ZLECENIODAWCA / INWESTOR: Opracował zespół pod kierunkiem. dr Pawła Cichockiego specjalisty ochrony środowiska. Poznań, czerwiec 2014r.

Transkrypt

1 PRZEDSIĘBIORSTWO BADAWCZO-ROZWOJOWE ochrona środowiska w procesie inwestycyjnym i produkcyjnym KAPAGO Poznań, ul. Działowa 12/34, tel: , biuro@kapago.pl KK KK KK KK Karty informacyjne przedsięwzięć Raporty oddziaływania przedsięwzięć na środowisko Sporządzanie dokumentacji do uzyskania pozwolenia na: - wprowadzanie gazów i pyłów - emisję hałasu - wytwarzanie odpadów - wprowadzanie ścieków Pozwolenia zintegrowane Inwentaryzacja przyrodnicza obszaru planowanego przedsięwzięcia polegającego na eksploatacji metodą odkrywkową złoża piasków skaleniowokwarcowych Nietków 1 KK Programy gospodarki odpadami KK KK KK Pozwolenia wodno-prawne Przeglądy ekologiczne Environmental due diligence LOKALIZACJA PRZEDSIĘWZIĘCIA: Inwestycja: działka nr ewid. 1246/5 obręb Nietków, m. Nietków, Gm. Czewieńsk, woj. lubuskie KK Programy ochrony środowiska KK KK Pomiary i projekty ograniczenia - hałasu przemysłowego - hałasu komunikacyjnego Pomiary i projekty ograniczenia wpływu pól elektromagnetycznych ZLECENIODAWCA / INWESTOR: Jacek Zabawski Plac Wyzwolenia 11/1, Nowa Sól KK Analizy laboratoryjne - wód - ścieków - gruntu - odpadów Opracował zespół pod kierunkiem KK Dokumentacje geologiczno - inżynierskie i hydrogeologiczne KK Nieinwazyjne metody badania gruntu, dróg, konstrukcji: - wykrywanie infrastruktury podziemnej - zanieczyszczeń - niewybuchów dr Pawła Cichockiego specjalisty ochrony środowiska Poznań, czerwiec 2014r. NIP: Regon: NORDEA Bank Polska S.A. I Oddział w Poznaniu Konto nr:

2 Świat roślinny Metodyka Podstawą przeprowadzonej oceny oddziaływania projektowanego przedsięwzięcia na środowisko był aktualny stan szaty roślinnej. Studia prowadzono zarówno na płaszczyźnie florystycznej, jak i fitocenotycznej. Oceny warunków przyrodniczych dokonano przede wszystkim na podstawie zróżnicowania roślinności, bowiem wartość bioindykacyjna zbiorowisk roślinnych jest powszechnie uznawana. Założenia tego podejścia przyjęto za pracami Balcerkiewicza, Borysiak 1986, Balcerkiewicza i in. 1990, Balcerkiewicza, Wojterskiej 1993, Balcerkiewicza i in. 2005/2006 i in. Badania florystyczne i fitosocjologiczne przeprowadzono na terenie planowanego przedsięwzięcia oraz w pasie o szerokości 20 metrów od jego granicy. W uzasadnionych przypadkach (np. sąsiedztwa cennych zbiorowisk), studia prowadzone były na obszarze większym od formalnie zakładanego. Opracowanie oparte jest głównie na oryginalnych materiałach zebranych w terenie specjalnie dla celów Raportu. Szczegółową inwentaryzację przeprowadzono w maju 2014 roku. Zbiór materiałów polegał na wykonaniu spisu florystycznego w obszarze planowanego przedsięwzięcia i w strefie brzegowej w przyjętej metodycznie szerokości. Na tej podstawie dokonano identyfikacji rzeczywistych zbiorowisk roślinnych. Uzyskane dane posłużyły do wykonania dokumentacji kartograficznej, prezentującej przestrzenne zróżnicowanie roślinności. Prace związane z przygotowaniem Raportu podzielone zostały na dwa etapy: inwentaryzacje terenowe i prace kameralne. Ich wynikiem są: dokumentacja florystyczna w postaci wykazów gatunków chronionych; dokumentacja fitosocjologiczna w postaci systematycznego wykazu stwierdzonych zbiorowisk roślinnych; utworzenie map tematycznych: roślinności rzeczywistej, miejsc występowania gatunków chronionych; propozycje działań dotyczących zapobiegania negatywnym wpływom inwestycji. 1

3 Sytuację geobotaniczną i krajobrazową udokumentowano dodatkowo fotografiami, z których część zamieszczono poniżej. Nazewnictwo gatunków roślin naczyniowych przyjęto w głównej mierze za Mirkiem i in. (2002); tylko w nielicznych przypadkach uwzględniono propozycje Rutkowskiego (1998). Nazwy mchów podano wg ujęcia Ochyry i in. (2003). Nazewnictwo i układ systematyczny oraz stopień zagrożenia zbiorowisk roślinnych w skali Polski podano według Ratyńskiej, Wojterskiej i Brzega (2010). Flora Definicje Flora ogół gatunków roślin występujących na danym terenie. Flora (obok roślinności) rozpatrywana jest w ramach szerszego pojęcia szata roślinna, obejmującego zarówno podejście florystyczne, jak i fitocenotyczne. Poniżej zestawiono listę uwzględniającą stwierdzone podczas inwentaryzacji terenowej gatunki roślin objęte ochroną prawną. Waloryzacji terenu dokonano na podstawie m.in. udziału gatunków objętych ochroną oraz rzadkich i zagrożonych. Flora roślin naczyniowych W trakcie badań terenowych w miejscu planowanego przedsięwzięcia i w jego otoczeniu (w pasie o szerokości minimum 20 metrów) stwierdzono 155 gatunków roślin naczyniowych. Spośród stwierdzonych gatunków najliczniej reprezentowane są gatunki z rodzin: wiechlinowate (trawy) Poaceae i bobowate Fabaceae. Znaczną liczbę stanowią gatunki związane ze zbiorowiskami ruderalnymi. Cztery gatunki objęte są ochroną prawną, w tym: jeden gatunek objęty ochroną ścisłą: Dactylorhiza incarnata i 3 gatunki objęte ochroną częściową: Frangula alnus, Helichrysum arenarium i Dianthus deltoides. Tab. Lista stwierdzonych roślin naczyniowych AUTOR nazwy Nazwa łacińska łacińskiej Polska nazwa gatunku 1 Achillea millefolium L. Krwawnik pospolity 2 Agropyron repens (L.) P.Beauv. Perz właściwy 3 Agrostis canina L. Mietlica psia 2

