Przyroda, klasa 6 Rok szkolny 2014/2015 Wymagania edukacyjne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych I ZAŁOŻENIA OGÓLNE:

Transkrypt

1 Przyroda, klasa 6 Rok szkolny 2014/2015 Wymagania edukacyjne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych I ZAŁOŻENIA OGÓLNE: 1. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć ucznia polega na rozpoznawaniu poziomu jego umiejętności, postępów w opanowaniu wiadomości i umiejętności z podstawy programowej oraz na wystawieniu odpowiedniego stopnia szkolnego. 2. Przy ocenianiu ucznia bierze się pod uwagę : osobowość oraz jego możliwości intelektualne strategię uczenia się (wzrokową, słuchową) indywidualne potrzeby edukacyjne. 3. Ocena jest informacją o dokonanych postępach i brakach zarówno dla niego samego jak i dla jego rodziców. Na tej podstawie planuje co należy zrobić, aby podwyższyć poziom opanowania przez ucznia wiadomości i umiejętności. 4. Uczniowie oceniani są według skali określonej w przepisach ogólnych Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania. 5. Uczniowie oceniani są z wykorzystaniem elementów oceniania kształtującego. 6. Ocena śródroczna (roczna) nie jest średnią arytmetyczną ocen, składają się następujące oceny cząstkowe z obszarów: - sprawdzian (w formie testu, dłuższej wypowiedzi pisemnej) - kartkówki - odpowiedzi ustne - praca na lekcji (w tym aktywność, projekty edukacyjne) - prace długoterminowe (prowadzone obserwacje i doświadczenia, opracowania, prezentacje) - sposób prowadzenia notatek ( estetyka, poprawność ortograficzna, interpunkcyjna) 7. Przy wystawianiu oceny półrocznej najwyższą wagę mają oceny z prac pisemnych. 8. Wszystkie sprawy sporne rozstrzygane będą zgodnie z WSO oraz rozporządzeniami. II OBOWIĄZKI UCZNIA: Uczeń zobowiązany jest do: a) przynoszenia podręcznika(jeden na ławkę), zeszytu ćwiczeń i zeszytu przedmiotowego, zielonego długopisa b) odrabiania zadanych prac domowych (zarówno ustnych, jak i pisemnych) c) prowadzenia obserwacji, prostych doświadczeń, mierzenia, dokumentowania wyników, wyciągania z nich wniosków, prezentowania d) samodzielnego przygotowywania zapowiedzianych wcześniej opracowań lub prezentacji opartych o inne źródła niż podręczniki szkolne e) uzupełniania braków powstałych na skutek nieobecności f) uważania na lekcjach, brania czynnego udziału w zajęciach i prowadzenia pełnych notatek w zeszycie g) rzetelnego przygotowywania się do sprawdzianów h) systematycznego uczenia się III KONTROLA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA: a) O sprawdzianie nauczyciel informuje co najmniej tydzień wcześniej, podaje zakres materiału i przeprowadza lekcję powtórzeniową. 1

2 b) Sprawdziany są obowiązkowe. Jeżeli z przyczyn losowych uczeń nie może napisać jej z całą klasą, to powinien uczynić to w uzgodnionym z nauczycielem terminie. Termin ten powinien ustalić do tygodnia po powrocie, jeśli tego nie uczyni, nauczyciel daje mu arkusz sprawdzianu na pierwszej lekcji (po upłynięciu terminu). Zakres tej lekcji uczeń musi nadrobić w swoim zakresie. c) Nauczyciel oddaje poprawione prace do dwóch tygodni od dnia napisania. Uczeń zielonym długopisem dokonuje poprawy błędnych odpowiedzi, po czym arkusz pozostaje w szkole, wpięty do teczki każdego ucznia. Wszelkie prace pisemne są do wglądu rodziców, po wcześniejszym umówieniu się z nauczycielem. d) Nauczyciel może bez uprzedzenia przeprowadzić kartkówkę z trzech ostatnich tematów. Uczeń wkleja kartkówkę do zeszytu i daje do podpisu Rodzicowi. e) Uczeń ma prawo 2 razy w półroczu zgłosić