POWIAT OTWOCKI Otwock_miejska_ok.p , 10:41

Transkrypt

1 POWIAT OTWOCKI Otwock_miejska_ok.p , 10:41

2 Powiat Otwocki ISBN Projekt graficzny: Serigraph Autorzy zdjêæ: Andrzej Dobrowoski, Marcin Kucharzewski, Jacek Po³osak, Jerzy Szczêœniak, archiwum Linii Otwockiej, archiwum Urzêdu Miasta Otwock, archiwum ZMChiPK, Tekst: Jerzy Szczêœniak Sk³ad komputerowy: Serigraph Wspó³praca przy reaizacji: Piotr Krawañski, Wojciech Figurski Pubikacja powsta³a na podstawie materia³ów dostarczonych przez Starostwo Powiatowe w Otwocku. Dziêkujemy za pomoc w jej reaizacji i za udostêpnienie zdjêæ do niniejszego abumu. Wydawca nie ponosi odpowiedzianoœci za treœæ i aktuanoœæ informacji zawartych w wydaniu oraz treœæ zamieszczonych rekam. Przedruk w ca³oœci ub czêœci bez zgody wydawnictwa zabroniony. Wszekie prawa zastrze one. Wydawnictwo: Serigraph sp. z o.o Bydgoszcz, u. Kobego 42 te./fax , wydawnictwo@serigraph.p Druk: Serigraph sp. z o.o. Grudzieñ 2004 r. 2 Otwock_miejska_ok.p , 10:41

3 Powiat Otwocki - - Lider Sosnowych Kimatów Powiat otwocki obejmuje 615 km 2 tu za progiem Warszawy. Trzy miasta - Otwock, Józefów i Karczew - oraz 135 wsi zamieszkuje ³¹cznie ponad 110 tysiêcy osób. W sk³ad powiatu wchodzi osiem gmin: Ceestynów, Józefów, Karczew, Ko³bie, Osieck, Otwock, Sobienie Jeziory oraz Wi¹zowna. Potencja³ rozwojowy powiatu okuje go w czo³ówce wszystkich powiatów Poski. Zaetami regionu s¹: znakomite po³o enie biskie s¹siedztwo metropoii, dostêpnoœæ komunikacyjna, jakoœæ rynku pracy, infrastruktura otoczenia biznesu oraz dogodne warunki do rekreacji i wypoczynku prawdopodobnie najepsze w bezpoœrednim s¹siedztwie Warszawy. Przebiegaj¹ce przez obszar powiatu tranzytowe szaki drogowe: Berin-Warszawa-Moskwa oraz Warszawa- -Lubin-Lwów-Kijów, inie koejowe oraz niewieka odeg³oœæ od Lotniska Okêcie tworz¹ znakomite warunki da komunikacji i transportu. Wysoka atrakcyjnoœæ regionu wi¹ e siê równie z panowan¹ budow¹ autostrady A-2 w pó³nocnej czêœci powiatu. Zachodni¹ granicê regionu wyznacza Wis³a - najwiêksza ozdoba mazowieckiego pejza- u i rarytas przyrodniczy w skai kontynentu. Na yznym wiœanym tarasie z maowniczymi starorzeczami niepodzienie panuj¹ wspania³e sady i uprawy warzyw. Wy ej po³o one obszary Wiekowa sosna na wydmach pod Józefowem/Ancient pine on dunes near Józefów Otwock Poviat - - Leader of the Pine Woods Cimate The territory of Otwock Poviat (Otwock administrative district) covers 615 km 2 just on the threshod of Warsaw, comprises two natura regions of the Vistua River Vaey and the Garwoin Pain. The boundaries of the regions marked by the sopes of the vaey divide the poviat into two approximatey equa parts. Three towns Otwock, Józefów and Karczew, as we as 135 viages have a tota popuation of about 110,000 peope. The poviat consists of 8 communes: Ceestynów, Józefów, Karczew, Ko³bie, Osieck, Otwock, Sobienie Jeziory and Wi¹zowna. The poviat s deveopment potentia paces it at the head of a poviats in Poand. The advantages of the region are due, above a, to its exceent ocation, these are: neighbouring Warsaw metropois, transport accessibiity, quaity of the job market, infrastructure for business deveopment, as we as idea conditions for eisure and recreation - arguaby the best within the immediate surroundings of Warsaw. The transit road routes that cross the region: Berin-Warsaw-Moscow and Warsaw-Lubin-Lvov-Kiev, raiway ines and the vicinity of Okêcie Airport enabe fast and convenient transport of goods and traveers. The attraction of the region wi grow even more when the A2 motorway in the northern part of the poviat is competed. The main natura axis of the region is the Vistua River. In the vast vaey of the ongest Poish river, one can distinguish severa different eves of parae terraces. The nearest to the river, and the youngest fooding terrace, abounds with picturesque akes cut off riverbeds and especiay the beautifu ake of Otwock. On its eastern fringe, it borders on the high road from Warsaw to Pu³awy. The next three higher terraces embeished with sand dunes and featuring characteristic housing estates buried in the green of pinewoods constitute one of the most interesting andscapes of Mazovia and entire Poand. This region has been informay referred to as the Otwock Range, apparenty due to its homogeneous natura features, typica of sandy terraces on the right banks of the Vistua Vaey, stretching from Marysin Wawerski in Warsaw to the region of Dêbin. For over one hundred years, this type of natura scenery, in connection with the heathy vaues of the cimate and the vicinity of Warsaw, has been decisive in the deveopment of the two biggest towns in the district Otwock and Józefów. On the eastern side of the poviat, situated in the region of the Garwoin Pain, the countryside is embeished by sma rivers the Œwider and its tributaries, of which the Mienia is the ongest. The andscape of open fieds is aso enriched by the wooded sand dunes. Among the poviats in the vicinity of Warsaw, Otwock Poviat is distinguished by its vast pine forests, which cover 30% of the poviat area. Extensive forests, arge meadows, peat bogs and natura wid beds of the Vistua and Œwider Rivers constitute a significant part of the poviat s weath. This natura accumuation, just on the threshod of Warsaw, has a potentia roe in contributing to the deveopment of the region. In addition to these distinguishing features, the protected areas pay a vita roe as described in the conservation act. 3 Otwock_miejska_ok.p , 10:41

