Kodeks karny wykonawczy

Transkrypt

1 Stefan Lelental Kodeks karny wykonawczy Komentarz 4. wydanie Wydawnictwo C. H. Beck

2 Kodeks karny wykonawczy

3

4 Kodeks karny wykonawczy Komentarz Prof. zw. dr hab. Stefan Lelental 4. wydanie WYDAWNICTWO C. H. BECK WARSZAWA 2012

5 Propozycja cytowania: S. Lelental, KKW. Komentarz, wyd. 4, art. 95 Nb 1, Warszawa 2012 Wydawca: Natalia Adamczyk Wydawnictwo C. H. Beck 2012 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck Druk i oprawa: Białostockie Zakłady Graficzne ISBN ISBN e-book

6 Spis treści Wykaz skrótów IX Kodeks karny wykonawczy Wprowadzenie Część ogólna Rozdział I. Zakres obowiązywania Wprowadzenie Art Rozdział II. Organy postępowania wykonawczego Wprowadzenie Art Rozdział III. Skazany Wprowadzenie Art. 4 8b Rozdział IV. Postępowanie wykonawcze Wprowadzenie Oddział 1. Wykonywanie orzeczeń Art Oddział 2. Postępowanie przed sądem Art Oddział 3. Postępowanie egzekucyjne Wprowadzenie Art Rozdział V. Nadzór penitencjarny Wprowadzenie Art Rozdział VI. Zatarcie skazania Wprowadzenie Art Rozdział VII. Uczestnictwo społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń, pomoc w społecznej readaptacji skazanych oraz Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej Wprowadzenie Art V

7 Spis treści Część szczególna Rozdział VIII. Grzywna Wprowadzenie Art a Rozdział IX. Kara ograniczenia wolności Wprowadzenie Art Rozdział X. Kara pozbawienia wolności Wprowadzenie Oddział 1. Cele wykonywania kary Wprowadzenie Art Oddział 2. Zakłady karne Wprowadzenie Art Oddział 3. Wykonywanie kary i jej indywidualizacja Wprowadzenie Art Oddział 4. Prawa i obowiązki skazanego Wprowadzenie Art Oddział 5. Zatrudnienie Wprowadzenie Art Oddział 6. Nauczanie Wprowadzenie Art Oddział 7. Działalność kulturalno-oświatowa, społeczna, kultura fizyczna i zajęcia sportowe Wprowadzenie Art a Oddział 8. Nagrody i ulgi Wprowadzenie Art a Oddział 9. Kary dyscyplinarne Wprowadzenie Art Oddział 10. Odroczenie i przerwa wykonania kary pozbawienia wolności Wprowadzenie Art a VI

8 Spis treści Oddział 11. Warunkowe przedterminowe zwolnienie Wprowadzenie Art Oddział 12. Zwalnianie skazanych z zakładów karnych i warunki udzielania im pomocy Wprowadzenie Art Oddział 13. Informowanie o opuszczeniu przez skazanego zakładu karnego Art. 168a Rozdział XI. Prawa i obowiązki kuratora sądowego, wykonywanie dozoru, warunkowego umorzenia postępowania i warunkowego zawieszenia wykonania kary Oddział 1. Prawa i obowiązki kuratora sądowego oraz dozór Wprowadzenie Art Oddział 2. Warunkowe umorzenie postępowania karnego Wprowadzenie Art Oddział 3. Warunkowe zawieszenie wykonania kary Wprowadzenie Art a Rozdział XII. Środki karne Wprowadzenie Oddział 1. Pozbawienie praw publicznych Art a Oddział 2. Zakazy, nakazy i obowiązek Art a Oddział 3. Przepadek Art b Oddział 4. Naprawienie szkody, zadośćuczynienie, nawiązka i świadczenie pieniężne Art a Oddział 5. Podanie wyroku do publicznej wiadomości Art Rozdział XIII. Środki zabezpieczające Wprowadzenie Art. 199a Rozdział XIV. Należności sądowe Art VII