brak przygotowania do zajęć bez podania przyczyny. Należy to zrobić w momencie sprawdzania listy obecności, po wyczytaniu nazwiska ucznia. Prawo to nie dotyczy lekcji, na której przeprowadzane są zapowiedziane sprawdziany. W dzienniku zostaje ten fakt odnotowany jako np. Kolejne braki przygotowania do zajęć (brak pracy domowej, zeszytu, brak opanowania materiału z trzech poprzednich lekcji) będą odnotowane w zeszycie przedmiotowym poprzez wpis, za 5 minusów uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną. Przy nie zgłoszeniu braku uczeń otrzymuje ocenę niedostateczną od razu. f) W celu dodatkowej motywacji ucznia do aktywnej pracy otrzymuje on +, które zamieniają się w oceny. Uczeń zapisuje plusy w przygotowanej tabel, na ostatniej stronie zeszytu przedmiotowego. Ważne są te plusy, które podpisane są przez nauczyciela.za 5 plusów uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą. g) Na bieżąco uczeń może być zapytany do 3 tematów wstecz. Powtórzenie większej partii materiału wymaga zapowiedzenia tydzień wcześniej. IV TRYB POPRAWIANIA OCEN: a) Uczeń ma prawo poprawiać każdą ocenę. b) Poprawa jest dobrowolna i musi odbywać się poza lekcjami przyrody. c) Termin poprawy uczeń uzgadnia z nauczycielem do dwóch tygodni od czasu otrzymania oceny. d) Nową ocenę zapisuje się obok poprawianej. e) Zadania domowe uczeń powinien poprawić na lekcję następną. Wyjątkowo, jeżeli zadanie było pracochłonne lub jego realizacja trwała dłuższy czas, uczeń uzgadnia z nauczycielem termin oddania pracy (maksymalnie 2 tygodnie). V KRYTERIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY roczne i śródroczne Poziom konieczny (dopuszcający) potrafi wymieniać różnorodne organizmy oraz obiekty przyrodnicze i zjawiska zachodzące w jego otoczeniu wymienia środowiska i zróżnicowanie geograficzne świata w najbliższym otoczeniu wymienia poznane procesy i zjawiska fizyczne zachodzące w otaczającym świecie zna właściwości wybranych substancji chemicznych najczęściej spotykanych w życiu codziennym zna podstawowe zasady budowy organizmów żywych zna źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego stosuje zasady higieny osobistej w życiu codziennym systematycznie prowadzi zeszyt przedmiotowy i odrabia prace domowe bierze udział w pracach na lekcji Poziom podstawowy(dostateczny) samodzielnie posługuje się podręcznikiem posiada cechy dobrego obserwatora 2

3 umie uzasadniać proste zależności między budową i funkcjonowaniem organizmów żywych, a środowiskiem ich życia oraz między elementami przyrody podaje kilka przykładów poznanych zjawisk, procesów, zależności zachodzących w przyrodzie dokonuje pomiarów i zapisuje je podaje przyczyny niekorzystnych zmian zachodzących w najbliższym otoczeniu odszukuje w podręczniku tekst i wypełnia tabelę poznane zasady stosuje w życiu codziennym posługuje się prostymi przyrządami pomiarowymi, optycznymi i sprzętem laboratoryjnym potrafi posługiwać się planem, mapą, globusem uczestniczy aktywnie w pracach na lekcji Poziom rozszerzający(dobry) sprawnie posługuje się terminologią i wiedzą wymaganą w podstawie programowej potrafi korzystać z literatury zbiera materiały pomocne w zdobywaniu wiedzy uzasadnia podobieństwa i różnice między poznanymi zjawiskami, procesami, organizmami wyjaśnia przyczyny i skutki poznanych zjawisk dokonuje ogólnej charakterystyki wykonuje rysunki, schematy, tabele, wykresy, mapy mentalne rozwiązuje problemy związane z zapewnieniem organizmom właściwych warunków do życia umie wyjaśnić treść zapisu rysunkowego, schematycznego, graficznego