G ÓWNY URZ D STATYSTYCZNY SZKO Y WY SZE I ICH FINANSE W 2007 R.

Transkrypt

1 G ÓWNY URZ D STATYSTYCZNY SZKO Y WY SZE I ICH FINANSE W 2007 R. Informacje i opracowania statystyczne Warszawa 2008

2 Opracowanie publikacji Preparation of the publication GUS, Departament Badań Społecznych CSU, Social Surveys Division kierujący supervisor Grażyna Marciniak Dyrektor zespół team Małgorzata Chojnicka oraz Agata Franecka, Marta Chylińska (część I), Maria Ulatowska (część II) Okładka Cover Zakład Wydawnictw Statystycznych Statistical Publishing Establishment ISSN

3 P R Z E D M O W A Niniejsza publikacja jest kolejną edycją wydawanego co roku przez Główny Urząd Statystyczny opracowania przedstawiającego szkoły wyższe w Polsce. Składa się z uwag metodycznych, komentarza analitycznego oraz dwóch części tabelarycznych. W publikacji wykorzystano dane ze sprawozdawczości GUS badań pełnych obejmujących wszystkie typy szkół wyższych i placówek naukowych, niezależnie od ich struktury organizacyjnej i form własności. Prezentowane w publikacji dane o nadanych stopniach naukowych pochodzą z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, natomiast dane o nadanych tytułach naukowych z Kancelarii Prezydenta RP. Pierwsza część tablic zawiera informacje dotyczące: studentów, absolwentów, nauczycieli akademickich, studiów doktoranckich, studiów podyplomowych, stypendiów naukowych, nadawanych tytułów i stopni naukowych. Ponadto prezentowane są tutaj informacje o domach i stołówkach studenckich oraz różnych formach pomocy materialnej (stypendiów) dla studentów. Dane dotyczące studentów i absolwentów prezentowane są według typów szkół wyższych w podziale na szkoły publiczne i niepubliczne, według województw, grup i podgrup kierunków studiów, lat studiów, wieku i płci studentów. Informacje o szkolnictwie wyższym według kierunków studiów zostały przedstawione zgodnie z Międzynarodową Standardową Klasyfikacją Edukacji International Standard Classification of Education (ISCED 97 ) (opis klasyfikacji znajduje się w Aneksie I). Dane o absolwentach dotyczą roku akademickiego 2006/2007, natomiast dane o stopniach naukowych i nadanych tytułach naukowych roku kalendarzowego Informacje o studentach podano według stanu w listopadzie 2007 r., o nauczycielach akademickich według stanu w grudniu 2007 roku. W drugiej części tablic zaprezentowano dane o finansach publicznych i niepublicznych szkół wyższych w 2007 r. Zawiera ona informacje o: źródłach finansowania szkół wyższych, kosztach ich działalności, nakładach inwestycyjnych i kosztach remontów, a także kosztach kształcenia przypadających na jednego studenta. Przedstawione zostały w niej również dane o udziale wydatków publicznych na szkolnictwo wyższe w PKB w wybranych krajach europejskich oraz publiczne wydatki (z budżetu państwa i budżetów gmin) na szkolnictwo wyższe w Polsce w latach Dyrektor Departamentu Badań Społecznych dr Grażyna Marciniak Warszawa, sierpień 2008 r.

4 PREFACE This publication is the successive edition of a study Higher Education Institutions (Schools) and their Finances published annually by the Central Statistical Office. It consists of the methodical notes, analytical comments as well as two tabular parts. In the publication we have used reporting data derived from the surveys covering all types of higher education institutions (schools) and research institutes regardless of their organizational and property structures. The first part of tables covers information concerning: students, graduates, university lecturers, Ph.D s studies, post-graduates studies, scholarships, conferment of Ph.D s and other degrees. Also, we present here information on dormitories, academic canteens and various range of student s scholarships. The data concerning students and graduates are presented by type of school, voivodships, group and subgroup of study subjects, duration of studies as well as the students age and sex. Information on higher education by subject of studies is presented according to the International Standard Classification of Education (ISCED 97 ). Data on graduates refer to the school year 2006/2007, on degrees and conferment of degrees of the calendar year Information concerning students is presented as of November 2007, while information concerning academic teachers as of December The second part of tables includes information on finances of the higher education schools in This part covers the following issues: financial sources of higher schools, costs of their activities, investments and repairs costs and education cost per student. Here, we present data on the share of public expenditure on higher education in GDP in selected European countries as well as data on public expenditure on higher education in Poland in the period of Director Social Surveys Division Grażyna Marciniak Ph. D Warsaw, August 2008

5 SPIS TREŚCI 5 Tabl. Str. Przedmowa... x 3 Preface... x 4 Uwagi metodyczne... x 11 Komentarz analityczny... x 17 Tablice Część I. Szkoły wyższe w roku akademickim 2007/08 STUDENCI I ABSOLWENCI Studenci szkół wyższych według typów szkół Studenci szkół wyższych na pierwszym roku studiów według typów szkół Nowoprzyjęci studenci pierwszego roku studiów według typów szkół Studenci szkół wyższych według grup, podgrup kierunków i form studiów Studenci według typów szkół, grup, podgrup kierunków, rodzaju i roku studiów Studenci szkół wyższych według województw i szkół Studenci według województw, szkół i roku studiów Studenci według wieku i typów szkół Absolwenci szkół wyższych według typów szkół Absolwenci studiów magisterskich i zawodowych (pierwszego stopnia) według typów szkół Absolwenci studiów magisterskich i zawodowych (pierwszego stopnia) według grup, podgrup kierunków i systemów studiów Absolwenci według typów szkół, grup i podgrup kierunków studiów i typów studiów Absolwenci studiów magisterskich i zawodowych według województw i szkół Absolwenci według wieku i typów szkół Studenci i absolwenci w filiach, zamiejscowych podstawowych jednostkach organizacyjnych Studenci i absolwenci w zamiejscowych ośrodkach dydaktycznych, punktach konsultacyjnych CUDZOZIEMCY STUDENCI I ABSOLWENCI Cudzoziemcy studenci i absolwenci szkół wyższych według typów szkół Cudzoziemcy studenci i absolwenci według typów szkół, grup i podgrup kierunków studiów Cudzoziemcy studenci i absolwenci według typów szkół i poszczególnych szkół Studenci cudzoziemcy według typów szkół, grup kierunków studiów Cudzoziemcy studenci według wieku i typów szkół Cudzoziemcy studenci i absolwenci według kontynentów i krajów (obywatelstwa)

