Polska gospodarka turystyczna w okresie światowego kryzysu. Tomasz Dziedzic, Instytut Turystyki, Maj 2010

Transkrypt

1 Polska gospodarka turystyczna w okresie światowego kryzysu Tomasz Dziedzic, Instytut Turystyki, Maj 2010

2 Wskaźniki makroekonomiczne dla świata 2009 (zmiany % do 08) Wskaźnik Prognoza/szacunek z Sty. 10 Paź. 09 Lip. 09 Produkcja -0,8-1,1-1,4 w tym kraje rozwinięte -3,2-3,4-3,8 w tym Emerging markets 2,1 1,7 1,5 Wymiana handlowa -12,3-11,9-12,2 CPI - kraje rozwinięte 0,1 0,1 0,1 CPI - Emerging markets 5,2 5,5 5,3

3 Wskaźniki makroekonomiczne dla świata , wg IMF Wskaźnik Prognoza Sty 10 (% r/r) Zmiana =100 Produkcja 3,9 4,3 107,5 w tym kraje rozwinięte 2,1 2,4 101,2 w tym Emerging markets 6,0 6,3 115,0 Wymiana handlowa 5,8 6,3 98,6 CPI - kraje rozwinięte 1,3 1,5 102,9 CPI - Emerging markets 6,2 4,6 116,9

4 Zmiany wielkości produktu w wybranych regionach świata wg IMF Wybrane regiony Zmiany % r/r =100 Azja Wsch. I Płd. 6,5 8,4 8,4 125,1 Bliski Wschód 2,2 4,5 4,8 111,9 Ameryki -2,3 3,7 3,8 105,2 Europa Centr. i Wsch. -4,3 2,0 3,7 101,2 WNP -7,5 3,8 4,0 99,9 Unia Europejska -4,0 1,0 1,9 98,8

5 Wejście w etap kryzysu fiskalnego (dane Eurostatu) Rządy ratując banki i produkcję rujnują finanse publiczne Deficyt 2008 i 2009 (% do PKB) UE-27-2,3-6,8; USA -9,9% w 2009 wg CBO Niemcy -0,0-3,3 Hiszpania -4,1-11,2 Francja -3,3-7,5 Włochy -2,7-5,3 UK -4,9-11,5 Dług publiczny wzrósł dla UE-27 z 61,6% do 73,6%. W Grecji i Włoszech przekroczył 100%, Francji 77%, Niemczech 73%; USA 53% (wg CBO).

6 Sytuacja kredytowa małych przedsiębiorstw Zdolność kredytowa MiŚ przedsiębiorstw z reguły jest mniejsza niż dużych; W sytuacji kryzysu finansowego zaostrzone warunki kredytowania dotykają w pierwszej kolejności firmy słabsze i mniejsze; W warunkach kryzysu fiskalnego i gwałtownie rosnących potrzeb Pierwszego Kredytobiorcy Państwa pozycja MiŚów słabnie jeszcze bardziej; Brak zasobów uniemożliwia przetrwanie chwilowych trudności; Nieporównywalnie słabsza pozycja w stosunku do wierzycieli, jak i przy regulacji zobowiązań niż w dużych firmach.

7 Turystyka 2009 na świecie wg WTTC Spadek globalnego popytu o 10,2% (ca 800 mld USD) Spadek wpływów od przyjeżdżających z zagranicy o 12,5% (ca 145 mld USD) Spadek wartości inwestycji w gospodarce turystycznej o 14% (210 mld USD) Spadek popytu generowanego przez podróże biznesowe o 10% (ca 90 mld USD)