i słownego zawsze aktywnie uczestniczy w lekcjach uczestniczy w dyskusjach, udziela wyczerpujących pełno zdaniowych odpowiedzi, podaje argumenty Poziom dopełniający (bardzo dobry) wyszukuje literaturę i określa przydatność różnych źródeł wiedzy w uczeniu się potrafi wyciągać wnioski na podstawie obserwacji faktów i zjawisk planuje obserwacje i doświadczenia prowadzi samodzielnie eksperyment i dokumentację wyjaśnia problemy dostrzega związki przyczynowo- skutkowe w przyrodzie i wyjaśnia je uzasadnia przyjęty punkt widzenia umie uogólniać, logicznie myśleć, analizować, porównywać wykonuje modele, będące odzwierciedleniem zdobytej wiedzy przygotowuje się do każdej lekcji chętnie wykonuje zadania dodatkowe- własne prezentacje Poziom wykraczający(celujący) samodzielnie zdobywa wiedzę przyrodniczą obejmującą poznanie różnorodnych organizmów, ich przystosowań, budowy i funkcjonowania poznaje i analizuje zjawiska zachodzące w przyrodzie interpretuje przebieg złożonych procesów fizjologicznych, zjawisk fizycznych, przemian chemicznych podejmuje aktywne działania na terenie szkoły i środowiska lokalnego osiąga sukcesy w konkursach przedmiotowych potrafi łączyć wiedzę z różnych przedmiotów pod nadzorem nauczyciela prowadzi własne prace badawcze VI OCENIANIE UCZNIA ZE SPECYFICZNYMI POTRZEBAMI EDUKACYJNYMI: 3

4 1. Kryteria oceniania wiedzy i umiejętności przedmiotowych będą dostosowane do indywidualnych możliwości ucznia i oparte na wskazówkach zawartych w opiniach i orzeczeniach Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej. 2. W głównej mierze oceniany będzie wkład pracy w realizowane zadanie, zaangażowanie w dążeniu do celu, pozytywna motywacja do nauki, jak również wytrwałość, systematyczność, przygotowanie do zajęć oraz wywiązywanie się z obowiązków szkolnych. Ocenianie w poszczególnych wymaganiach szczegółowych Zjawiska elektryczne i magnetyczne w przyrodzie. 1)podaje przykłady zjawisk elektrycznych w przyrodzie (np. wyładowania atmosferyczne, elektryzowanie się włosów przy czesaniu); 2)demonstruje elektryzowanie się ciał i ich oddziaływania na przedmioty wykonane z różnych substancji; 3)wymienia źródła prądu i dobiera je do odbiorników, uwzględniając napięcie elektryczne; 4)opisuje skutki przepływu prądu w domowych urządzeniach elektrycznych, opisuje i stosuje zasady bezpiecznego obchodzenia się z urządzeniami elektrycznymi; 5)buduje prosty obwód elektryczny i wykorzystuje go do sprawdzania przewodzenia prądu elektrycznego przez różne substancje; 6)uzasadnia potrzebę i podaje sposoby oszczędzania energii elektrycznej; 7)bada i opisuje właściwości magnesów oraz ich wzajemne oddziaływanie, a także oddziaływanie na różne substancje; 8)buduje prosty kompas i wyjaśnia zasadę jego działania, wymienia czynniki zakłócające prawidłowe działanie kompasu. - podaje przykłady ciał przyciąganych przez magnes i tych, których magnes nie przyciąga - podaje przykłady elektryzowania ciał - podaje przykłady odbiorników prądu - rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego - wymienia zasady bezpiecznego i oszczędnego korzystania z energii elektrycznej -podpisuje bieguny magnesów przyciągających się i odpychających się - rysuje linie sił pola magnetycznego -opisuje wzajemne oddziaływanie ładunków o takich samych i różnych znakach - podaje przykłady źródeł prądu, przewodników i izolatorów elektrycznych - wyjaśnia znaczenie terminów: bieguny jednoimienne, bieguny różnoimienne -opisuje zasadę działania kompasu -wymienia czynniki zakłócające działanie kompasu -wyjaśnia, czym jest siła elektryczna -wyjaśnia, popierając przykładami, pojęcia: przewodniki i izolatory - wymienia skutki przepływu prądu elektrycznego -wyjaśnia znaczenie terminów: pole magnetyczne, linie sił pola magnetycznego - opisuje zależność między położeniem ziemskich biegunów geograficznych i magnetycznych -wyjaśnia, czym są wyładowania elektryczne 4

