MOTOCYKLOWY ZESTAW PIERWSZEJ POMOCY

Transkrypt

1 MOTOCYKLOWY ZESTAW PIERWSZEJ POMOCY PRACA DYPLOMOWA autor: Marek Kruczkowski promotor: ad. Marek Œredniawa Akademia Sztuk Piêknych w Gdañsku Wydzia³ Architektury i Wzornictwa III Pracownia Wzornictwa Gdañsk 2004

2 "Ka dy z nas mo e byæ osob¹ poszkodowan¹, lub te przyczyniæ siê do uratowania ycia innego cz³owieka" (cytat ze strony: (

3 Spis treœci 1) Wstêp ) Charakterystyka wypadków drogowych ) Pierwsza pomoc ) Krytyka stanu istniej¹cego ) Za³o enia projektowe ) Opis rezultatu projektowego ) Dokumentacja fotograficzna ) Bibliografia

4 Wstêp Los ofiar wypadków decyduje siê w ci¹gu 4 pierwszych minut. Jest to czas w jakim mo liwe jest odratowanie cz³owieka bez niebezpiecznych uszkodzeñ mózgu, powsta³ych na skutek niedotlenienia, którego przyczyn¹ jest zatrzymanie dwóch podstawowych funkcji yciowych, to jest kr¹ enia i oddychania. W przypadku takiego argumentu nie trzeba chyba nikogo przekonywaæ, e pierwsza pomoc przedmedyczna, tak czêsto bagatelizowana, staje siê wtedy niejednokrotnie, dos³ownie spraw¹ ycia i œmierci. Je eli w tym czasie poszkodowane osoby otrzymaj¹ pierwsz¹ pomoc, ich szanse prze ycia rosn¹. Tak b³yskawicznej pomocy nie zapewni¹ jednak zawodowe s³u by ratownicze, ratunek poszkodowanym mo e przynieœæ inny kierowca - ratownik, który przypadkowo znalaz³ siê na miejscu zdarzenia. 4

5 Charakterystyka wypadków drogowych S³owo wypadek jest czêsto u ywane do okreœlenia wszystkich zdarzeñ drogowych, gdzie szkodê ponieœli ludzie lub/i pojazdy. Tymczasem wypadek ma miejsce, gdy w spotkaniu pojazdów, b¹dÿ zderzeniu pojazdu z przeszkod¹, s¹ osoby ranne lub zabite. W przypadku, w którym pojazd uderza pieszego mówimy o potr¹ceniu, lub o najechaniu na pieszego. Gdy dwa lub wiêcej pojazdów ulega uszkodzeniu i nie ma osób rannych, wtedy miejsce ma kolizja. Precyzyjne okreœlanie rodzajów wypadków jest szczególnie istotne w powiadamianiu odpowiednich s³u b. Ludzie zg³aszaj¹cy wypadek czêsto myl¹ poszczególne pojêcia, wprowadzaj¹c nieœwiadomie Policjê b¹dÿ Pogotowie Ratunkowe w b³¹d. Ka dy wypadek jest indywidualny jak odcisk palca. Jednak w zale noœci od rodzaju, wypadki posiadaj¹ specyficzne cechy. Na ich podstawie specjaliœci potrafi¹ niejednokrotnie odtworzyæ przebieg wypadku ( np. typowe urazy cia³a, œlady uszkodzeñ pojazdu lub jezdni, itp.) Podczas zderzeñ czo³owych, jednych z najgroÿniejszych wypadków, kiedy dwa obiekty (samochody lub samochód i nieruchoma przeszkoda) zderzaj¹ siê ze sob¹, pomimo zatrzymania ju pojazdu obecne w nim osoby kontynuuj¹ ruch do przodu. Jeœli kierowca nie ma przypiêtych pasów, uderzyæ mo e klatk¹ piersiow¹ o kierownicê, g³ow¹ o szybê, a kolanami o deskê rozdzielcz¹. Jeœli ma zapiête pasy - kolana uderzaj¹ o deskê rozdzielcz¹, natomiast g³owa jest doginana do przodu. Pasy zmniejszaj¹ ryzyko œmierci pasa era siedz¹cego z przodu do oko³o 45%. Typowym œladem uderzenia o szybê s¹ pionowe otarcia naskórka oraz rany ciête twarzy, nosa, czo³a. Szyba ma to do siebie, e wykonana jest w taki sposób, by w chwili uderzenia wypaœæ z ramy i spowodowaæ jak najmniejsze obra enia. Szk³o hartowane w niej stosowane rozpada siê tak, aby zapobiec powstaniu powa nych ran ciêtych. Rany widoczne wówczas u kierowcy najczêœciej usytuowane s¹ na lewej czêœci twarzy i lewej rêce (u pasa erów analogicznie na prawej). Jednak jeœli uderzymy o górne ograniczenia szyby, to mo e dojœæ nawet do z³amania podstawy czaszki oraz krêgów szyjnych. Charakterystyczne dla osób kieruj¹cych pojazdem s¹ obra enia w okolicach kciuka. Klatka piersiowa (w zale noœci od tego czy jesteœmy pasa erem, czy kierowc¹) uderza o kierownicê lub deskê rozdzielcz¹. Czasem mo na zobaczyæ nawet doœæ dok³adne odwzorowanie tych miejsc w podbiegniêciach krwawych (siniakach). 5