9 Spis treści Rozdział XV. Tymczasowe aresztowanie Wprowadzenie Art a Rozdział XVa. Umieszczanie tymczasowo aresztowanych i skazanych odbywających karę pozbawienia wolności w wydzielonych pomieszczeniach lub pomieszczeniach dla osób zatrzymanych. 994 Wprowadzenie Art. 223b 223e Część wojskowa Wprowadzenie Rozdział XVI. Przepisy ogólne Art Rozdział XVII. Kara ograniczenia wolności Wprowadzenie Art Rozdział XVIII. Kara pozbawienia wolności i kara aresztu wojskowego Wprowadzenie Art Rozdział XIX. Środki karne Wprowadzenie Art Rozdział XX. Tymczasowe aresztowanie Wprowadzenie Art Część końcowa Rozdział XXI. Objaśnienie wyrażeń ustawowych Wprowadzenie Art Rozdział XXII. Przepisy przejściowe i końcowe Art Wykaz aktów wykonawczych wydanych na podstawie KKW od r. oraz wybrane orzecznictwo TK Indeks rzeczowy VIII

10 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa DziałAdmRzU.... ustawa z r. o działach administracji rządowej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 65, poz. 437 ze zm.) EKPCz Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) ERW Rekomendacja Nr Rec(2006)2 Komitetu Ministrów dla Państw Członkowskich w sprawie Europejskich Reguł Więziennych przyjęta przez Komitet Ministrów r. na 952. posiedzeniu Zastępców Ministrów FPPR Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej (Dz.U. Nr 69, poz. 618) KC ustawa z r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) KK ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) KKS ustawa z r. Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765 ze zm.) KKW ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) KKW z 1969 r..... ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 13, poz. 98 ze zm.) KK z 1969 r ustawa z r. Kodeks karny (Dz.U. Nr 13, poz. 94 ze zm.) Konstytucja RP... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.) KP ustawa z r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) KPA ustawa z r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz ze zm.) IX

11 Wykaz skrótów KPC ustawa z r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) KPK ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) KPK z 1969 r..... ustawa z r. Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 13, poz. 96 ze zm.) KPW ustawa z r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.) KPW z 1971 r ustawa z r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U. Nr 12, poz. 116 ze zm.) KRO ustawa z r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) KRKU ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Karnym (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 292 ze zm.) KRSU ustawa z r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 168, poz ze zm.) KuratorzyU ustawa z r. o kuratorach sądowych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) KW ustawa z r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 109, poz. 756 ze zm.) MPPOiP Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych z r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167) OpłKarU ustawa z r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U z 1983 r. Nr 49, poz. 223 ze zm.) PolU ustawa z r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2007 r., Nr 43, poz. 277 ze zm.) PomSpołU ustawa z r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz ze zm.) ProkU ustawa z r. o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) PrUSP ustawa z r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz ze zm.) PrUSW ustawa z Prawo o ustroju sądów wojskowych (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 226, poz ze zm.) PWKK ustawa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 554 ze zm.) X

12 Wykaz skrótów PWKPK ustwa z r. Przepisy wprowadzające Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr Nr 89, poz. 556 ze zm.) RegUProkR rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. Regulamin wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (Dz.U. Nr 79, poz. 296) RegUSądR rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249 ze zm.) RegWykKAW rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania kary aresztu wojskowego (Dz.U. Nr 111, poz. 703) RegWykKPW..... rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. Nr 152, poz. 1493) RegWykKPW z 1989 r rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. Nr 31, poz. 166 ze zm.) RegWykKPW z 1998 r rozporządzenie Ministra Sprawidliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania karu pozbawienia wolności (Dz.U. Nr 111, poz. 699) RegWykTA rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. Nr 152, poz. 1494) RegWykTA z 1998 r rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z r. w sprawie regulaminu wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. Nr 111, poz. 700) SWU ustawa z r. o Służbie Więziennej (Dz.U. Nr 79, poz. 523 ze zm.) ZatrOPWU ustawa z r. o zatrudnieniu osób pozbawionych wolności (Dz.U. Nr 123, poz. 777 ze zm.) ZTPR rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z r. w sprawie Zasad techniki prawodawczej (Dz.U. Nr 100, poz. 908) XI