5 - wyjaśnia, czym jest prąd elektryczny -opisuje wpływ przepływającego prądu na igłę magnetyczną cel - wyjaśnia, dlaczego Ziemia jest wielkim magnesem, wykorzystując wiadomości na temat budowy jej wnętrza - wyjaśnia, dlaczego przebywanie w samochodzie podczas burzy jest bezpieczne - opisuje zasadę działania bezpieczników - opisuje zjawisko zaćmienia Słońca; opisuje zjawiska echa, echolokacji Ziemia we wszechświecie. 1)opisuje kształt Ziemi z wykorzystaniem jej modelu globusa; 2)wymienia nazwy planet Układu Słonecznego i porządkuje je według odległości od Słońca; 3)wyjaśnia założenia teorii heliocentrycznej Kopernika; 4)bada doświadczalnie prostoliniowe rozchodzenie się światła i jego konsekwencje np. camera obscura, cień; 5)bada zjawisko odbicia światła: od zwierciadeł, powierzchni rozpraszających, elementów odblaskowych; podaje przykłady stosowania elementów odblaskowych dla bezpieczeństwa; 6)prezentuje za pomocą modelu ruch obiegowy i obrotowy Ziemi; 7)odnajduje zależność między ruchem obrotowym Ziemi a zmianą dnia i nocy; 8)wskazuje zależność między ruchem obiegowym Ziemi a zmianami pór roku. - rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii heliocentrycznej -podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie (gwiazda, planeta, księżyc) - rozpoznaje na ilustracji Ziemię i Księżyc -opisuje kształt Ziemi -wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc - podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi dookoła Słońca - wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku; - podaje przykłady sztucznych źródeł światła -podaje cechy obrazu zaobserwowanego przez camerę obscurę - rysuje schemat odbicia promieni świetlnych od powierzchni gładkiej - wyjaśnia, dlaczego należy używać elementów odblaskowych - wymienia źródła dźwięku - odróżnia gwiazdy od innych ciał niebieskich - wymienia rodzaje ciał niebieskich - zaznacza na rysunku schematycznym kierunek ruchu obrotowego Ziemi - podpisuje na rysunku mapy świata strefy oświetlenia Ziemi - podaje przykłady naturalnych źródeł światła - rysuje odbicie promieni świetlnych od powierzchni chropowatej -wyjaśnia, kiedy obraz oglądany przez lupę jest obrazem powiększonym - wymienia cechy dźwięku - porównuje prędkość rozchodzenia się dźwięku w różnych ośrodkach - omawia najważniejsze założenia teorii heliocentrycznej 5

6 - wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego - rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu -zaznacza na rysunki oś ziemską -wymienia skutki nachylenia osi ziemskiej - zaznacza na rysunku oświetlenie Ziemi w dniach tzw. Przesileń - opisuje rolę oceanu jako magazynu żywności i źródła surowców mineralnych - wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych -wyjaśnia, czym jest promień świetlny - podaje przykłady wykorzystania camery obscura -podaje przykłady przyrządów, w których wykorzystano zjawisko odbicia światła - opisuje cechy dźwięku - opisuje wpływ hałasu na organizm człowieka - wymienia, popierając przykładami, typy planet -wyjaśnia, dlaczego na Ziemi istnieją różnice czasu -wyjaśnia, dlaczego na obszarach podbiegunowych trwa noc polarna i dzień polarny - opisuje wpływ zmian oświetlenia Ziemi przez Słońce na warunki życia organizmów -opisuje sposób rozchodzenia się światła i dźwięku - opisuje zasadę działania camery obscury -wyjaśnia pojęcia: odbicie zwierciadlane, ognisko, ogniskowa -opisuje sposób powstawania obrazu w oku - porównuje prędkość światła i dźwięku -spośród dwóch wybranych miast wskazuje miasto, w którym Słońce wzejdzie lub zajdzie wcześniej Lądy i oceany. 