Dialog Międzykulturowy

Transkrypt

1 M i ę d z y k u l t u r o w o ś ć w p r o j e k t a c h p r o g r a m u MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU Dialog Międzykulturowy Program Młodzież w działaniu Program Młodzież w działaniu Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2008

2

3 M i ę d z y k u l t u r o w o ś ć w p r o j e k t a c h p r o g r a m u MŁODZIEŻ W DZIAŁANIU Zeszyt tematyczny Dialog Międzykulturowy Program Młodzież w działaniu Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Warszawa 2008

4 Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu Młodzież w działaniu ul. Mokotowska 43, Warszawa tel.: ; fax: ; Teksty, koncepcja i redakcja Projekt okładki Opracowanie graficzne Skład i łamanie Korekta Karolina Rutkowska Ewelina Miłoń Monika Wojkowska Monika Wojkowska Monika Wojkowska Karolina Rutkowska Agnieszka Pawłowiec Druk Nakład New Way Solution Bartosz Kossowski 2500 egz. ISBN Niniejsza publikacja została sfinalizowana ze środków Wspólnoty Europejskiej w ramach programu Młodzież w działaniu. PUBLIKACJA BEZPŁATNA

5 Spis treści WSTĘP O ProgramIE Młodzież w działaniu Wybrane statystyki programu Młodzież w działaniu Projekty Eseje Młodzi na rzecz wzajemnego poznania, zrozumienia i akceptacji ograniczeń Człowiek w przestrzeni miasta Taniec bez granic Przygotowanie do prowadzenia zajęć jeździeckich i hipoterapii Volunteering as a Tool of Community Service Odkrywanie i wzmacnianie partnerstwa w projektach międzynarodowych Sami, ale nie samotni Europejski Tydzień Muzyczny. Pedagogika wokalna europejskich akademii muzycznych dla chórów amatorskich, małych społeczności pogranicza polsko-czeskiego Warsztaty euro-arabskie. Porozmawiajmy o przyszłości Kama Kępczyńska VIP Very International People Magdalena Jakubowska Byliśmy u Cyganów Pozaformalna Akademia Jakości Projektu II moduł szkoleniowy Edukacja międzykulturowa

6 6

7 Wstęp Szanowni Państwo, W imieniu zespołu Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu serdecznie zapraszam do zapoznania się z niniejszym zeszytem tematycznym, w którym zostały zamieszczone najnowsze projekty młodzieżowe, zrealizowane w latach w ramach nowej edycji Wspólnotowego programu edukacji pozaformalnej Młodzież w działaniu. Tematyka zeszytu jest ściśle związana z obchodami Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego w Polsce. Chcielibyśmy podzielić się z Państwem bogatym doświadczeniem zespołu Narodowej Agencji i naszych beneficjentów, zaangażowanych w działania o wymiarze międzykulturowym. Różnorodność międzykulturowa i obywatelstwo europejskie to od wielu lat stałe priorytety programu Młodzież w działaniu, o których szczególnie dobitnie mówimy w 2008 roku, będącym w krajach Unii Europejskiej Europejskim Rokiem Dialogu Międzykulturowego. To właśnie młodzi ludzie, realizujący wspólnie międzynarodowe przedsięwzięcia, dotykają bezpośrednio zagadnień związanych z funkcjonowaniem w bardziej otwartym, ale równocześnie bardziej złożonym środowisku kulturowym, w którym różne tożsamości i przekonania współistnieją obok siebie. W każdym projekcie zgłaszanym do programu Młodzież w działaniu powinien zostać uwzględniony europejski wymiar działań zaplanowanych przez młodzież. Wymiar ten świadczy o tym, że nasi przyszli beneficjenci rozumieją, na czym polega przynależność do Unii Europejskiej, co stanowi niezbędną podstawę do dalszego uczenia się międzykulturowego. Projekty zaprezentowane w niniejszym zeszycie zostały zebrane i opisane podczas trwającej kilka miesięcy sesji reportersko-fotograficznej. Odwiedziliśmy wówczas kilkanaście projektów, w których, w większym lub nieco mniejszym stopniu, widoczny był element dialogu międzykulturowego. Zaczynając prezentację od wymian młodzieżowych, poprzez wolontariat, aż do szkoleń prowadzonych przez naszych beneficjentów i zespół Narodowej Agencji, chcemy pokazać, jak ten element jest wykorzystywany, i w jaki sposób wpływa na rozwój umiejętności międzykulturowych uczestników projektów. Nieodzownym składnikiem każdej wymiany młodzieży jest dialog międzykulturowy. Poza realizacją głównego tematu projektu, służy przede wszystkim poznaniu rówieśników z zagranicy, zainteresowanych tą samą problematyką. Wolontariat pozwala na indywidualne odkrywanie warunków życia i pracy w krajach innych niż kraj pochodzenia wolontariusza. Szkolenia umożliwiają porównanie sposobów rozwiązywania różnorodnych zagadnień pracy z młodzieżą w krajach uczestników oraz nawiązywanie trwałych partnerstw pomiędzy organizacjami młodzieżowymi, bądź wspierającymi młodzież. Często projekty te stanowią wstęp do własnej działalności, do realizowania bardziej złożonych przedsięwzięć, zakładających uczestnictwo wielu narodowości oraz stałą międzynarodową współpracę. Dzięki temu jeden z priorytetów Unii Europejskiej dialog międzykulturowy jest stale obecny w codziennym życiu młodzieży i pomaga rozwijać aktywne, otwarte na świat obywatelstwo europejskie, oparte na wspólnych wartościach UE. Tomasz Bratek Dyrektor Narodowej Agencji Programu Młodzież w działaniu 7