8 Międzynarodowy ruch turystyczny w 2009 r. wg UNWTO Liczba podróży międzynarodowych zmniejszyła się o 4,3% (tj. ok. 40 mln) i był to najgłębszy spadek od kiedy WTO zbiera dane Spadek przyjazdów objął wszystkie regiony z wyjątkiem Afryki, a najgłębszy był w Europie -5,6%. Europa to 70% całej wielkości spadku podróży. Ważne dla rynku kraje o znacznych spadkach:: Grecja -20% Portugalia -9,1% Hiszpania -8,7% Wielka Brytania -8,0% Francja -7,8% Kraje o relatywnie dobrej sytuacji: Turcja (1,6%), Włochy (0,4%), Austria (-2,7%)

9 Przychody w turystyce międzynarodowej 2009 r. wg UNWTO Brak jest jeszcze wielkości globalnych. Dla wiodących rynków dane wstępne (zmiana do 2008 r.) USA -15,1% Niemcy -10,1% Hiszpania -9,6% Włochy -7,8% Francja -6,3% Chiny -4,5% Na podstawie danych o wpływach z głównych rynków IT szacuje, że spadek przychodów z tytułu przyjazdów to 8-8,5%.

10 Główne cechy zjawisk rynkowych w turystyce w 2009 r. Udział przemysłu turystycznego w PKB obniżył się nieznacznie z 3,4% do 3,2%. Bardziej ucierpiała cała gospodarka turystyczna spadek z 9,9% do 9,4%. Podobna prawidłowość wystąpiła na rynku pracy. Dla przemysłu udział zmniejszył się o 0,1 pkt. proc., dla gospodarki o 0,8 pkt proc. Dwukrotnie większe tempo spadku wpływów niż podróży potwierdza przewidywania, że zmniejszył się poziom wydatków jednostkowych, a część wyjazdów będzie bliższa. Stąd, być może, relatywnie dobre wyniki Włoch i Austrii.

11 Przewidywania na 2010 r. wg WTTC Wydatki prywatne +7,5% Wpływy z przyjazdów zagranicznych +5,5% Wydatki na służbowe podróż korporacyjne + 3,5% Inwestycje +2,0% Łączna wartość popytu turystycznego +6,5% Udział przemysłu turystycznego w PKB bez zmian Udział gospodarki turystycznej w PKB mniejszy o 0,2 pkt proc.

12 Środki zastosowane w Europie dla stymulowania gospodarki turystycznej Zmiana stawki VAT za usługi hotelowe (CYP, HUN, SWI lub pakiety turystyczne (BUL). Redukcja podatków lokalnych (GRE, SWI). Dodatkowe pule kredytów, preferencyjne oprocentowanie i gwarancje kredytowe (AUT, FRA, ESP). Redukcja opłat lotniskowych (CYP, EST, HOL, GRE). Subwencje przy inwestycjach i modernizacji infrastruktury turystycznej (AUT, FRA, ESP, GER, SVK, SLO, SWI, ITA). Dofinansowanie turystyki krajowej grup słabszych ekonomicznie (BUL, CYP, FRA, GRE, ESP, SVK, SLO, HUN, ITA). Ułatwienia wizowe dla rynków spoza UE (BUL, LAT, SLO). Większa promocja kraju i turystyki krajowej wśród własnych mieszkańców (AUT, FRA, ESP, IRL, SVK, SLO, HUN). Wzrost nakładów i intensywności promocji za granicą (AUT, FRA, GRE, ESP, HOL, LAT, GER, SVK, SLO, SWI, HUN, ITA)..

13 Oczekiwania związane z działaniami stymulującymi 1. Zwiększenie popytu zagranicznego 2. Zwiększenie popytu krajowego 3. Poprawa konkurencyjności oferty (inwestycje i modernizacja) 4. Poprawa płynności finansowej i dostępu do pieniędzy 5. Tworzenie nowych miejsc pracy W wyniku pkt. 1, 2 i 5 lepsze wykorzystanie zasobów

14 Modele postępowania stymulującego 1. Model wszechstronny i angażujący duże środki publiczne Europa Płd. (GRE, ESP, ITA, SLO, HUN, BUL, CYP, FRA) 2. Model oszczędny Europa Płn. (DEN, SWE, NOR, HOL) 3. Model oszczędny - wymuszony wyjątkowo złą sytuacją budżetową (LAT, EST, IRL) 4. Model koncentracji na finansach firm kredyty, podatki (AUT, SWI)