1)wskazuje na globusie: bieguny, równik, południk zerowy i 180, półkule, kierunki główne oraz lokalizuje kontynenty, oceany i określa ich położenie względem równika i południka zerowego; 2)wskazuje na mapie świata: kontynenty, oceany, równik, południk zerowy i 180, bieguny; 3)charakteryzuje wybrane organizmy oceanu, opisując ich przystosowania w budowie zewnętrznej do życia na różnej głębokości, 4) opisuje przebieg największych wypraw odkrywczych, w szczególności Kolumba i Magellana. - podpisuje na rysunku globusa północny i południowy biegun geograficzny, półkule: wschodnią, zachodnią, północną i południową -podpisuje na rysunkach zwrotniki Raka i Koziorożca, równik i koła podbiegunowe - wymienia nazwy wszystkich,kontynentów i trzech oceanów na kuli ziemskiej -opisuje odkrycie Krzysztofa Kolumba - podpisuje na rysunku schematycznym: południki, południk zerowy i południk 180, równoleżniki, równik - zaznacza na mapie punkty leżące na tym samym południku lub równoleżniku - wymienia nazwy oceanów - zaznacza na mapie trasę wyprawy morskiej Ferdynanda Magellana 6

7 -wyjaśnia znaczenie pojęć: siatka geograficzna, siatka kartograficzna, południki, równoleżniki, równik - opisuje rolę oceanu jako magazynu żywności i źródła surowców mineralnych - wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych - opisuje poznane kontynenty -zaznacza na mapie portugalską drogę wschodnią i zachodni szlak hiszpański - opisuje różnice między południkami a równoleżnikami -odszukuje punkt na mapie mając dane jego współrzędne geograficzne -wyjaśnia pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna -określa położenie geograficzne dowolnego punktu na mapie Krajobrazy świata. 1) charakteryzuje warunki klimatyczne i przystosowania do nich wybranych organizmów w następujących krajobrazach strefowych: lasu równikowego wilgotnego, pustyni gorącej, stepu, tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz lokalizuje na mapie, 2)opisuje krajobrazy świata, w szczególności: lasu równikowego wilgot nego, sawanny, pustyni gorącej, tajgi, tundry, pustyni lodowej, rozpoznaje je na ilustracji oraz lokalizuje na mapie; 3)rozpoznaje organizmy roślinne i zwierzęce typowe dla poznanych krajobrazów, 4)podaje przykłady współzależności między składnikami krajobrazu, zwłaszcza między klimatem (temperatura powietrza, opady) a rozmieszczeniem roślin i zwierząt. 7.Krajobrazy Polski i Europy 7) opisuje krajobrazy wybranych obszarów Europy (śródziemnomorski, alpejski), rozpoznaje je na ilustracji oraz lokalizuje na mapie; - podpisuje na mapie przynajmniej trzy strefy klimatyczne Ziemi -wymienia dwie cechy klimatu strefy wilgotnych lasów równikowych -rozpoznaje na ilustracjach krajobrazy strefy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących, śródziemnomorskiej, lasów mieszanych, stepów, tajgi, tundry, pustyń lodowych, gór wysokich -rozpoznaje na ilustracjach po trzy przykłady roślin i zwierząt występujących w omawianych strefach - podpisuje na mapie Saharę - wymienia pięć produktów otrzymywanych z roślin uprawianych w strefie śródziemnomorskiej -wymienia cechy klimatu: morskiego, kontynentalnego, górskiego - podpisuje na mapie przynajmniej trzy strefy krajobrazowe świata -podpisuje na mapie strefy: wilgotnych lasów równikowych, sawann, pustyń gorących, śródziemnomorskiej, lasów mieszanych, stepów, tajgi, tundry, pustyń lodowych, gór wysokich -rozpoznaje wybrane zwierzęta wilgotnych lasów równikowych - odczytuje z wykresu klimatycznego informacje dotyczące przebiegu temperatury powietrza i opadów w omawianych strefach 7