8 O programie Około 7 mln euro to polski roczny budżet unijnego programu edukacyjnego Młodzież w działaniu, zaplanowanego na lata Program ten pomaga tysiącom młodych ludzi spełniać swoje marzenia poprzez realizację ciekawych projektów. Spotkania z ludźmi z całego świata, poznawanie innych kultur, zdobywanie nowych umiejętności, rozwijanie talentów to tylko niektóre z korzyści, jakie niesie ze sobą uczestnictwo w programie. Młodzież w działaniu ma zachęcić młodych ludzi w wieku od 13 do 30 lat oraz osoby pracujące z młodzieżą do równoczesnego kształcenia się poza systemem edukacji formalnej (w czasie wolnym od nauki). Jest skierowany głównie do tych, dla których edukacja pozaformalna to jedyna szansa indywidualnego rozwoju oraz zdobycia wiedzy i umiejętności niezbędnych we współczesnym świecie. W programie może uczestniczyć każdy młody człowiek bez względu na płeć, pochodzenie etniczne, status społeczny, sytuację materialną etc. Program kładzie szczególny nacisk na zwiększenie udziału w życiu społecznym młodzieży z mniejszymi szansami, czyli takiej, która ze względów społecznych, geograficznych, zdrowotnych lub ekonomicznych ma ograniczony dostęp do edukacji, informacji i kultury. Program wspiera młodzież i osoby pracujące z młodzieżą nie tylko poprzez finansowanie ich projektów, ale także poprzez udostępnianie im informacji, organizowanie szkoleń oraz tworzenie możliwości współpracy w całej Europie i poza jej granicami. Nadrzędne cele programu to przezwyciężanie barier, uprzedzeń i stereotypów wśród młodych ludzi, wspieranie ich mobilności, różnorodność kulturowa oraz promowanie aktywności obywatelskiej. Program dofinansowuje przedsięwzięcia, które mają pomóc młodym ludziom w rozwoju osobowości. Pobudza ich do działania na rzecz społeczności lokalnej i służy wzrostowi tolerancji. Działania wspierane przez program: Akcja 1.1. Wymiana Młodzieży Wspiera spotkania młodzieży z krajów europejskich w celu wzajemnego poznania, przedyskutowania interesujących tematów, zrealizowania wspólnych przedsięwzięć. Akcja 1.2. Inicjatywy Młodzieżowe Dofinansowuje pomysły młodzieży związane z jej zainteresowaniami, które służą również społeczności lokalnej. Akcja 1.3. Młodzież w Demokracji Akcja wspiera działania promujące uczestnictwo młodzieży w życiu obywatelskim na poziomie lokalnym, krajowym i międzynarodowym. Akcja 2. Wolontariat Europejski Umożliwia wysyłanie młodych ludzi jako wolontariuszy do pracy przy różnych projektach zagranicznych 8