6 Typowe obra enia to: - poprzeczne z³amanie mostka - - z³amanie eber i przebicie p³uc - - uszkodzenie ( pêkniêcie ) serca, lub zaburzenia jego rytmu - - rozerwanie w¹troby i œledziony - - przerwanie ci¹g³oœci aorty Innym Ÿród³em obra eñ staj¹ siê pasy bezpieczeñstwa. Pasy na odcinku biodrowym mog¹ powodowaæ rozerwanie jelit. Nawet poduszki powietrzne mog¹ byæ niebezpieczne, szczególnie dla dzieci do lat 13 - tu oraz kobiet o drobnej budowie cia³a. W zderzeniach bocznych, w których dochodzi do uderzenia od strony kierowcy, g³owa tego mo e przebiæ boczn¹ szybê i uderzyæ w drugi pojazd. W takiego typu wypadkach, korzyœci ze stosowania pasów i poduszek powietrznych mog¹ byæ nik³e. Oprócz wy ej wymienionych skutków zderzenia, mo e dojœæ tak e do pêkniêcia lewej nerki. W tego typu wypadkach czêœciej ofiary œmiertelne znajduj¹ siê w samochodach uderzanych ni uderzaj¹cych - tam chroni je dodatkowo silnik. Jeœli samochód w trakcie wypadku przewraca siê, to naprawdê przydadz¹ siê nam wówczas zapiête pasy. Przytrzymaj¹ nas w jednym miejscu (nie bêdziemy obijaæ siê po samochodzie jak kukie³ka) oraz zapobiegn¹ wypadniêciu z pojazdu. Najwiêksze szanse prze ycia wypadku mamy wówczas, gdy drugi uczestnik uderzy³ w ty³ pojazdu. Broni nas wówczas baga nik i tylne siedzenia (o ile w³aœnie na nich nie siedzimy). Przy takim rodzaju zderzenia pasa erowie poruszaj¹ siê ku ty³owi pojazdu i mog¹ wypaœæ przez tylne okno. Do szczególnie niebezpiecznych zaliczane s¹ tak e wypadki motocyklowe. Motocyklisty nie chroni podczas zderzenia karoseria jak w przypadku samochodu, uderza wówczas bezpoœrednio o ziemiê, inny pojazd, b¹dÿ znajduj¹ce siê w pobli u przeszkody (znaki, s³upki, krawê nik, itp. ). Doznaje wtedy najczêœciej urazów koñczyn, tu³owia, g³owy oraz szyi. Szczególnie groÿne mog¹ siê okazaæ metalowe barierki odgradzaj¹ce jezdnie szybkiego ruchu. Zetkniêcie siê z taka barierk¹ to jak zetkniêcie z ostrym no em. Nierzadko koñczy siê amputacj¹ lub wrêcz poæwiartowaniem. Nie oznacza to jednak, e motocyklista jest ca³kowicie bezbronny. Noszenie kasku mo e znacznie zredukowaæ urazy g³owy, oczywiœcie limitem jest prêdkoœæ jazdy. Dzia³anie kasku polega na tym, e jego zewnêtrzna skorupa stopniowo ³amie siê, powoduj¹c wyd³u enie czasu wytr¹cania prêdkoœci, przez co zmniejsza siê impet uderzenia i w konsekwencji obra enia. Drugim orê em w walce o ochronê osobist¹ podczas wypadku, jest ubranie motocyklowe. 6

