipcowego wodogłowia przyznaj nie udało nam się to lato przyjdzie nam przewijać porażone słońce zmieniać bandaż za bandażem rozmasowywać pokurczony ogień podnosić sylaby zaklęć jak pisklęta które wypadły ze zbyt wysokich ust będziemy drżeć o kulawe klątwy które nigdy nie dogonią wrogów tylko do samego końca zostaną z nami darząc nas dozgonnym przekleństwem

18 Magdalena Cybulska wyróżnienie w kategorii poezji Zarastający staw Wszystkie stawy zarastają. Sitowie wpełza powoli. Taka naturalna kolej rzeczy. Nawet ważki opuszczają to miejsce. Przenoszą się gdzie indziej. Czuł się jak zarastający staw. Czekał aż wiatr przyniesie tutaj nasionka brzóz. I one na nim zakiełkują. Będzie szumiał jak morze. A jest przecież tylko zarastającym stawem. Kiedyś przylecą nad jego brzeg białe mewy. Wycięli mój sosnowy bór, do ostatniej zielonej igły. Teraz z ziemi sterczą krwawiące pnie. Moje niebo pozbawione konarów i gałęzi. Nawet piekło wyrwane z korzeniami. Zamiast jagód w kubeczku przyniosę Ci obcy wiatr, który przez przypadek tu się zagnieździł. Wycięli mój sosnowy bór. Żałuję, że nie jestem drzewem.

19 PROZA Laureaci: - Andrzej Chodacki - Radosław Rak - Tadeusz Skwarczyński - Piotr Smolak - Wenancjusz Kłudkowski - Artur Wodarski

20 Andrzej Chodacki I nagroda w kategorii prozy Ludzko- ziemskie puzle poukładanie pod moimi skrzydłami. Wszystko podzielone, nazwane. Bogu nie zostawili nic. W tak wielu królestwach na tronach przeklęci, straż pełnią nad ludzką pychą. Z poematu Zatroskany Anioł BESTIA kryje się w ludzkiej skórze. Przemawia z rządowych mównic wyłożonych czerwonym suknem. Podrywa tłumy do pieśni i wspólnego czynu w imię nacjonalizmu wszystkich czasów i większości narodów. Ciągle czujna i nienasycona. Idą za nią całe pokolenia oszukane przekonaniem o swojej wyjątkowości. W imię tego przekonania nie cofną się przed niczym. Nawet przed tym, o czym brzydzą się pisać ich poeci. I będą to robić konsekwentnie. Niszczyć i mordować, dla królowej, króla, prezydenta lub sekretarza. A potem morderców będą dekorować medalami, nazywać bohaterami i stawiać im pomniki. Spodobają się przez to BESTII, a ta obdarzy ich swoim przekleństwem. I nawet, jeśli zmieni się oblicze ziemi, rewolucje wywrócą do góry nogami świat i wszyscy wykrzykiwać będą, że oto nastał nowy porządek, przekleństwo BESTII będzie trwać wiernie. Daleki potomek ludobójcy stanie ochoczo do służby w legionach straceńców, by spełnić jej krwiożercze pragnienia. I będzie to robił konsekwentnie. Niszczył i mordował dla nowej królowej, nowego króla, prezydenta lub sekretarza. Nakarmi BESTIĘ przerażeniem niewinnych ofiar, a ta przytuli go do swego zimno-szklistego serca. Poruszał się jasnym, szerokim korytarzem. Bogate zdobienia sufitów, okien i ścian przyćmiewały swoim blaskiem wszystko, co do tej pory widział. Ogromne okna wpuszczały do środka jasne smugi kładące się pod jego stopami na kształt szarf utkanych z lekkości. Jak się tu znalazł? Co to za miejsce? Znał dobrze rezydencje wszystkich europejskich władców. Nawet korona angielska nie dysponowała nigdy takim przepychem.