9 (ekologicznych, socjalnych, kulturalnych itp.) oraz goszczenie wolontariuszy z innych krajów europejskich w polskich organizacjach i instytucjach non profit. Akcja 3. Młodzież w Świecie Umożliwia współpracę pomiędzy młodzieżą z krajów Unii Europejskiej, krajów EFTA i Turcji a młodzieżą z krajów leżących poza tym obszarem. Wspiera organizację wymian z młodymi ludźmi z państw sąsiadujących z rozszerzoną Europą i z innych krajów świata oraz szkolenia i projekty współpracy w sieci. Akcja 4. Systemy wsparcia młodzieży Akcja pomaga wszystkim, którzy są zaangażowani w działalność młodzieżową, w przygotowanie i realizację projektów w ramach programu Młodzież w działaniu. Oferuje szkolenia, seminaria, staże dla pracowników młodzieżowych we współpracy z partnerem zagranicznym. Akcja 5. Wsparcie europejskiej współpracy w zakresie problematyki i działań młodzieżowych Wspiera dialog młodzieży z osobami odpowiedzialnymi za kreowanie polityki młodzieżowej w Polsce i w Europie. Umożliwia m.in. organizację krajowych i międzynarodowych seminariów, dotyczących współpracy w tej dziedzinie. 9

10 Wybrane statystyki Niniejsze statystyki zostały przygotowane pod kątem współpracy młodzieży polskiej i zagranicznej w poszczególnych Akcjach programu Młodzież w działaniu. Przedstawiają one stan z dnia 1 stycznia 2008 r. Projekty programu Młodzież w działaniu w roku 2007 wg Akcji Liczba uczestników programu Młodzież w działaniu w roku 2007 wg Akcji 10

11 Akcja 1.1. Wymiana Młodzieży Projekty goszczące i wysyłające z podziałem na kraje uczestniczące Akcja 2. Wolontariat Europejski Wolontariusze w ramach projektów zatwierdzonych w 2007 roku z podziałem na kraje i charakter projektu 11

12 Akcja 2. Wolontariat Europejski Wolontariusze w ramach projektów zatwierdzonych w 2007 roku z podziałem na kraje partnerskie i charakter projektu Akcja 3.1. Współpraca z Sąsiedzkimi Krajami Partnerskimi Unii Europejskiej Projekty wymian młodzieży zatwierdzone w 2007 roku z podziałem na kraje partnerskie i charakter projektu 12

13 Akcja 3.1. Współpraca z Sąsiedzkimi Krajami Partnerskimi Unii Europejskiej Projekty szkoleń i tworzenia sieci zatwierdzone w 2007 roku z podziałem na kraje pratnerskie i charakter projektu Akcja 4.3. Szkolenia i Tworzenie Sieci Projekty zatwierdzone w 2007 roku z podziałem na kraje 13

14 Projekty Projekt 1. Młodzi na rzecz wzajemnego poznania, zrozumienia i akceptacji ograniczeń Czas i miejsce: , Laski Uczestnicy: Norwegia 12, Polska 12 Idea wymiany młodzieżowej Młodzi na rzecz wzajemnego poznania, zrozumienia i akceptacji ograniczeń powstała kilka lat temu. Projekt zakładał pracę w ramach dwóch równoległych tematów. Pierwszy to poznanie warunków codziennego życia w szkole młodzieży niewidomej i słabowidzącej. Drugi specyfika historii państw Europy Środkowej, ze szczególnym uwzględnieniem współżycia wielu narodów w ramach jednego państwa. Jeden z liderów wymiany ze strony polskiej, Rafał, był wówczas uczniem ośrodka dla niewidomych dzieci w Laskach. Obecnie wykłada na Uniwersytecie Warszawskim i niedługo zdobędzie upragniony tytuł doktora. Gdyby nie charakterystyczna biała laska, nigdy w życiu nie poznałabym, że jest niewidomy. Kip (koordynator, Norwegia): Nie pamiętam, jak to się stało, że nawiązałem kontakt ze szkołą w Laskach. Jedno wiem na pewno atmosfera, problematyka oraz niezwykle ciepli ludzie sprawili, że po latach wróciłem tam ze swoimi uczniami. Uznałem, że spotkanie z niewidomymi będzie dla nich wspaniałym doświadczeniem. Pomimo że szkoła partnerska znajduje się w Norwegii, uczy się tam młodzież dosłownie z całego świata. Uczniowie college u reprezentowali różne kultury i pochodzili z różnych kontynentów. Młodzież z Lasek odwiedzili rówieśnicy m.in. z Finlandii, Gwatemali, Argentyny, Izraela i Hongkongu. United Collage nastawione jest na politykę równości i tolerancji nie tylko kulturowej, ważne jest także, by pokonywać wszelkiego rodzaju stereotypy. Szczególnie ten, z którym walczy wielu niewidomych, i który sprawia, że traktuje się ich przede wszystkim jako biednych i pokrzywdzonych, a nie świetnie radzących sobie w życiu młodych ludzi. Bariery fizyczne, zwłaszcza w architekturze miast, będą zawsze, ale barier mentalnych, duchowych, życiowych nie powinno już być. Ten projekt pokazuje, jak je łamać, dlatego dla obu stron wymiany takie spotkanie to niesamowite przeżycie. Dominik (Polska): Nasi przyjaciele nigdy wcześniej nie współpracowali z niewidomymi, my także nie opiekowaliśmy się osobami, które widzą, dlatego było to dla nas ogromne wyzwanie. Cieszymy się także, że możemy poćwiczyć nasz angielski, w końcu pan Rafał będzie mógł nas sprawdzić w terenie. Podczas tych 6 dni zaprezentowaliśmy gościom nasz piękny kraj, szczególnie stolicę. Razem odwiedziliśmy Sejm, Getto, muzea. Przespacerowaliśmy się wpólnie Krakowskim Przedmieściem, a następnie zaprosiliśmy ich na posiłek z tradycyjnej polskiej kuchni. Jednak atrakcje to nie wszystko, co działo się w ośrodku w Laskach. Wspólne gry, zajęcia czy koncerty miały pokazać to, z czego nie wszyscy zdają sobie sprawę niezależność osób niewidomych. Rivera (Norwegia): To wielka szansa, by spotkać ludzi, których wcześniej nie miałabym okazji poznać. W Izraelu, skąd pochodzę, chyba nie ma takich specjalnych szkół dla niewidomych, dlatego ta wymiana miała dla mnie ogromne znaczenie. Na początku miałam wiele obaw. Dotyczyły szczególnie rozmowy, poruszania tematu ich kalectwa. Uważałam na każde wypowiadane słowo. Podczas tych kilku dni zrozumiałam, że w sumie niewiele się od siebie różnimy. Niewidomi osiągają te same cele, zdobywają te same szczyty, realizują swoje marzenia, tylko po prostu innymi drogami niż my. 14