15 Gospodarka Polski 2009 podstawowe wskaźniki r/r, dane GUS 1. PKB 1,8% 2. Wartość inwestycji -0,4% 3. Popyt krajowy -0,9% 4. Wartość eksportu towarów (w PLN) +2,8% 5. Wartość importu towarów (w PLN) -6,5% 6. Saldo wymiany towarowej z zagranicą 0,5 mld PLN (-50,6 mld w 2008 r.) 7. Deficyt budżetowy 7,1% PKB (3,7% w 2008 r.) 8. Dług publiczny 51,0% PKB (47,2% w 2008 r.) 9. Stopa bezrobocia gru. 11,9% (9,5% gru r.) 10. Wartość dodana w usługach rynkowych 10,6%

16 Gospodarka Polski 2009 dwa punkty odniesienia Pierwszy nominalne porównanie wskaźników r/r, jak na slajdzie poprzednim. Drugi odniesienie do tempa rozwoju i wskaźników w kilku latach wcześniejszych. Ujęcie drugie powoduje, że wzrost PKB spadł gwałtownie (w 2007 r. przekraczał 6,5%). To obrazuje skalę pogorszenia się klimatu gospodarczego. Niemniej niski wzrost PKB po dużym wzroście nie jest tym samym, co silny spadek po małym wzroście. W pierwszym przypadku gospodarka wzrosła, w drugim skurczyła się.

17 Prognozy dla polskiej gospodarki Wskaźnik Źródło Zmiana PKB 2,5-3,0 3,2 OECD/Eurostat/ rząd RP Inflacja 1,5 2,1 NBP Deficyt budżetowy Dług publiczny 6,9 5,9 53,1 56,3 Program konwergencji rządu Program konwergencji rządu

18 Polska gospodarka turystyczna 2009 wg WTTC, zmiany do 2008 w % Wartość całkowitego popytu turystycznego w PLN -4,3 Wartość gospodarki tur. w PKB w PLN 0,9 Wydatki prywatne w PLN -7,6 Wydatki na podróże biznesowe w PLN -2,3 Inwestycje w gospodarce tur. w PLN 0,0 Udział branży w PKB 0,1 pkt. proc. Udział gosp. tur. w PKB -0,3 pkt. proc. Udział gosp. tur. w zatrudnieniu -0,2 pkt. proc.

19 Przychody i wydatki turystyki zagr. a eksport i import Polski; dane NBP i IT Przychody w mld PLN ,1 6, ,1 5, ,8 5,3 Wydatki w mld PLN ,8 2, ,5 3, ,5 2,6 % udziału exportu towarów i usług % udziału importu towarów i usług Saldo niezmiennie dodatnie; ,3 mld PLN

20 Prognozy gospodarki turystycznej Polski na 2010 r. wg WTTC; % do 2009 Wydatki prywatne 3,8 Podróże biznesowe -0,8 Wpływy z przyjazdów (w PLN) 3,3 Inwestycje w gosp. tur. 0,5 Całkowita wartość popytu 2,7 Udział branży w PKB -0,1 pkt. proc. Udział gosp. tur. w PKB -0,2 pkt. proc. Udział gosp. w zatrudnieniu -0,2 pkt. proc.