6 6 Tabl. Str. Absolwenci cudzoziemcy według typów szkół, grup kierunków i rodzajów studiów Cudzoziemcy absolwenci według wieku i typów szkół Cudzoziemcy studenci i absolwenci polskiego pochodzenia STUDENCI I ABSOLWENCI NIEPEŁNOSPRAWNI Studenci niepełnosprawni według województw Studenci niepełnosprawni według typów szkół, grup kierunków studiów Absolwenci niepełnosprawni według województw Absolwenci niepełnosprawni według typów szkół, grup kierunków studiów SŁUCHACZE STUDIÓW PODYPLOMOWYCH, UCZESTNICY STUDIÓW DOKTORANCKICH Studia podyplomowe w roku akademickim 2007/ Studia doktoranckie w roku akademickim 2007/ Stypendia doktorskie, doktoranckie i habilitacyjne STOPNIE ORAZ TYTUŁY NAUKOWE Stopnie naukowe nadane w szkołach wyższych według typów szkół i województw w 2007 roku Stopnie naukowe nadane według dziedzin nauk w 2007 roku Stopnie naukowe według jednostek nadających stopień w 2007 roku Doktoraty według upływu czasu od otwarcia przewodu w poszczególnych dziedzinach nauki Habilitacje według upływu czasu od otwarcia przewodu w poszczególnych dziedzinach nauki Tytuły naukowe nadane w szkołach wyższych według typów szkół, jednostek naukowobadawczych i województw w 2007 roku Tytuły naukowe nadane według dziedzin nauk w 2007 roku PRACOWNICY SZKÓŁ WYŻSZYCH Pełnozatrudnieni i niepełnozatrudnieni nauczyciele akademiccy oraz pracownicy niebędący nauczycielami akademickimi według typów szkół POMOC MATERIALNA DLA STUDENTÓW Studenci otrzymujący stypendia i zapomogi Domy i stołówki studenckie według typów szkół i województw

7 7 Część II. Finanse szkół wyższych w 2007 r. Tabl. Str. Wydatki publiczne i prywatne na szkolnictwo wyższe w wybranych krajach europejskich jako procent PKB według źródła pochodzenia funduszy (2004 r.) Wydatki publiczne na szkolnictwo wyższe w Polsce w latach Nakłady inwestycyjne w szkołach wyższych w Polsce w latach Podstawowe kategorie finansowe w szkołach wyższych w Polsce w 2007 r Przychody z działalności operacyjnej szkół wyższych w Polsce w 2007 r Struktura przychodów z działalności operacyjnej w szkołach wyższych według typów szkół w 2007 r Struktura przychodów z działalności operacyjnej w szkołach wyższych według rodzaju działalności w 2007 r Struktura przychodów z działalności operacyjnej w szkołach wyższych według typów szkól państwowych i niepaństwowych) w 2007 r Przychody z działalności dydaktycznej szkół wyższych w Polsce w 2007 r Struktura przychodów z działalności dydaktycznej w szkołach wyższych według typów szkół w 2007 r Struktura przychodów z działalności dydaktycznej w szkołach wyższych według źródeł finansowania w 2007 r Struktura przychodów z działalności dydaktycznej w szkołach wyższych według typów szkół państwowych i niepaństwowych w 2007 r Przychody z działalności badawczej szkół wyższych i ich struktura według źródeł finansowania w 2007 r Struktura przychodów z działalności badawczej szkół wyższych według typów szkół w 2007 r Przychody i koszty szkół wyższych w Polsce w 2007 r Struktura przychodów i kosztów szkół wyższych według typów szkół w 2007 r Koszty w szkołach wyższych w układzie rodzajowym w 2007 r Inwestycje i koszty remontów w szkołach wyższych w 2007 r Fundusze szkół wyższych w 2007 r Fundusz pomocy materialnej dla studentów w szkołach wyższych w 2007 r Wykorzystanie funduszu pomocy materialnej dla studentów szkół wyższych w 2007 r Udział wykorzystanego funduszu pomocy materialnej dla studentów i własnego funduszu stypendialnego w koszcie kształcenia w 2007 r Koszty jednostkowe kształcenia w 2007 r Liczba studentów przeliczeniowych w szkołach wyższych w 2007 r ANEKS 1 Kierunki kształcenia według ISCED

8 8 CONTENTS Tabl. Preface (in Polish)... x 3 Preface (in English)... x 4 Methodological notes... x 11 Analytical remarks... x 17 Tables Part I. Higher education institutions (schools) in the academic-year 2007/08 STUDENTS AND GRADUATES Students by type of school Students of the first year by type of school Newly-admitted students of the first year of studies by type of school Students by group and subgroup of study subjects and study forms Students by type of school, group and subgroup of study subjects, study form, year of study Students by type of school and voivodship Students by type of school, voivodship and year of study Students by age and type of school Graduates by type of school Graduates of master`s studies and vocational (first-cycle programmes) studies by type of school Graduates of master`s studies and vocational (first-cycle programmes) studies by group and subgroup of study subjects Graduates by type of school, group and subgroup of study subjects Graduates of master`s studies and vocational (first-cycle programmes) studies by type of school and voivodship Graduates by age and type of school Students and graduates of branches and basic organisational units of the higher education institutions in another location Students and graduates of teaching and consultation centres of the higher education institutions in another location FOREIGN STUDENTS AND GRADUATES Foreign students and graduates by type of school Foreign students and graduates by type of school, group and subgroup of study subjects Foreign students and graduates by type of school and schools Foreign students by type of school, group and subgroup of study subjects Foreign students by age and type of school Foreign students and graduates by continent and country (citizenship) Str.