7 Najczêœciej wykonane ze specjalnie spreparowanej skóry lub tkanin sztucznych, posiada w zale noœci od modelu kieszenie na ochraniacze ramion, krêgos³upa oraz stawów. Dla porównania: zwyk³y jeans podczas tarcia o asfalt przy prêdkoœci 80 km/h wytrzymuje ok. 1,2 m zanim siê przetrze, kevlar ok, 5,5 m, zaœ standardowa skóra motocyklowa (ok. trzy razy grubsza ni ta, z której szyte s¹ 'zwyk³e' kurtki) wytrzymuje do 26 m. Jako ostatnia grupê, chcia³bym omówiæ potr¹cenia pieszych. Piesi nie maj¹ praktycznie adnych szans ochrony przed urazem. Obra enia jakich doznaj¹ w wypadku mog¹ byæ dwojakiego rodzaju: a) pierwotne - powsta³e w wyniku bezpoœredniej stycznoœci pieszego z pojazdem - b) wtórne - kiedy odrzucona ofiara uderza o jezdniê, inny pojazd, przeszkody, b¹dÿ zostaje przejechana Na to czy prze yjemy zderzenia z pêdz¹cym na nas samochodem maj¹ wp³yw g³ównie cztery czynniki (niestety nie mamy na nich wp³ywu). S¹ to: - wiek (dziecko czy doros³y) - - prêdkoœæ pojazdu - - budowa samochodu - - reakcja hamowania Decyduj¹ca jest tu oczywiœcie prêdkoœæ samochodu. Od niej bowiem zale y czy nabêdziemy: - z³amania krêgos³upa (zawsze gdy samochód jedzie wiêcej ni 68 km/h) - - rozerwania aorty piersiowej (zawsze pow. 85 km/h) - - ran dartych w okolicach pachwin (zawsze pow. 95 km/h) - - no i czy zostaniemy rozkawa³kowani (du a szansa gdy samochód jedzie pow. 98 km/h). Jeœli samochód jedzie bardzo szybko (oko³o km/h) nie hamuje, lub zaczyna hamowaæ póÿno, mo emy zostaæ podrzuceni i przelecieæ nad dachem samochodu. Wówczas grozi nam amputacja koñczyn, rozleg³e obra enia cia³a i charakterystyczne rozstêpy urazowe w okolicach pachwin (spowodowane gwa³townym rozci¹gniêciem skóry). Jeœli prêdkoœæ by³a mniejsza, to uderzymy o przedni¹ szybê i spadniemy na asfalt. Wówczas na samochodzie powstaj¹ charakterystyczne œlady powypadkowe (z udzia³em pieszego): wgnieciony zderzak, wgnieciona przednia czeœæ maski i st³uczona szyba. 7

8 Jeœli samochód przed zderzeniem ostro hamuje, mamy szansê i odrzuci nas do przodu. Jak by sprawa nie wygl¹da³a - najczêstszym miejscem "pierwszego kontaktu" z pieszym jest w samochodzie zderzak. Podczas wypadku uderza zazwyczaj w nogi. Powstaj¹ wówczas równie bardzo charakterystyczne tkzw. "z³amania zderzakowe" (podudzia lub uda). Kiedy dochodzi do podrzucenia pieszego przez samochód, mo e siê zdarzyæ odarcie z odzie y. Ofiara wypadku znajduje siê wówczas nawet w samej bieliÿnie. Wygl¹da to czasem, jakby biega³y przed wypadkiem sk¹po ubrane po ulicy, choæ tak absolutnie nie jest. Na zakoñczenie chcia³bym przytoczyæ jeszcze trochê statystyk z raportu Komendy G³ównej Policji ( Ÿród³o: Liczba wypadków w 2003 roku 8