8 -opisuje przystosowania wybranych zwierząt do życia w omawianych strefach - rozpoznaje na ilustracjach pięć roślin uprawianych w strefie śródziemnomorskiej - wymienia po kolei piętra roślinne w Tatrach -wyjaśnia pojęcia: strefy klimatyczne, klimat astrefowy - opisuje wpływ działalności człowieka na zmiany krajobrazów Ziemi - podaje przykłady działań człowieka w strefie wilgotnych lasów równikowych - opisuje roślinność sawanny oraz przystosowania roślinności pustyń i stepów - wymienia charakterystyczne elementy krajobrazu pustynnego -opisuje cechy klimatu: śródziemnomorskiego, tundry, pustyń lodowych i wysokogórskiego - opisuje przystosowania drzew liściastych do zmian temperatury w ciągu roku i drzew iglastych do warunków klimatycznych tajgi -wyjaśnia pojęcia: step, pampa, preria - opisuje przystosowania ssaków do życia na obszarach polarnych - wymienia po kolei piętra roślinne w Alpach - opisuje związek między oświetleniem Ziemi a występowaniem stref klimatycznych - opisuje strukturę wilgotnego lasu równikowego - opisuje zagrożenia wynikające z działalności człowieka w strefie wilgotnych lasów równikowych -opisuje przystosowania roślin do życia w strefie sawann -opisuje rodzaje pustyń gorących, podając ich przykłady - opisuje cechy roślin tworzących makię śródziemnomorską -wyjaśnia pojęcie: roślinność twardolistna - porównuje strukturę lasu liściastego i wilgotnego lasu równikowego - podaje przykłady przekształcania stepów przez człowieka -porównuje Arktykę i Antarktydę -porównuje piętra roślinne Tatr i Alp - podaje przykłady gatunków endemicznych występujących w wybranych strefach krajobrazowych -opisuje sposób powstawania deszczy zenitalnych - opisuje życie i zajęcia mieszkańców poznanych stref - przyporządkowuje podane gatunki roślin i zwierząt do poszczególnych stref krajobrazowych 14. Przemiany substancji 1)podaje przykłady przemian odwracalnych: topnienie, krzepnięcie i nieodwracalnych: ścinanie białka, korozja; 2)odróżnia pojęcia: rozpuszczanie i topnienie, podaje przykłady tych zjawisk z życia codziennego; 3)bada doświadczalnie czynniki wpływające na rozpuszczanie substancji: temperatura, mieszanie; 4)podaje i bada doświadczalnie czynniki wywołujące topnienie i krzepnięcie (temperatura) oraz parowanie i skraplanie (temperatura, ruch powietrza, rodzaj cieczy, wielkość powierzchni); 5)odróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych, podaje przykłady takich mieszanin z życia codziennego; 6)proponuje sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych (filtrowanie, odparowanie, przesiewanie). - wymienia przykłady mieszanin 8