4 4 Agrostis capillaris L. Mielica pospolita 5 Alliaria petiolata (Bieb.) Cav. et Czosnaczek pospolity Grande 6 Amaranthus retroflexus L. Szarłat szorstki 7 Anthoxanthum odoratum L. Tomka wonna 8 Arenaria serpyllifolia L. Piaskowiec macierzankowy 9 (L.) P.B. ex J. et Rajgras wyniosły, owsik Arrhenatherum elatius C.Presl. pastewny 10 Arthemisia campestris L. Bylica polna 11 Arthemisia vulgaris L. Bylica pospolita 12 Berteroa incana (L.) DC. Pyleniec pospolity 13 Betula pendula a/b/c/ Rothm. Brzoza brodawkowata 14 Betula pubescens b Ehrh. Brzoza omszona 15 Bromus tectorum L. Stokłosa dachowa 16 Calamagrostis arundinacea (L.) Roth Trzcinnik leśny 17 Calamagrostis epigejos (L.) Roth Trzcinnik piaskowy 18 Calluna vulgaris (L.) Hull Wrzos zwyczajny 19 Capsella bursa-pastoris (L.) Medik. Tasznik pospolity 20 Carduus crispus L. Oset kędzierzawy 21 Carex hirta L. Turzyca owłosiona 22 Carex paniculata L. Turzyca prosowa, turzyca wiechowata 23 Carex pilulifera L. Turzyca pigułkowa 24 Carex pseudocyperus L. Turzyca ciborowata 25 Carex riparia Curtis Turzyca brzegowa 26 Centaurea stoebe L. Chaber nadreński 27 Cerastium glomeratum THUILL. Rogownica skupiona 28 Cerastium semidecandrum L. Rogownica pospolita 29 Cerastium holosteoides Fr. em. Hyl. Rogownica wielkoowockowa 30 Chamaenerion angustifolium (L.) SCOP. Wierzbówka kiprzyca 31 Chelidonium majus L. Glistnik jaskółcze ziele 32 Chenopodium album L. Komosa biała, lebioda 33 Chondrilla juncea L. Chondrilla sztywna 34 Cirsium arvense (L.) Scop. Ostrożeń polny 35 Convonvulus arvensis L. Powój polny 36 Coronilla varia L. Cieciorka pstra 37 Corynephorus canescens (L.) P.Beauv. Szczotlicha siwa 38 Crataegus monogyna c Jacq. Głóg jednoszyjkowy 39 Dactylis glomerata subsp.glomerata L. Kupkówka pospolita, rajgras niemiecki 40 Dactylorhiza incarnata (L.) Soó Storczyk krwisty 41 Deschampsia cespitosa (L.) P.B. Śmiałek darniowy 42 Deschampsia flexuosa (L.) Trin. Śmiałek pogięty 43 Dianthus deltoides L. Goździk kropkowany 44 Dryopteris carthusiana (Vill.) H.P.Fuchs Narecznica krótkoostna 3

5 45 Dryopteris filix-mas (L.) Schott Narecznica samcza 46 (L.) P.B. Chwastnica jednostronna, Echinochloa crus-galii kurze proso 47 Equisetum arvense L. Skrzyp polny 48 Erophila verna (L.) Chevall. Wiosnówka pospolita 49 Euphorbia cyparissias L. Wilczomlecz sosnka 50 Festuca ovina L. Kostrzewa owcza 51 Festuca rubra L. Kostrzewa czerwona 52 Fragaria vesca L. Poziomka pospolita 53 Frangula alnus a Miller Kruszyna pospolita 54 Fumaria officinalis L. Dymnica pospolita 55 Galeopsis tetrahit L. Poziewnik szorstki 56 Galinsoga parviflora Cav. Żółtlica drobnokwiatowa 57 Galium aparine L. Przytulia czepna 58 Galium mollugo L. Przytulia zwyczajna 59 Galium verum L. Przytulia właściwa 60 Geranium robertianum L. Bodziszek cuchnący 61 Geum urbanum L. Kuklik pospolity 62 Helianthus tuberosus L. Topinambur 63 Helichrysum arenarium (L.) Moench Kocanki piaskowe 64 Hieracium murorum L. Jastrzębiec leśny 65 Hieracium pilosella L. Jastrzębiec kosmaczek 66 Hieracium umbellatum L. Jastrzębiec baldaszkowaty 67 Holcus lanatus L. Kłosówka wełnista 68 Holcus mollis L. Kłosówka miękka 69 Hypericum perforatum L. Dziurawiec zwyczajny 70 Hypochoeris radicata L. Prosienicznik szorstki 71 Impatiens parviflora DC. Niecierpek drobnokwiatowy 72 Jasione montana L. Jasieniec piaskowy 73 Knautia arvensis (L.) Coult. Świerzbnica polna 74 Lamium album L. Jasnota biała 75 Lamium maculatum L. Jasnota plamista 76 Lemna minor L. Rzęsa drobna 77 Linaria vulgaris Miller Lnica pospolita 78 Lotus corniculatus L. Komonica zwyczajna 79 Luzula campestris (L.) DC. Kosmatka polna 80 Medicago lupulina L. Lucerna nerkowata 81 Melandrium rubrum (Weigel) Garcke Bniec czerwony 82 Meliotus alba L. Nostrzyk biały 83 Mentha arvensis L. Mięta polna 84 Milium effusum L. Prosownica rozpierzchła 85 Moehringia trinervia (L.) Clairv. Możylinek trójnerwowy 86 Mycelis muralis (L.) Dum. Sałatnik leśny 87 Myosotis arvensis (L.) Hill Niezapominajka polna 88 Myosotis stricta Link Niezapominajka piaskowa 4