4 4 Otwock_miejska_ok.p , 10:41

5 Otwock_miejska_ok.p , 10:41 5

6 z oryginanym krajobrazem zaesionych wydm, z charakterystyczn¹ zabudow¹ osiedi, zatopion¹ w zieeni sosen, oferuj¹ jeden z najbardziej interesuj¹cych pejza y Poski. Taka sceneria, w po³¹czeniu z eczniczymi waorami kimatu i biskoœci¹ Warszawy, zadecydowa³a przed ponad stu aty o powstaniu najwiêkszych miast powiatu Otwocka i Józefowa. Po³o on¹ we wschodniej czêœci regionu krainê pó na Równinie Garwoiñskiej urozmaicaj¹ doiny ma³ych rzek Œwidra i jego dop³ywów, z których najwiêkszym jest Mienia. Wœród podwarszawskich powiatów, otwocki wyró nia siê wysok¹ esistoœci¹. Wiekim bogactwem s¹ w³aœnie rozeg³e bory, bezcenne przyrodniczo ³¹ki i torfowiska oraz naturane, dzikie koryta Wis³y i Œwidra. Takie nagromadzenie waorów œrodowiska tu za progiem warszawskiej metropoii zdecydowa³o o utworzeniu Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, icznych rezerwatów i jest atutem wspó³decyduj¹cym o potencjae rozwojowym ca³ego regionu oraz magnesem da turystów. Mimo s¹siedztwa obszarów o du ej koncentracji przemys³u, region wyró nia znakomity stan czystoœci powietrza, odpowiadaj¹cy surowym normom okreœonym da uzdrowisk. Ziemie wchodz¹ce dziœ w sk³ad powiatu by³y zamieszkane ju tysiêcy at temu. W pobi u ujœcia Œwidra do Wis³y archeoodzy odkryi na pocz¹tku ubieg³ego wieku iczne kamienne narzêdzia. Od miejsca odkrycia nazwano je kutur¹ œwidersk¹. S¹ to równie najstarsze œady pobytu udzi w pó³nocnej Posce. Lata 60. (XX w.) przynios³y koejne reweacyjne odkrycia. Na wydmach poœród ³¹k opoda wsi Ca³owanie natrafiono na unikatowe w skai ca³ego œwiata stanowiska archeoogiczne, pozwaaj¹ce ustaiæ przy pomocy datowania szcz¹tków organicznych metod¹ C14 dok³adn¹ chronoogiê póÿnego paeoitu od Atantyku a po góry Ura. Od zarania historii Pañstwa osy regionu zwi¹zane by³y z dziejami Mazowsza, które od 1138 roku by³o przez kika wieków niezae n¹ dzienic¹, rz¹dzon¹ przez ksi¹ ¹t z dynastii Piastów. Kres mazowieckiej niepodeg³oœci przychodzi w 1526 roku; ksiêstwo, ju jako województwo mazowieckie, w³¹czono do Korony. Przez d³ugie wieki prawobrze ne Wis³a na wysokoœci wsi Ginki, w gminie Karczew/The Vistua near Ginki viage in Karczew Commune Pa³ac w Otwocku Wiekim, gmina Karczew/Paace in Otwock Wieki, Karczew Commune The typica cimatic features surrounding Otwock and those of the towns aong the so-caed Otwock Line, which were responsibe for the deveopment of the region as a heath and summer resort over 100 years ago, are in fact connected with its ocation in the midde of pine forests. The oca microcimate is different from the cimate in the neighbouring regions in respect of, among others, weaker wind speeds, numerous windess days, reduced range of daiy temperature changes, significant concentration of organic aeroso in the air, (which have a generay beneficia effect on the human organism) and so-caed phytoncides (emitted above a by pine trees). Today, a remarkabe part of pubic investments made by the poviat s communities are connected with environmenta protection infrastructure. An ever-increasing roe is payed by the sewage treatment pant and the extension of the sewage coection network. Air poution has been reduced by changing the coa and coke boier pant into a gas and oi boier pant. The sewage treatment pant is fueed by biogas. Despite the short distance from regions with a higher concentration of industries and the vicinity of Warsaw, the territory of Otwock Poviat is greaty distinguished by cean air, which, in case of Otwock, abides by the strictest standards governing statutory heath resorts. This beneficia situation is the effect of the sparse presence of pants with harmfu emission of dust and gases, as we as the absorption of poution by vegetation. Archaeoogica finds show that the territories that today constitute Otwock Poviat were aready inhabited between 10 and 14 thousand years ago during the Paeoithic period. When the Scandinavian ice-sheet started to eave the territories of what is today northern Poand, the surroundings of Otwock were visited by nomadic triba peope hunting reindeer. Most traces of artefacts from their camping sites, fintstone spearheads and toos were discovered by archeoogists between 1910 and 1934 nearby Œwidry Wiekie, Górki and Œwidry Ma³e - the od viages at the boundaries of Otwock and Józefów. Because these were unique findings, they got the name «Œwiderska cuture» from the pace where they were found. The 6 Otwock_miejska_ok.p , 10:42