9 - wymienia sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych -podaje przykłady wykorzystania różnych sposobów rozdzielania mieszania w życiu codziennym - nazywa przemiany stanów skupienia substancji - wyjaśnia, podając przykłady, pojęcia: mieszanina niejednorodna i mieszanina jednorodna - wymienia czynniki przyspieszające proces rozpuszczania - do podanych mieszanin dobiera sposób ich rozdzielania - wyjaśnia różnice między rozpuszczaniem a topnieniem - podaje przykłady przemian nieodwracalnych zachodzących w najbliższym otoczeniu -opisuje cechy mieszaniny - do poznanych sposobów rozdzielania mieszanin dobiera przykłady z życia codziennego - opisuje składniki roztworu - wyjaśnia, czym są stopy - wyjaśnia, na czym polega przemiana odwracalna i nieodwracalna - wyjaśnia, na czym polega rozpuszczanie - charakteryzuje powietrze jako jednorodną mieszaninę gazów - opisuje sposoby rozdzielania podanych mieszanin jednorodnych i niejednorodnych -opisuje spalanie jako przykład przemiany nieodwracalnej - porównuje procesy utleniania i spalania - wyjaśnia, dlaczego katastrofy tankowców stanowią zagrożenie dla organizmów morskich - opisuje sposób rozdzielenia składników naftowej podanej mieszaniny jednorodnej, której składnikami są ciecze Ruch i siły w przyrodzie. 1)opisuje różne rodzaje ruchu, uwzględniając tor, prędkość, okresowość; 2)interpretuje prędkość jako drogę przebytą w jednostce czasu, wyznacza doświadczalnie prędkość swojego ruchu, np. marszu lub biegu; 3)bada doświadczalnie siłę tarcia i oporu powietrza oraz wody, określa czynniki, od których te siły zależą; podaje przykłady sposobów zmniejszania i zwiększania siły tarcia i oporu w życiu codziennym oraz sposoby ich wykorzystania. - na podstawie rysunku toru rozpoznaje ruch prostoliniowy i krzywoliniowy -podaje przykłady występowania siły tarcia -wymienia czynniki, od których zależy wielkość siły oporu - wyjaśnia, czym jest ruch ciał - charakteryzuje wielkości opisujące ruch: prędkość, drogę i czas - wyjaśnia pojęcie: siła oporu - wyjaśnia, czym jest układ odniesienia -wyjaśnia, na czym polega względność ruchu - oblicza prędkość poruszającego się ciała - wymienia sposoby zwiększania i zmniejszania siły tarcia - opisuje znaczenie sił oporu -oblicza drogę, czas, mając podane pozostałe wielkości opisujące ruch 9

10 - wyjaśnia, od czego zależy siła tarcia - porównuje siły oporu powietrza i wody - wykonuje obliczenia wymagające przeliczania jednostek prędkości - opisuje przystosowania budowy zewnętrznej zwierząt służące zmniejszaniu siły oporu ich ruchu 5.Człowiek a środowisko. 2)wyjaśnia wpływ codziennych zachowań w domu, w szkole, w miejscu zabawy na stan środowiska naturalnego; 3)proponuje działania sprzyjające środowisku; 4)podaje przykłady miejsc w najbliższym otoczeniu, w których zaszły korzystne i niekorzystne zmiany pod wpływem działalności człowieka; 5)podaje przykłady pozytywnego i negatywnego wpływu środowiska na zdrowie człowieka; wykazuje doświadczalnie wpływ różnych substancji na wzrost i rozwój roślin, dokumentuje i prezentuje wyniki doświadczenia. - wymienia przykłady zasobów przyrody - wymienia dwa przykłady globalnych skutków zanieczyszczeń środowiska - wymienia nazwy gazów cieplarnianych - proponuje dwa sposoby ratowania ginących gatunków roślin i zwierząt - wyjaśnia pojęcia: zasoby przyrody, dziura ozonowa - podaje po dwa przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych -wymienia przyczyny zanieczyszczeń środowiska - na podstawie schematu opisuje powstawanie efektu cieplarnianego - podaje przykłady negatywnego wpływu kwaśnych opadów na stan środowiska - podaje przykłady pamiątek z podróży (przedmiotów), których przywożenie jest zabronione - charakteryzuje wyczerpywalne i niewyczerpywalne zasoby przyrody - wyjaśnia, dlaczego zanieczyszczenia powietrza należą do szczególnie niebezpiecznych -wymienia czynniki wpływające na wzrost ilości gazów cieplarnianych w atmosferze - podaje przykłady działań na rzecz ochrony przyrody prowadzonych przez organizacje międzynarodowe - wyjaśnia, podając przykłady, czym są odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody - opisuje rolę warstwy ozonowej - opisuje skutki wzrostu ilości gazów cieplarnianych dla środowiska przyrodniczego - podaje sposoby zapobiegania kwaśnym opadom -podaje przykłady zadań z zakresu ochrony przyrody wymagających międzynarodowej współpracy - podaje przykłady międzynarodowych konwencji na rzecz ochrony przyrody - podaje przykłady wpływu zanieczyszczeń środowiska na zdrowie i życie ludzi w Polsce i na świecie 4.Najbliższa okolica 4) opisuje przystosowania budowy zewnętrznej i czynności życiowych organizmów lądowych do środowiska życia na przykładach obserwowanych organizmów; -wymienia miejsca, w których żyją zwierzęta -podpisuje na ilustracji parzydełkowce, płazińce, nicienie, pierścienice, stawonogi 10

11 - wymienia miejsca, w których żyją mięczaki - podpisuje na rysunku części ciała ryby - rozpoznaje na ilustracjach płazy oraz ryby morskie i słodkowodne, - wymienia miejsca występowania gadów - przyporządkowuje pokazane na rysunkach gady do poszczególnych grup systematycznych - wymienia trzy cechy budowy ptaków świadczące o ich przystosowaniu do lotu - wymienia charakterystyczne cechy ptaków drapieżnych - rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki ssaków żyjących w Polsce - przyporządkowuje poznane zwierzęta do kręgowców i bezkręgowców - opisuje budowę zewnętrzną tasiemca - wymienia wspólne cechy budowy różnych grup stawonogów -podpisuje na rysunku części ciała stawonogów i mięczaków - wymienia cechy budowy zewnętrznej ryb świadczące o ich przystosowaniu do życia w wodzie - wymienia cechy budowy zewnętrznej płazów przystosowujące je do życia w dwóch środowiskach -rozpoznaje trzy gatunki gadów żyjące w Polsce - wymienia charakterystyczne cechy ptaków brodzących - opisuje przekształcenia kończyn ssaka w zależności od pełnionych przez nie funkcji - podaje przykłady zwierząt należących do kręgowców i bezkręgowców - opisuje pokrycie ciała stawonogów -porównuje budowę przedstawicieli poszczególnych grup stawonogów - rozpoznaje na ilustracjach przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków - opisuje sposób oddychania ryb - wyjaśnia określenie: ryby dwuśrodowiskowe - wymienia cechy budowy gadów świadczące o ich przystosowaniu do życia na lądzie -wyjaśnia, popierając przykładami, pojęcia: gniazdownik, zagniazdownik - opisuje przystosowania ssaków do życia w różnych typach środowisk - wymienia charakterystyczne cechy kręgowców i bezkręgowców - porównuje postać polipa i meduzy - porównuje płazińce i nicienie - wskazuje różnice w budowie przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków - opisuje sposób rozmnażania się ryb - dzieli płazy na bezogonowe i ogoniaste, podając ich charakterystyczne cechy - opisuje sposób rozmnażania się gadów - wyjaśnia, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy - porównuje budowę płazów i gadów - charakteryzuje poznane grupy ptaków - opisuje sposób rozmnażania się ssaków - opisuje budowę komórki zwierzęcej - wyjaśnia, czym jest regeneracja ciała u pierścienic - opisuje rozwój owadów (motyla) - opisuje cechy przystosowujące ryby do życia w strefach głębinowych - wymienia trzy gatunki płazów żyjących na innych kontynentach - podaje przykłady wymarłych gadów żyjących w różnych środowiskach - opisuje, podając przykłady, na czym polega pasożytnictwo lęgowe 11

12 - wyjaśnia, dlaczego niektóre ssaki zaraz po urodzeniu są zdolne do samodzielnego funkcjonowania, a inne wymagają opieki matki 12