21 - Gdzie się podziała służba? - zastanawiał się i ta myśl zaczynała powoli budzić w nim irytację. Zmrużył oczy i dostrzegł w oddali zarys drzwi kończących długi hol. W miarę zbliżania się kontury drzwi stawały się coraz wyraźniejsze odsłaniając przed nim potęgę swoich skrzydeł łączących się ostro na wysokości około pięciu metrów. Obok drzwi stało dwóch lokajów. - No, nareszcie służba! - odczuł chwilową ulgę, ale już po chwili zauważył, że obaj lokaje są czarnoskórzy. - Dlaczego hołotę wpuszcza się na salony?! - tym razem mocno zdegustowany zaczął już obmyślać kary, jakie wymierzy za pozostawienie go samego w obcym miejscu. Lecz gdy stanął przed potężnymi wrotami, wszelkie kwestie zeszły na plan dalszy. Oto stał przed najpiękniejszym dziełem rzemieślników, jakie kiedykolwiek oglądał w swoim królewskim życiu. Metalowe zdobienia wykonane ze złotego drutu układały się w tak kunsztowne figury i obrazy, że aż otworzył szeroko usta próbując ogarnąć biblijne sceny stworzone na całej powierzchni drzwi przez geniuszy rękodzieła. Wszystko jak żywe, cudownie dynamiczne i czytelne jak w żadnej katedrze europejskich stolic. - Koniecznie trzeba zatrudnić tego mistrza w moim pałacu w Laeken - rozmyślał zafascynowany, gdy drzwi łagodnie zaczęły się otwierać. Dziwne, bo zupełnie bezszelestnie rozchodziły się na boki, mimo, że taki ciężar wymagał zapewne dość hałaśliwego mechanizmu. Z jeszcze większym podziwem dla twórców wrót śledził rozchodzące się na boki zdobienia. Drzwi bezgłośnie znieruchomiały roztaczając przed nim obraz obszernej świetlistej sali. Na pierwszy rzut oka wyglądała jak sala wykładowa Uniwersytetu w Brukseli w słoneczne popołudnie. Nawet dostrzegł na środku mała ambonkę, jakby miejsce dla wykładowcy. Dookoła promieniście rozchodziły się okrągłe rzędy ławek wznosząc się coraz wyżej i wyżej, aż znikały gdzieś wśród mglistego blasku. Ruszył powoli i stanął przy mównicy. - Zapewne chcą, by król przemawiał - mówił do siebie i o sobie jak często ostatnio. Odczekał dłuższą chwilę, lecz nikt się nie pojawił. - Co za maniery, żeby król czekał na słuchaczy?!- zdenerwował się, próbując stukać palcami w drewniane obramowanie mównicy. Wtedy dopiero dostrzegł, że jego dłonie są jakby przezroczyste. Szybko dotknął twarzy, lecz nie poczuł na niej swoich palców. - A więc to sen? - odkrył nagle z ulgą i już chciał uśmiechnąć się w myśli, gdy usłyszał głosy dochodzące gdzieś z góry, jakby z wysokich rządów górujących nad mównicą. Po chwili dostrzegł kilka postaci

22 zbliżających się w jego stronę wąskim przepustem pozostawionym między ławkami. Postacie zaczęły schodzić w dół i wtedy ze zgrozą dotarło do niego, że wszyscy są czarnoskórzy. Murzyni poprzebierani w sędziowskie szaty, peruki i złote łańcuchy zajmowali kolejno miejsca za obszernym sędziowskim stołem moszcząc swoje parszywe, brudne zady w fotelach przeznaczonych dla państwowych urzędników wysokiej rangi. - To nie sen, to koszmar! - zagotowało się w nim i już miał wybuchnąć gniewem, gdy usłyszał ponad sobą głos jednego z czarnoskórych. - Otwieram rozprawę przeciwko Leopoldowi drugiemu, tytularnemu królowi belgijskiemu - słowa wybrzmiały w nienagannej francuszczyźnie, co zbiło z tropu króla nie mniej, niż ich treść. Po chwili odzyskał jednak równowagę i chciał krzyknąć, ale uświadomił sobie z niepokojem, że nie może wydobyć z siebie ani słowa. Pomimo starań, głos nie wydobywał się z jego poruszających się ust. Spróbował więc odwrócić się i wyjść, ale nogi zupełnie odmówiły mu posłuszeństwa. - Oskarżony nie otrzymał prawa głosu - odezwał się łagodnie jeden z sędziów pomocniczych uśmiechając się przy tym rzędem białych, świecących zębów. - Oskarżony otrzymał prawo do obrony - dodał drugi siedzący skrajnie z lewej czarnoskóry mężczyzna poprawiając komicznie wyglądającą perukę. Zaraz po tych słowach w rozświetlonym blaskiem miejscu, skąd nadeszli sędziowie zaczęła majaczyć jeszcze jedna postać. Przysadzista figura wychodziła z poświaty próbując niezdarnie przedrzeć się pomiędzy wąsko zabudowanymi ławkami. Już po chwili król rozpoznał w nim sprzedajnego prawnika z San Francisco Henry ego J. Kowalsky ego, który reprezentując Leopolda w sprawie dotyczącej kolonii w Kongo, zamiast bronić interesów swego mocodawcy, skompromitował koronę belgijską przed całym światem. Król z nienawiścią przyglądał się, jak otyły, sześćdziesięcioletni adwokat toczy się, sapiąc w kierunku składu sędziowskiego i zajmuje miejsce, przy wtórze trzeszczących pod nim desek, na samym końcu długiego stołu. Leopold powinien się ucieszyć, bądź co bądź to jednak jedyny biały w tym składzie. Ale czemu to musi być właśnie ten zaprzedany zdrajca?! Czerwony z trudu Kowalsk y obcierał chusteczką spocone czoło, a czarnoskórzy sędziowie szeptali coś między sobą. - Królu belgijski Leopoldzie drugi - odezwał się znów siedzący pośrodku Murzyn - jesteś oskarżony o spowodowanie śmierci dwunastu milionów