9 9

10 Pierwsza pomoc Naczeln¹ zasad¹, któr¹ nale y siê kierowaæ, jest zasada primum non nocere - PO PIERWSZE NIE SZKODZIÆ. Pope³nienie b³êdu, niesie czêsto gorsze skutki, ni nieudzielenie pomocy w ogóle. Z drugiej strony, jeœli u poszkodowanego wyst¹pi³o zatrzymanie kr¹ enia, trudno ju mu bardziej zaszkodziæ. Nie znaczy to jednak, aby obawiaæ siê udzielania pomocy i jej nie udzielaæ, tym bardziej, e zaniechanie udzielenia pomocy bez oczywistych przyczyn, jak zagro enie dla w³asnego ycia czy zdrowia, jest przestêpstwem ( 1 i 2 art KK / oraz 1 i 2 art. 93. KW). Aby skutecznie móc udzieliæ pierwszej pomocy niezbêdne s¹ dwie rzeczy: pierwsza to ratownik, a za takiego uchodzi ka dy kierowca ( ze wzglêdu na kurs pierwszej pomocy, podczas szkolenia na prawo jazdy ), oraz œrodki pierwszej pomocy. Niestety na kursach na prawo jazdy, szkolenie z zakresu pierwszej pomocy jest tylko teoretyczne i bardzo powierzchowne. Wiedza zdobyta w ten sposób czêsto bardzo szybko siê ulatnia. W³aœciwego prowadzenia np. resuscytacji trudno jest nauczyæ siê z ksi¹ ek i bez treningu na fantomie - ciê ko nie pope³niæ wtedy adnego b³êdu. Dlatego warto tak e odbyæ praktyczne szkolenie dodatkowe. Upowszechnianiem takich kursów jak i samego bezpieczeñstwa zajmuje siê na szczêœcie coraz wiêcej organizacji, np. Polski Zwi¹zek Motorowy. Do udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej nie jest jednak potrzebna jakaœ specjalistyczna wiedza. Najwa niejsza jest podstawowa znajomoœæ zasad resuscytacji*, gdy przywracanie kr¹ enia i oddechu jest spraw¹ wymagaj¹c¹ najszybszego reagowania *Resuscytacja - zespó³ czynnoœci ratunkowych (oddech zastêpczy, masa serca, elektroterapia, farmakoterapia), maj¹cych na celu utrzymanie lub przywrócenie transportu tlenu do tkanek, w wyniku których u poszkodowanego powróci³aby spontaniczna czynnoœæ serca i spontaniczna (lub wspomagana) czynnoœæ oddechowa. (Ÿród³o: 10

11 Sama procedura udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, to nie tylko udzielenie doraÿnej pomocy poszkodowanym w wypadku, lecz szereg czynnoœci, sk³adaj¹cych siê na schemat postêpowania podczas wypadku drogowego. W skrócie wygl¹da on nastêpujco: - zaparkowanie w³asnego pojazdu w bezpiecznej odleg³oœci, nie powoduj¹c utrudnienia w ruchu - - zabezpieczenie, oznakowanie miejsca wypadku - - zorientowanie siê w sytuacji wypadku (iloœæ poszkodowanych osób, ich stan) - - wezwanie pomocy: CO? - rodzaj wypadku GDZIE? - miejsce wypadku, ILE? - liczba poszkodowanych, JAK? - stan poszkodowanych, CO ROBISZ? - informacja o udzielonej dotychczasowo pomocy, KIM JESTEŒ? - dane personalne osoby wzywaj¹cej pomoc - Podstawowe czynnoœci resuscytacji (wg BLS - Basic Life Support) 11

12 Krytyka stanu istniej¹cego Na polskim rynku istnieje tylko jedno rozwi¹zanie apteczki motocyklowej. Jest nim ortalionowa saszetka, do której powrzucane s¹ œrodki pierwszej pomocy. W zale noœci od producenta ulega zmianie jedynie nieznacznie zawartoœæ apteczki. Przyk³adowy sk³ad apteczki, powsta³ej dziêki inicjatywie fundacji Promot oraz firmy Larsson Polska, przedstawia sie nastêpuj¹co: - 2x opaska dziana (banda ) 4m x 5cm - - 2x opaska dziana 4m x 10 cm - - 1x chusta trójk¹tna - - rêkawiczki ochronne (dwie pary) - - 1x wata ma³a - - 1x przylepiec (rolka) - - 1x plaster 10 x 6 cm - - 1x plaster 2 x 7 cm - - 1x ustnik do sztucznego oddychania - - 1x koc ratunkowy - - 1x no yczki - - 1x opaska elastyczna - - 1x chustka odka aj¹ca - - instrukcja udzielania pierwszej pomocy - - wykaz zawartoœci Ju w samej zawartoœci wystêpuj¹ pewne nieprawid³owoœci. Zamiast no yczek powinno siê woziæ no yk do pasów, który swoj¹ konstrukcj¹ uniemo liwia przypadkowe skaleczenie. Przylepiec, szczególnie tak ma³ych rozmiarów, do niczego nie jest praktycznie u yteczny. To samo dotyczy waty - ju dawno zosta³a wycofana jako materia³ opatrunkowy, ze wzglêdu na ³atwoœæ przyklejania siê w³ókien do rany. 12