15 Ezequiel (Norwegia): Początkowo myślałem, że Polska traktuje niewidomych inaczej niż Norwegia, czy moje rodzinne państwo, Wenezuela. Bałem się całej organizacji projektu, tego, co będziemy razem robić, jak pogodzimy cele. Byłem pewien, że będą bariery nie do pokonania. Najbardziej jednak bałem się samej rozmowy na temat ich niepełnosprawności. Przeżyłem szok, gdy usłyszałem, w jak swobodny sposób potrafią mówić o sobie. Nie było żadnej ściany, która nie pozwoliłaby nam wspólnie gotować, bawić się, dyskutować, grać, zwiedzać, śpiewać; mógłbym tak wymieniać w nieskończoność. Jak opowiadałem moim znajomym, co tu się dzieje, co widzę, co przeżywam, od razu chcieli się pakować i przyjeżdżać, by zagrać z nami w goalball a. Już na wiosnę chcemy zaprosić polskich przyjaciół do Norwegii. Teraz nas czeka trudna organizacja rewizyty, ale przystępujemy do niej bez strachu. Obecnie wiem, że nie musiałem się niczego obawiać, ponieważ nasi nowi znajomi to przede wszystkim ambitni, wspaniali ludzie, a dopiero później niewidomi. W ramach pierwszego z tematów wymiany życie codzienne uczniów szkoły dla niewidomych uczestnicy poznawali sposoby nauczania z zastosowaniem nieznanych sobie technik przekazu wiadomości, mogli poznać specyficzne metody pracy i specjalistyczne pomoce dydaktyczne. W czasie zajęć zetknęli się bezpośrednio z pismem brajla, maszynami brajlowskimi, rysunkami i mapami wypukłymi. Mogli też zorientować się, jakie możliwości dają współczesne techniki komputerowe w dostępie do informacji, przetwarzania zapisu elektronicznego na druk brajlowski oraz uzyskiwania odczytu mówionego. Uczniowie uczestniczyli też w zajęciach z orientacji przestrzennej. Jedną z ważnych imprez przygotowanych w ramach projektu były rozgrywki goalball a. Zasady gry przypominają grę w dwa ognie : piłka do tej gry ma umieszczone wewnątrz małe dzwonki, co pozwala osobom niewidomym na lokalizowanie położenia piłki i udział w grze. Aby wyrównać szanse obu stron, goście grali z zasłoniętymi oczami. Cykl zajęć na temat współżycia różnorodnych kultur i kształtowania postaw tolerancji przebiegał dwutorowo, z odniesieniem do wydarzeń historycznych i współczesnych. Uczestnicy zaprosili gości do udziału w symulacji obrad sejmu szlacheckiego, poddając pod obrady projekt unii międzypaństwowej. Trzygodzinna sesja doprowadziła do ponownego zawarcia unii Korony z Litwą, a temperatura sporu mogła przypominać atmosferę negocjacji toczonych współcześnie przy redagowaniu Traktatu Konstytucyjnego Unii Europejskiej. Procedury i przebieg debat były odwzorowaniem historycznych realiów, które następnie zostały skonfrontowane z wrażeniami z pobytu w Sejmie RP. Chętni nie tylko mogli wysłuchać wykładu o roli ustrojowej sejmu we współczesnej Polsce, ale także zasiąść w ławach poselskich, a nawet przemówić z najbardziej prestiżowej mównicy w kraju. Jeden z dni wymiany został poświęcony dyskusji o roli poznawania i przekazu trudnej historii wspólnot narodowych, kulturalnych i religijnych. Punktem wyjścia 15