9 9 Tabl. Str. Foreign graduates by type of school, group of study subjects Foreign graduates by age and type of school Foreign citizens of Polish origin - students and graduates HANDICAPPED STUDENTS AND GRADUATES Handicapped students by voivodship Handicapped students by type of school, group of study subjects Handicapped graduates by voivodship Handicapped graduates by type of school, group of study subjects STUDENTS OF POST-GRADUATE AND DOCTORAL STUDIES Post-diploma studies in 2007/2008 academic year Participants of doctorate studies in 2007/2008 academic year Doctorate and habilitation scholarships SCIENTIFIC DEGREES AND TITLES Scientific degrees awarded by institutes of higher education according to type of school and voivodship Scientific degrees by branch of science in Scientific degrees according to the awarding institution Doctorate degrees according to amount of time passed since the course has been started untill the degree has been awarded Assistant professor`s degrees by amount of time passed since the doctorate final examination has been passed Scientific titles awarded at higher schools by type of school, research institute and voivodship in Scientific titles by branch of science in ACADEMIC TEACHERS AND OTHER STAFF Full-time and part-time university lecturers and other staff by type of school SCHOLARSHIPS, STUDENTS HOSTELS AND CANTEENES Students receiving scholarships and benefits Students` hostels and canteens by type of school and voivodship

10 10 Part II. Finances of higher education institutions (schools) in 2007 Tabl. Str. Expenditure on higher education in selected European countries as GDP percentage by financing sources (2004) Public expenditure on higher education in Poland in the period of Investment outlays of higher schools in Poland in the period of Basic categories of higher schools finances in Poland in Operational incomes of higher schools in Poland in Operational incomes structure by type of higher schools in Operational incomes structure by kind of activity in Income structure from operating activity by type of public and non-public schools in Incomes from teaching activity of higher schools in Poland in Income structure from teaching activity by type of higher schools in Income structure from teaching activity by sources of financing in Income structure from teaching activity by type of public and non-public schools in Incomes from research activity of higher schools in Poland and their structure by financing sources in Income structure from research activity by type of higher schools in Incomes and costs of higher schools in Poland in Incomes and costs structure by type of higher schools in Costs by kind in higher schools in Investments and costs of repairs in higher schools in Funds of higher schools in Material assistance fund for students of higher schools in Utilization of material assistance fund for students in higher education in Share of material assistance fund for students and one s own scholarship fund in education cost in Individual education costs in Number of counting students of higher schools in ANNEX 1 Fields of education by ISCED

11 11 UWAGI METODYCZNE Uwagi ogólne Informacje zamieszczone w publikacji opisują szkoły wyższe w roku szkolnym 2007/2008 i ich finanse w 2007 r. Źródłem prezentowanych danych są roczne sprawozdania S-10 (sprawozdanie o studiach wyższych), S-11 (sprawozdanie o pomocy materialnej i socjalnej dla studentów i doktorantów), S-12 (sprawozdanie o stypendiach naukowych, studiach podyplomowych i doktoranckich oraz zatrudnieniu w szkołach wyższych) oraz sprawozdanie F-01/s (sprawozdanie o przychodach, kosztach i wyniku finansowym szkół wyższych). Formularze sprawozdań uwzględniają obowiązujące zasady działania uczelni wynikające z ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 r. (Dz.U. Dz 2005 r. Nr 164, poz z późniejszymi zmianami). 1. W publikacji przyjęto następujący podział szkół wyższych według typów: uniwersytety; wyższe szkoły techniczne; akademie rolnicze; wyższe szkoły ekonomiczne; wyższe szkoły pedagogiczne; akademie medyczne, do których w tablicach finansowych zaliczono również Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie; wyższe szkoły morskie; akademie wychowania fizycznego; wyższe szkoły teologiczne, łącznie z działającymi na podstawie umowy z dnia 29 lipca 1999 r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Konferencją Episkopatu Polski (Dz.U. Nr 63, poz. 727), do których zaliczono: Papieską Akademią Teologiczną i Wyższą Szkołą Filozoficzno Pedagogiczną IGNATIANUM w Krakowie, Instytut Teologiczny im. Bł. Wincentego Kadłubka w Sandomierzu, Papieski Wydział Teologiczny im. św. Jana Chrzciciela w Warszawie, Papieski Wydział Teologiczny im. św. Andrzeja Boboli w Warszawie, Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu oraz wyższe seminaria duchowne innych wyznań, które uzyskały uprawnienia wyższych uczelni na mocy odrębnych ustaw regulujących stosunek Rzeczypospolitej Polskiej do poszczególnych wyznań. Stosownie do ich postanowień Państwo uznaje tytuły zawodowe licencjata nadane przez następujące badane wyższe szkoły teologiczne: Wyższe Seminarium Teologiczne im. Jana Łaskiego (Metodyści) w Warszawie (Dz.U. Nr 97, poz. 479), Wyższe Baptystyczne Seminarium Teologiczne w Warszawie (Dz.U. Nr 97, poz. 480), Wyższe Seminarium Duchowne Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Podkowie Leśnej (Dz.U. Nr 97, poz. 481), Wyższe Seminarium Duchowne Kościoła Polskokatolickiego w Warszawie (Dz.U. Nr 97, poz. 482), Wyższe Prawosławne Seminarium Duchowne w Warszawie (Dz.U. Nr 66, poz. 281), Warszawskie Seminarium Teologiczne Kościoła Zielonoświątkowego w Warszawie (Dz.U. Nr 41, poz. 254); Wyższe Seminarium Kościoła Starokatolickiego Mariawici w Płocku (Dz.U. Nr 41, poz. 253); Instytut Teologiczny im. Św. Jana Kantego w Bielsku-Białej oraz Ewangelikalna Wyższa Szkoła Teologiczna we Wrocławiu działająca na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca wyższe szkoły artystyczne; szkoły resortu obrony narodowej, do których zaliczono szkoły oficerskie i akademie wojskowe; szkoły resortu spraw wewnętrznych i administracji; pozostałe szkoły wyższe ( wyższe szkoły zawodowe, które powstawały do 2005 roku na mocy ustawy o wyższych szkołach zawodowych z dnia 26 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 96 poz. 590) oraz Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sandomierzu).