7 Najwy szy na Mazowszu okaz dêbu, mierz¹cy ponad 30 m, roœnie w Górkach pod Osieckiem/The highest oak in Mazovia (over 30 m high) grows in Górki near Osieck years brought about the next remarkaby rich findings. On the sand dune of Pêkatka, situated in the meadows not far from the viages of Podbie and Ca³owanie, mutiayered archeoogica sites were found, which were unique on the word scae. Thanks to the C14 method for dating organic remains, the exact chronoogy of the ate Paeoithic period on the European Lowand bet - from the Atantic to the Ura Mountains, numerous archeoogica findings have documented settements in the ate periods of the Stone, Bronze, Iron Ages and the more recent Midde Ages. From the dawn of Poish history, the fate of the areas beonging to the poviat were connected with the history of Mazovia, which since the partition of the and in 1138 was an independent region governed by the princes of the Piast dynasty. The end of Mazovian independence occurred in 1526 when the ast Mazovian prince Janusz III died, and the principaity, aready as Mazovia Voivodeship, was annexed to the Crown. In 1247, Czersk, ocated just on the other side of the Vistua River, became the capita of the principaity which aso incuded regions of today s Otwock. From the eary 14th century to 1795, the area beonged amost entirey to the ands of Czersk, stretching to the east up to the vicinity of Siedce. For many centuries, the region of Mazovia ocated on the right bank of the Vistua adjoining the turbuent borderands of Jaæwie, Lithuania and Ruthenia, was sparsey popuated. The eariest settements to gain recognition as towns were Ko³bie in 1532, Karczew in 1548, Wawrzyñczew in 1557 (today known as Ginianka), and Osieck in 1558 (seat of provincia governor). The eventua downfa of the country in the 17th century contributed to a setback in the deveopment of the described region and a decine in its popuation. An economic reviva in the foowing century was stimuated by the aristocratic Bieiñski famiy, who in 1663 became andhoders of extensive estates with a centre in Otwock Wieki. It was here, at the turn of the 17th century, that a magnificent paace was erected, worthy of residence by the magnate himsef. The end of the independent Poand in 1795 aso marked the end of the starost districts of Czersk and Osieck. The ower course of the Œwider River, and a stretch of the Vistua in the region of today s poviat constituted the border between the Austrian and Prussian sections of partitioned Poand from 1795 to Whereas in the years , they marked the border between the Duchy of Warsaw and the Austrian Empire. After the defeat of Napoeon and the fa of the Duchy, the ands of today s poviat came under Russian contro for over 100 years unti 1915, incuding the German occupation during Word War I. Due to frequent changes in the administrative partition of the region by the invaders, a seat for oca authorities was announced for Garwoin, Miñsk Mazowiecki and Warsaw. Hundreds of Poish itte towns had their administrative status withdrawn in Among others, Karczew, Ko³bie and Osieck were degraded to the status comparabe to that of Wawrzyñczew viage, which in 1820 had aready ost its rank and was renamed Ginianka. Fundamenta changes in both the andscapes and the economy were marked by the construction of a hard surface road from Warsaw to Lubin in 1835, and, above a, the formation of the raiway ine from Warsaw to Lubin in In the woodands bordering on the 7 Otwock_miejska_ok.p , 10:42

8 Muzeum Ziemi Otwockiej/Otwock Land Museum Na scenie zespó³ Strefa Ciszy z Otwocka/ Strefa Ciszy music band of Otwock 8 Otwock_miejska_ok.p , 10:42

9 Obicza wspó³czesnej architektury. Nowoczesna stra nica stra y po arnej w Otwocku./Faces of the present day architecture. Modern fire brigade station in Otwock Jedna z najnowszych reaizacji w styu œwidermajer /Contemporary exampe of traditiona spa architecture 9 Otwock_miejska_ok.p , 10:42

10 Mazowsze, jako obszar przyegaj¹cy do niespokojnego pogranicza z Jaæwie ¹, Litw¹ i Rusi¹, by³o rzadko zaudnione, a pierwsze tutejsze osady otrzyma³y prawa miejskie w XVI wieku. By³y to: Ko³bie (1532), Karczew (1548), Ginianka (1557) i Osieck (1558, siedziba starostwa niegrodowego). Wojny i upadek kraju w XVII w. przyczyni³y siê równie do zahamowania rozwoju regionu i spadku iczby udnoœci. O ywienie ekonomiczne w koejnym stueciu wi¹ e siê z dzia³anoœci¹ rodu Bieiñskich, którzy po 1663 r. stai siê gospodarzami dóbr z oœrodkiem w Otwocku Wiekim, gdzie na prze³omie XVII i XVIII w. powsta³a najwspaniasza rezydencja na prawobrze nym Mazowszu i zarazem najbardziej maowniczo po³o ony barokowy pa³ac w Posce. W roku 1970 obiekt staje siê uksusow¹ rezydencj¹ rz¹dow¹. W nastêpnej dekadzie jest miejscem pobytu internowanego Lecha Wa³êsy, w innych okoicznoœciach bywaj¹ tu deegacje zagraniczne zapraszane przez w³odarzy PRL i RP, podejmuj¹ goœci i wypoczywaj¹ prezydenci RP. Dziœ zwiedzaj¹cy mog¹ podziwiaæ wnêtrza rezydencji i wspania³y krajobraz uroczyska z jeziorem Rokoa wokó³ pa³acu. Da tysiêcy turystów, zw³aszcza zagranicznych, poœpiesznie i niecierpiwie pragn¹cych skosztowaæ smaku poskiego pejza u poza Warszaw¹, wizyta w Otwocku Wiekim to konieczne uzupe³nienie wra eñ i oczywisty wybór. Zasadnicze zmiany w krajobrazie okoic oraz rozwój gospodarczy przynosi wybudowanie w 1835 roku drogi bitej z Warszawy do Lubina i przede wszystkim - inii koejowej z Warszawy do Lubina w roku Wkrótce na zaesionych gruntach u granic maj¹tku w Otwocku Wiekim wybudowano stacjê koejow¹, wokó³ której powsta³a etniskowa osada, zwana Wiami Otwockimi. Ten typ zabudowy do dziœ stanowi o specyfice okoic Otwocka. W tym samym czasie na brzegach Œwidra osieda siê znakomity rysownik i iustrator Pana Tadeusza - Micha³ Ewiro Andrioi, daj¹c pocz¹tek karierze etniska Œwider. Korzystny mikrokimat borów sosnowych, s¹siedztwo stoicy i dostêpnoœæ komunikacyjna sprawi³y, e w 1893 r. powsta³o w Otwocku pierwsze w nizinnej czêœci Poski sanatorium Jezioro Rokoa w Otwocku Wiekim/Lake Rokoa in Otwock Wieki W pa³acu Bieiñskich w Otwocku Wiekim/At the paace of the Bieiñski famiy in Otwock Wieki estate of Otwock Wieki, a raiway station was buit, around which a summer settement emerged in 1885, originay caed Otwock Station; ater it was renamed the Vias of Otwock. At the same time, in 1880, a we-known painter, Micha³ Eviro Andrioi, the author of the drawings and iustrations for the epic «Pan Tadeusz» by Adam Mickiewicz, setted down on the banks of the Œwider River, founding the summer resort of Brzegi. In 1893, such factors as the beneficia microcimate of the oca pine woods, the nearness of the capita city and good access permitted the estabishment of the first antitubercuosis sanatorium in the owands of Poand. A few years ater, the fast deveoping Zakopane of owands coud count a few hundred vias, many boarding houses, and sanatoria, which were waiting for summer hoidaymakers and patients. In 1916 Otwock gained civic rights, and in 1923 it was renovated as a heath resort. During Word War I, from 1915, after the retreat of the Russian army, to the regaining of independence in 1918, the whoe area found itsef under the German occupation. In the period between the two word wars, the majority of the territory of the present day poviat beonged to the administrative district of Warsaw, a part - the communes Sobienie Jeziory and Osieck - was under the contro of the starost of Garwoin, whereas Ko³bie was within the Miñsk district. In 1938 the a-round deveoping Otwock, with a popuation of amost 20,000 peope, was visited by neary 40, Otwock_miejska_ok.p , 10:43