16 dyskusji, nawiązującej częściowo do reguł debaty oksfordzkiej, była teza Powracanie do trudnych historii sąsiedztwa narodów jest przeszkodą w budowaniu ich pokojowej współpracy. Po wstępnej prezentacji poglądów uczestnicy wzięli udział w trzech zajęciach: spacerze śladami pamięci Getta Warszawskiego, wizycie w Muzeum Powstania Warszawskiego oraz projekcji filmu Pianista. Niezależnie od bardzo interesującej wymiany zdań, która wywiązała się po wznowieniu debaty, na uwagę zasługuje ważna obserwacja. Otóż młodzi ludzie reprezentujący bardzo odległe od siebie kręgi doświadczeń i wartości kulturowych wykazali rzeczywiste zainteresowanie przedstawionymi problemami. Bez trudu zrozumieli przekaz historyczny, ciekawie konfrontowali go z dziejami swoich krajów i wykazali się zaskakująco wysokim stopniem historycznej empatii. Ostatnie dni pobytu norweskich uczniów upływały w swobodniejszej atmosferze. Atrakcyjnie wypadło spotkanie Prezentacja własnych kultur. Polscy uczniowie w czasie wspólnych zajęć próbowali przybliżyć młodzieży z Norwegii polskie tradycje i symbole. Sami zaś mogli bezpośrednio od swoich rówieśników dowiedzieć się o zwyczajach i tradycjach kraju, z którego przyjechali goście. Zarówno norwescy, jak i polscy uczestnicy porozumiewali się w języku angielskim. Stopień jego opanowania był adekwatny do potrzeb wynikających z codziennego wspólnego życia. W razie potrzeby zawsze można było skorzystać z pomocy nauczyciela języka angielskiego. Wymiar międzykulturowy projektu zawarty był przede wszystkim w wątkach historycznych projektu oraz w części poświęconej prezentacji elementów własnych tradycji narodowych (symbole, zwyczaje, obrzędy). Bardzo dobre rezultaty przyniosły zajęcia w ramach gry symulacyjnej, spacer po Warszawie, debata oksfordzka jak również sam kontakt z rówieśnikami z zagranicy. Dla Norwegów bardzo ważnym doświadczeniem był nie tylko kontakt z odmienną kulturą kraju, jakim jest Polska, ale przede wszystkim z niewidomymi rówieśnikami. Projekt dał im szansę na wejście w ich świat i uświadomienie sobie, w jaki sposób może być przez nich odbierany. 16

17 Projekt 2. Człowiek w przestrzeni miasta Czas i miejsce: , Komorów Uczestnicy: Holandia 10, Polska 20 Piękne słoneczne popołudnie w Łodzi maluje na starych budynkach obrazy. Stara czerwona cegła ożywa pod wpływem słońca. Odrapane ściany łódzkich fabryk nabierają ciekawej faktury. Już wkrótce wysłużone kamienice zamienią się w luksusowe mieszkania, w fabrykach powstaną apartamentowce i będą zachwycać, chociaż... wydarzy się to tylko na papierze w jednej ze szkół w podwarszawskim Komorowie. Działania realizowane w ramach projektu Człowiek w przestrzeni miasta można podzielić na dwie grupy. Pierwsza to wszelkie zajęcia ściśle związane z tematem samej wymiany, której celem było poznanie przez uczestników zasad projektowania przestrzeni publicznej, a także próby samodzielnego tworzenia tej przestrzeni. Zaliczyć do nich można m.in. przedstawienie i omówienie przygotowanych przed rozpoczęciem wymiany prezentacji uczestników na temat renowacji i przekształcania budynków poprzemysłowych w Polsce i Holandii. Podczas wyjazdów do Warszawy i Łodzi młodzież obserwowała i analizowała reguły rządzące miejscami publicznymi w miastach, zwracając szczególną uwagę na podobieństwa i różnice pomiędzy Polską a Holandią. Swoje spostrzeżenia mogła następnie wykorzystać w ramach warsztatów projektanckich, rzeźby, graffiti i fotoreportażu, prowadzonych przez specjalistów. Podczas nich młodzi ludzie mogli rozwinąć swoje umiejętności plastyczne, a także zdobyć nową wiedzę i umiejętności. Metody stosowane podczas projektu to przede wszystkim zwiedzanie, oglądanie, analizowanie i dokumentowanie zaobserwowanych w przestrzeni miejskiej elementów, które stawały się następnie materiałem warsztatowym, przekształcanym pod okiem i kierunkiem doświadczonych opiekunów. 17