12 12 Uwaga: W tablicach finansowych grupę pozostałych szkół wyższych tworzą: wyższe szkoły morskie, szkoły resortu obrony narodowej, szkoły teologiczne (Chrześcijańska Akademia Teologiczna, Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie) oraz Szkoła Główna Służby Pożarniczej. Ta niejednorodna zbiorowość powstała z powodu braku możliwości jej dezagregacji ze względu na ochronę danych jednostkowych, co wynika z ustawy o statystyce publicznej (Dz.U. z dnia 30 lipca 1995 r. nr 88, poz. 439). Dane finansowe dotyczą szkół, które rozpoczęły działalność do końca listopada danego roku akademickiego. W tablicach finansowych dotyczących szkół niepublicznych zamieszczono dane o niepublicznych szkołach teologicznych: Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie Sekcja Bobolanum, Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu, Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie Sekcja Św. Jana Chrzciciela i Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatanium w Krakowie. Podstawowe pojęcia zawarte w publikacji 1. Przez szkoły wyższe rozumie się szkoły działające w oparciu o ustawę Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 (Dz.U. Dz 2005 r. Nr 164, poz z późniejszymi zmianami). 2. Przez wyższe szkoły zawodowe rozumie się te uczelnie zawodowe, które były tworzone do 2005 r. na mocy ustawy z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych (Dz.U. Nr 96, poz. 590, z późniejszymi zmianami) oraz państwowe wyższe szkoły zawodowe tworzone od roku akademickiego 2005/2006 na podstawie ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym z dnia 27 lipca 2005 r. 3. Przez studia wyższe rozumie się studia prowadzone przez uczelnię posiadającą uprawnienia do ich prowadzenia, kończące się uzyskaniem odpowiedniego tytułu zawodowego. 4. Przez jednolite studia magisterskie rozumie się studia magisterskie umożliwiające uzyskanie gruntownej i specjalistycznej wiedzy w określonym zakresie kształcenia, jak również przygotowujące do twórczej pracy w określonym zawodzie, kończące się uzyskaniem tytułu magistra lub równorzędnego. 5. Przez studia zawodowe (studia pierwszego stopnia) rozumie się studia licencjackie albo inżynierskie umożliwiające uzyskanie podstawowej wiedzy i umiejętności w określonym zakresie, mogące przygotować do pracy w określonym zawodzie, kończące się uzyskaniem tytułu licencjata albo inżyniera. 6. Przez studia uzupełniające magisterskie (studia drugiego stopnia) rozumie się studia magisterskie umożliwiające uzyskanie tytułu magistra lub równorzędnego. Na studia te mogą uczęszczać osoby, które posiadają już tytuł licencjata, inżyniera lub równorzędny, a także tytuł magistra. 7. Studia podyplomowe są inną niż studia wyższe i studia doktoranckie formą kształcenia przeznaczoną dla osób legitymujących się dyplomem ukończenia studiów wyższych. 8. Studia doktoranckie są to studia przygotowujące do uzyskania stopnia naukowego doktora. 9. Przez studentów szkół wyższych rozumie się osoby zarejestrowane na studiach wyższych łącznie ze studentami po ostatnim roku studiów bez egzaminu dyplomowego oraz korzystającymi z urlopów dziekańskich. Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym przekształciła studia prowadzone w systemie dziennym w studia stacjonarne, a studia wieczorowe, zaoczne i eksternistyczne w studia niestacjonarne. Słuchacze studiów podyplomowych i doktoranckich tworzą odrębne zbiorowości. Dane o studentach pierwszego roku studiów dotyczą studentów studiów jednolitych magisterskich oraz studiów zawodowych (pierwszego stopnia): inżynierskich i licencjackich, z wyodrębnieniem poszczególnych grup studentów. 10. Absolwenci szkół wyższych to osoby, które uzyskały dyplomy stwierdzające ukończenie studiów wyższych. Absolwenci wykazani są według stanu z poprzedniego roku akademickiego 2006/2007. Absolwenci studiów magisterskich (jednolitych, uzupełniających) uzyskują tytuły magistra (w zależności od kierunku studiów): magistra ekonomii, magistra filologii, itd., lekarza medycyny, lekarza stomatologa,