11 przeciwgruÿicze. Kika at póÿniej szybko rozwijaj¹ce siê nizinne Zakopane iczy ju kikaset wii, a na etników i kuracjuszy czeka kikadziesi¹t pensjonatów i sanatoriów, wznoszonych w unikatowym da regionu styu drewnianej architektury otwockiej (nadœwidrzañskiej) stworzonej przez M. E. Andrioego. Warto pamiêtaæ, e ten nazwany artobiwe przez K. I. Ga³czyñskiego - œwidermajer jest jedynym, obok witkiewiczowskiego styu zakopiañskiego, styem poskiej, nowo ytnej, rodzimej architektury. W 1916 r. Otwock uzyskuje prawa miejskie, zaœ w roku 1923 otrzymuje status uzdrowiska. W 1938 r. wszechstronnie rozwijaj¹cy siê, bisko 20-tysiêczny Otwock, odwiedzi³o prawie 40 tys. kuracjuszy, najczêœciej mieszkañców Warszawy. Potwierdzeniem znaczenia i presti u kurortu by³o oddanie do u ytku w 1936 r. pierwszej w kraju koei eektrycznej na odcinku Warszawa-Otwock. Koniec XIX i 1 po³owa XX wieku to tak e okres przyspieszonego rozwoju ca³ego regionu. Prosperuje hande i przetwórstwo miêsne w Karczewie, z tradycjami siêgaj¹cymi ju XVI wieku. Maj¹tek w Otwocku Wiekim szczyci siê posiadaniem najwiêkszych sadów w Posce, w Starej Wsi ko³o Ko³biei funkcjonuje znana w ca³ej Posce szko³a handowo-ronicza. W powojennej rzeczywistoœci specyfik¹ okoic Otwocka, rozwijaj¹cego swe funkcje eczniczo-uzdrowiskowe, staje siê siny rozwój us³ug i rzemios³a. Tak e dziœ w czo³ówce najbardziej dynamicznych i najbardziej atrakcyjnych poskich miast jest Józefów. Doœæ wspomnieæ, e tamtejsze utranowoczesne Integracyjne Centrum Sportu i Rekreacji zosta³o wyró nione w 2003 roku presti owym tytu³em krajowej Budowy Roku, a miejscowe przedsiêbiorstwa s¹ aureatami konkursów Teraz Poska. Powiat otwocki przyci¹ga nie tyko przedsiêbiorców. By zapoznaæ siê z awangard¹ badañ naukowych i zaawansowanych technoogii, trzeba koniecznie odwiedziæ Instytut Energii Atomowej i Instytut Probemów J¹drowych w Œwierku - dzienicy Otwocka ub Centrum Badañ Wysokociœnieniowych PAN w Lasku ko³o Ceestynowa. Ju od 1914 r. w Œwidrze funkcjonuje najstarsze w Posce Obserwatorium Magnetyzmu Ziemskiego, zaœ w Ostrowiku dzia³a obserwatorium astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego. Dwie powiatowe szko³y wy sze w Józefowie i Otwocku znakomicie uzupe³niaj¹ ³atwo dostêpn¹ ofertê s¹siedniej Warszawy. Rozwój i nowoczesne technoogie nie przeszkadzaj¹ kutywowaniu tradycji. Powiat otwocki, a zw³aszcza region ko³bieski zaedwie kika kiometrów za progiem Warszawy, to najbi szy sto³ecznej metropoii matecznik autentycznego fokoru. Piêkne ko³bieskie stroje udowe mo na zobaczyæ nie tyko podczas procesji w dzieñ Bo ego Cia³a. Da œwiata zuniformizowanej kutury masowej, niweuj¹cej regionaizmy i innoœci, ywa kutura udowa i tradycja stanowi bezcenny kapita³. Jedna z charakterystycznych da Otwocka drewnianych wii etniskowych/one of the characteristic wooden summer vias of Otwock patients, mainy inhabitants of Warsaw. Evidence of the importance and prestige of the heath resort was the competion in 1936 of the first eectric raiway ine in Poand stretching between Warsaw and Otwock. The end of the 19th century and the first haf of the 20th century marked increased deveopment for the entire region. Industries and trade were thriving in Karczew, the estate in Otwock Wieki boasted the argest appe orchards in Poand, and in Stara Wieœ near Ko³bie a schoo of commerce and farming fourished, gaining nationa recognition. The years of the Second Word War brought about the extermination of the Jews, who in 1939 made up 75% of the popuation of Otwock, and a good percentage of the inhabitants in the surrounding areas. For amost six months, from Juy 1944 ti January 1945, when the stretch of the Vistua River marked the frontine, the sanatoria of Otwock were converted into miitary hospitas. As an obvious reaity after the war, the deveopment of Otwock, which had deveoped its function as a heath resort, was characterised by deveopment in services and crafts. In 1952, Otwock Poviat was estabished, which asted unti It incuded the towns of Otwock, Suejówek and Weso³a, as we as the communes of Ceestynów, Ginianka, Karczew, Ko³bie, Osieck and Sobienie Jeziory. In 1959, Karczew gained civic rights, and three years ater so did Józefów. On January 1, 1999, as a resut of the administrative reform of Juy 24, 1998, the three-eve division of the country territory came back into force, reactivating the function of Otwock as a poviat centre. Zapraszamy do Powiatu Otwockiego Wecome to Otwock Poviat 11 Otwock_miejska_ok.p , 10:43