13 Polska apteczka motocyklowa powsta³a dziêki inicjatywie Fundacji PROMOT oraz przychylnoœci firmy LARSSON-Polska. Ciekaw¹ próbê podejœcia do zagadnienia apteczki motocyklowej podjê³a firma Motobike - Systems z Niemiec ( ), a w szczególnoœci problemowi umiejscowienia apteczki w/na motocyklu. Otó umiejscowiona jest ona, w formie zamykanej skrzynki z tworzywa sztucznego, pod tablic¹ rejestracyjn¹ z ty³u motocykla. Przykrêcona do tylnego b³otnika, stanowi jednoczeœnie podstawkê do montowania tablicy. Jest to o tyle ciekawe rozwi¹zanie, e mo na je zastosowaæ do prawie ka dego typu motocykla. Ponadto, jest to jedyna próba projektowego podejœcia do tematyki apteczki motocyklowej, jak¹ uda³o mi siê do tej pory znaleœæ. W skrzynce tej nadal jednak znajduje siê nieporêczna miêkka torebka, wypchana œrodkami pierwszej pomocy. Ponadto zamkniêcie skrzynki na zamek, w celu zabezpieczenia przed kradzie ¹, w nag³ej potrzebie dostêpu mo e stanowiæ przeszkodê. Rozwi¹zanie firmy MOTOBIKE - SYSTEMS (zdjêcia pochodz¹ ze strony www firmy ) 13

14 G³ównymi wadami istniej¹cego rozwi¹zania s¹: - nieporêcznoœæ ( problem rozpakowywania poszczególnych artyku³ów, jak plastry,...banda e, w miarê sprawnie i szybko, szczególnie w trudnych warunkach...atmosferycznych, przy jednoczesnym zachowaniu sterylnoœci ) - trudny dostêp (szczególnie jeœli znajduje siê gdzieœ w schowku pod siedzeniem, lub jest... schowana w baga u) Aby dotrzeæ do odpowiedniego artyku³u, trzeba nieÿle siê namêczyæ. W nag³ym przypadku, w razie koniecznoœci dotarcia do szukanej rzeczy, najlepszym rozwi¹zaniem by³oby wysypanie zawartoœci apteczki na ziemiê. 14

15 Za³o enia projektowe Zastosowanie: udzielanie pomocy doraÿnej przedmedycznej w wypadkach drogowych, zarówno sobie (obra enia zewnêtrzne), jak i innym poszkodowanym (podstawowe czynnoœci resuscytacyjne, obra enia zewnêtrzne) Wygodny sposób przewo enia nie wymagaj¹cy dodatkowych œrodków, takich jak: torby, sakwy, kufry, plecaki itp., zwiêkszaj¹cych dodatkowo gabaryty motocykla atwy, wygodny i szybki dostêp do poszczególnych artyku³ów apteczki, bez koniecznoœci przeszukiwania lub wysypywania ca³ej zawartoœci w celu dotarcia do potrzebnej rzeczy, przy jednoczesnym zabezpieczeniu przed kradzie ¹ Bezpieczeñstwo u ytkowania Przeznaczona zarówno na d³u sze trasy poza obszarem zabudowanym, jak i na krótkie dystanse miejskie Grupa docelowa: kierowcy motocykli klasycznych, obudowanych i nieobudowanych (tkzw. naked bikes) turystycznych oraz sportowych, ze skuterami w³¹cznie 15