6 89 Padus avium b Mill. Czeremcha zwyczajna 90 Padus serotina b (Ehrh.) Borkh. Czeremcha amerykańska 91 Papaver argemone L. Mak piaskowy 92 (Cav.) Trin. ex Phragmites australis Steud. Trzcina pospolita 93 Picea abies b (L.) Karsten Świerk pospolity 94 Pinus sylvestris a/b L. Sosna zwyczajna 95 Plantago lanceolata L. Babka lancetowata 96 Plantago major L. Babka większa 97 Poa annua L. Wiechlina roczna 98 Poa nemoralis L. Wiechlina gajowa 99 Poa pratensis L. Wiechlina łąkowa, gęsia trawka 100 Poa trivialis L. Wiechlina zwyczajna 101 Populus tremula a L. Topola osika 102 Populus x canadensis c Moench Topola kanadyjska, topola euroamerykańska 103 Potentilla argentea L. S. STR. Pięciornik srebrny 104 Quercus robur c L. Dąb szypułkowy 105 Quercus rubra c L. Dąb czerwony 106 Robinia pseudoacacia L. Robinia akacjowata 107 Rosa canina L. Roża dzika 108 Rubus caesius L. Jeżyna popielica 109 Rubus idaeus L. Malina właściwa 110 Rubus plicatus Weihe & Nees Jeżyna fałdowana 111 Rudbeckia sp. Rudbekia 112 Rumex acetosa L. Szczaw zwyczajny 113 Rumex acetosella L. Szczaw polny 114 Salix cinerea b L. Wierzba łoza 115 Salix pentandra L. Wierzba pięciopręcikowa, wierzba laurowa 116 Salix vinimalis L. Wierzba wiciowa 117 Sambucus nigra L. Dziki bez czarny 118 Saponaria officinalis L. Mydlnica lekarska 119 Scrophularia nodosa L. Trędownik bulwiasty 120 Sedum acre L. Rozchodnik ostry 121 Senecio jacobaea L. Starzec jakubek 122 Senecio sylvaticus L. Starzec leśny 123 Senecio vernalis Waldst. & Kit. Starzec wiosenny 124 Sorbus aucuparia b/c L. Jarząb zwyczajny 125 Spergula arvensis L. Sporek polny 126 Spergula morisonii Boreau Sporek wiosenny 127 Stellaria media (L.) Vill. Gwiazdnica pospolita 128 Stellaria nemorum L. Gwiazdnica gajowa 129 Tanacetum vulgare L. Wrotycz pospolity 5

7 130 Taraxacum officinale Web. Mniszek pospolity 131 Thlapi arvense L. Tobołki polne 132 Thymus serpyllum L. Macierzanka piaskowa 133 Thymus pulegioides L. Macierzanka zwyczajna 134 Trifolium arvense L. Koniczyna polna, kotki 135 Trifolium medium L. Koniczyna pogięta 136 Trifolium pratense L. Koniczyna łąkowa 137 Trifolium repens L. Konicyna biała 138 Tussilago farfara L. Podbiał pospolity 139 Typha latifolia L. Pałka szerokolistna, rogoża 140 Urtica dioica L. Pokrzywa zwyczajna 141 Urtica urens L. Pokrzywa żegawka 142 Vaccinium myrtillus L. Borówka czarna 143 Verbascum lychnitis L. Dziewanna firletkowa 144 Verbascum nigrum L. Dziewanna pospolita 145 Veronica arvensis L. Przetacznik polny 146 Veronica chamaedrys L. Przetacznik ożankowy subsp.chamaedrys 147 Veronica verna L. Przetacznik wiosenny 148 Vicia angustifolia L. Wyka wąskolistna 149 Vicia cassubica L. Wyka kaszubska 150 Vicia cracca L. Wyka ptasia 151 Vicia tetrasperma (L.) Schreb Wyka czteronasienna 152 Vicia villosa Roth Wyka kosmata, wyka ozima 153 Viola arvensis Murray Fiołek polny 154 Viola canina L. Fiołek psi 155 Viola tricolor L. Fiołek trójbarwny Gatunki prawnie chronione Z uzyskanych wyników, niżej przedstawiono dane florystyczne, które pod względem merytorycznym i formalno-prawnym są szczególnie ważne i wiążące dla oceny środowiska przyrodniczego. Na terenie przewidywanej inwestycji i w jej otoczeniu nie stwierdzono dotychczas występowania gatunków roślin chronionych na mocy dokumentów Unii Europejskiej, w tym NATURA Spośród gatunków roślin prawnie chronionych w Polsce (Rozporządzenie MŚ z 5 stycznia 2012) zanotowano 4 taksony. Są to: podlegająca ochronie ścisłej Dactylorhiza incarnata (poza obszarem eksploatacji) oraz podlegające ochronie częściowej: Frangula alnus, Helichrysum arenarium i Dianthus deltoides. 6