12 Gmina Ceestynów Ceestynów Commune Gmina Ceestynów to przede wszystkim asy, które porastaj¹ ponad po³owê jej powierzchni, niezwyke bogate œrodowisko przyrodnicze oraz niezaprzeczanej urody krajobrazy. Tak uprzywiejowane po³o enie sprawia, e postrzega siê j¹ jako obszar turystyczno-wypoczynkowy o znaczeniu ponadregionanym. Ceestynów jest najm³odsz¹ miejscowoœci¹ gminy. Powsta³ pod koniec XIX w. wraz z budow¹ koei na trasie Warszawa-Dêbin. W atach miêdzywojennych pe³ni³ funkcjê etniska, którego iczne pensjonaty goœci³y przybyszów z kraju i z zagranicy. Osada zapisa³a siê w historii g³oœn¹ akcj¹ o³nierzy AK, dziêki której uwoniono z r¹k Niemców 49 wiêÿniów (1943 r.). Od 1952 r. Ceestynów jest siedzib¹ gminy. Podejmowane przez okane w³adze inwestycje, zakaz okaizacji du ych zak³adów przemys³owych i przechodzenie na ekoogiczne metody upraw maj¹ na ceu ochronê œrodowiska, które jest najcenniejszym waorem gminy. Niema ca³y jej obszar znajduje siê w granicach Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. Roœinnoœæ tego obszaru, pociêtego icznymi strugami, zachowa³a w du ym stopniu cechy zbiorowisk naturanych, w których yje wiee zwierz¹t, w tym równie gatunki gin¹ce. Zachodni¹ czêœæ gminy obejmuje eœno-³¹kowo-bagienny kompeks Bagno Ca³owanie, najcenniejszy fragment parku. Najmniej przekszta³cone przez cz³owieka tereny objêto ochron¹ rezerwatow¹. Nae y do nich Bocianowskie Bagno - obszar borów sosnowych wraz z torfowiskami i jeziorkami, którego ozdob¹ s¹ drzewostany ze 150-etni¹ sosn¹, Ceestynowski Gr¹d obejmuj¹cy rzadki w tym rejonie zespó³ asów gr¹dowych z bogatym runem eœnym i okazami 100-etnich ip drobnoistnych, Czarci Dó³ - niewiekie torfowisko wraz z otaczaj¹cym je borem sosnowym, mszarami i oczkami wodnymi oraz torfowisko przejœciowe z kompeksem eœnym - urawinowe Bagno. Obszar gminy jest niezwyke atrakcyjny da udzi uprawiaj¹cych turystykê piesz¹ ub rowerow¹, ceni¹cych biskie spotkania z przyrod¹ i miejscow¹ kutur¹. Warto te wiedzieæ, e we wsi Ostrowik znajduje siê obserwatorium astronomiczne Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie po uprzednim uzgodnieniu, mo na obserwowaæ gwiazdy, zaœ we wsi Lasek funkcjonuje Centrum Badañ Wysokociœnieniowych PAN. Ceestynów Commune incudes first of a forests that cover over haf of its area, extremey abundant natura environment, and andscapes of unquestionabe beauty. Owing to such a good ocation, the commune is perceived as a supraregiona tourist-eisure area. Ceestynów is the youngest settement of the commune. It was estabished in the ate 19th century aong with construction of the raiway section Warsaw-Dêbin. In the inter-war period, it functioned as a summer resort with numerous guesthouses, where Poes and foreigners stayed. The settement is famous for the action of the Home Army (AK) sodiers, who rescued 49 prisoners kept by the Nazis (1943). Since 1952, Ceestynów has been the commune seat. Investment projects reaised by the oca authorities, the ban on estabishing big industria pants, and conversion to ecoogica cutivation methods are aimed at protection of the environment, which is the greatest asset of the commune. Amost the entire area of the commune is ocated within the Mazovian Landscape Park. The vegetation of this region, traversed by numerous streams, has preserved to a significant extent the features of natura communities, in which many animas ive, incuding endangered species. The western part of the area is covered by the forest-meadow-swamp compex Bagno Ca- ³owanie, the most vauabe fragment of the park. The east transformed by man areas are protected as reserves. These incude Bocianowskie Bagno area of pine woods with peat bogs and akes, adorned by fragments with 150-year pines, Ceestynowski Gr¹d with extremey rare in this region compex of dry-ground woods with abundant undergrowth and individuas of 100-year indens, Czarci Dó³ a sma peat bog with a surrounding pine wood, swampy pant formations and cave-in akes, as we as the urawinowe Bagno transitiona moor with a forest compex. The commune area is extremey attractive for peope who hike and bike, who vaue communing with nature and oca cuture. It is aso noteworthy that in Ostrowik viage, there is the astronomica observatory of Warsaw University, where upon agreement one can watch the stars, whereas in Lasek viage the Poish Academy of Sciences High Pressure Research Centre operates. 12 Otwock_miejska_ok.p , 10:43

13 Rezerwat Czarci Dó³ - gmina Ceestynów/ Czarci Dó³ Reserve Centrum Badañ Wysokociœnieniowych w Lasku/High Pressure Research Centre in Lasek Kapiczka przydro na w Lasku/Roadside shrine in Lasek Kamieñ upamiêtniaj¹cy akcjê Kedywu pod Ceestynowem/Stone commemorating the action of the Home Army against the Nazis during WW II 13 Otwock_miejska_ok.p , 10:43