21 Aktywność turystyczna Polaków, na podstawie badań IT Dla wszystkich (krótko i długookresowych) wyjazdów krajowych i zagranicznych poziom aktywności: % % % Dla wyjazdów krajowych 2009 r. bez zmian do 2007 i Dla wyjazdów zagranicznych 1 pkt proc. mniej. Oznacza to (przy wzroście wskaźnika ogółem), że nieco mniej osób brało udział w obu rodzajach wyjazdów

22 Wyjazdy Polaków w 2009 r., zmiany r/r wg IT badania Liczba podróży krajowych -12% Liczba podróży zagranicznych -19% Liczba wyjeżdżających w kraju wzrosła nieznacznie (o 300 tys.; 2,3%), liczba wyjeżdżających za granicę nieco spadła (o 200 tys.; -3,6%). Wyraźny spadek liczby podróży przy utrzymującym się poziomie aktywności i zbliżonej liczbie wyjeżdżających świadczy o zmniejszeniu się częstotliwości wyjazdów.

23 Wydatki Polaków lata w PLN wg IT badania Rodzaj wyjazdów /08 % Kraj krótkie ,8 Kraj długie ,3 Zagranica ,8

24 Przyjazdy turystów zagranicznych do Polski w mln wg IT ,4 15,0 14,9 13,7 14,3 15,2 15,7 15,0 13,0 11,9 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09

25 Główne rynki turystyki przyjazdowej; l. podróży 2009; zmiany r/r w %; wg IT 1. Niemcy tys. -4,6% 2. Ukraina tys. -16,5% 3. Białoruś 865 tys. -0,6% 4. Litwa 620 tys. -10,8% 5. Wlk. Brytania 450 tys. -9,1% 6, Rosja 320 tys. -22,0% 7. Holandia 300 tys. -4,8% 8. Austria 280 tys. 3,7% 9. Włochy 245 tys. -5,8% 10. Łotwa 230 tys. -32,4%

26 Korzystający z bazy zbior. zakw. w latach w mln dane GUS ,55 19,35 18,95 17,5 16,6 15,7 14,6 14,3 14,2 14,6 4,4 3,1 3,15 3,15 3,3 3,9 4,3 4,3 4,05 3,9 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09 Ogółem Cudzoziemcy

27 Cudzoziemcy wg krajów w ONZZ; główne rynki 2009; dane GUS zmiana % r/r l. korzystających 1. Niemcy -1,4 2. Wlk. Brytania -12,3 3. Włochy -2,5 4. Francja -4,7 5. Rosja -17,7 6. USA -9,5 7. Ukraina -9,2 8. Hiszpania 2,5 9. Szwecja -4,8 10. Litwa -8,5

28 Wskaźniki bazy ONZZ , zmiany % r/r; dane GUS 1. Obiekty noclegowe 2,0 2. Miejsca noclegowe 1,6 3. Hotele 9,8 4. Korzystający ogółem -1,0 5. Korzystający krajowi -0,1 6. Korzystający cudzoziemcy -4,6 7, Średnia dł. pobytu ogółem -2,1 8, Średnia dł pobytu cudzoziemców -0,8 9, Wykorzystanie miejsc -1,9 pkt. proc. 10, Wykorzystanie pokoi w hotelach -4,8 pkt. proc.

29 Ruch lotniczy w polskich portach , w mln pas. dane portów ,3 20,8 19, ,5 15, ,7 6,3 6,6 7,1 9,0 0 '00 '01 '02 '03 '04 '05 '06 '07 '08 '09

30 Ruch lotniczy w I kwartale 2010 r.; zmiana % do I kw r. dane portów Porty ogółem 4,8 (bez Szczecina) Warszawa 7,7 Kraków 6,8 Katowice -8,9 Gdańsk 7,5 Wrocław 12,3 Poznań 5,2 Rzeszów 6,3 Łódź -15,1 Bydgoszcz -15,1

31 Wartość publikacji promocyjnych (działania Ośrodków za granicą) bez Rosji, USA, Kanady i Japonii; dane POT ,2 mln EUR ,6 mln EUR; wzrost o 24% to ponad 110 mln PLN Wzrost na rynkach: Niemiec, Francji, Skandynawii, Austrii i Szwajcarii, Hiszpanii i Portugalii, Ukrainy, Włoch. Spadek : na Węgrzech, w Holandii, na Ukrainie. Wlk. Brytanii i Irlandii, Belgii.