18 Przydawały się także podczas spotkań i dyskusji w gronie uczestników. Druga grupa działań projektowych to te wszystkie zajęcia, które miały służyć szeroko rozumianej integracji polsko-holenderskiej grupy. Równolegle z działaniami związanymi z tematyką projektu odbywały się, przede wszystkim wieczorami, różnego rodzaju spotkania na temat kultury Holandii i Polski, rozmowy, ognisko, paintball, nauka tańców ludowych, wspólne gotowanie potraw, czy wreszcie zabawa. Komorów. Schodzimy do salki, gdzie uczestnicy przygotowują się do prezentacji swoich dzieł. Panuje chaos i bałagan, jednak w powietrzu unosi się pasja i zaangażowanie. Rozpoczynamy od prezentacji grupy fotograficznej. Na slajdach widać człowieka mormona, który próbuje opowiadać o swojej religii. Zaczepia przechodniów, by na ich twarzach wywołać zniecierpliwienie i niechęć. A w tle piękna, łódzka, szaro-niebieska kamienica. Na kolejnych slajdach znowu ten sam człowiek, jednak tym razem to nie on gra główną rolę. Na fotografii pyszni się krwistoczerwona cegła ściany jakiejś dawnej łódzkiej manufaktury. Kolejne slajdy miały podobny układ: mormon i przepiękne obiekty architektoniczne odrapane i brudne, ale przez to trochę tajemnicze i zachwycające. Po prostu Człowiek w przestrzeni miasta. Mateusz (koordynator, Polska): Pomysł wspólnego spotkania powstał rok temu, kiedy byliśmy w Holandii. Braliśmy wówczas udział w wielostronnej wymianie, podczas której zapoznawaliśmy się z tym pięknym krajem i jego kulturą. Poznana tam Łotyszka zwróciła nam uwagę na pewną organizację Fundację Rozwoju Systemu Edukacji koordynującą program Młodzież w działaniu. Postanowiliśmy spróbować! Po konsultacji ze stroną holenderską i akceptacji tematu, w trakcie rozmów w gronie polskich uczestników zostały ustalone trasy wycieczek, tak aby zmaksymalizować ich przydatność w całym projekcie i tematyce poszczególnych warsztatów. Poszukując kontaktu z osobami, które byłyby w stanie fachowo poprowadzić warsztaty poświęcone interesującemu wszystkich tematowi, polscy uczestnicy nawiązali kontakt ze Stowarzyszeniem K40, lokalną organizacją pozarządową, która na terenie Komorowa prowadzi działania edukacyjne, kulturalne, charytatywne i wydawnicze. Stowarzyszenie pomogło im dotrzeć do osób, które opracowały i poprowadziły warsztaty z projektowania, rzeźby, graffiti, fotografii, a nawet tańców ludowych. Nasz pierwszy raz Analiza Przewodnika po programie, jak się okazuje, nie należy do łatwych. Szczególnie, gdy zabiera się do tego grupa młodzieży w wieku szkolnym, a organizacją wspierającą jest szkoła. Jeżeli jednak chce się spożytkować niesamowitą energię i zrealizować własne pomysły, trzeba zacisnąć zęby i próbować. Dlatego zaraz po przyjeździe z Holandii komorowscy uczniowie wzięli się do pracy. Daria (Polska): Wybór tematu projektu nie był prosty. Ile głów, tyle pomysłów. W podjęciu decyzji pomogło nam zaprzyjaźnione Stowarzyszenie K40. Podpowiedziało nam, jak połączyć różnorodne zainteresowania 18