13 lekarza weterynarii. Absolwenci wyższych studiów zawodowych uzyskują (w zależności od kierunku studiów): tytuł zawodowy inżyniera lub licencjata. W prezentacji studentów i absolwentów według grup i podgrup kierunków studiów zastosowano Międzynarodową Standardową Klasyfikację Edukacji (ISCED 97) patrz Aneks I. 11. Do populacji cudzoziemców polskiego pochodzenia zalicza się osoby, które bez względu na kraj urodzenia i znajomość języka polskiego, deklarują polskie pochodzenie oraz przejawiają zainteresowanie polską kulturą i krajem swego pochodzenia. 12. Przez tytuł zawodowy rozumie się tytuł licencjata, inżyniera, magistra lub tytuł równorzędny. Do stopni naukowych zalicza się stopnie doktora i doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki lub dziedziny sztuki w zakresie danej dyscypliny naukowej bądź artystycznej. Stopnie naukowe nadawane są w jednostkach organizacyjnych, które posiadają uprawnienia do ich nadawania. Prezentowane w publikacji dane o nadanych stopniach naukowych pochodzą z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Tytułem naukowym jest tytuł profesora określonej dziedziny nauki albo określonej dziedziny sztuki nadawany przez Prezydenta RP. 13. Nauczycielami akademickimi w szkole wyższej są: pracownicy zatrudnieni na stanowiskach: profesora zwyczajnego, profesora nadzwyczajnego, profesora wizytującego, docenta, adiunkta, asystenta, wykładowcy, starszego wykładowcy, lektora, instruktora, a do roku 1990 i ponownie od roku 2006 na stanowiskach dyplomowanych bibliotekarzy i dyplomowanych pracowników dokumentacji naukowej. W publikacji wykazano pełnozatrudnionych i niepełnozatrudnionych nauczycieli akademickich w przeliczeniu na pełne etaty. Nauczyciele zatrudnieni w więcej niż jednej szkole wykazani zostali w każdym miejscu pracy. 14. Stypendium doktoranckie może być przyznane uczestnikowi stacjonarnych studiów doktoranckich, pod warunkiem, że nie będzie on podejmował w okresie otrzymywania stypendium pracy zarobkowej w pełnym wymiarze czasu pracy. 15. Stypendium doktorskie może być przyznane osobie przygotowującej rozprawę doktorska, jeżeli: 1) wszczęto jej przewód doktorski; 2) uzyskała pozytywną opinie opiekuna naukowego albo promotora o zaawansowaniu rozprawy doktorskiej; 3) nie pozostaje w dodatkowym zatrudnieniu. 16. Stypendium habilitacyjne może być przyznane osobie, która przygotowuje się do wszczęcia przewodu habilitacyjnego, jeżeli: 1) uzyskała pozytywną opinię rady jednostki, w której przewód ma być wszczęty, o stopniu zaawansowania rozprawy habilitacyjnej 2) nie pozostaje w dodatkowym zatrudnieniu. 17. Stypendium socjalne oraz stypendium na wyżywienie przyznawane są studentowi znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej. Wysokość dochodu uprawniającego studenta do ubiegania się o te świadczenia ustala rektor w porozumieniu z uczelnianym organem samorządu studenckiego, z tym że ustalona w uczelni miesięczna wysokość dochodu na osobę w rodzinie studenta nie może być niższa niż 351 zł i wyższa niż 572 zł netto. 18. Stypendium mieszkaniowe jest przyznawane studentowi studiów stacjonarnych * znajdującemu się w trudnej sytuacji materialnej z tytułu zamieszkania w domu studenckim lub w obiekcie innym niż dom studencki, jeżeli codzienny dojazd z miejsca stałego zamieszkania do uczelni uniemożliwiałby lub w znacznym stopniu utrudniał studiowanie. Stypendium jest przyznawane na wniosek studenta złożony w uczelni. Sytuację materialną rodziny studenta ustala się na zasadach obowiązujących przy przyznawaniu stypendium socjalnego (art. 179). 19. Zapomoga może być przyznana na wniosek studenta, który z przyczyn losowych znalazł się przejściowo w trudnej sytuacji materialnej. 20. Stypendium za wyniki w nauce lub sporcie jest przyznawane na wniosek studenta złożony w uczelni albo bez konieczności składania wniosku, w zależności od rozwiązania przyjętego w uczelni. Może je otrzymać student, który osiągnął w ciągu roku wysoką średnią ocen lub wysokie wyniki sportowe we współ- 13 * Wcześniej określanych jako studia dzienne

14 14 zawodnictwie międzynarodowym lub krajowym albo jednocześnie wysoką średnią ocen i wysokie wyniki sportowe. 21. Stypendium specjalne dla osób niepełnosprawnych może otrzymać student z tytułu niepełnosprawności potwierdzonej orzeczeniem właściwego organu. Świadczenie to przyznawane jest na złożony w uczelni wniosek studenta. Finanse szkół wyższych * 22. Przychody ogółem obejmują przychody z działalności operacyjnej oraz przychody finansowe, tj: a. przychody ogółem z działalności dydaktycznej. Zalicza się do nich: dotacje z budżetu państwa, środki z budżetów gmin i inne środki publiczne, opłaty za zajęcia dydaktyczne i pozostałe opłaty; b. przychody ogółem z działalności badawczej i rozwojowej. Na te przychody składają się m.in. dotacje na finansowanie działalności statutowej ( dotacje na badania własne oraz na działalność wspomagającą badania), środki na realizację projektów badawczych, środki na realizację projektów celowych, środki na finansowanie współpracy naukowej z zagranicą ( zagraniczne środki finansowe niepodlegające zwrotowi m.in. z funduszy strukturalnych), sprzedaż pozostałych prac i usług badawczych i rozwojowych oraz środki na realizację programów lub przedsięwzięć określanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego; c. przychody ogółem z wydzielonej działalności gospodarczej; d. koszt wytworzenia świadczeń na własne potrzeby jednostki, a więc m.in. na rzecz rzeczowych aktywów trwałych, inwestycji długoterminowych oraz funduszy wydzielonych; e. przychody ze sprzedaży towarów i materiałów. Na wielkość tych przychodów składają się należne kwoty za sprzedane towary i materiały niezależnie od tego czy zostały zapłacone; f. pozostałe przychody operacyjne. Są to przychody nie związane bezpośrednio z działalnością uczelni, a więc w szczególności kwoty uzyskane ze sprzedaży i likwidacji środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych a także inne składniki wynikające z przedawnienia zobowiązań, uzyskania odszkodowań, darowizn i inne przychody; 23. Koszty ogółem obejmują koszty działalności operacyjnej i koszty finansowe: a. koszty działalności operacyjnej składają się z kosztów własnych działalności eksploatacyjnej (a więc kosztów rodzajowych oraz salda zmian stanu produktów), z wartości sprzedanych towarów i materiałów, z pozostałych kosztów operacyjnych; b. koszty finansowe obejmują głównie odsetki i prowizje od zaciągniętych kredytów i pożyczek, ujemne różnice kursowe, straty na sprzedaży papierów wartościowych oraz koszty związane z ich sprzedażą, odsetki i opłaty od przyjętych w leasing finansowy środków trwałych, a także odsetki za zwłokę od zobowiązań finansowych. W publikacji prezentuje się poziom i strukturę kosztów własnych wynikających z ewidencji księgowej wykazanych w sprawozdaniu, rozumianych jako: koszty własne działalności dydaktycznej, koszty własne działalności badawczej oraz koszty własne z wydzielonej działalności gospodarczej. 24. Wynik finansowy obejmuje: wynik finansowy brutto i wynik finansowy netto: a. Wynik finansowy brutto uczelni (zysk lub strata) jest różnicą pomiędzy przychodami ogółem, a kosztami ogółem poniesionymi na ich uzyskanie, skorygowaną o saldo zysków i strat nadzwyczajnych. Przez straty i zyski nadzwyczajne rozumie się skutki finansowe zdarzeń, powstających niepowtarzalnie poza zwykłą działalnością uczelni, w szczególności mające * Pojęcia z zakresu finansów szkół wyższych sformułowano na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 sierpnia 1991 r. i z dnia 22 listopada 1994 r. z późniejszymi zmianami w sprawie zasad gospodarki finansowej uczelni i są one stosowane przez MNiSW.