32 Konkluzje 1. Kryzys gospodarczy przekształcił się w kryzys fiskalny. 2. Zarówno pierwszy, jak i drugi dotknął głęboko kraje najbardziej rozwinięte (UE, Ameryka Płn., Japonia). 3. Pakiety stymulacyjne pogrążając finanse publiczne skutkują symptomami ożywienia, niekiedy bardzo wyraźnego; brak wiarygodnych przesłanek co do jego trwałości 4. Kryzys fiskalny Starego Świata stanowi zagrożenie dla globalnej stabilności ekonomicznej i socjalnej. 5. Różne skutki kryzysu i zróżnicowane tempo wzrostu powodują, że do 2011 r. nowe gospodarki Wschodniej Azji będą o ¼ większe; UE, USA i Japonia będą w tym miejscu co w 2008 r.

33 Konkluzje 6. Kryzys silnie zaznaczył się w globalnej gospodarce turystycznej: ograniczono podróże międzynarodowe, w jeszcze większym stopniu wydatki, a także podróże biznesowe; globalny popyt turystyczny spadł znacznie bardziej niż PKB na świecie. 7. Kryzys gospodarczy dotknął w głównym stopniu obszary najbardziej aktywne turystycznie. Spadek przyjazdów odczuła najbardziej Europa (w tym Europa Płd.) 8. Podróżowano bliżej i taniej 9. Dla branży lotniczej 2009 r. okazał się najgorszym w okresie powojennym (nie dotyczy to segmentu LCCs w Europie)

34 Konkluzje 10. Gospodarka Polski także poważnie odczuła skutki kryzysu. Przy niewielkim wzroście PKB wzrosło bezrobocie i pogorszył się stan finansów publicznych; poprawiła się relacja eksportowo-importowa. 11. Na stosunkowo dobrą sytuację Polski wpływ miały dotacje UE, utrzymująca się wysoka emigracja zarobkowa i wysokie tempo wzrostu, z jakim Polska weszła w kryzys. 12. Procesy zewnętrzne i stan gospodarki polskiej rzutował na naszą gospodarkę turystyczną: spadła wartość globalnego popytu tur., zmniejszyły się wydatki prywatne i biznesowe, zmniejszył się udział w PKB, nieco wzrosła wartość wnoszona do PKB przez turystykę.

35 Konkluzje 13. Pogorszyły się wskaźniki w większości segmentów działalności: spadła liczba podróży krajowych i zagranicznych Polaków, spadły tez ich przeciętne wydatki, mniej było podróży w turystyce przyjazdowej, spadły wpływy od cudzoziemców, zmniejszyła się liczba korzystających z bazy ONZZ (także cudzoziemców), wyraźnie zmalał wskaźnik wykorzystania pokoi hotelowych, znacząco spadł ruch na lotniskach.

36 Konkluzje 14. Do zjawisk relatywnie pozytywnych możemy zaliczyć znikomy spadek wydatków obcokrajowców liczony w PLN, wzrost ruchu czarterowego, pokaźny wzrost bazy hotelowej (nowe obiekty). 15. Do pozytywów wymagających podkreślenia należy wzrost o ok. 1/4 wartości publikacji promocyjnych w mediach na głównych rynkach emisyjnych jako efekt działania placówek POT za granicą.

37 Konkluzje 16. W latach powinniśmy oczekiwać wzrostu przyjazdów z zagranicy i niewielkiego wzrostu przychodów, stagnacji w wyjazdach krajowych i zagranicznych Polaków, niewielkiego wzrostu w liczbie korzystających z ONZZ, wzrostu ruchu lotniczego (do 10% rocznie) oraz spadku stopnia wykorzystania pokoi hotelowych. 17. Poprawa tych wskaźników może nastąpić w przypadku znacznego zwiększenia intensywności (i nakładów) działań promujących Polskę (także w kraju).

38 Dziękuję za uwagę