Przegląd fortyfikacji stałych w Węgierskiej Górce w przededniu II wojny światowej za pomocą współczesnych narzędzi geograficznych

Transkrypt

1 Agnieszka Kastelik Witold Jucha Jakub Rosiek Instytut Architektury Krajobrazu PK w Krakowie Instytut Geografii UP w Krakowie Instytut Historii UP w Krakowie Przegląd fortyfikacji stałych w Węgierskiej Górce w przededniu II wojny światowej za pomocą współczesnych narzędzi geograficznych Ogólnopolska Konferencja Naukowa Darmowe dane i open source w badaniach środowiska Kraków, 7-9XI2013

2 Plan referatu Cel, przedmiot Metodyka Ważniejsze pojęcia Tło historyczne Przegląd stanu fortyfikacji Wojna obronna Polski w 1939 bitwa pod Węgierską Górką Podsumowanie

3 Cel Odtworzenie zasięgów i sektorów ostrzału broni fortecznej schronów w Węgierskiej Górce, chroniących jeden ze szlaków komunikacyjnych wiodących przez przełęcze karpackie. Przypomnienie o jednym z epizodów bohaterskiej obrony Polski przed agresją ze strony Niemiec w czasie II wojny światowej (kampania wrześniowa wojna obronna).

4 Przedmiot badań Schrony bojowe w Węgierskiej Górce ich lokalizacja topograficzna; Uzbrojenie wybudowanych schronów bojowych zasięgi strzału z poszczególnych strzelnic.

5 Metodyka Opisowa tło historyczne, przebieg bitwy; Kwerenda przegląd pojęć, parametry uzbrojenia; Badania terenowe lokalizacja schronów bojowych, wykonanie zdjęć; Wizualizacja w systemie GIS ilustracja zagadnień;

6 Metodyka źródło: opracowanie własne

7 Zakres wykonanych prac Agnieszka Kastelik kwerenda, analiza sektorów ostrzału, dokumentacja zdjęciowa; Jakub Rosiek tło historyczne, przebieg bitwy, przygotowanie danych dot. sektorów ostrzału; Witold Jucha opracowanie kartograficzne i GIS;

8 Pojęcia Schron bojowy dzieło obronne, zbudowane z betonu lub żelbetu, będące pojedynczym stanowiskiem ogniowym lub elementem systemu fortyfikacji rozproszonej; Fort określenie używane często w stosunku do obiektów w WG, jest błędnym skrótem myślowym; Schron bojowy Wyrwidąb (1939) Fot. A. Kastelik (2013) Fort Yorck Żółkiewski, Twierdza Toruń (1878) Fot. W. Jucha (2013)

9 źródło: opracowanie własne Pojęcia - określenia Przedpole przestrzeń oddziaływania broni, znajdująca się przed dziełem obronnym; Sektor ostrzału kąt rozwarcia zasięgu strzału; Zasięg strzału donośność broni; odległość, na jaką dana broń może prowadzić skuteczny ostrzał; Przedpole schronu Wyrwidąb Sektor ostrzału Zasięg strzału

10 Pojęcia broń artyleryjska Armata 76,2 mm wz. 02 podstawowa armata polowa Wojska Polskiego w 1939, na stanie uzbrojenia schronu Waligóra; Działko ppanc. 37 mm wz. 38 polska, forteczna odmiana działka 37 mm szwedzkiej firmy źródło grafik: portal Bofors. Denkschrift über die polnische Landesbefestigung, 1941, Berlin

11 Pojęcia broń maszynowa Ckm ciężki karabin maszynowy (w czasie bitwy o Węgierską Górkę używano: ckm Browning wz. 30) Rkm ręczny karabin maszynowy (w czasie bitwy o Węgierską Górkę używano: rkm Browning wz. 28) źródło grafik: portal

12 Skróty nazw broni użyte w prezentacji Armata 76,2 mm wz ,2 mm Działko ppanc. 37 mm wz mm Ckm Browning wz ckm Rkm Browning wz rkm

13 źródło: opracowanie własne

14 Tło historyczne Aneksja Czechosłowacji 15 III 1939: nowe zagrożenie dla Polski od południa; Plan zbudowania szeregu fortyfikacji stałych na naturalnych szlakach komunikacyjnych wiodących przez doliny karpackie; Rozkaz budowy fortyfikacji stałych w Węgierskiej Górce (dolina Soły) 24 VI 1939;