8 Stanowiska gatunków chronionych prezentuje mapa na końcu opracowania. Osobnik Dactylorhiza incarnata rosnący na brzegu zbiornika sąsiadującego z planowanym przedsięwzięciem. Stanowisko nie będzie zniszczone podczas eksploatacji. Płat kocanek piaskowych Helichrysum arenarium, w planowanym pasie ochronnym o szerokości 20 m, który nie będzie eksploatowany. 7

9 Tabela. Spis florystyczny gatunki chronione Lp. Gatunek Ochr. Rodzina Liczebnoś Lokalizacja ć 1 Frangula alnus! Rhamnace ae 2 Helichrysu! Asteraceae m arenarium 3 Dianthus! Caryophylla deltoides cea 4 Dactylorhiz!! Orchidacea a incarnata e Objaśnienia do tabeli: Ochrona:! - ochrona częściowa;!!-ochrona ścisła osobników W zachodniej części obszaru w monokulturze robiniowej W środkowej i zachodniej ęści 30 m2 badanego obszaru We wschodniej części 2 m2 badanego obszaru 1 osobnik Na brzegu zarastającego zbiornika POZA OBSZAREM PLANOWANEJ EKSPLOATACJI Roślinność Definicje Roślinność jest to ogół zbiorowisk roślinnych występujących w danym terenie. Roślinność (obok flory) rozpatrywana jest w ramach szerszego pojęcia szata roślinna, obejmującego zarówno podejście florystyczne, jak i fitocenotyczne. Fitocenoza (zbiorowisko roślinne) jest to ekologicznie zorganizowana wspólnota życiowa populacji różnych gatunków roślin, będąca częścią składową konkretnego ekosystemu. Zespół roślinny (asocjacja roślinna) jest to abstrakcyjnie ujęty, terytorialnie ograniczony, najniższy hierarchicznie typ fitocenozy, który na danym terytorium stanowi swoistą charakterystyczną kombinację gatunków, tzn. różniącą się od innych kombinacji udziałem przynajmniej jednego własnego gatunku charakterystycznego (Matuszkiewicz 2001, s.29.) 8

10 Systematyczny wykaz stwierdzonych zbiorowisk Na badanym terenie stwierdzono łącznie 8 zbiorowisk roślinnych (tab. poniżej). Tabela. Zbiorowiska roślinne zinwentaryzowane na badanym terenie Lp. Syntakson uwagi Rozpowszechnienie Zbiorowiska leśne i zaroślowe Kl. Querco-Fagetea Br.-Bl. et Vlieger Zb. z Pinus sylvestris LZZ Duży płat w południowowschodniej części. 2 Zb. Robinia pseudoacacia- LZZ Duży płat w południowozachodniej Calamagrostis epigeios części Zbiorowiska wodne i bagienne Kl. Phragmitetea australis (Klika in Klika et Novák 1941) R.Tx. et Preising Typhetum latifoliae Soo 1927 Fragm. Pojedynczy płat poza obszarem przyszłej eksploatacji Zbiorowiska kserotermofilnych muraw i ziołorośli okrajkowych Kl. Koelerio-Corynephoretea Klika in Klika et Novák Zb. Artemisia campestris Licznie na inicjalnych stadiach zarastania substratu żwirowego w dolnej części obiektu oraz na stromych stokach Zbiorowiska użytków zielonych, psiar i wrzosowisk Kl. Molinio-Arrhenatheretea R.Tx em Poetum annuae Gams 1927 Droga 1 stanowisko fragment drogi Zbiorowiska ziołorośli nitrofilnych Kl. Epilobietea angustifolii R.Tx. et Prsg Zb. Calamagrostis epigeios, 7 Zb. Pinus sylvestris-calamagrostis epigeios 8 Agregacyjne zbiorowisko w klasie Artemisietea vulgaris Lohmeyer, Preising et R.Tx. in R.Tx Objaśnienia do tabeli: Zajmuje powierzchnię. Fragm. 1 stanowisko największą 9

11 Fragm. fitocenozy zespołu zajmują znikome powierzchnie lub wykształcone są nietypowo (np. fitocenozy kadłubowe lub szczątkowe). LZZ leśne zbiorowiska zastępcze (fitocenozy antropogeniczne budowane w znaczącej mierze przez gatunki obce siedliskowo). Opis zbiorowisk roślinnych Zbiorowisko Pinus sylvestris-calamagrostis epigeios [klasa Epilobietea angustifoliae] porasta przeważnie stoki oraz wyspowo dno zbadanego obiektu. Wyróżnia je bezwzględna dominacja w runie trzcinnika piaskowego (Calamagrostis epigeios), którego projekcyjne pokrycie wynosi od do 80-90%. Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris) w wieku 8-10 lat, osiąga wysokość 3-4 m, jej udział waha się od 40% do prawie 80%. Spotykane są pojedyncze krzewy Salix pentandra, Padus serotina i Robinia pseudoacacia. W runie, oprócz gatunku dominującego, pojedynczo rosną gatunki charakterystyczne klasy Epilobietea: Chamaenerion angustifolium i Rubus idaeus. Pozostałe gatunki odnotowane w warstwie runa to: Anthoxanthum odoratum, Arrhenatherum elatius, Hypericum perforatum, Dryopteris filis-mas (z pokryciem 1-3%) oraz Vicia angustifolia, V. cassubica, Linaria vulgaris, Achillea millefolium, Tanacetum vulgare, Scrophularia nodosa, Trifolium arvense, Saponaria officinalis (pojedyncze rośliny). Udział trzcinnika piaskowego skutecznie przeszkadza ewentualnemu zasiedleniu siedliska gatunkami właściwymi dla borów sosnowych. Skład florystyczny i struktura zbiorowiska Pinus sylvestris-calamagrostis epigeios wskazują na bardzo niskie prawdopodobieństwo osiągnięcia nim w przeszłości stanu właściwego dla borów sosnowych. Niewielkie powierzchnie w płaskiej części zbadanego terenu zajmują płaty zbiorowiska Calamagrostis epigeios, które ma charakter przejściowy od pionierskich muraw napiaskowych do traworośli porębowych [Koelerio- Corynephoretea/Epilobietea angustifolii]. Gleby są bardzo płytkie, z minimalną zawartością materii organicznej, co nie stwarza korzystnych warunków dla odnowienia sosny. Tym niemniej, pokrycie sosny w skupiskach wynosi do 30%. W zagłębieniach terenu odnotowano krzewy Salix pentandra. Runo (projekcyjne pokrycie zmienia się od 30% do 70%) jest mozaiką gatunków, zwykle porastających 10