14 Miasto Józefów Józefów Town Józefów, icz¹cy obecnie ponad 17 tysiêcy mieszkañców, rozwin¹³ siê z podsto³ecznego osieda etniskowego, które powsta³o wzd³u inii koejowej biegn¹cej do Otwocka. Od at 80. XIX w. wznoszono tu domy wypoczynkowe i pensjonaty, zarówno ze wzgêdu na maownicze po³o enie, jak i mikrokimat sprzyjaj¹cy eczeniu dróg oddechowych. Warunki do znakomitego wypoczynku i biskiego kontaktu z natur¹ zachowa³ do dziœ. Prawa miejskie otrzyma³ Józefów w 1962 r. Nie wró ono mu wiekiej przysz³oœci. Pozbawiony wszekich atrybutów przypisywanych miastu: sieci kanaizacyjnej, wodoci¹gowej i gazowej, teefonów, utwardzonych i oœwietonych uic, opar³ siê z³ym proroctwom. Coraz wiêcej bowiem osób wybiera Józefów na miejsce, w którym warto zapuœciæ korzenie. Waorem miasta jest jego wyj¹tkowo atrakcyjne po³o enie - poœród sosnowych asów, w bezpoœrednim s¹siedztwie Wis³y i Œwidra, pe³nej uroku za spraw¹ zakoi i starorzeczy - oraz powi¹zany z systemem wodnym bogaty œwiat przyrody. W okoicach Józefowa mo na równie uprawiaæ narciarstwo biegowe, kieruj¹c siê ku Miêdzyesiu tras¹ wiod¹c¹ przez wydmy poroœniête sosnowym asem. Jeszcze nie tak dawno Józefów by³ miejscowoœci¹ o zabudowie drewnianej, w tak charakterystycznym da podwarszawskich osiedi styu œwidermajer, zachwycaj¹cym a urowym wykoñczeniem bakonów, tarasów i okiennych obramowañ. Przez dziesi¹tki at nie budowano tu wiee, a przedwojenna architektura, mimo podejmowanych starañ, uega³a up³ywowi czasu. Ostatnie ata przynios³y zmiany wizerunku miasta i w tym zakresie, wzbogacaj¹c je o ciekawe architektonicznie, niewysokie zespo³y budynków komunanych i spó³dzieczych. Szczegónie dynamiczny rozwój miasta przypada na okres ostatnich kikunastu at. Dba siê o rozwój komunanej infrastruktury technicznej. Wizytówk¹ wspó³czesnego miasta jest Integracyjne Centrum Sportu i Rekreacji, które w 2003 r. otrzyma³o zaszczytne miano krajowej budowy roku. Potwierdzeniem presti u Józefowa jest jego czo³owa pozycja w wieu rankingach najbardziej atrakcyjnych miejsc zamieszkania i inwestowania. Zreaizowane dotychczas i wci¹ podejmowane przedsiêwziêcia nie zmieni¹ charakteru miasta, które urzeka starymi i nowymi wiami, harmonijnie wkomponowanymi w krajobraz. Józefów nada pozostanie œródeœnym miastem, gdzie murowane budowe nie przekraczaj¹ wysokoœci sosen, gdzie yje siê wygodnie i nowoczeœnie, zachowuj¹c piêkny krajobraz i naturane œrodowisko. Józefów, presenty with a popuation of over 17,000 peope, was deveoped from Warsaw s suburban summer resort estabished aong the raiway ine running to Otwock. From the 1880 s, eisure houses and guesthouses started to be erected here due to the picturesque ocation and the microcimate conducive to treatment of the airways. Conditions for exceent eisure and communing with nature have been preserved up to this day. Józefów gained its civic rights in A briiant future was not foreseen for this town. Deprived of a town attributes, i.e. sewage, water suppy and gas systems, teephones, hardened and iuminated streets, it has resisted the bad prophecies. More and more peope choose Józefów as a pace, where it is worthwhie taking roots. The town s advantages incude its exceptionay attractive ocation amidst pine forests, in the direct neighbourhood of the Vistua and Œwider Rivers, fu of beautifu bends and od river beds and the abundant widife of the water system. In the vicinity of Józefów, one can aso cross-country ski, heading towards Miêdzyesie aong the route eading through sand dunes covered with a pine forest. Unti recenty Józefów used to have wooden buidings in the œwidermajer stye characteristic of Warsaw s suburban housing estates, with deightfu openwork finishing of baconies, terraces and window fringes. For decades not much was buit here, and pre-war architecture was surrendering to the passage of time in spite of efforts made. The recent years brought changes in the town appearance enriching it with interesting in architectonic respect sma compexes of municipa and housing association buidings. The city deveoped particuary dynamicay in the recent period of a dozen or so years. The municipa technica infrastructure faciities are being deveoped. The hamark of the contemporary town image is the Integrative Sport and Recreation Centre that in 2003 gained the honourabe name of the domestic construction of the year. The prestige of Józefów is confirmed by its top position in many rankings of the most attractive paces for iving and investments. The ventures aready reaised and being reaised wi not change the character of the town that enchants with od and new vias, harmoniousy bended with their surroundings. Józefów wi sti be an inner-forest town, where brick buidings are as high as pines, where peope ive comfortaby and moderny, preserving beautifu scenery and the environment. 14 Otwock_miejska_ok.p , 10:44

15 Centrum Sportu i Rekreacji w Józefowie/Sport and Recreation Centre in Józefów Chór Rubikon/Rubikon Choir Basen w Józefowie/Swimming poo in Józefów Urz¹d Miasta Józefowa/Town Ha in Józefów Na narciarskim szaku/forest trais are popuar among cross- -country skiers 15 Otwock_miejska_ok.p , 10:44