15 Położenie i kryptonimy bojowe schronów źródło: opracowanie własne

16 Położenie linii obronnej w Węgierskiej Górce na tle rzeźby terenu źródło: opracowanie własne

17 Sektory ostrzału schronu Waligóra źródło: opracowanie własne

18 Pełen sektor dział 76,2 mm Waligóra 76,2 mm źródło: opracowanie własne

19 Schron Waligóra źródło: Denkschrift über die polnische Landesbefestigung, 1941, Berlin

20 Sektory ostrzału schronu Wąwóz źródło: opracowanie własne

21 Sektory ostrzału schronu Wędrowiec źródło: opracowanie własne

22 Sektory ostrzału schronu Włóczęga źródło: opracowanie własne

23 Sektory ostrzału schronu Wyrwidąb źródło: opracowanie własne

24 Wszystkie sektory źródło: opracowanie własne

25 Wszystkie sektory źródło: opracowanie własne

26 źródło: opracowanie własne Wyniki analizy GIS Odcinek doliny Soły pokryty ogniem Odcinek doliny Żabniczki artyleryjskim lub z broni maszynowej: artyleryjskim lub z broni 3,2 km. 4,5 (10) km. pokryty ogniem maszynowej: Parametr Wynik Powierzchnia pokryta ogniem artyleryjskim i z broni maszynowej (bez 76,2 mm) 10,14 km2 Stopień pokrycia ogniem badanego odcinka doliny Soły z broni stacjonarnej 98% Połączenie sektorów ostrzału z rkm 1-4 Połączenie sektorów ostrzału z ckm 1-3 Obszar o największej możliwej koncentracji ognia z wszystkich broni: Okolice dworca kolejowego i odlewni żeliwa w WG (3 rkm + 3 ckm mm ,2 mm)

27 Przebieg walk w Węgierskiej Górce 7. Dywizja Piechoty ~ żołnierzy Kompania Forteczna ~ 1200 żołnierzy. 1 IX 1939 ostrzał artyleryjski Węgierskiej Górki; 2 IX 1939, godz. 14:00 pierwszy szturm na zaporę warowną w Węgierskiej Górce (odparty);

28 Przebieg walk w Węgierskiej Górce 2 IX 1939 niemieckie lotnictwo zbombardowało polskie umocnienia; 2 IX 1939, późnym wieczorem rozkaz dowódcy Armii Kraków o wycofaniu się na linię Dunajca; 2 IX - 3 IX 1939 wycofanie się pododdziałów walczących w umocnieniach polowych oraz załogi schronu Waligóra; Źródło zdjęcia: Wir zogen gegen Polen, 1940, Munchen

29 Przebieg walk w Węgierskiej Górce 3 IX 1939 działka przeciwpancerne strony niemieckiej eliminują z walki poszczególne bronie zamontowane w schronach (brak osłony piechoty); 3 IX 1939 kapitulacja kolejnych schronów po wyczerpaniu możliwości obrony; Źródło zdjęcia: Wir zogen gegen Polen, 1940, Munchen

30 Przebieg walk w Węgierskiej Górce 3 IX 1939, 8:00 kapitulacja schronu Włóczęga; 3 IX 1939, 17:00 poddanie się schronu Wędrowiec; 3/4 IX 1939, noc wycofanie się załogi ze schronu Wąwóz;

31 Schron Wędrowiec Fot. A. Kastelik (2013) Zdjęcie archiwalne:

32 Schron Waligóra dzisiaj Fot. A. Kastelik (2013)

33 Schron Waligóra dzisiaj Fot. A. Kastelik (2013)

34 Schrony Włóczęga i Wąwóz Fot. A. Kastelik (2008, 2012) Zdjęcia archiwalne:

35 Schron Wyrwidąb dzisiaj Fot. A. Kastelik (2012, 2013)

36

37 Zamiast podsumowania Oddajmy hołd Bohaterom; Pamiętajmy o ich poświęceniu; Niepodległość nie jest dana raz na zawsze; Fot. W. Jucha (2013)

38 Fot. A. Kastelik (2013)

39 Źródła: Dziękujemy za uwagę Bogdanowski J., 1996, Architektura obronna w krajobrazie Polski, wyd. PWN, Warszawa Kraków Kastelik A., 2013, Krajobraz warowny rygla obronnego Węgierska Górka. Koncepcja zagospodarowania dla turystyki kulturowej, maszynopis pracy magisterskiej, Kraków Miniewicz J., 2000, Ośrodek Oporu Węgierska Górka 1939, Poznań Rosiek J., 2010, Westerplatte Południa - obrona Węgierskiej Górki podczas wojny polsko-niemieckiej w 1939 roku, maszynopis pracy licencjackiej, Kraków Sadowski J., Suchanek P., 2002, Fortyfikacje Węgierskiej Górki, wyd. UG, Węgierska Górka Steblik W., 1975, Armia Kraków, Warszawa Zarwański M., Suchanek S., Suchanek P., 1999, Obrońcy Węgierskiej Górki, Cieszyn Portal Portal Fot. L. Kupczak (2007)