15 charakter losowy często spowodowane zaniechaniem lub zawieszeniem pewnego rodzaju działalności oraz postępowaniem ugodowym lub naprawczym. b. Wynik finansowy netto (zysk lub strata) uczelni otrzymuje się przez pomniejszenie wyniku finansowego brutto o obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego. Głównym składnikiem obciążeń wyniku finansowego jest podatek dochodowy. Niektóre obszary gospodarki finansowej szkół wyższych wiążą się ściśle z pojęciem funduszy, które ogólnie określa się jako środki pieniężne tworzone w procesie gromadzenia dochodów ze ściśle określonych źródeł, rozdzielane na ściśle określone zadania a za wyodrębnione z ogólnej masy zasobów budżetu uczelni. Uczelnie tworzą i gospodarują następującymi funduszami (tablice 11 13): 25. Funduszem pomocy materialnej dla studentów, który: a. tworzony jest z dotacji, opłat za korzystanie z domów studenckich, opłat za korzystanie ze stołówek i bufetów studenckich oraz z innych przychodów; b. przeznaczony jest na wypłaty stypendiów i zapomóg, koszty utrzymania, remonty domów i stołówek oraz bufetów studenckich; Dane o wykorzystaniu funduszu pomocy materialnej na rzecz studentów zamieszczone w publikacji (tabl. 13) wyrażają: i. poziom (wielkość) stypendium socjalnego, stypendium za wyniki w nauce stypendia specjalne dla osób niepełnosprawnych, zapomogi przypadające na 1 studenta otrzymującego dany rodzaj świadczenia; ii. poziom i strukturę dopłat do domów studenckich, dopłat i kosztów prowadzenia stołówek studenckich. 26. Funduszem zasadniczym odzwierciedlającym wartość majątku, który: a. powiększa się o odpisy z zysku netto, odpisy przeprowadzone na podstawie odrębnych przepisów; b. pomniejsza się na skutek strat uczelni, umorzenia środków trwałych oraz wartości niematerialnych bufetów prawnych, o kwoty będące skutkiem aktualizacji wyceny środków trwałych (przeprowadzonej na podstawie odrębnych przepisów); 27. Własnym funduszem stypendialnym, który: a. tworzony jest z odpisu z zysku netto, wpłat osób fizycznych i prawnych; b. przeznaczony jest na stypendia dla pracowników i studentów na zasadach określonych w statucie uczelni; 28. Uczelnianym funduszem nagród, który: a. tworzony jest z odpisu z zysku netto; b. przeznaczony jest na wypłaty nagród indywidualnych oraz zespołowych dla pracowników i studentów za osiągnięcia w badaniach naukowych oraz pozostałej działalności; 29. Funduszem wdrożeniowym, który: a. tworzony jest z wpłat podmiotów gospodarczych przekazanych na podstawie umów dotyczących wdrożenia nowych rozwiązań technicznych lub organizacyjnych, będących wynikami prac badawczych uczelni, b. przeznaczony jest na nagrody, które wypłacane są w trybie i na zasadach określonych przez rektora uczelni. 30. Nakłady inwestycyjne i koszty remontu budynków i budowli (tablica 10), tj.: a. nakłady inwestycyjne wyrażone w wartościowym ujęciu (w cenach bieżących) to wielkości nakładów (od początku roku do końca okresu sprawozdawczego) poniesionych na działalność inwestycyjną polegającą na budowie lub zakupach gotowych dóbr trwałego użytku (środków trwałych) bez zakupionych lub przejętych używanych środków trwałych; 15

16 16 b. koszty remontu budynków i budowli ( remonty domów i stołówek studenckich) wyrażone w ujęciu wartościowym (ceny bieżące) stanowi wielkość wynikającą z ewidencji poniesionych kosztów. 31. Jednostkowe koszty kształcenia są relacją kosztów kształcenia ogółem w uczelni do liczby studentów przeliczeniowych (tablica 15). Koszty kształcenia ogółem są liczone w dwóch wariantach: a. wariant I jako suma kosztów własnych działalności eksploatacyjnej ogółem, wykorzystanego funduszu pomocy materialnej dla studentów i własnego funduszu stypendialnego; b. wariant II jako suma kosztów własnych działalności dydaktycznej, wykorzystanego funduszu pomocy materialnej dla studentów i własnego funduszu stypendialnego. 32. W części dotyczącej finansów wprowadza się pojęcie studenci przeliczeniowi. Liczba studentów przeliczeniowych ustalana jest zgodnie ze wskaźnikami stosowanymi przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego: studenci studiów niestacjonarnych są przeliczani współczynnikiem na poziomie 0,6, studenci studiów stacjonarnych, podyplomowi oraz doktoranci współczynnikiem równym 1,0. W obliczeniach jednostkowych kosztów kształcenia słuchacze studiów podyplomowych oraz doktoranckich ujęci są poprzez odpowiednie przeliczniki włącznie ze studentami. W tablicach (Części I) zbiorowości te prezentowane są odrębnie. W tablicach finansowych nie uwzględniono studentów studiów eksternistycznych.. Uwagi szczegółowe 1. Studentów i absolwentów według województw wykazano zgodnie z siedzibą poszczególnych szkół wyższych łącznie z filiami, zamiejscowymi podstawowymi jednostkami organizacyjnymi, zamiejscowymi ośrodkami dydaktycznymi oraz punktami konsultacyjnymi. 2. Do województwa podlaskiego oraz do danych ogółem doliczana jest filia Uniwersytetu Białostockiego w Wilnie. 3. W celu zapewnienia porównywalności danych uczelnie niepubliczne: Katolicki Uniwersytet Lubelski w Lublinie i Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie zostały ujęte w analizie finansowej wśród uczelni publicznych. Pozostałe szkoły wyznaniowe są ujęte wśród uczelni niepublicznych. 4. W części tabelarycznej publikacji dane o studentach Collegium Medicum (Uniwersytetu Jagiellońskiego) oraz Collegium Medicum (Uniwersytetu Mikołaja Kopernika) włączone są do danych o zbiorowości studentów uniwersytetów. 5. Dane dotyczące nadanych stopni doktora i doktora habilitowanego nie są danymi ostatecznymi. 6. W tablicach finansowych odpowiednie dane dla Collegiów Medicum ujęto w zbiorowości akademii medycznych ze względów merytorycznych. UWAGA: W związku z przyjętym zaokrąglaniem w obliczeniach, do jednego miejsca po przecinku, sumy wskaźników struktury mogą nieznacznie różnić się od 100,0%.