12 piaszczyste substraty na różnych etapach sukcesji. Dominuje tu Calamagrostis epigeios (do 50-60%), w niewielkich skupieniach występują Hypericum perforatum, Anthoxanthum odoratum, Holcus mollis, Arrhenatherum elatius (po 1-2%), Corynephorus canescens, Centaurea rhenana, Trifolium arvense, Vicia tetrasperma, Hypochoeris radicata, Cirsium arvense, Myosotis arvensis, Luzula campestris, Stellaria media, Euphorbia cyparissias, Festuca rubra, Convolvulus arvensis, Melilotus albus, Chondrilla juncea, Poa pratensis, Coronilla varia. Odnotowano mech Ceratodon purpureus. Zbiorowisko Artemisia campestris [związek Vicio lathyroidis-potentillion argenteae klasy Koelerio-Corynephoretea] tworzy się na inicjalnych stadiach zarastania substratu żwirowego w dolnej oraz na stromych stokach górnych części obiektu. Projekcyjne pokrycie warstwy trawiastej wynosi około 25%. Rośliny rozmieszczone mozaikowo, nie ma wyraźnie dominujących gatunków. W skład warstwy runa wchodzą: Artemisia campestris 10%, Bromus tectorum 5%, Arenaria serpyllifolia 2%, Cerastium glomeratum 2%, Dianthus delthoides 1%, Corynephorus canescens 1%, Rumex acetosella 1%, Helichrysum arenarium 1%, Vicia angustifolia 1%, Vicia tetrasperma 1%; pojedynczo spotykane Jasione montana, Hypericum perforatum, Achillea millefolium, Verbascum lychnitis, Festuca ovina, Thymus pulegioides, Cerastium semidecandrum, Erophila verna, Senecio vernalis, Hypochoeris radicata, Luzula campestris,medicago lupulina, Papaver argemone, Plantago lanceolata, Potentilla argentea, Oenothera rubricaulis, Sedum acre, Trifolium arvense, Teesdalia nudicaulis, Centaurea rhenana, Myosotis arvensis, Veronica verna. Warstwa mchów ma pokrycie około 30%, zbudowana z Ceratodon purpureus, Polytrichum piliferum oraz Brachytecium albicans. Skład florystyczny i zaburzona struktura cenotyczna (nie wykształcona warstwa porostów, sposób przestrzennego rozmieszczenia roślin) zbliżają opisane zbiorowisko nie w kierunku dobrze zachowanych muraw napisakowych w typowym wariancie (które potencjalnie mogłyby być wyznacznikiem fitocenotycznym siedliska 2330), lecz z pionierskimi zbiorowiskami ugorów. Sztuczne nasadzenie obcego geograficznie gatunku robinii akacjowej (Robinia pseudoacacia) zostało wydzielone jako zbiorowisko Robinia pseudoacacia- 11

13 Calamagrostis epigeios. Nasadzenia zanotowano w górnej części obiektu. Drzewostan zbudowany z Robinia pseudoacacia (pokrycie 60%). W podszycie pojedyncze okazy R. pseudoacacia, Padus serotina oraz objętej ochroną częściową Frangula alnus. W runie (projekcyjne pokrycie 30-40%) dominuje Calamagrostis epigeios (25-35%), spotykane z pokryciem 1-2%: Poa nemoralis, Milium effusum, Alliaria petiolata, Viola arvensis, Anthoxanthum odoratum, Bromus tectorum; pojedynczo zanotowane Berteroa incana, Senecio vernalis, Stellaria media, Taraxacum officinale, Rumex acetosa, Moehringia trinervia, Trifolium repens, Veronica arvensis, Urtica dioica. Zbiorowisko to nie ma żadnego znaczenia dla podtrzymywania różnorodności naturalnych siedlisk. Na niewielkim fragmencie drogi gruntowej w północnej części badanego obszaru znajduje się płat zespołu Poetum annuae Gams Jest to ubogie gatunkowo skupienie typowej dla deptanych miejsc wiechliny rocznej (Poa annua), której towarzyszy babka Plantago major. Spotykane są dość często na drogach leśnych, zwłaszcza w bardziej zniekształconych partiach lasu. Zbiorowisko wiechliny rocznej zależne jest raczej od presji wydepczyskowej niż od uwarunkowań siedliskowych, nie wykazując walorów fitoindykacyjnych. Ze względu na swój charakter ekologiczny jest niepożądanym elementem szaty roślinnej lasów. We wschodniej części obszaru na dnie wyrobiska znajduje się agregacyjne zbiorowisko w klasie Artemisietea vulgaris Lohmeyer, Preising et R.Tx. in R.Tx Zbiorowisko to buduje szereg nitrofilnych gatunków ruderalnych, wśród których trudno określić gatunek dominujący. Jest to spowodowane zróżnicowanym substratem na którym gatunki te występują. Do najliczniejszych należą Urtica dioica, Lamium, Chelidonium majus, Fumaria officinalis, Geranium robertianum, Papaver argemone, Viola tricolor, Scrophularia nodosa, Lamium maculatum, Rudbeckia sp., Helianthus tuberosus. 12