23 sześciuset pięćdziesięciu ośmiu tysięcy trzystu czterdziestu pięciu ludzi, a liczba ta cały czas rośnie. Zdziwienie wywołane przez słowa francuskojęzycznego Murzyna powoli zaczynało w umyśle Leopolda przeobrażać się w oburzenie. Znów otworzył usta, by zaprotestować, nazwać po imieniu czarne bydło, które tu pozwala sobie obrażać królewski urząd, ale tylko bezskutecznie poruszał drżącą brodą. Burza słów kotłowała się ciągle w trzeźwo myślącym umyśle, ale nie wydostawała się z odrętwiałych ust. Sędziowie znów coś szeptali do siebie. - W chwili obecnej zmarło kolejnych trzydzieści sześć twoich ofiar - zakomunikował jeden z nich. Leopold spojrzał energicznie na swojego obrońcę, który jeszcze większą chustką wycierał nalaną, czerwoną twarz. - Czy obrońca chciałby powołać świadków? - padło pytanie ze stołu sędziowskiego. Czarne głowy groteskowo ozdobione bląd puklami zwróciły się w prawo w stronę siedzącego samotnie Kowalsky ego, lecz ten właśnie zaczynał beztrosko chrapać. Król przypomniał sobie, że Kowalsk y cierpi na narkolepsję i zasypia nagle w najdziwniejszych sytuacjach. Chciał krzyknąć, obudzić go, ale wymachiwał tylko rękami miotając się za barierką mównicy. Otyły adwokat spał w najlepsze. Podczas gdy tu rzucane są parszywe oszczerstwa Bogu ducha winnemu monarsze. - A to, czy Bogu, to się dopiero okaże, Leopoldzie - rzekł tym samym, cholernie łagodnym tonem sędzia główny, jakby czytał w myślach króla - w związku z brakiem argumentów obrony proszę oskarżycieli o zabranie głosu. - Zatwardziałe serce grzesznika pozostaje niewzruszone na jawne dowody winy - odezwał się czarnoskóry sędzia z prawej. Leopold poczuł, że robi mu się słabo. I jeszcze do tego jakiś Czarnuch mówi do niego po imieniu. - Skandal! - krzyczał w myśli potrząsając długą siwą brodą - jakim prawem plebejska hołota śmie wydawać wyroki na królewską osobę?! Jeden z sędziów, który wcześniej odmawiał prawa do głosu królowi wstał i spojrzał w dół na Leopolda. Tym razem się nie uśmiechał. Po chwili milczenia, w czasie której nawet król zaniechał gniewnego tonu jakoś dziwnie przytłoczony górującą nad nim postacią, sędzia zaczął przemawiać:

24 - Nazywam się Malume Niama, wódz ludu Sanga zamieszkującego na południe od obszarów, które zostały napadnięte przez dzikich białych ludzi. Leopold nie zdążył nawet otworzyć szeroko oczu na absurdalnie brzmiące słowa, gdy mocny głos wodza znów uderzył z góry przejmując dominację nad ciszą sądowej sali. - Hordy białych dzikusów wdarły się do naszego kraju z północy porywając i gwałcąc nasze kobiety, zabijając małe dzieci, niewoląc mężczyzn, by służyli diabelskiej machinie sterowanej przez ciebie, biedny Leopoldzie - ostatnie słowa wybrzmiały z żalem, jakby litością nad człowiekiem, który stał na środku sali. - Podjęliśmy walkę, by chronić naszych ludzi, ale przewaga demonów była miażdżąca. Wraz z wojownikami i tymi, którzy przetrwali masakrę ukryliśmy się w miejscu, gdzie od wieków nasz lud szukał schronienia, gdy niebezpieczeństwo zagrażało bytowi narodu, w jaskini Tshamakele. Tam trwaliśmy przez miesiąc, aż przyszły nam z pomocą Anioły Boga. Leopold zaczął coś kojarzyć. Był taki bunt w Katandze, gdzie buntowników zapędzono do jakiejś jaskini. Jego żołnierze przez trzy miesiące blokowali wejście do jaskini, aż całe czarne plugastwo w środku zdechło z głodu. Wódz usiadł a wstał kolejny sędzia tym razem z prawej strony stołu. - Nazywam się Tswambe. W roku 1890 od narodzenia Zbawiciela w lesie obok naszej wioski założył swe leże diabeł równika Leon Fievez przysłany przez ciebie, Leopoldzie by nas mordować. Na jego rozkaz i za twoim przyzwoleniem ucinano ręce wszystkim złapanym mężczyznom. Dla szatańskiej zabawy zmuszano okaleczonych chłopców do gwałcenia swoich matek i sióstr. Kiedy nasza wioska spóźniła się z dostarczeniem diabłu ryb i manioku, ten rozkazał zabić stu naszych ludzi a głowy wbić na pale wokół swego obozu. Daję świadectwo o tym, bo sam byłem ofiarą tej rzezi. Chłód ogarnął serce Leopolda. Ci ludzie patrzący na niego z góry to zjawy, upiory w sędziowskich togach. Co za koszmar nie mający końca?! - To nie sen, Leopoldzie, biedny człowieku zaprzedany władzy szatana - znów powstał jeden z sędziów kierując palec w stronę króla: - Opowiedz nam, co robiłeś z dziećmi?