16 Opis rezultatu projektowego Apteczka sk³ada siê z uprzê y oraz zamontowanego z przodu pojemnika na œrodki pierwszej pomocy, który jest jednoczeœnie czêœci¹ zapiêcia uprzê y. Ca³oœæ uszyta jest z impregnowanego ortalionu, który zapewnia wodoszczelnoœæ niezbêdn¹ do przechowywania materia³ów opatrunkowych. Zewnêtrzne, najbardziej widoczne czêœci obszyte s¹ taœm¹ odblaskow¹, która zwiêksza widocznoœæ motocyklisty, szczególnie po zmroku, zwiêkszaj¹c tym jego bezpieczeñstwo. Dodatkowo staje siê on bardziej widoczny, podczas udzielanie pierwszej pomocy. 16

17 Po obu bokach pasa poziomego przyszyte s¹ uchwyty dla pasa era. Przydatne w szczególnoœci dla pocz¹tkuj¹cych, którzy maj¹ trudnoœci z wczuciem siê w prace ca³ego cia³a podczas jazdy, szczególnie przy gwa³townych przyspieszeniach. Ponadto zapewniaj¹ dodatkowy komfort i poczucie bezpieczeñstwa pasa erowi. Wszystkie po³¹czenia s¹ na taœmê typu velcro, popularnie zwan¹ rzepami. Dziêki temu eliminuje koniecznoœæ zastosowania twardych klamer, które w razie wypadku mog¹ przyczyniæ siê do dodatkowych obra eñ, tym bardziej, e apteczkê kierowca wozi na sobie, na odzie y. Wszystkie rzepowe po³¹czenia s¹ wszyte do wewn¹trz, dziêki temu s¹ zabezpieczone przed zanieczyszczeniami, które mog³yby os³abiæ ich w³aœciwoœci. 17

18 Regulacja uprzê y w pionie odbywa siê manualnie, natomiast w poziomie automatycznie poprzez dwa rzêdy napinaj¹cych siê samoczynnie pasów. Dziêki temu zapewnione jest ci¹g³e dopasowanie do sylwetki kierowcy, zmniejsza siê iloœæ regulacji, a co za tym idzie, upraszcza siê obs³uga. 18

19 Przestrzenne wnêtrze pojemnika na materia³y pierwszej pomocy, umo liwia bogate wyposa enie, jak te zapewnia przejrzystoœæ poszczególnych elementów, zamocowanych na paskach otwieranych i zamykanych na rzepy. Dziêki temu mo na je ³atwo wyjmowaæ lub wk³adaæ (np. przy uzupe³nianiu zu ytych). Ka dy artyku³ pierwszej pomocy jest czytelnie opisany (na taœmie odblaskowej) na pasku mocuj¹cym. U³atwia to nie tylko wyszukiwanie w nag³ym przypadku i przy z³ej widocznoœci, lecz jest tak e pomocne przy uzupe³nianiu apteczki. Wszystkie elementy u³o one s¹ ponadto wed³ug kolejnoœci udzielania pomocy (ochrona osobista, wyci¹ganie poszkodowanych z wraku, jeœli zachodzi taka potrzeba, resuscytacja, opatrywanie obra eñ). 19

20 Zawartoœæ apteczki (wed³ug dr W³odzimierza Ostaszewskiego, szefa Szko³y Ratownictwa przy Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Warszawie) - no yk do ciêcia pasów bezpieczeñstwa - - dwie pary jednorazowych rêkawiczek lateksowych - - aparat do sztucznego oddychania - - 2x opaska dziana szer. 15 cm - - 2x opaska dziana szer. 10 cm - - 3x opaska dziana szer. 5 cm - - 1x banda elastyczny szer. 10 cm op. plastrów op. kompresów 7x7 cm op. kompresów 5x5 cm - - chusta trójk¹tna - - koc ratunkowy 20

21 21 Dokumentacja fotograficzna

22 22

23 Bibliografia - Zbigniew Wiêckowski Podrêcznik motocyklisty, Wydawnictwa Komunikacji i ¹cznoœci - - Kodeks Drogowy / wersja on - line ( ) Czasopisma: - Motorrad - Fahrer, numery: 2/98; 4/98; 6/98; 7/98; 9/ Œwiat motocykli, numery: 11/96; 12/96; 1/97; 3/97; 5/97; - Motor, numer 36 z Strony i serwisy www:

24 - Z