14 Najliczniejsze zbiorowisko na badanym terenie: Pinus sylvestris-calamagrostis epigeios Niewielki płat zbiorowiska Artemisia campestris. 13

15 Inwentaryzacja przyrodnicza obszaru planowanego przedsięwzięcia polegającego na Mezotroficzny lasek akacjowy - zb. Robinia pseudoacacia-calamagrostis epigeios Zbiorowisko z robinią akacjową przy granicy z drzewostanem Nadleśnictwa Zielona Góra. Na pierwszym planie kruszyna pospolita objęta ochroną częściową w planowanej strefie buforowej. PRZEDSIĘBIORSTWO BADAWCZO-ROZWOJOWE KAPAGO ochrona środowiska w procesie inwestycyjnym i produkcyjnym biuro@kapago.pl tel:

16 Zbiorowisko Calamagrostis epigeios, które ma charakter traworośli porębowych Stadium sukcesyjne z Pinus sylvestris w południowo-wschodniej części obszaru. 15

17 Roślinność rzeczywista w aspekcie występowania siedlisk Natura 2000 Na terenie obszaru planowanego przedsięwzięcia i w jego najbliższym otoczeniu stwierdzono występowanie 8 typów zbiorowisk roślinnych. Wśród nich nie ma identyfikatorów fitosocjologicznych siedlisk przyrodniczych wyszczególnionych w załączniku I do Dyrektywy 92/43/EWG z dn. 21 maja 1992 r., których ochrona wymaga wyznaczenia obszarów chronionych w postaci terenów NATURA Pomimo pewnego podobieństwa w fizjonomii zidentyfikowanego zbiorowiska Arthemisia campestris, ze względu na obecność szczotlichy siwej, do zespołu murawy szczotlichowej Corniculario-Cornynephoretum (=Spergulo-Corynephoretum), nie ma podstaw do zakwalifikowania zidentyfikowanych zbiorowisk do siedliska Siedlisko przyrodnicze 2330 wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi, którego identyfikatorem fitosocjologicznym jest zespół Corniculario- Cornynephoretum, jak sama nazwa wskazuje powinno wykształcić się na luźnych piaskach pochodzenia eolicznego, w obszarach występowania wydm śródlądowych. Nie są więc siedliskiem przyrodniczym murawy występujące na piaszczystych polach albo jak to ma miejsce w badanym przypadku na wyrobiskach piasku. Ocena wpływu planowanego przedsięwzięcia na chronione gatunki roślin Według Piękoś-Mirkowej i Mirka (2003) Helichrysum arenarium i Dianthus deltoides są to gatunki częste na niżu, a Frangula alnus jest jednym z najpospolitszych krzewów na całym niżu i mimo intensywnego pozyskiwania kory dla celów leczniczych, kruszyna nie jest gatunkiem zagrożonym. Jednak pomimo tego, że są to gatunki częste w kraju i w regionie, inwestor będzie musiał, zgodnie z zapisami w ustawie o ochronie przyrody uzyskać stosowną zgodę Dyrektora RDOŚ na ich zniszczenie. Z uwagi na fakt, iż są to gatunki pospolite w Polsce i nie są zagrożone w skali kraju i regionu, oraz z uwagi na ich (lokalne) występowanie na siedliskach generowanych antropogenicznie, nie jest uzasadnione w tym przypadku proponowanie zabiegów minimalizujących i kompensacyjnych. Licząca się 16

18 reprezentacja Helichrysum arenarium oraz Frangula alnus pozostanie w 20-metrowej strefie buforowej. Równocześnie stwierdzone stanowisko podlegającego ochronie ścisłej storczyka krwistego Dactylorhiza incarnata znajdujące się poza obszarem eksploatacji, nie jest zagrożone fizycznym zniszczeniem. Dla zachowania stanowiska storczyka krwistego (jak i kilku chronionych gatunków zwierząt) proponuje się pozostawienie wokół zbiornika strefy buforowej o szerokości 5 m. Podsumowanie i wnioski 1) Na terenie przewidywanej inwestycji i w jej otoczeniu nie stwierdzono dotychczas występowania gatunków roślin chronionych na mocy dokumentów Unii Europejskiej, w tym NATURA Spośród gatunków roślin prawnie chronionych w Polsce zanotowano 4 taksony roślin naczyniowych, w tym 1 gatunek objęty ochroną ścisłą. 2) Stwierdzono występowanie 8 typów zbiorowisk roślinnych. Wśród nich nie ma siedlisk wyszczególnionych w załączniku 1 do Dyrektywy 92/43/EWG. 3) Kompleks zidentyfikowanych zbiorowisk reprezentuje różne stadia sukcesyjne w silnie zmienionym antropogenicznym krajobrazie oraz sztuczne nasadzenia o niskiej wartości przyrodniczej. 17