16 Miasto i Gmina Karczew Karczew Town and Commune Poza wiekiej urody krajobrazami nadwiœañskimi, bogatym œwiatem przyrody, turystê mo e zainteresowaæ fakt, e odkryto tu najstarsze, bo icz¹ce kikanaœcie tysiêcy at œady obecnoœci cz³owieka w nizinnej czêœci Poski. Znajduj¹ siê tu równie pere³ki architektury pa³acowej, zabytkowe dwory i za³o enia parkowe. Karczew wyró - nia siê jedn¹ z najstarszych metryk poœród miast po³udniowego Mazowsza. Co prawda, prawa miejskie otrzyma³ z r¹k króa Zygmunta Starego dopiero w roku 1548, a pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z XV w., ae wieœ Karczew istnia³a ju dwa wieki wczeœniej. Jako dziedzictwo Duckich, a potem Karczewskich, rozwija³a siê dziêki po³o eniu w rozewisku Wis³y, u ujœcia rzeczki Jagodna, gdzie krzy owa³y siê wa ne szaki handowe - wiod¹ce na pó³noc i na wschód, ku Rusi Kijowskiej. Okres najwiêkszej œwietnoœci Karczewa przypada na prze³om XVII i XVIII w., gdy miasto wchodzi³o w sk³ad dóbr rodziny Bieiñskich. Ukazem carskim z 1869 r. pozbawiono Karczew praw miejskich, co by³o przejawem restrykcji za udzia³ mieszkañców w powstaniu styczniowym. Nie zmniejszy³o to aktywnoœci karczewian, którzy w owym czasie rozwinêi na szerok¹ skaê dzia³anoœæ handow¹, skierowan¹ na wschód i po³udnie Europy. Tradycyjnie te trudnii siê przetwórstwem miêsnym. Z koñcem XIX w. gmina Karczew obejmowa³a znacznie wiêkszy obszar ni obecnie. W 1908 r. od³¹czono od niej Wie Otwockie, Stasinek i Aniein, które otrzyma³y nazwê Otwock. Szeœæ at póÿniej Karczew uzyska³ sta³e po³¹czenie z Warszaw¹, dziêki przed³u eniu inii koejki w¹skotorowej. Prawa miejskie odzyska³ po prawie 100 atach, w roku Zachodnia granica gminy siêga po Wis³ê, której starorzecza, urozmaicone skarpami brzegi i rozci¹gaj¹ce siê wzd³u nich ³¹ki tworz¹ maowniczy krajobraz. Znaczn¹ czêœæ obszaru porastaj¹ asy, znajduj¹ siê tutaj równie rozeg³e torfowiska z niezwyke cennym forystycznie Bagnem Ca³owanie, którego fragment w pobi u Karczewa objêto ochron¹. Na terenie Karczewa utworzony zosta³ rezerwat przyrody Na Torfach - ostoja m.in. ³osi i saren, gadów ( mija zygzakowata), p³azów i bisko 60 gatunków ptaków. Gmina Karczew to tak e wysokiej kasy zabytki architektury, wœród których prawdziw¹ per³¹ jest po³o ony w Otwocku Wiekim, na wyspie jeziora Rokoa, pa³ac Bieiñskich. PóŸnobarokowe za³o enie zaprojektowa³ w 1atach Tyman z Gameren, a rozbudowa³ w po³owie XVIII w. Jakub Fontana. Pa³ac otoczony jest parkiem, Besides exceptionay beautifu andscapes of the Vistua River and abundant widife, tourists may become interested by the fact that the odest traces of human existence in the owand part of Poand going back a dozen or so thousand years were discovered here. Treasures of paace architecture, historica manors and parks can aso be seen here. Karczew is distinguished by one of the odest origins among the towns of southern Mazovia. It gained civic rights from King Sigismund the Od ony in 1548, and the first written mention about this pace dates back to the 15th century, but Karczew Viage had aready existed two centuries before. As heritage of the Ducki famiy and ater Karczewski famiy, it was deveoping thanks to its ocation in the broads of the Vistua River, at the confuence of the Vistua and Jagodna Rivers, where important trade routes to the north and to the east, towards Kiev Ruthenia, used to intersect. Karczew fourished at the turn of the 17th century, when it was part of the estate of the Bieiñski famiy. Under the tsar s ukase of 1869, Karczew was deprived of its civic rights, as a manifestation of restrictions for the participation of the residents in the January Uprising. However, this fact did not reduce the activity of Karczew residents, who deveoped trade businesses with the east and southern Europe on a arge scae at that time. Traditionay, they were invoved in meat processing. In the ate 19th century, Karczew Commune covered a much bigger area than today. In 1908, Wie Otwockie, Stasinek and Aniein were separated from Karczew and merged into Otwock. Six years ater, Karczew gained reguar connections with Warsaw owing to extension of the narrow-gauge raiway ine. After 100 years, in 1960, Karczew regained its civic rights. The western boundary of the commune reaches the Vistua River, the od river beds of which, banks diversified with scarps, and meadows stretching aong them create picturesque scenery. Forests cover a considerabe part of the commune, there are aso vast peat bogs with extremey vauabe foristicay Bagno Ca³owanie swamp, part of which near Karczew is under protection. In the territory of Karczew, one can find the nature reserve Na Torfach refuge of eks, roe deer, repties (adder), amphibians and amost 60 bird species. Karczew Commune aso has high cass historica sights, incuding a rea treasure the paace of the Bieiñski famiy in Otwock Wieki. The ate-baroque ayout was designed by Tyman of Gameren in the years , and extended by Jakub Fontana in the mid-18th century. The paace is surrounded with a park that in many fragments 16 Otwock_miejska_ok.p , 10:44

17 W rezerwacie Na Torfach / Na torfach Reserve Pa³ac od strony jeziora Rokoa w Otwocku Wiekim/View of the paace in Otwock Wieki from the side of Lake Rokoa Miejska Haa Sportowa w Karczewie/Town Sports Arena in Karczew Fosa wokó³ pa³acu w Otwocku Wiekim/Moat around the paace in Otwock Wieki 17 Otwock_miejska_ok.p , 10:45

18 W uroczysku Rokoa/Rokoa park area XVIII-wieczny koœció³ w Karczewie/18th-century church in Karczew W Mazowieckim Parku Krajobrazowym/In Mazovian Landscape Park Wiejska droga w pobi u wsi Ginki/Od country road near Ginki Viage Okoice Sobiekurska/Vicinity of Sobiekursk 18 Otwock_miejska_ok.p , 10:45