13 Wykaz skrótów 2. Organy orzekające ETPCz Europejski Trybunał Praw Człowieka MTK Międzynarodowy Trybunał Karny SA Sąd Apelacyny SN Sąd Najwyższy SN (7) Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów SN(IK) Sąd Najwyższy w składzie pełnej Izby Karnej SO Sąd Okręgowy TK Trybunał Konstytucyjny 3. Czasopisma Annales UMCS... Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Apel. Lub Apelacja Lublin Arch. Krym Archiwum Kryminalne AUL Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica AUW Acta Universitatis Wratislaviensis Biul. RPO Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich Biul. PTK Biuletyn Polskiego Towarzystwa Kryminologicznego im. Stanisława Batawii BSP Białostockie Studia Prawnicze CzPKNP Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych Dz.U Dziennik Ustaw Dz.Urz. MS Dziennik Urzędowy Ministra Sprawidliwości FP Forum Penitencjarne GP Gazeta Prawna GS Gazeta Sądowa GSP Gdańskie Studia Prawnicze IP Inspektor Pracy KSP Krakowskie Studia Prawnicze KZS Krakowskie Zeszyty Sądowe M.P Monitor Polski NP Nowe Prawo Orz. Prok. i Pr..... Prokuratura i Prawo, dodatek: Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Sądów Apelacyjnych, Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego OSA Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSAŁ Orzecznictwo Sądów Apelacji Łódzkiej OSAG Orzecznictwo Sądów Apelacji Gdańskiej XII

14 Wykaz skrótów OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSNKW Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa OSNPG Orzecznictwo Sądu Najwyższego, wydawnictwo Prokuratury Generalnej OSNwSK Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Pal Palestra PiP Państwo i Prawo PPiA Przegląd Prawa i Administracji PPen Przegląd Penitencjarny PPiK Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny PPK Przegląd Prawa Karnego Prok. i Pr Prokuratura i Prawo PPol Przegląd Policyjny Pr. Pracy Prawo Pracy PS Przegląd Sądowy PSejm Przegląd Sejmowy PWP Przegląd Więziennictwa Polskiego RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny R.Pr Radca Prawny Rz Rzeczpospolita SI Studia Iuridica SIL Studia Iuridica Lublinensia SKKP Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne SP Studia Prawnicze SPE Studia Prawno-Ekonomicze Wok Wokanda WPP Wojskowy Przegląd Prawniczy ZNIBPS Zeszyty Naukowe Instytutu Badania Prawa Sądowego ZNUŁ Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego XIII

15 Wykaz skrótów 4. Literatura Hołda, Postulski, Komentarz Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 1998 Hołda, Postulski, Komentarz Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2005 Hołda, Postulski, Komentarz Z. Hołda, K. Postulski, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Gdańsk 2007 Lelental, Komentarz S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 1999 Lelental, Komentarz S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2001 Lelental, Komentarz S. Lelental, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, Warszawa 2010 Pawela, Praktyczny komentarz S. Pawela, Kodeks karny wykonawczy. Praktyczny komentarz, Warszawa 1999 Siemaszko, Atlas.. A. Siemaszko, B. Gruszyńska, M. Marczewski, Atlas przestępczości w Polsce 3, Warszawa 2003 Szymanowski, Komentarz T. Szymanowski, Z. Świda, Kodeks karny wykonawczy. Komentarz. Ustawy dodatkowe, akty wykonawcze, Warszawa 1998 UProjKKW Uzasadnienie rządowego projektu nowego Kodeksu karnego wykonawczego, Nowe Kodeksy Karne. Kodeks postępowania karnego. Kodeks karny wykonawczy, Warszawa 1997 UProjKKW Uzasadnienie projektu ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw z r., zgłoszonego przez Prezydenta RP (druk sejmowy Nr 183 Sejmu IV kadencji) UProjKKW Uzupełnienie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy (druk sejmowy Nr 2985 z r.) XIV

16 Wykaz skrótów UProjKKW Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy Nr 3961 z r.) UProjKKS Uzasadnienie projektu rządowego Kodeksu karnego skarbowego, Kodeks karny skarbowy z uzasadnieniem, Katowice Inne skróty art artykuł CPT Europejski Komitet Zapobiegania Torturom oraz Nieludzkiemu lub Poniżającemu Traktowaniu albo Karaniu CZSW Centralny Zarząd Służby Więziennej dot dotyczy ds do spraw em emerytowany/-a ew ewentualnie IBPS Instytut Badania Prawa Sądowego Inf. RPO Informacja o pracy Rzecznika Praw Obywatelskich IWS Instytut Wymiaru Sprawiedliwości MS Minister Sprawiedliwości Nr numer ob obecnie post postanowienie poz pozycja rec recenzja rozp rozporządzenie RPO Rzecznik Praw Obywatelskich spr sprawa t.j tekst jednolity uchw uchwała uw uwaga/-i uz uzupełnienie wydz wydział wyr wyrok ze zm ze zmianą/-ami XV