19 Świat zwierzęcy Bezkręgowce W wyniku przeprowadzonej inwentaryzacji nie stwierdzono występowania chronionych gatunków bezkręgowców. Spotykane są liczne gatunki owadów, szczególnie z rzędu prostoskrzydłych Orthoptera, z podrzędu pasikonikowate (Tettigoniidae). Równocześnie nie stwierdzono chronionych gatunków motyli. Na badanym terenie pojawiały się gatunki stosunkowo pospolite. Płazy (Amphibia) i gady (Reptilia) Metodyka badań Największa aktywność płazów przypada na miesiące wiosenne, w okresie ich rozrodu. Prace terenowe wykonano w od kwietnia do pierwszej dekady czerwca 2014 r. dzięki czemu możliwe było uchwycenie okresu rozrodczego wszystkich potencjalnych gatunków. Obecność płazów określano na podstawie bezpośrednich obserwacji oraz liczenia głosów godowych. W przypadku gadów rejestracja ich obecności ma charakter bardziej przypadkowy, a obserwacje można prowadzić w różnych miesiącach. Gady były wyszukiwane przede wszystkim w siedliskach odpowiednich dla poszczególnych gatunków: suchych i dobrze nasłonecznionych terenach otwartych z dużą ilością kryjówek (np. jaszczurka zwinka) oraz bardziej wilgotnych lub wodnych. Wyniki W zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia, w przyległym zbiorniku powyrobiskowym występują tylko 2 gatunków płazów. Są to: PŁAZY (Amphibia) Płazy bezogonowe (Salientia=Anura) 18

20 Rodzina: żabowate (Ranidae) 1. żaba trawna Rana temporaria 2. żaba wodna Pelophylax esculentus syn. Rana esculenta Lokalnym dominantem jest żaba wodna (Pelophylax esculentus), która jest trwałym mieszańcem (o randze gatunku) pomiędzy żabą śmieszką a żabą jeziorkową i morfologicznie wykazuje cechy pośrednie tych dwóch taksonów. Zamieszkuje bardzo zróżnicowane akweny od małych zbiorników śródpolnych, po wielkie jeziora i brzegi rzek. Jest dominującym gatunkiem w większych dolinach rzecznych jak dolina Odry. W sąsiadującym z planowanym przedsięwzięciem zbiorniku powyrobiskowym występuje nieliczna populacja licząca kilkanaście osobników dorosłych. Jedynym gatunkiem spośród żab brunatnych na opisywanym obszarze jest żaba trawna. Jest gatunkiem eurytopowym o szerokim spektrum siedliskowym. Spotykana w różnych typach lasu, zakrzaczeniach, ogrodach, polach uprawnych. Prowadzi lądowy tryb życia z wyjątkiem pory godowej. Na badanym terenie spotykana była poza obszarem planowanego przedsięwzięcia, w pobliżu zbiornika w zachodniej części. Fot. Miejsce rozrodu płazów sąsiadujące z terenem przyszłej eksploatacji. Zespół Typhetum latifoliae. 19

21 W czasie prowadzonych badań terenowych na obszarze objętym opracowaniem stwierdzono występowanie 3 gatunków gadów. Są to: jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka żyworodna (Zootoca vivipara), padalec zwyczajny (Anguis fragilis). GADY (REPTILIA) Łuskonośne (Squamata) Rodzina: jaszczurkowate (Lacertidae) 1. jaszczurka zwinka Lacerta agilis 2. jaszczurka żyworodna Zootoca vivipara syn. Lacerta vivipara Rodzina: padalcowate (Anguidae) 3. padalec Anguis fragilis Najpospolitszym gatunkiem gada stwierdzonym na badanym terenie jest jaszczurka zwinka, która zamieszkuje bardzo zróżnicowane środowiska, głównie miejsca nasłonecznione, takie jak pobocza dróg oraz świetliste starsze drzewostany i ich obrzeża. Pojedyncze osobniki były spotykane wokół zbiornika powyrobiskowego (poza planowanym obszarem eksploatacji) oraz przy granicy ze starszymi drzewostanami Nadleśnictwa Zielona Góra, na terenie planowanej do pozostawienia strefy buforowej. Jaszczurka żyworodna na badanym obszarze jest rzadsza od zwinki. Zasiedla siedliska wilgotne i podmokłe Spotykana jest nielicznie, wyłącznie wokół zbiornika powyrobiskowego (poza planowanym obszarem eksploatacji). Padalec będący beznogą jaszczurką, jest gatunkiem związanym ze środowiskiem zróżnicowanych lasów i ich obrzeży. Pojedynczy okaz został stwierdzony w południowej części badanego terenu przy granicy ze starodrzewem sosnowym Nadleśnictwa Zielona Góra. 20

22 Ptaki (Aves) Metodyka. Badania nad awifauną w pobliżu planowane j inwestycji prowadzono od końca kwietnia do pierwszej dekady czerwca 2014 roku. Przeprowadzono 3 kontrole. Ponadto, w celu wykrycia ewentualnych gniazd dużych ptaków drapieżnych na obszarze objętym badaniami w czasie pierwszej kontroli spenetrowano pobliskie fragmenty lasów i zadrzewienia, mogące dla nich być potencjalnymi miejscami lęgowymi. Wyniki. Na omawianym obszarze stwierdzono występowanie 21 gatunków ptaków (tab. poniżej), których terytoria lęgowe zawierały się lub sąsiadowały z granicami badanego obszaru albo teren ten stanowił miejsce ich żerowania. Tabela. Lista gatunków ptaków stwierdzonych na obszarze planowanego przedsięwzięcia i w strefie brzegowej otaczających drzewostanów L.p. Nazwa naukowa Nazwa polska 1. Acrocephalus arundinaceus trzciniak 2. Anthus trivialis świergotek drzewny 3. Carduelis carduelis szczygieł 4. Certhia familiaris pełzacz leśny 5. Corvus corax kruk 6. Cuculus canorus kukułka 7. Cyanistes caeruleus modraszka 8. Emberiza citrinella trznadel 9. Emberiza schoeniclus potrzos 10. Fringilla coelebs zięba 11. Garrulus glandarius sójka 12. Matacilla alba pliszka siwa 13. Parus major bogatka 14. Phylloscopus collybita pierwiosnek 15. Phylloscopus sibilatrix świstunka leśna 16. Phylloscopus trochilus piecuszek 17. Picus viridis dzięcioł zielony 18. Sitta europaea kowalik 19. Sylvia communis cierniówka 20. Sylvia curruca piegża 21. Turdus merula kos 21