19 uczniów. Decyzja co do partnerstwa była natomiast prosta. Teraz my chcieliśmy pochwalić się Polską, poza tym dzięki kontaktom samorządowców mieliśmy wspaniałą możliwość zaproszenia Holendrów do naszego przedsięwzięcia. Anna (Polska): Rozglądając się wokoło, stwierdziliśmy, że jest tyle ciekawych miejsc, budynków, obiektów, które można malować, fotografować, ulepszać ołówkiem. A jeżeli ciekawe budynki to także Łódź! Postanowiliśmy pokazać Holendrom te miejsca, które obecnie uchodzą za kultowe i są w Polsce wykorzystywane do ciekawych projektów kulturalnych, czy architektonicznych. Prezentowaliśmy miejsca i budynki, które na nowo ożywają. Człowiek w przestrzeni miasta to projekt, który wyrósł ze wspólnych zainteresowań. Jednym z głównych punktów pracy podczas wymiany była nietypowa wycieczka. Uczestników podzielono na 5 grup, 2+2 (2 Polaków i 2 Holendrów). Każda z grup otrzymała w Łodzi opiekuna, rówieśnika, który pokazywał ciekawe miejsca, możliwe do zwiedzania i sfotografowania. Następnym etapem była wspólna praca, podczas której tworzono: pokaz slajdów (grupa fotograficzna), mieszkanie typu loft, projekt nowoczesnego pomnika, projekt centrum handlowego, czy odnowioną manufakturę. Każda z grup miała okazję zapoznać się w Łodzi z tego typu obiektami architektonicznymi, tak by później mieć podstawę do swojej pracy. Mateusz: Ktoś może pomyśleć: szkoła, wymiana? Taka typowa wymiana szkolna? Otóż nie! Fakt, że Holendrzy nocowali u Polaków w ich domach, był zamierzony. Chcieliśmy, by zostały pokonane stereotypy na temat Polski, o których usłyszeliśmy w Holandii. Afke (Holandia): Przyznam szczerze, że jadąc do Polski, miałem wiele uprzedzeń. Bałem się o to, gdzie będę spał, co będę jadł. Głupie, ale prawdziwe. Przeżyłem szok! Tu żyją naprawdę bogaci ludzie, zostaliśmy bardzo dobrze przyjęci i ugoszczeni. Warszawa jest taka nowoczesna! Łódź wykorzystuje takie ciekawe rozwiązania architektoniczne. Młodzież jest otwarta, miła i imprezowa. Normalni ludzie, normalny kraj. Pozytywnie, ponieważ ten wyjazd obalił wszystkie mity na temat Polski, które miałem w głowie. Wojtek (Polska): Chcieliśmy im pokazać, że nasze domy nie różnią się od ich domów, a Polacy są tacy, jak inni Europejczycy. Poza tym wszystkie części projektu wymiany w programie Młodzież w działaniu całkowicie odbiegały od tradycyjnych wymian szkolnych. Nastawiliśmy się na kształtowanie umiejętności pracy w grupie międzynarodowej, poznawanie nowych technik plastycznych, a nie tylko kilkudniową wycieczkę Holendrów do Polski. I właśnie dla takich rezultatów warto organizować wymiany. Komunikacja między uczestnikami odbywała się głównie w języku angielskim. W sytuacjach, które tego wymagały, ktoś z polskich uczestników wymiany pełnił rolę tłumacza. W rzadkich przypadkach niemożności porozumienia się własnymi siłami pomocą służyli opiekunowie. Przy okazji każda z grup mogła nauczyć się kilku podstawowych zwrotów w zagranicznym języku rówieśników. Tym, co w najwyższym stopniu otworzyło uczestników na ich kultury, były warsztaty prowadzone w mieszanych, polsko-holenderskich grupach. Ukazały one różnorodność patrzenia na problemy obecne w każdej z tych dwóch kultur i rozmaitość proponowanych rozwiązań. Dla wszystkich Holendrów był to pierwszy pobyt w Polsce. Jak sami przyznali, rzeczywistość okazała się bardzo odmienna od ich oczekiwań, zwłaszcza, jeżeli chodzi o pewne głęboko zakorzenione stereotypy dotyczące Polski, takie jak powszechna bieda, alkoholizm i bałagan. Wspólnie spędzone osiem dni to zbyt mało, żeby móc dostrzec wszystkie istniejące podobieństwa i różnice, ale to wystarczający czas, by zdać sobie sprawę, że jako Europejczycy i po prostu ludzie, mamy podobne problemy, a międzykulturowe różnice warto doceniać jako coś, co może nas wzajemnie wzbogacać. 19