19 który w wieu fragmentach zachowa³ charakter asu ³êgowego i gr¹dowego. Zespó³ uzupe³nia po³o ony nad brzegiem jeziora dwór z koñca XVIII w. i zabudowania gospodarcze. Warto odwiedziæ równie Sobiekursk, Ca³owanie i Ginki, gdzie znajduj¹ siê XIX-wieczne zespo³y dworsko-parkowe. Ca³owanie znane jest równie z odkryæ archeoogicznych - obozowisk ³owców reniferów (11 tys. at p.n.e.) i cmentarzysk kutury ³u yckiej (1000 at p.n.e.). Cenne zabytki architektury zachowa³y siê równie w bogatym histori¹ Karczewie. Nae y do nich barokowy koœció³ parafiany pw. œw. Wita, wzniesiony w 1atach wg projektu Jakuba Fontany, kasycystyczna kapica grobowa Kurtzów oraz maeñka kapiczka z po³owy XVIII w. z barokow¹ rzeÿb¹ œw. Leonarda, patrona wiêÿniów i niewoników; jak chce egenda - miejsce odpoczynku rannego T. Koœciuszki w drodze do rosyjskiej niewoi. Kapiczka usytuowana jest przy mostku nad rzeczk¹ Jagodziank¹, która z po³udnia na pó³noc przemierza gminê Karczew. has preserved the riparian and dry-ground forest character. The compex is competed with a manor from the ate 18th century and farm buidings. Other paces that are worth visiting incude Sobiekursk, Ca³owanie and Ginki featuring 19th-century park-manor compexes. Ca³owanie is aso famous for archaeoogica finds, i.e. campsites of reindeer hunters ( years B.C.) and buria grounds of the Lusatian cuture (1000 B.C.). Vauabe historica sights have aso been preserved in Karczew abounding in history. These incude the baroque parish Church of St Veit erected in the years to design by Jakub Fontana, the neocassica grave chape of the Kurtz famiy, and the tiny chape from the mid-18th century with a baroque figure of St Leonard the patron of prisoners and saves; as egend has it the resting pace of wounded T. Koœciuszko (great Poish patriot and hero of the American War of Independence) on his way as a prisoner to Russia in The chape is ocated by the itte bridge on the Jagodzianka River that traverses Karczew Commune from the south to the north. Wis³a z mostu koejowego w Ginkach/View of the Vistua from the raiway bridge in Ginki 19 Otwock_miejska_ok.p , 10:45

20 Gmina Ko³bie Ko³bie Commune Ko³bie - najbardziej na wschód wysuniêta gmina powiatu otwockiego - ma w swoim krajobrazie jedn¹ z najczystszych i najpiêkniejszych rzek Mazowsza. Jest równie oœrodkiem bogatego fokoru ko³bieskiego, bêd¹c najbi szym stoicy kraju regionem autentycznej kutury udowej. Jej wyrazem s¹ pieœni, taniec i strój, tkactwo (pasiaki), wycinankarstwo i sprzêty domowe. W wieu miejscowoœciach gminy zachowa³y siê zabytkowe chaty o konstrukcji zrêbowej. W niektórych jeszcze dziœ przechowywane s¹ warsztaty tkackie czy instrumenty muzyczne. Do dziœ we wsi G³upianka zachowa³ siê obrzêd zwany joœcie, swymi korzeniami siêgaj¹cy czasów pogañskich i zbi ony do staros³owiañskich dziadów. Ko³bie swoj¹ histori¹ siêga pocz¹tków wieku XIV. Obdarowana niegdyœ przywiejem okacyjnym na prawie magdeburskim (1532 r.) jest miejscowoœci¹ o charakterystycznej da ma³ego miasteczka zabudowie z wyd³u onym rynkiem, przy którym wznosi siê neogotycki koœció³ z pocz¹tku XX w. Pocz¹tkowo Ko³bie by³a w³asnoœci¹ rodu Ko³bieskich, po których przejêi j¹ Grabiankowie, Chrzanowscy i na koniec Zamoyscy. Pami¹tk¹ po ostatnich w³aœcicieach jest pa³ac wzniesiony w po³owie XIX w. i park krajobrazowy z okaza³ymi ipami. Drugi wzniesiony w styu kasycystycznym pa³ac, do którego wiedzie piêkna aeja, znajduje siê w Rudnie. Na uwagê zas³uguj¹ XIX-wieczne zespo³y dworsko-parkowe w Sêpochowie oraz w Sufczynie. Przez gminê przep³ywa rzeka Œwider, której zakoa i prze³omy z wodospadami s¹ wyj¹tkowo maowniczym akcentem sieskiego krajobrazu. Rzeka, wraz z 20-metrowym pasem przybrze nych terenów, chroniona jest jako rezerwat. Obszar, otwarty da turystów, stanowi niew¹tpiw¹ atrakcjê da wêdkarzy. W³adze gminy przywi¹zuj¹ du ¹ wagê do rozwoju infrastruktury technicznej. Rozwija siê dzia³anoœæ gospodarcza, zw³aszcza w zakresie handu, us³ug i gastronomii, czemu sprzyja bardzo korzystne po³o enie komunikacyjne gminy na skrzy owaniu tranzytowych szaków drogowych. Wiee terenów przeznacza siê pod budownictwo rekreacyjne. Ko³bie the andscape of the easternmost commune in Otwock Poviat incudes one of the ceanest and most beautifu rivers of Mazovia. It is aso a centre of rich Ko³bie fokore, being the cosest to Warsaw region of authentic fok cuture featuring songs, dance and costume, weaving (striped costumes), cutout art and househod equipment. In many ocaities of the commune, historica framework structure cabins have been preserved. Weaver s workshops and musica instruments can sti be seen in some of them. In G³upianka viage, the ceremony caed Joœcie, dating back to pagan times and simiar to od-savonic Dziady (ancient ceremony of caing forth the ghosts of the dead) has been preserved up to this day. The history of Ko³bie dates back to the eary 14th century. Once given the foundation charter on Magdeburg aw (1532), it is a ocaity with characteristic sma-town buidings and an eongated marketpace with a neo-gothic church from the eary 20th century. At first, Ko³bie was owned by the Ko³bieski famiy, and ater by the Grabianka, Chrzanowski and finay Zamoyski famiy. The Zamoyski famiy eft a paace buit in the mid-19th century and a andscape park with huge indens. Another paace in the neocassica-stye, to which a beautifu aey eads, is ocated in Rudno. 19th-century manoria-park compexes in Sêpochów and in Sufczyn are aso interesting. The bends and gaps with waterfas of the Œwider River fowing through the commune are picturesque eements of the scenery. The river with a 20-m bet of bank areas is protected as a reserve. This region, open for tourists, constitutes a great attraction for angers. The commune authorities attach great importance to deveopment of technica infrastructure. Business operations are deveoped especiay in trade, services and catering owing to the very good ocation of the commune at the intersection of transit motor routes. Many areas are zones for recreationa faciities. 20 Otwock_miejska_ok.p , 10:46