23 Ssaki (Mammalia) Metodyka W przypadku ssaków poszukiwano śladów bytności poszczególnych gatunków: tropów, świeżych zgryzów, użytkowanych nor, śladów żerowania, odchodów. Wyniki Na badanym terenie nie stwierdzono chronionych gatunków ssaków. Zidentyfikowano jedynie ślady pospolitych gatunków łownych. Ma to związek ze stosunkowo niewielką powierzchnią obszaru. Badany obszar nie stanowi miejsc rozrodu wymienionych gatunków. Stwierdzone gatunki ssaków 1. jeleń europejski (Cervus elaphus) liczne ślady spałowania pni drzew, tropy. 2. dzik (Sus scrofa) świeże ślady buchtowania w pobliżu zbiornika 3. sarna (Capreolus capreolus)- tropy 4. lis (Vulpes vulpes)- tropy Ocena wpływu planowanego przedsięwzięcia na chronione gatunki Badany obszar charakteryzuje się dużym stopniem przekształcenia antropogenicznego. Jest to teren wcześniejszej eksploatacji kruszyw, na którego fragmentach dokonano nasadzeń robinii akacjowej i sosny. Największą powierzchnię zajmują inicjalne stadia sukcesyjne. Jedynym obiektem, gdzie koncentruje się występowanie chronionych gatunków zwierząt jest sąsiadujący z planowanym przedsięwzięciem zbiornik wodny zarastający roślinnością szuwarową. Jest on miejscem rozrodu płazów i siedliskiem dwóch gatunków jaszczurek. Znajduje się tutaj również lęgowy trzciniak. Podsumowanie i wnioski Dla zachowania stanowisk chronionych gatunków zwierząt proponuje się pozostawienie wokół zbiornika strefy buforowej o szerokości 5 m. 22

24 Wykaz literatury cytowanej i wykorzystanej 1. BALCERKIEWICZ S., BORYSIAK J Geobotaniczna charakterystyka i ocena obszaru województwa konińskiego do studiów nad koncepcją ochrony krajobrazu. Bad. Fizjogr. nad Polską Zach., B, 37: BALCERKIEWICZ S., BORYSIAK J., WOJTERSKA M. 1990: A map of real vegetation as the basis for landscape typology and evaluation for the creation of a system of protected areas. [In:] Abstracts - "Vegetation processes as subject of geobotanical map". International Association for Vegetation Science. Warszawa-Białowieża. 3. BALCERKIEWICZ S., BRZEG A., HORBACZEWSKI M., JANYSZEK S., KASPROWICZ M Przewodnik do kształtowania granicy lasu. Zakł. Ekol. Rośl. i Ochr. Środ. UAM. Poznań (program komputerowy). 4. BALCERKIEWICZ S., WOJTERSKA M. 1993: Fitokompleksy krajobrazowe i ich znaczenie w studiach nad koncepcją sieci wielkopowierzchniowych obszarów chronionych środkowej Wielkopolski. Bad. Fizjogr. nad Polską Zach., B, 42: Czechowski P., Jędro G Dolina Środkowej Odry. W: Wilk et al. (red.) Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce, OTOP, Marki, s Czechowski P., Rubacha S., Wąsicki A., Bocheński M., Jędro G., Kajzer Z., Sidelnik M Awifauna lęgowa środkowego odcinka doliny Odry Not. Orn FALIŃSKI J.B Zbiorowiska autogeniczne i antropogeniczne. Próba określenia i klasyfikacji. Ekol. Pol., B, 15(2): Gruhl K Tier und Pflanzenwelt des Kreises Grünberg in Schlesien und seiner näheren Umgebung. Grünberger Verlags - Druckerei Paul Keppler. Grünberg. 9. JANKOWSKI W Korytarz ekologiczny doliny Odry Stan Funkcjonowanie-Zagrożenia, Warszawa 23

25 10. JERMACZEK A., MACIANTOWICZ M. (red.) Przyroda Ziemi Lubuskiej. Wyd. Klubu Przyrodników, Świebodzin. 11. LIRO A., 1995, Koncepcja krajowej sieci ekologicznej ECONET Polska, Fundacja IUCN, Warszawa 12. MATUSZKIEWICZ W Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN. Warszawa. 13. MIREK, Z., PIĘKOŚ-MIRKOWA, H., ZAJĄC, A I M Vascular plants of Poland - a chekclist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. IB PAN. 14. NAJBAR B., JERZAK L Przyroda województwa zielonogórskiego. Zielona Góra. 15. PAX F Wierbeltierfauna von Schlesien. Berlin. 16. PIĘKOŚ-MIRKOWA H., MIREK, Z Flora Polski. Rośliny chronione. Multica Oficyna Wydawnicza, Warszawa. 17. Rast G., Obrdlik P., Nieznański P. (red.) Atlas zalewowych obszarów Odry, Wyd. WWF-Deutschland, WWF-Auen-Institut, Ettlingen (Wyd. internetowe aktualność czerwiec 2014). 18. RATYŃSKA H., WOJTERSKA M., BRZEG. A., Multimedialna encyklopedia zbiorowisk roślinnych Polski. IETI. 19. Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. (red.) Atlas rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski Bogucki Wyd. Nauk., Poznań. Część kartograficzna Poniżej w postaci map tematycznych zostały przedstawione następujące zagadnienia: - Rozmieszczenie stanowisk roślin chronionych - Mapa roślinności rzeczywistej - zbiorowisk roślinnych 24

26 25

27 26