17 17 KOMENTARZ ANALITYCZNY Począwszy od lat dziewięćdziesiątych, szkolnictwo wyższe podlega istotnym przemianom, których podstawy prawne stworzyła ustawa z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz.U. Nr 65, poz. 385 z późn. zm.), która regulowała funkcjonowanie szkół wyższych. Powstały i rozwinęły się szkoły wyższe niepaństwowe. Zróżnicowany został magisterski system studiów, poprzez wprowadzanie dwustopniowego systemu kształcenia. W większości uniwersytetów i wyższych szkół pedagogicznych funkcjonują 3-letnie nauczycielskie, zawodowe studia języków obcych, działające jako jedna z form systemu edukacyjnego w ramach określonych struktur wydziałów filologicznych. Ponadto tworzone są studia, prowadzone przez pozauczelniane instytucje naukowe (Polską Akademię Nauk). W ramach istniejących struktur studiów, w niektórych uczelniach prowadzone są już regularne studia w języku obcym jako wykładowym. Studenci mają również możliwość wyboru indywidualnego toku studiów. Od 1998 roku na mocy ustawy z dnia 26 czerwca 1997 o wyższych szkołach zawodowych (Dz.U. Nr 96, poz. 590 z późn. zm.), tworzone były wyższe szkoły zawodowe. Szkoły te miały za zadanie przygotowywać studentów do wykonywania konkretnych zawodów i mogły jedynie nadawać tytuły licencjata lub inżyniera. W roku 2005 weszła w życie nowa ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz.U. z 2005 r. Nr 164, poz z późn. zm.). Sprzyja ona dostosowaniu naszego systemu edukacyjnego do standardów światowych, a w szczególności europejskich, a także stanowi krok w kierunku uporządkowania szkolnictwa wyższego w Polsce poprzez połączenie zagadnień zawartych w ustawie z dnia 12 września 1990 o szkolnictwie wyższym oraz ustawie z dnia 26 czerwca 1997 o wyższych szkołach zawodowych. Studenci W roku akademickim 2007/2008 w szkołach wyższych wszystkich typów szkół kształciło się 1937,4 tys. studentów, tj. o 0,2% mniej niż w roku poprzednim. Natomiast w porównaniu z rokiem akademickim 2000/2001 ostatnio odnotowana liczba studentów była większa o 352,6 tys. osób (22,2%). Tabl. 1. Studenci i absolwenci szkół wyższych (łącznie z cudzoziemcami) Rok akademicki studenci absolwenci a) 1990/ / / / / / / / / / / / / / / / / / a) do roku 2000 dane o absolwentach z roku kalendarzowego.

18 18 W roku 2007 nieco zwiększyła się liczba studentów nowo przyjętych na pierwszy rok studiów, zarówno stacjonarnych, jak i niestacjonarnych. Ogółem (bez cudzoziemców) przyjęto 484,2 tys. studentów wobec 470,7 tys. w roku 2006, czyli więcej o 13,5 tys. osób (2,9%). Miarą powszechności kształcenia są współczynniki skolaryzacji, współczynnik skolaryzacji brutto jest to (wyrażony procentowo) stosunek wszystkich osób uczących się na danym poziomie do całej populacji (według stanu w dniu 31 grudnia) osób będących w wieku nominalnie przypisanym temu poziomowi kształcenia (19 24 lata). Współczynnik skolaryzacji netto to stosunek (procentowy) liczby studentów w nominalnym wieku kształcenia na danym poziomie do liczby ludności zdefiniowanej, jak przy współczynniku skolaryzacji brutto, czyli do całej populacji osób będących w wieku nominalnie przypisanym temu poziomowi kształcenia. W okresie ostatnich siedemnastu lat współczynniki skolaryzacji w szkolnictwie wyższym wzrosły czterokrotnie. Współczynnik skolaryzacji brutto wzrósł z 12,9 w roku akademickim 1990/1991 do 51,1 w roku akademickim 2007/2008, a netto odpowiednio z 9,8 do 39,7. Tabl. 2. Współczynniki skolaryzacji w szkolnictwie wyższym a Współczynniki skolaryzacji 1990/ / / / / / 2008 Brutto 12,9 22,3 40,7 48,9 49,9 51,1 Netto 9,8 17,2 30,6 38,0 38,8 39,7 a) Bez studentów cudzoziemców; Do roku akademickiego 2005/2006 bez studentów studiów eksternistycznych. W roku akademickim 2007/2008 liczba studentów na studiach stacjonarnych wynosiła 940,2 tys. osób, tj. 48,5% wszystkich studiujących. Na studiach niestacjonarnych studiowało 997,2 tys. osób. Studenci studiów niestacjonarnych stanowili 51,5% wszystkich studiujących. Tabl. 3. Studenci według formy kształcenia Stan w dniu 30 XI 2007 r. Na studiach Ogółem W tym stacjonarnych niestacjonarnych Ogółem Szkoły publiczne Szkoły niepubliczne W roku akademickim 2007/2008 wśród 455 * szkół wyższych w Polsce (łącznie ze szkołami resortów obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji), 131 było uczelniami publicznymi. Kształciło się w nich 1276,9 tys. osób (65,9% ogółu studentów), 301,9 tys. osób na pierwszym roku. W porównaniu z rokiem ubiegłym zmalała liczba studentów kształcących się w tych szkołach o 1,9%. * Liczba ta może być nieznacznie mniejsza od podawanej przez MNiSW, ponieważ w niniejszej publikacji nie uwzględniono uczelni, w których w listopadzie 2007 r. nie było studentów ani absolwentów.