20 Projekt 3. Taniec bez granic Czas i miejsce: , Krasnystaw Uczestnicy: Szwecja 23, Polska 18 Największym marzeniem Piotra jest wyjazd nad morze. Magda śni o występie na prawdziwej scenie. Beatka pragnie zwiedzić Warszawę, a Kamil chce nowy samochód. Owszem, mają różne marzenia, ale łączy ich wspólne zamiłowanie do tańca ludowego. Na pytanie: dlaczego tańczą? zgodnie odpowiadają: bo lubimy!. I pomimo, że świat jest dla nich o wiele trudniejszy, a najprostsze zadanie z matematyki sprawia ogromne trudności, udowodnili, że tańczyć mogą bez granic! W dniach października 2007 w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Krasnymstawie odbyła się wymiana młodzieżowa Taniec bez granic dwóch partnerskich ośrodków zajmujących się szkolnictwem dzieci niepełnosprawnych intelektualnie. Dzięki wspólnemu zainteresowaniu tańcem, już po raz drugi, tym razem w Polsce, mogły spotkać się dwa zespoły taneczne: STOKROTKA i Virdaswingen ze Szwecji. Celem tej wymiany był rozwój zainteresowań młodzieży niepełnosprawnej tańcem, piosenką, kulturą własną i innych krajów oraz współpraca i integracja. Główne działania wymiany skupiły się na przygotowaniu przedstawienia muzyczno-tanecznego pt. Taniec bez granic, które zostało zaprezentowane podczas Festiwalu Tańca Ludowego w Krasnostawskim Domu Kultury. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Krasnymstawie spełnia ważną rolę w edukacji i wychowaniu dzieci niepełnosprawnych intelektualnie, przygotowując je do życia w społeczeństwie. Poprzez realizacje 20

21 różnych projektów kulturalno-społecznych część wychowanków Ośrodka wchodzi w życie zaopatrzona w konkretne umiejętności oraz ciekawe doświadczenia międzykulturowe. Na terenie placówki funkcjonuje wspomniany już zespół tańca ludowego STOKROTKA. Składa się on z młodzieży niepełnosprawnej i działa już od 12 lat. Obecnie skład zespołu liczy 14 osób w wieku od 14 do 25 lat, w tym 7 dziewczyn i 7 chłopców. Formacja od kilku lat z powodzeniem prezentuje się w środowisku lokalnym w trakcie różnych imprez oraz odnosi sukcesy na licznych przeglądach i konkursach. Udział w projekcie udowodnił tym młodym ludziom, że podejmując różnorodne działania, mają wpływ na kształtowanie rzeczywistości. Poprzez realizację swoich zainteresowań i prezentację efektów swojej pracy w środowisku lokalnym uczestnicy projektu zrozumieli, iż stanowią integralną część społeczeństwa. Poznanie tradycji, kultury, historii regionu uświadomiło im, że biorąc aktywny udział w życiu społecznym, mają wpływ na swoją przyszłość. Z kolei poznawanie kultury i tradycji innego kraju nauczyło ich wyrozumiałości i tolerancji dla inności, a także ukształtowało postawę otwartości. Realizacja projektu przyczyniła się do zapoznania z obyczajami obu krajów, mentalnością ludzi tam mieszkających oraz służyła nauce tolerancji i zrozumienia różnic kulturowych. Działania, które w największym stopniu wspierały uczenie się międzykulturowe uczestników, to przygotowanie Festiwalu Tańca Ludowego. Młodzież miała możliwość poznania tańców ludowych i strojów związanych z regionem zamieszkania jak też zapoznania się z tańcem i muzyką ludową zaprzyjaźnionego kraju. Kolejny etap działań młodych ludzi skupił się na nauce przykładowych tańców ludowych charakterystycznych dla Polski i Szwecji. Efekty tej pracy zostały zaprezentowane podczas wspólnie przygotowanego przedstawienia. Uczeniu międzykulturowemu sprzyjały także wizyty w muzeach i miastach związanych z historią, kulturą i sztuką regionu. Praca przy wspólnym projekcie w znacznym stopniu zbliżyła młodzież z obu grup i odświeżyła znajomości nawiązane podczas wizyty w Szwecji. Młodzież poznała cechy charakterystyczne, różnice i podobieństwa kultur obu krajów. Dzięki temu stała się bardziej świadomym, otwartym członkiem społeczności europejskiej. Podczas projektu komunikacja między młodzieżą odbywała się głównie za pośrednictwem tłumaczy. Grupy nauczyły się podstawowych zwrotów grzecznościowych i piosenek w języku swojego partnera. Członkowie zespołów komunikowali się także w sposób pozawerbalny mimiką, gestami, symbolami. 21