17

18 Kodeks karny wykonawczy z dnia 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 90, poz. 557) (zm.: Dz.U. 1997, Nr 160, poz. 1083; 1999, Nr 83, poz. 931; 2000, Nr 60, poz. 701, Nr 120, poz. 1268; 2001, Nr 98, poz. 1071, Nr 111, poz. 1194; 2002, Nr 74, poz. 676, Nr 200, poz. 1679; 2003, Nr 111, poz. 1061, Nr 142, poz. 1380, Nr 179, poz. 1750; 2004, Nr 93, poz. 889, Nr 210, poz. 2135, Nr 243, poz. 2426, Nr 273, poz. 2703; 2005, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479; 2006, Nr 104, poz. 708, Nr 226, poz. 1648; 2007, Nr 123, poz. 849; 2008, Nr 96, poz. 620, Nr 214, poz. 1344; 2009, Nr 8, poz. 39, Nr 22, poz. 119, Nr 62, poz. 504, Nr 98, poz. 817, Nr 108, poz. 911, Nr 115, poz. 963, Nr 190, poz. 1475, Nr 201, poz. 1540, Nr 206, poz. 1589; 2010, Nr 34, poz. 191, Nr 40, poz. 227, Nr 125, poz. 842, Nr 182, poz. 1228; 2011, Nr 39, poz. 201 i 202, Nr 112, poz. 654, Nr 185, poz. 1092, Nr 217, poz. 1280, Nr 240, poz. 1431)

19

20 Wprowadzenie 1. Ustawa z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, 1 poz. 557 ze zm.) zastąpiła obowiązującą od r. ustawę z r. Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 13, poz. 98 ze zm.). Uchwalenie tej ostatniej było urzeczywistnieniem idei wyodrębnienia przepisów dotyczących wykonywania kar i innych środków prawnokarnej reakcji na przestępstwo w postaci samodzielnego aktu ustawodawczego pod nazwą kodeks. Idea ta była bardzo ściśle związana z nauką polskiego prawa karnego. Jeszcze w okresie międzywojennym, w toku prac kodyfikacyjnych nad Kodeksem karnym, ówczesny Sekretarz Generalny Komisji Kodyfikacyjnej RP, późniejszy profesor Uniwersytetu Łódzkiego Emil Stanisław Rappaport ( ), wystąpił z odpowiednim wnioskiem, proponując wyodrębnienie przepisów i uchwalenie ich w postaci samodzielnego kodeksu karnego wykonawczego (E. S. Rappaport, Nowy system kodyfikacji ustawodawstwa kryminalnego. Kodeks karny wykonawczy, Warszawa 1930, s. 34). W okresie powojennym E. S. Rappaport myśl tę jeszcze wielokrotnie podnosił i uzasadniał (E. S. Rappaport, Wybrane zagadnienia nowoczesnej polityki kryminalnej, Łódź 1960). Nie znalazła ona jednak uznania w okresie międzywojennym, jak również nie nawiązano do niej w toku prac kodyfikacyjnych podjętych w latach pięćdziesiątych i kontynuowanych później. W odniesieniu do prawa karnego wykonawczego prace te zintensyfikowane zostały po przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości, co nastąpiło na mocy ustawy z r. o przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości (Dz.U. Nr 41, poz. 188). Prace te nie zmierzały jeszcze wówczas do uchwalenia kodeksu karnego wykonawczego. Zamierzenia były znacznie skromniejsze, a celem, jaki im przyświecał, było przygotowanie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności, a z czasem również o wykonywaniu tymczasowego aresztowania (por. S. Lelental, Prawo karne wykonawcze, Warszawa 1990, s oraz tenże, Wykład prawa karnego wykonawczego z elementami polityki kryminalnej, Łódź 1996, s ). Taki kierunek prac ustawodawczych w pierwszym okresie po ich podjęciu determinowany był z jednej strony ówczesnymi tendencjami w polityce karnej, preferującymi wyraźnie karę pozbawienia wolności, jako 3