19 19 Studenci w szkołach wyższych publicznych i niepublicznych 1600,0 1400,0 1200,0 1000,0 800,0 600,0 400,0 200,0 0,0 1990/ / / / / / / / / / / / / / / / / /08 publicznych niepublicznych Od 1991 roku powstają i rozwijają się uczelnie niepubliczne. Na początku roku akademickiego 2007/2008 funkcjonowało 324 takich uczelni kształcących 660,5 tys. studentów (czyli 34,1% ogółu studentów), 199,7 tys. na pierwszym roku studiów. W porównaniu z rokiem poprzednim nastąpił wzrost liczby niepublicznych szkół wyższych o 1,9%, a liczba studiującej tam młodzieży wzrosła o 3,1%. Tabl. 4. Szkoły wyższe niepubliczne Wyszczególnienie Szkoły Studenci Absolwenci akademiccy Nauczyciele ogółem Ogółem 1997/ / / / / / / / / / / Organizacje wyznaniowe Pozostałe W uczelniach publicznych dominującą formą były studia stacjonarne w tej formie kształciło się 62,9% studiujących. Natomiast w niepublicznych szkołach wyższych odsetek studentów stacjonarnych wynosił tylko 20,7%. W szkołach prowadzonych przez Kościół Katolicki i kościoły innych wyznań objętych badaniem GUS (patrz Uwagi metodyczne str. 11) w roku akademickim 2007/2008 kształciło się 28,8 tys. studentów. Pozostałe szkoły niepubliczne, w których kształciło się 631,7 tys. studentów, zostały powołane przez stowarzyszenia, fundacje ( także międzynarodowe) oraz osoby fizyczne. Większość uczelni niepublicznych prowadzi kształcenie wyłącznie na poziomie licencjackim. Szkoły te nierzadko mieszczą się w mniejszych ośrodkach, gdzie stanowią wówczas jedyną i tańszą niż studiowanie w mieście uniwersyteckim możliwość kształcenia się.

20 20 Bardzo duża dynamika liczby szkół wyższych i studentów obserwowana w ostatniej dekadzie XX w. i w pierwszej pięciolatce XXI w. wyraźnie osłabła w ostatnim roku. O ile liczba szkół wyższych w roku akademickim 2007/2008 w porównaniu do roku akademickiego 2000/2001 wzrosła o 300%, to w porównaniu z rokiem ubiegłym tylko o 1%. Tabl. 5. Szkoły wyższe według typu uczelni Wyszczególnienie Szkoły Studenci w tys. a 1990/ / / / / / / /08 a c O g ó ł e m ,8 1584,8 1941,4 1937,4 Uniwersytety ,1 443,3 550,5 538,2 Wyższe szkoły techniczne ,7 318,4 318,9 310,6 Wyższe szkoły rolnicze ,4 85,6 92,0 89,7 Wyższe szkoły ekonomiczne ,0 369,5 406,2 410,8 Wyższe szkoły pedagogiczne ,6 148,3 117,4 110,3 Akademie medyczne ,5 29,5 53,1 56,1 Wyższe szkoły morskie ,5 10,1 10,5 9,9 Akademie wychowania fizycznego ,6 22,2 29,0 28,7 Wyższe szkoły artystyczne ,2 12,8 14,9 15,4 Wyższe szkoły teologiczne ,7 9,3 10,7 11,0 Szkoły resortu obrony narodowej b oraz resortu spraw wewnętrznych i administracji c ,5 12,2 13,7 14,6 Pozostałe szkoły ,6 324,5 342,0 Łącznie ze studentami cudzoziemcami. b Do 1998 r. wykazywano w wyższych szkołach technicznych. Do 1998 r. wykazywano w wyższych szkołach technicznych oraz w pozostałych szkołach. Kierunki kształcenia W roku 2007 najwięcej osób kształciło się na kierunkach ekonomicznych i administracyjnych, społecznych oraz pedagogicznych, były to również najbardziej popularne kierunki w roku W roku 1990 najwięcej osób kształciło się na kierunkach technicznych, związanych z biznesem i zarządzaniem oraz pedagogicznych. W roku 2007 w porównaniu z rokiem poprzednim zmalało zainteresowanie kierunkami społecznymi, inżynieryjno-technicznymi, a także informatycznymi. Większym zainteresowaniem natomiast cieszyły się kierunki ekonomiczne i administracyjne. Najmniejszy odsetek kształcących się w szkołach wyższych kobiet studiował na kierunkach informatycznych (9,7%), usług transportowych (12,5%), inżynieryjno-technicznych (17,4%) oraz ochrony i bezpieczeństwa (23,3%). Kobiety przeważały wśród ogólnej liczby studentów kierunków opieki społecznej (89,5%), medycznych (75,4%) oraz pedagogicznych (71,9%). W roku akademickim 2007/2008 w akademiach medycznych kształciło się 56,1 tys. studentów tj. o 5,8% więcej niż w roku poprzednim, na studiach niestacjonarnych studiowało 14,0 tys. studentów, o 0,3% więcej niż w roku poprzednim.